Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / വിമാനവത്ഥു-അട്ഠകഥാ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā

    ൯. വിസാലക്ഖിവിമാനവണ്ണനാ

    9. Visālakkhivimānavaṇṇanā

    കാ നാമ ത്വം വിസാലക്ഖീതി വിസാലക്ഖിവിമാനം. തസ്സ കാ ഉപ്പത്തി? ഭഗവതി പരിനിബ്ബുതേ രഞ്ഞാ അജാതസത്തുനാ അത്തനാ പടിലദ്ധാ ഭഗവതാ സരീരധാതുയോ ഗഹേത്വാ രാജഗഹേ ഥൂപേ ച മഹേ ച കതേ രാജഗഹവാസിനീ ഏകാ മാലാകാരധീതാ സുനന്ദാ നാമ ഉപാസികാ അരിയസാവികാ സോതാപന്നാ പിതും ഗേഹതോ പേസിതം ബഹും മാലഞ്ച ഗന്ധഞ്ച പേസേത്വാ ദേവസികം ചേതിയേ പൂജം കാരേസി, ഉപോസഥദിവസേസു പന സയമേവ ഗന്ത്വാ പൂജം അകാസി. സാ അപരഭാഗേ അഞ്ഞതരേന രോഗേന ഫുട്ഠാ കാലം കത്വാ സക്കസ്സ ദേവരഞ്ഞോ പരിചാരികാ ഹുത്വാ നിബ്ബത്തി. അഥേകദിവസം സാ സക്കേന ദേവാനമിന്ദേന സഹ ചിത്തലതാവനം പാവിസി. തത്ഥ ച അഞ്ഞാസം ദേവതാനം പഭാ പുപ്ഫാദീനം പഭാഹി പടിഹതാ ഹുത്വാ വിചിത്തവണ്ണാ ഹോതി, സുനന്ദായ പന പഭാ താഹി അനഭിഭൂതാ സഭാവേനേവ അട്ഠാസി. തം ദിസ്വാ സക്കോ ദേവരാജാ തായ കതസുചരിതം ഞാതുകാമോ ഇമാഹി ഗാഥാഹി പുച്ഛി –

    Kā nāma tvaṃ visālakkhīti visālakkhivimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavati parinibbute raññā ajātasattunā attanā paṭiladdhā bhagavatā sarīradhātuyo gahetvā rājagahe thūpe ca mahe ca kate rājagahavāsinī ekā mālākāradhītā sunandā nāma upāsikā ariyasāvikā sotāpannā pituṃ gehato pesitaṃ bahuṃ mālañca gandhañca pesetvā devasikaṃ cetiye pūjaṃ kāresi, uposathadivasesu pana sayameva gantvā pūjaṃ akāsi. Sā aparabhāge aññatarena rogena phuṭṭhā kālaṃ katvā sakkassa devarañño paricārikā hutvā nibbatti. Athekadivasaṃ sā sakkena devānamindena saha cittalatāvanaṃ pāvisi. Tattha ca aññāsaṃ devatānaṃ pabhā pupphādīnaṃ pabhāhi paṭihatā hutvā vicittavaṇṇā hoti, sunandāya pana pabhā tāhi anabhibhūtā sabhāveneva aṭṭhāsi. Taṃ disvā sakko devarājā tāya katasucaritaṃ ñātukāmo imāhi gāthāhi pucchi –

    ൬൬൬.

    666.

    ‘‘കാ നാമ ത്വം വിസാലക്ഖി, രമ്മേ ചിത്തലതാവനേ;

    ‘‘Kā nāma tvaṃ visālakkhi, ramme cittalatāvane;

    സമന്താ അനുപരിയാസി, നാരീഗണപുരക്ഖതാ.

    Samantā anupariyāsi, nārīgaṇapurakkhatā.

    ൬൬൭.

    667.

    ‘‘യദാ ദേവാ താവതിംസാ, പവിസന്തി ഇമം വനം;

    ‘‘Yadā devā tāvatiṃsā, pavisanti imaṃ vanaṃ;

    സയോഗ്ഗാ സരഥാ സബ്ബേ, ചിത്രാ ഹോന്തി ഇധാഗതാ.

    Sayoggā sarathā sabbe, citrā honti idhāgatā.

    ൬൬൮.

    668.

    ‘‘തുയ്ഹഞ്ച ഇധ പത്തായ, ഉയ്യാനേ വിചരന്തിയാ;

    ‘‘Tuyhañca idha pattāya, uyyāne vicarantiyā;

    കായേ ന ദിസ്സതീ ചിത്തം, കേന രൂപം തവേദിസം;

    Kāye na dissatī cittaṃ, kena rūpaṃ tavedisaṃ;

    ദേവതേ പുച്ഛിതാചിക്ഖ, കിസ്സ കമ്മസ്സിദം ഫല’’ന്തി.

    Devate pucchitācikkha, kissa kammassidaṃ phala’’nti.

    ൬൬൬. തത്ഥ കാ നാമ ത്വന്തി പുരിമത്തഭാവേ കാ നാമ കീദിസീ നാമ ത്വം, യത്ഥ കതേന സുചരിതേന അയം തേ ഈദിസീ ആനുഭാവസമ്പത്തി അഹോസീതി അധിപ്പായോ. വിസാലക്ഖീതി വിപുലലോചനേ.

    666. Tattha kā nāma tvanti purimattabhāve kā nāma kīdisī nāma tvaṃ, yattha katena sucaritena ayaṃ te īdisī ānubhāvasampatti ahosīti adhippāyo. Visālakkhīti vipulalocane.

    ൬൬൭. യദാതി യസ്മിം കാലേ. ഇമം വനന്തി ഇമം ചിത്തലതാനാമകം ഉപവനം. ചിത്രാ ഹോന്തീതി ഇമസ്മിം ചിത്തലതാവനേ വിചിത്തപഭാസംസഗ്ഗേന അത്തനോ സരീരവത്ഥാലങ്കാരാദീനം പകതിഓഭാസതോപി വിസിട്ഠഭാവപ്പത്തിയാ വിചിത്രാകാരാ ഹോന്തി. ഇധാഗതാതി ഇധ ആഗതാ സമ്പത്താ, ഇധ വാ ആഗമനഹേതു.

    667.Yadāti yasmiṃ kāle. Imaṃ vananti imaṃ cittalatānāmakaṃ upavanaṃ. Citrā hontīti imasmiṃ cittalatāvane vicittapabhāsaṃsaggena attano sarīravatthālaṅkārādīnaṃ pakatiobhāsatopi visiṭṭhabhāvappattiyā vicitrākārā honti. Idhāgatāti idha āgatā sampattā, idha vā āgamanahetu.

    ൬൬൮. ഇധ പത്തായാതി ഇമം ഠാനം സമ്പത്തായ ഉപഗതായ. കേന രൂപം തവേദിസന്തി കേന കാരണേന തവ രൂപം സരീരം ഏദിസം ഏവരൂപം, ചിത്തലതാവനസ്സ പഭം അഭിഭവന്തം തിട്ഠതീതി അധിപ്പായോ.

    668.Idha pattāyāti imaṃ ṭhānaṃ sampattāya upagatāya. Kenarūpaṃ tavedisanti kena kāraṇena tava rūpaṃ sarīraṃ edisaṃ evarūpaṃ, cittalatāvanassa pabhaṃ abhibhavantaṃ tiṭṭhatīti adhippāyo.

    ഏവം സക്കേന പുട്ഠാ സാ ദേവതാ ഇമാഹി ഗാഥാഹി ബ്യാകാസി –

    Evaṃ sakkena puṭṭhā sā devatā imāhi gāthāhi byākāsi –

    ൬൬൯.

    669.

    ‘‘യേന കമ്മേന ദേവിന്ദ, രൂപം മയ്ഹം ഗതീ ച മേ;

    ‘‘Yena kammena devinda, rūpaṃ mayhaṃ gatī ca me;

    ഇദ്ധി ച ആനുഭാവോ ച, തം സുണോഹി പുരിന്ദദ.

    Iddhi ca ānubhāvo ca, taṃ suṇohi purindada.

    ൬൭൦.

    670.

    ‘‘അഹം രാജഗഹേ രമ്മേ, സുനന്ദാ നാമുപാസികാ;

    ‘‘Ahaṃ rājagahe ramme, sunandā nāmupāsikā;

    സദ്ധാ സീലേന സമ്പന്നാ, സംവിഭാഗരതാ സദാ.

    Saddhā sīlena sampannā, saṃvibhāgaratā sadā.

    ൬൭൧.

    671.

    ‘‘അച്ഛാദനഞ്ച ഭത്തഞ്ച, സേനാസനം പദീപിയം;

    ‘‘Acchādanañca bhattañca, senāsanaṃ padīpiyaṃ;

    അദാസിം ഉജുഭൂതേസു, വിപ്പസന്നേന ചേതസാ.

    Adāsiṃ ujubhūtesu, vippasannena cetasā.

    ൬൭൨.

    672.

    ‘‘ചാതുദ്ദസിം പഞ്ചദസിം, യാ ച പക്ഖസ്സ അട്ഠമീ;

    ‘‘Cātuddasiṃ pañcadasiṃ, yā ca pakkhassa aṭṭhamī;

    പാടിഹാരിയപക്ഖഞ്ച, അട്ഠങ്ഗസുസമാഗതം.

    Pāṭihāriyapakkhañca, aṭṭhaṅgasusamāgataṃ.

    ൬൭൩.

    673.

    ‘‘ഉപോസഥം ഉപവസിസ്സം, സദാ സീലേസു സംവുതാ;

    ‘‘Uposathaṃ upavasissaṃ, sadā sīlesu saṃvutā;

    സഞ്ഞമാ സംവിഭാഗാ ച, വിമാനം ആവസാമഹം.

    Saññamā saṃvibhāgā ca, vimānaṃ āvasāmahaṃ.

    ൬൭൪.

    674.

    ‘‘പാണാതിപാതാ വിരതാ, മുസാവാദാ ച സഞ്ഞതാ;

    ‘‘Pāṇātipātā viratā, musāvādā ca saññatā;

    ഥേയ്യാ ച അതിചാരാ ച, മജ്ജപാനാ ച ആരകാ.

    Theyyā ca aticārā ca, majjapānā ca ārakā.

    ൬൭൫.

    675.

    ‘‘പഞ്ചസിക്ഖാപദേ രതാ, അരിയസച്ചാന കോവിദാ;

    ‘‘Pañcasikkhāpade ratā, ariyasaccāna kovidā;

    ഉപാസികാ ചക്ഖുമതോ, ഗോതമസ്സ യസസ്സിനോ.

    Upāsikā cakkhumato, gotamassa yasassino.

    ൬൭൬.

    676.

    ‘‘തസ്സാ മേ ഞാതികുലാ ദാസീ, സദാ മാലാഭിഹാരതി;

    ‘‘Tassā me ñātikulā dāsī, sadā mālābhihārati;

    താഹം ഭഗവതോ ഥൂപേ, സബ്ബമേവാഭിരോപയിം.

    Tāhaṃ bhagavato thūpe, sabbamevābhiropayiṃ.

    ൬൭൭.

    677.

    ‘‘ഉപോസഥേ ചഹം ഗന്ത്വാ, മാലാഗന്ധവിലേപനം;

    ‘‘Uposathe cahaṃ gantvā, mālāgandhavilepanaṃ;

    ഥൂപസ്മിം അഭിരോപേസിം, പസന്നാ സേഹി പാണിഭി.

    Thūpasmiṃ abhiropesiṃ, pasannā sehi pāṇibhi.

    ൬൭൮.

    678.

    ‘‘തേന കമ്മേന ദേവിന്ദ, രൂപം മയ്ഹം ഗതീ ച മേ;

    ‘‘Tena kammena devinda, rūpaṃ mayhaṃ gatī ca me;

    ഇദ്ധി ച ആനുഭാവോ ച, യം മാലം അഭിരോപയിം.

    Iddhi ca ānubhāvo ca, yaṃ mālaṃ abhiropayiṃ.

    ൬൭൯.

    679.

    ‘‘യഞ്ച സീലവതീ ആസിം, ന തം താവ വിപച്ചതി;

    ‘‘Yañca sīlavatī āsiṃ, na taṃ tāva vipaccati;

    ആസാ ച പന മേ ദേവിന്ദ, സകദാഗാമിനീ സിയ’’ന്തി.

    Āsā ca pana me devinda, sakadāgāminī siya’’nti.

    ൬൬൯. തത്ഥ ഗതീതി അയം ദേവഗതി, നിബ്ബത്തി വാ. ഇദ്ധീതി അയം ദേവിദ്ധി, അധിപ്പായസമിജ്ഝനം വാ. ആനുഭാവോതി പഭാവോ. പുരിന്ദദാതി സക്കം ആലപതി. സോ ഹി പുരേ ദാനം അദാസീതി ‘‘പുരിന്ദദോ’’തി വുച്ചതി.

    669. Tattha gatīti ayaṃ devagati, nibbatti vā. Iddhīti ayaṃ deviddhi, adhippāyasamijjhanaṃ vā. Ānubhāvoti pabhāvo. Purindadāti sakkaṃ ālapati. So hi pure dānaṃ adāsīti ‘‘purindado’’ti vuccati.

    ൬൭൬. ഞാതികുലാതി പിതു ഗേഹം സന്ധായ വദതി. സദാ മാലാഭിഹാരതീതി സദാ സബ്ബകാലം ദിവസേ ദിവസേ ഞാതികുലതോ ദാസിയാ പുപ്ഫം മയ്ഹം അഭിഹരീയതി. സബ്ബമേവാഭിരോപയിന്തി മയ്ഹം പിളന്ധനത്ഥായ പിതുഗേഹതോ ആഹടം മാലം അഞ്ഞഞ്ച ഗന്ധാദിം സബ്ബമേവ അത്തനാ അപരിഭുഞ്ജിത്വാ ഭഗവതോ ഥൂപേ പൂജനവസേന അഭിരോപയിം പൂജം കാരേസിം.

    676.Ñātikulāti pitu gehaṃ sandhāya vadati. Sadā mālābhihāratīti sadā sabbakālaṃ divase divase ñātikulato dāsiyā pupphaṃ mayhaṃ abhiharīyati. Sabbamevābhiropayinti mayhaṃ piḷandhanatthāya pitugehato āhaṭaṃ mālaṃ aññañca gandhādiṃ sabbameva attanā aparibhuñjitvā bhagavato thūpe pūjanavasena abhiropayiṃ pūjaṃ kāresiṃ.

    ൬൭൭-൮. ഉപോസഥേ ചഹം ഗന്ത്വാതി ഉപോസഥദിവസേ അഹമേവ ഥൂപട്ഠാനം ഗന്ത്വാ. യം മാലം അഭിരോപയിന്തി യം തദാ ഭഗവതോ ഥൂപേ മാലാഗന്ധാഭിരോപനം കതം, തേന കമ്മേനാതി യോജനാ.

    677-8.Uposathe cahaṃ gantvāti uposathadivase ahameva thūpaṭṭhānaṃ gantvā. Yaṃ mālaṃ abhiropayinti yaṃ tadā bhagavato thūpe mālāgandhābhiropanaṃ kataṃ, tena kammenāti yojanā.

    ൬൭൯. ന തം താവ വിപച്ചതീതി യം സീലവതീ ആസിം, തം സീലരക്ഖണം തം രക്ഖിതം സീലം പൂജാമയപുഞ്ഞസ്സ ബലവഭാവേന അലദ്ധോകാസം ന താവ വിപച്ചതി , ന വിപച്ചിതും ആരദ്ധം, അപരസ്മിംയേവ അത്തഭാവേ തസ്സ വിപാകോതി അത്ഥോ. ആസാ ച പന മേ ദേവിന്ദ, സകദാഗാമിനീ സിയന്തി ‘‘കഥം നു ഖോ അഹം സകദാഗാമിനീ ഭവേയ്യ’’ന്തി പത്ഥനാ ച മേ ദേവിന്ദ, അരിയധമ്മവിസയാവ, ന ഭവവിസേസവിസയാ. സാ പന സപ്പിമണ്ഡം ഇച്ഛതോ ദധിതോ പചിതം വിയ അനിപ്ഫാദിനീതി ദസ്സേതി. സേസം വുത്തനയമേവ.

    679.Na taṃ tāva vipaccatīti yaṃ sīlavatī āsiṃ, taṃ sīlarakkhaṇaṃ taṃ rakkhitaṃ sīlaṃ pūjāmayapuññassa balavabhāvena aladdhokāsaṃ na tāva vipaccati , na vipaccituṃ āraddhaṃ, aparasmiṃyeva attabhāve tassa vipākoti attho. Āsā ca pana me devinda, sakadāgāminī siyanti ‘‘kathaṃ nu kho ahaṃ sakadāgāminī bhaveyya’’nti patthanā ca me devinda, ariyadhammavisayāva, na bhavavisesavisayā. Sā pana sappimaṇḍaṃ icchato dadhito pacitaṃ viya anipphādinīti dasseti. Sesaṃ vuttanayameva.

    ഇമം പന അത്ഥം സക്കോ ദേവാനമിന്ദോ അത്തനാ ച തായ ദേവധീതായ ച വുത്തനിയാമേനേവ ആയസ്മതോ വങ്ഗീസത്ഥേരസ്സ ആരോചേസി. ആയസ്മാ വങ്ഗീസോ സങ്ഗീതികാലേ ധമ്മസങ്ഗാഹകാനം മഹാഥേരാനം ആരോചേസി, തേ ച തം തഥേവ സങ്ഗീതിം ആരോപയിംസൂതി.

    Imaṃ pana atthaṃ sakko devānamindo attanā ca tāya devadhītāya ca vuttaniyāmeneva āyasmato vaṅgīsattherassa ārocesi. Āyasmā vaṅgīso saṅgītikāle dhammasaṅgāhakānaṃ mahātherānaṃ ārocesi, te ca taṃ tatheva saṅgītiṃ āropayiṃsūti.

    വിസാലക്ഖിവിമാനവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Visālakkhivimānavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / വിമാനവത്ഥുപാളി • Vimānavatthupāḷi / ൯. വിസാലക്ഖിവിമാനവത്ഥു • 9. Visālakkhivimānavatthu


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact