| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
๘. วิสาขสุตฺตวณฺณนา
8. Visākhasuttavaṇṇanā
๔๘. อฎฺฐเม วากฺกรณจาตุริยโต วจนคุณเหตูนํ ปูริยา โปรี, โปริยํ ภวาติ โปรี, ตาย โปริยาฯ เตนาห ‘‘ปริปุณฺณวาจายา’’ติ, อกฺขรปทปริปุณฺณาย วาจายาติ อโตฺถฯ อปลิพุทฺธายาติ ปิตฺตาทีหิ น วิพทฺธาย อนนุพุนฺธิตายฯ อเนลคลายาติ อเนลาย อคลาย นิโทฺทสาย อคฬิตปทพฺยญฺชนาย จฯ เถรสฺส หิ กถยโต ปทํ วา พฺยญฺชนํ วา น ปริหายติฯ เตนาห ‘‘อเนลคลายาติ นิโทฺทสาย เจว อคฬิตาย จา’’ติอาทิฯ ตตฺถ นิโทฺทสายาติ อตฺถโต จ พฺยญฺชนโต จ วิคตโทสายฯ อปติตปทพฺยญฺชนายาติ อวิรหิตปทพฺยญฺชนายฯ อถ วา อเนลคลายาติ น เอลํ โทสํ คลตีติ อเนลคลาฯ อวิจฺฉินฺนวาจาย อเนลคลาย ยถา ทนฺธมนุสฺสา มุเขน เขฬํ คฬเนฺตน วาจํ ภาสนฺติ, น เอวรูปายฯ อถ โข นิโทฺทสาย วิสทวาจายาติ อโตฺถฯ วิวฎฺฎปฺปกาสินี วาจา น กทาจิ วิวฎฺฎมุตฺตาติ กตฺวา อาห ‘‘วิวฎฺฎปริยาปนฺนายา’’ติ, วิวฎฺฎํ อมุญฺจิตฺวา ปวตฺตายาติ อโตฺถฯ วิวฎฺฎปฺปกาสินี หิ วาจา วิวฎฺฎํ ปริจฺฉิชฺช อาปาเทนฺตี ปวตฺตติฯ นวโลกุตฺตรธโมฺม สพฺพธเมฺมหิ สมุสฺสิตเฎฺฐน อพฺภุคฺคตเฎฺฐน จ ธโช นามาติ อาห ‘‘อพฺภุคฺคตเฎฺฐนา’’ติอาทิฯ เสสเมตฺถ สุวิเญฺญยฺยเมวฯ
48. Aṭṭhame vākkaraṇacāturiyato vacanaguṇahetūnaṃ pūriyā porī, poriyaṃ bhavāti porī, tāya poriyā. Tenāha ‘‘paripuṇṇavācāyā’’ti, akkharapadaparipuṇṇāya vācāyāti attho. Apalibuddhāyāti pittādīhi na vibaddhāya ananubundhitāya. Anelagalāyāti anelāya agalāya niddosāya agaḷitapadabyañjanāya ca. Therassa hi kathayato padaṃ vā byañjanaṃ vā na parihāyati. Tenāha ‘‘anelagalāyāti niddosāya ceva agaḷitāya cā’’tiādi. Tattha niddosāyāti atthato ca byañjanato ca vigatadosāya. Apatitapadabyañjanāyāti avirahitapadabyañjanāya. Atha vā anelagalāyāti na elaṃ dosaṃ galatīti anelagalā. Avicchinnavācāya anelagalāya yathā dandhamanussā mukhena kheḷaṃ gaḷantena vācaṃ bhāsanti, na evarūpāya. Atha kho niddosāya visadavācāyāti attho. Vivaṭṭappakāsinī vācā na kadāci vivaṭṭamuttāti katvā āha ‘‘vivaṭṭapariyāpannāyā’’ti, vivaṭṭaṃ amuñcitvā pavattāyāti attho. Vivaṭṭappakāsinī hi vācā vivaṭṭaṃ paricchijja āpādentī pavattati. Navalokuttaradhammo sabbadhammehi samussitaṭṭhena abbhuggataṭṭhena ca dhajo nāmāti āha ‘‘abbhuggataṭṭhenā’’tiādi. Sesamettha suviññeyyameva.
วิสาขสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Visākhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๘. วิสาขสุตฺตํ • 8. Visākhasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ๘. วิสาขสุตฺตวณฺณนา • 8. Visākhasuttavaṇṇanā
