Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഉദാന-അട്ഠകഥാ • Udāna-aṭṭhakathā |
൯. വിസാഖാസുത്തവണ്ണനാ
9. Visākhāsuttavaṇṇanā
൧൯. നവമേ പുബ്ബാരാമേതി സാവത്ഥിയാ പാചീനദിസാഭാഗേ അനുരാധപുരസ്സ ഉത്തമദേവീവിഹാരസദിസേ ഠാനേ കാരിതേ ആരാമേ. മിഗാരമാതുപാസാദേതി മിഗാരമാതുയാ പാസാദേ.
19. Navame pubbārāmeti sāvatthiyā pācīnadisābhāge anurādhapurassa uttamadevīvihārasadise ṭhāne kārite ārāme. Migāramātupāsādeti migāramātuyā pāsāde.
തത്രായം അനുപുബ്ബികഥാ – അതീതേ സതസഹസ്സകപ്പമത്ഥകേ പദുമുത്തരദസബലം ഏകാ ഉപാസികാ അഞ്ഞതരം ഉപാസികം അത്തനോ അഗ്ഗുപട്ഠായികട്ഠാനേ ഠപേന്തം ദിസ്വാ ഭഗവന്തം നിമന്തേത്വാ ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖുസതസഹസ്സസ്സ ദാനം ദത്വാ ഭഗവതോ നിപച്ചകാരം കത്വാ ‘‘അനാഗതേ തുമ്ഹാദിസസ്സ ബുദ്ധസ്സ അഗ്ഗുപട്ഠായികാ ഭവേയ്യ’’ന്തി പത്ഥനം അകാസി. സാ കപ്പസതസഹസ്സം ദേവേസു ച മനുസ്സേസു ച സംസരിത്വാ അമ്ഹാകം ഭഗവതോ കാലേ ഭദ്ദിയനഗരേ മേണ്ഡകസേട്ഠിപുത്തസ്സ ധനഞ്ജയസേട്ഠിനോ ഗേഹേ സുമനദേവിയാ കുച്ഛിസ്മിം പടിസന്ധിം ഗണ്ഹി. ജാതകാലേ ചസ്സാ വിസാഖാതി നാമം അകംസു. സാ യദാ ഭഗവാ ഭദ്ദിയനഗരം അഗമാസി, തദാ പഞ്ചഹി ദാരികാസതേഹി സദ്ധിം ഭഗവതോ പച്ചുഗ്ഗമനം കത്വാ പഠമദസ്സനേനേവ സോതാപന്നാ അഹോസി.
Tatrāyaṃ anupubbikathā – atīte satasahassakappamatthake padumuttaradasabalaṃ ekā upāsikā aññataraṃ upāsikaṃ attano aggupaṭṭhāyikaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā bhagavantaṃ nimantetvā buddhappamukhassa bhikkhusatasahassassa dānaṃ datvā bhagavato nipaccakāraṃ katvā ‘‘anāgate tumhādisassa buddhassa aggupaṭṭhāyikā bhaveyya’’nti patthanaṃ akāsi. Sā kappasatasahassaṃ devesu ca manussesu ca saṃsaritvā amhākaṃ bhagavato kāle bhaddiyanagare meṇḍakaseṭṭhiputtassa dhanañjayaseṭṭhino gehe sumanadeviyā kucchismiṃ paṭisandhiṃ gaṇhi. Jātakāle cassā visākhāti nāmaṃ akaṃsu. Sā yadā bhagavā bhaddiyanagaraṃ agamāsi, tadā pañcahi dārikāsatehi saddhiṃ bhagavato paccuggamanaṃ katvā paṭhamadassaneneva sotāpannā ahosi.
അപരഭാഗേ സാവത്ഥിയം മിഗാരസേട്ഠിപുത്തസ്സ പുണ്ണവഡ്ഢനകുമാരസ്സ ഗേഹം ഗതാ, തത്ഥ നം സസുരോ മിഗാരസേട്ഠി ഉപകാരവസേന മാതുട്ഠാനേ ഠപേസി. തസ്മാ മിഗാരമാതാതി വുച്ചതി. സാ അത്തനോ മഹല്ലതാപസാധനം വിസ്സജ്ജേത്വാ നവകോടീഹി ഭഗവതോ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച വസനത്ഥായ കരീസമത്തേ ഭൂമിഭാഗേ ഉപരിഭൂമിയം പഞ്ചഗബ്ഭസതാനി ഹേട്ഠാഭൂമിയം പഞ്ചഗബ്ഭസതാനീതി ഗബ്ഭസഹസ്സേഹി പടിമണ്ഡിതം പാസാദം കാരേസി. തേന വുത്തം ‘‘മിഗാരമാതുപാസാദേ’’തി.
Aparabhāge sāvatthiyaṃ migāraseṭṭhiputtassa puṇṇavaḍḍhanakumārassa gehaṃ gatā, tattha naṃ sasuro migāraseṭṭhi upakāravasena mātuṭṭhāne ṭhapesi. Tasmā migāramātāti vuccati. Sā attano mahallatāpasādhanaṃ vissajjetvā navakoṭīhi bhagavato bhikkhusaṅghassa ca vasanatthāya karīsamatte bhūmibhāge uparibhūmiyaṃ pañcagabbhasatāni heṭṭhābhūmiyaṃ pañcagabbhasatānīti gabbhasahassehi paṭimaṇḍitaṃ pāsādaṃ kāresi. Tena vuttaṃ ‘‘migāramātupāsāde’’ti.
കോചിദേവ അത്ഥോതി കിഞ്ചിദേവ പയോജനം. രഞ്ഞേതി രാജിനി. പടിബദ്ധോതി ആയത്തോ. വിസാഖായ ഞാതികുലതോ മണിമുത്താദിരചിതം താദിസം ഭണ്ഡജാതം തസ്സാ പണ്ണാകാരത്ഥായ പേസിതം, തം നഗരദ്വാരപ്പത്തം സുങ്കികാ തത്ഥ സുങ്കം ഗണ്ഹന്താ തദനുരൂപം അഗ്ഗഹേത്വാ അതിരേകം ഗണ്ഹിംസു. തം സുത്വാ വിസാഖാ രഞ്ഞോ തമത്ഥം നിവേദേതുകാമാ പതിരൂപപരിവാരേന രാജനിവേസനം അഗമാസി, തസ്മിം ഖണേ രാജാ മല്ലികായ ദേവിയാ സദ്ധിം അന്തേപുരം ഗതോ ഹോതി. വിസാഖാ ഓകാസം അലഭമാനാ ‘‘ഇദാനി ലഭിസ്സാമി, ഇദാനി ലഭിസ്സാമീ’’തി ഭോജനവേലം അതിക്കമിത്വാ ഛിന്നഭത്താ ഹുത്വാ പക്കാമി. ഏവം ദ്വീഹതീഹം ഗന്ത്വാപി ഓകാസം ന ലഭിയേവ. ഇതി രാജാ അനിവേദിതോപി തസ്സ അത്ഥവിനിച്ഛയസ്സ ഓകാസാകരണേന ‘‘യഥാധിപ്പായം ന തീരേതീ’’തി വുത്തോ. തത്ഥ യഥാധിപ്പായന്തി അധിപ്പായാനുരൂപം. ന തീരേതീതി ന നിട്ഠാപേതി. മഹാഉപാസികായ ഹി രാജായത്തസുങ്കമേവ രഞ്ഞോ ദത്വാ ഇതരം വിസ്സജ്ജാപേതും അധിപ്പായോ, സോ രഞ്ഞാ ന ദിട്ഠത്താ ഏവ ന തീരിതോ. ഹന്ദാതി വോസ്സഗ്ഗത്ഥേ നിപാതോ. ദിവാ ദിവസ്സാതി ദിവസസ്സ ദിവാ, മജ്ഝന്ഹികേ കാലേതി അത്ഥോ. കേനചിദേവ കരണീയേന ദ്വീഹതീഹം രാജനിവേസനദ്വാരം ഗച്ഛന്തീ തസ്സ അത്ഥസ്സ അനിട്ഠിതത്താ നിരത്ഥകമേവ ഉപസങ്കമിം , ഭഗവതി ഉപസങ്കമനമേവ പന ദസ്സനാനുത്തരിയാദിപ്പടിലാഭകാരണത്താ സാത്ഥകന്തി ഏവാഹം, ഭന്തേ, ഇമായ വേലായ ഇധാഗതാതി ഇമമത്ഥം ദസ്സേന്തീ മഹാഉപാസികാ ‘‘ഇധ മേ, ഭന്തേ’’തിആദിമാഹ.
Kocideva atthoti kiñcideva payojanaṃ. Raññeti rājini. Paṭibaddhoti āyatto. Visākhāya ñātikulato maṇimuttādiracitaṃ tādisaṃ bhaṇḍajātaṃ tassā paṇṇākāratthāya pesitaṃ, taṃ nagaradvārappattaṃ suṅkikā tattha suṅkaṃ gaṇhantā tadanurūpaṃ aggahetvā atirekaṃ gaṇhiṃsu. Taṃ sutvā visākhā rañño tamatthaṃ nivedetukāmā patirūpaparivārena rājanivesanaṃ agamāsi, tasmiṃ khaṇe rājā mallikāya deviyā saddhiṃ antepuraṃ gato hoti. Visākhā okāsaṃ alabhamānā ‘‘idāni labhissāmi, idāni labhissāmī’’ti bhojanavelaṃ atikkamitvā chinnabhattā hutvā pakkāmi. Evaṃ dvīhatīhaṃ gantvāpi okāsaṃ na labhiyeva. Iti rājā aniveditopi tassa atthavinicchayassa okāsākaraṇena ‘‘yathādhippāyaṃ na tīretī’’ti vutto. Tattha yathādhippāyanti adhippāyānurūpaṃ. Na tīretīti na niṭṭhāpeti. Mahāupāsikāya hi rājāyattasuṅkameva rañño datvā itaraṃ vissajjāpetuṃ adhippāyo, so raññā na diṭṭhattā eva na tīrito. Handāti vossaggatthe nipāto. Divā divassāti divasassa divā, majjhanhike kāleti attho. Kenacideva karaṇīyena dvīhatīhaṃ rājanivesanadvāraṃ gacchantī tassa atthassa aniṭṭhitattā niratthakameva upasaṅkamiṃ , bhagavati upasaṅkamanameva pana dassanānuttariyādippaṭilābhakāraṇattā sātthakanti evāhaṃ, bhante, imāya velāya idhāgatāti imamatthaṃ dassentī mahāupāsikā ‘‘idha me, bhante’’tiādimāha.
ഏതമത്ഥന്തി ഏതം പരായത്തതായ അധിപ്പായാസമിജ്ഝനസങ്ഖാതം അത്ഥം വിദിത്വാ. ഇമം ഉദാനന്തി ഇമം പരാധീനാപരാധീനവുത്തീസു ആദീനവാനിസംസപരിദീപകം ഉദാനം ഉദാനേസി.
Etamatthanti etaṃ parāyattatāya adhippāyāsamijjhanasaṅkhātaṃ atthaṃ viditvā. Imaṃ udānanti imaṃ parādhīnāparādhīnavuttīsu ādīnavānisaṃsaparidīpakaṃ udānaṃ udānesi.
തത്ഥ സബ്ബം പരവസം ദുക്ഖന്തി യം കിഞ്ചി അത്ഥജാതം പയോജനം പരവസം പരായത്തം അത്തനോ ഇച്ഛായ നിപ്ഫാദേതും അസക്കുണേയ്യതായ ദുക്ഖം ദുക്ഖാവഹം ഹോതീതി അത്ഥോ. സബ്ബം ഇസ്സരിയം സുഖന്തി ദുവിധം ഇസ്സരിയം ലോകിയം ലോകുത്തരഞ്ച. തത്ഥ ലോകിയം രാജിസ്സരിയാദി ചേവ ലോകിയജ്ഝാനാഭിഞ്ഞാനിബ്ബത്തം ചിത്തിസ്സരിയഞ്ച, ലോകുത്തരം മഗ്ഗഫലാധിഗമനിമിത്തം നിരോധിസ്സരിയം. തേസു യം ചക്കവത്തിഭാവപരിയോസാനം മനുസ്സേസു ഇസ്സരിയം, യഞ്ച സക്കാദീനം തസ്മിം തസ്മിം ദേവനികായേ ആധിപച്ചഭൂതം ഇസ്സരിയം, തദുഭയം യദിപി കമ്മാനുഭാവേന യഥിച്ഛിതനിപ്ഫത്തിയാ സുഖനിമിത്തതായ സുഖം, വിപരിണാമദുക്ഖതായ പന സബ്ബഥാ ദുക്ഖമേവ. തഥാ അനിച്ചന്തികതായ ലോകിയജ്ഝാനനിബ്ബത്തം ചിത്തിസ്സരിയം, നിരോധിസ്സരിയമേവ പന ലോകധമ്മേഹി അകമ്പനീയതോ അനിവത്തിസഭാവത്താ ച ഏകന്തസുഖം നാമ. യം പനേത്ഥ സബ്ബത്ഥേവ അപരാധീനതായ ലഭതി ചിത്തസുഖം, തം സന്ധായ സത്ഥാ ‘‘സബ്ബം ഇസ്സരിയം സുഖ’’ന്തി ആഹ.
Tattha sabbaṃ paravasaṃ dukkhanti yaṃ kiñci atthajātaṃ payojanaṃ paravasaṃ parāyattaṃ attano icchāya nipphādetuṃ asakkuṇeyyatāya dukkhaṃ dukkhāvahaṃ hotīti attho. Sabbaṃ issariyaṃ sukhanti duvidhaṃ issariyaṃ lokiyaṃ lokuttarañca. Tattha lokiyaṃ rājissariyādi ceva lokiyajjhānābhiññānibbattaṃ cittissariyañca, lokuttaraṃ maggaphalādhigamanimittaṃ nirodhissariyaṃ. Tesu yaṃ cakkavattibhāvapariyosānaṃ manussesu issariyaṃ, yañca sakkādīnaṃ tasmiṃ tasmiṃ devanikāye ādhipaccabhūtaṃ issariyaṃ, tadubhayaṃ yadipi kammānubhāvena yathicchitanipphattiyā sukhanimittatāya sukhaṃ, vipariṇāmadukkhatāya pana sabbathā dukkhameva. Tathā aniccantikatāya lokiyajjhānanibbattaṃ cittissariyaṃ, nirodhissariyameva pana lokadhammehi akampanīyato anivattisabhāvattā ca ekantasukhaṃ nāma. Yaṃ panettha sabbattheva aparādhīnatāya labhati cittasukhaṃ, taṃ sandhāya satthā ‘‘sabbaṃ issariyaṃ sukha’’nti āha.
സാധാരണേ വിഹഞ്ഞന്തീതി ഇദം ‘‘സബ്ബം പരവസം ദുക്ഖ’’ന്തി ഇമസ്സ പദസ്സ അത്ഥവിവരണം. അയഞ്ഹേത്ഥ അത്ഥോ – സാധാരണേ പയോജനേ സാധേതബ്ബേ സതി തസ്സ പരാധീനതായ യഥാധിപ്പായം അനിപ്ഫാദനതോ ഇമേ സത്താ വിഹഞ്ഞന്തി വിഘാതം ആപജ്ജന്തി കിലമന്തി. കസ്മാ? യോഗാ ഹി ദുരതിക്കമാതി യസ്മാ കാമയോഗഭവയോഗദിട്ഠിയോഗഅവിജ്ജായോഗാ അനാദികാലഭാവിതാ അനുപചിതകുസലസമ്ഭാരേഹി പജഹിതും അസക്കുണേയ്യതായ ദുരതിക്കമാ. ഏതേസു ദിട്ഠിയോഗോ പഠമമഗ്ഗേന അതിക്കമിതബ്ബോ, കാമയോഗോ തതിയമഗ്ഗേന. ഇതരേ അഗ്ഗമഗ്ഗേന. ഇതി അരിയമഗ്ഗാനം ദുരധിഗമനീയത്താ ഇമേ യോഗാ ദുരതിക്കമാ. തസ്മാ കാമയോഗാദിവസേന ഇച്ഛിതാലാഭഹേതു സത്താ വിഹഞ്ഞന്തി, അസാധാരണേ പന ചിത്തിസ്സരിയേ നിരോധിസ്സരിയേ ച സതി ന കദാചിപി വിഘാതസ്സ സമ്ഭവോതി അധിപ്പായോ.
Sādhāraṇe vihaññantīti idaṃ ‘‘sabbaṃ paravasaṃ dukkha’’nti imassa padassa atthavivaraṇaṃ. Ayañhettha attho – sādhāraṇe payojane sādhetabbe sati tassa parādhīnatāya yathādhippāyaṃ anipphādanato ime sattā vihaññanti vighātaṃ āpajjanti kilamanti. Kasmā? Yogā hi duratikkamāti yasmā kāmayogabhavayogadiṭṭhiyogaavijjāyogā anādikālabhāvitā anupacitakusalasambhārehi pajahituṃ asakkuṇeyyatāya duratikkamā. Etesu diṭṭhiyogo paṭhamamaggena atikkamitabbo, kāmayogo tatiyamaggena. Itare aggamaggena. Iti ariyamaggānaṃ duradhigamanīyattā ime yogā duratikkamā. Tasmā kāmayogādivasena icchitālābhahetu sattā vihaññanti, asādhāraṇe pana cittissariye nirodhissariye ca sati na kadācipi vighātassa sambhavoti adhippāyo.
അഥ വാ സബ്ബം പരവസന്തി യം അത്തനോ അഞ്ഞപ്പടിബദ്ധവുത്തിസങ്ഖാതം, തം സബ്ബം അനിച്ചസഭാവതായ ദുക്ഖം. ‘‘യദനിച്ചം തം ദുക്ഖ’’ന്തി ഹി വുത്തം. സബ്ബം ഇസ്സരിയന്തി യം സബ്ബസങ്ഖതനിസ്സടം ഇസ്സരിയട്ഠാനതായ ഇസ്സരിയന്തി ലദ്ധനാമം നിബ്ബാനം, തം ഉപാദിസേസാദിവിഭാഗം സബ്ബം സുഖം. ‘‘നിബ്ബാനം പരമം സുഖ’’ന്തി (ധ॰ പ॰ ൨൦൩-൨൦൪) ഹി വുത്തം. സാധാരണേതി ഏവം ദുക്ഖസുഖേ വവത്ഥിതേ ഇമേ സത്താ ബഹുസാധാരണേ ദുക്ഖകാരണേ നിമുഗ്ഗാ ഹുത്വാ വിഹഞ്ഞന്തി. കസ്മാ? യോഗാ ഹി ദുരതിക്കമാതി യസ്മാ തേ സബ്ബത്ഥ നിമുജ്ജനസ്സ ഹേതുഭൂതാ കാമയോഗാദയോ ദുരതിക്കമാ, തസ്മാ ത്വമ്പി വിസാഖേ പരായത്തമത്ഥം പത്ഥേത്വാ അലഭമാനാ വിഹഞ്ഞസീതി അധിപ്പായോ.
Atha vā sabbaṃ paravasanti yaṃ attano aññappaṭibaddhavuttisaṅkhātaṃ, taṃ sabbaṃ aniccasabhāvatāya dukkhaṃ. ‘‘Yadaniccaṃ taṃ dukkha’’nti hi vuttaṃ. Sabbaṃ issariyanti yaṃ sabbasaṅkhatanissaṭaṃ issariyaṭṭhānatāya issariyanti laddhanāmaṃ nibbānaṃ, taṃ upādisesādivibhāgaṃ sabbaṃ sukhaṃ. ‘‘Nibbānaṃ paramaṃ sukha’’nti (dha. pa. 203-204) hi vuttaṃ. Sādhāraṇeti evaṃ dukkhasukhe vavatthite ime sattā bahusādhāraṇe dukkhakāraṇe nimuggā hutvā vihaññanti. Kasmā? Yogā hi duratikkamāti yasmā te sabbattha nimujjanassa hetubhūtā kāmayogādayo duratikkamā, tasmā tvampi visākhe parāyattamatthaṃ patthetvā alabhamānā vihaññasīti adhippāyo.
നവമസുത്തവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Navamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഉദാനപാളി • Udānapāḷi / ൯. വിസാഖാസുത്തം • 9. Visākhāsuttaṃ