Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / జాతక-అట్ఠకథా • Jātaka-aṭṭhakathā |
[౬౯] ౯. విసవన్తజాతకవణ్ణనా
[69] 9. Visavantajātakavaṇṇanā
ధిరత్థు తం విసం వన్తన్తి ఇదం సత్థా జేతవనే విహరన్తో ధమ్మసేనాపతిం ఆరబ్భ కథేసి. థేరస్స కిర పిట్ఠఖజ్జకఖాదనకాలే మనుస్సా సఙ్ఘస్స బహుం పిట్ఠఖాదనీయం గహేత్వా విహారం అగమంసు, భిక్ఖుసఙ్ఘస్స గహితావసేసం బహు అతిరిత్తం అహోసి. మనుస్సా ‘‘భన్తే, అన్తోగామగతానమ్పి గణ్హథా’’తి ఆహంసు. తస్మిం ఖణే థేరస్స సద్ధివిహారికో దహరో అన్తోగామే హోతి, తస్స కోట్ఠాసం గహేత్వా తస్మిం అనాగచ్ఛన్తే ‘‘అతిదివా హోతీ’’తి థేరస్స అదంసు. థేరేన తస్మిం పరిభుత్తే దహరో అగమాసి. అథ నం థేరో ‘‘మయం, ఆవుసో, తుయ్హం ఠపితఖాదనీయం పరిభుఞ్జిమ్హా’’తి ఆహ. సో ‘‘మధురం నామ, భన్తే, కస్స అప్పియ’’న్తి ఆహ. మహాథేరస్స సంవేగో ఉప్పజ్జి. సో ఇతో పట్ఠాయ ‘‘పిట్ఠఖాదనీయం న ఖాదిస్సామీ’’తి అధిట్ఠాసి. తతో పట్ఠాయ కిర సారిపుత్తత్థేరేన పిట్ఠఖాదనీయం నామ న ఖాదితపుబ్బం. తస్స పిట్ఠఖాదనీయం అఖాదనభావో భిక్ఖుసఙ్ఘే పాకటో జాతో. భిక్ఖూ తం కథం కథేన్తా ధమ్మసభాయం నిసీదింసు. అథ సత్థా ఆగన్త్వా ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి పుచ్ఛిత్వా ‘‘ఇమాయ నామా’’తి వుత్తే ‘‘భిక్ఖవే, సారిపుత్తో ఏకవారం జహితకం జీవితం పరిచ్చజన్తోపి పున న గణ్హాతియేవా’’తి వత్వా అతీతం ఆహరి.
Dhiratthu taṃ visaṃ vantanti idaṃ satthā jetavane viharanto dhammasenāpatiṃ ārabbha kathesi. Therassa kira piṭṭhakhajjakakhādanakāle manussā saṅghassa bahuṃ piṭṭhakhādanīyaṃ gahetvā vihāraṃ agamaṃsu, bhikkhusaṅghassa gahitāvasesaṃ bahu atirittaṃ ahosi. Manussā ‘‘bhante, antogāmagatānampi gaṇhathā’’ti āhaṃsu. Tasmiṃ khaṇe therassa saddhivihāriko daharo antogāme hoti, tassa koṭṭhāsaṃ gahetvā tasmiṃ anāgacchante ‘‘atidivā hotī’’ti therassa adaṃsu. Therena tasmiṃ paribhutte daharo agamāsi. Atha naṃ thero ‘‘mayaṃ, āvuso, tuyhaṃ ṭhapitakhādanīyaṃ paribhuñjimhā’’ti āha. So ‘‘madhuraṃ nāma, bhante, kassa appiya’’nti āha. Mahātherassa saṃvego uppajji. So ito paṭṭhāya ‘‘piṭṭhakhādanīyaṃ na khādissāmī’’ti adhiṭṭhāsi. Tato paṭṭhāya kira sāriputtattherena piṭṭhakhādanīyaṃ nāma na khāditapubbaṃ. Tassa piṭṭhakhādanīyaṃ akhādanabhāvo bhikkhusaṅghe pākaṭo jāto. Bhikkhū taṃ kathaṃ kathentā dhammasabhāyaṃ nisīdiṃsu. Atha satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘bhikkhave, sāriputto ekavāraṃ jahitakaṃ jīvitaṃ pariccajantopi puna na gaṇhātiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
అతీతే బారాణసియం బ్రహ్మదత్తే రజ్జం కారేన్తే బోధిసత్తో విసవేజ్జకులే నిబ్బత్తిత్వా వేజ్జకమ్మేన జీవికం కప్పేసి. అథేకం జనపదమనుస్సం సప్పో డంసి, తస్స ఞాతకా పమాదం అకత్వా ఖిప్పం వేజ్జం ఆనయింసు . వేజ్జో ఆహ ‘‘కిం తావ ఓసధేన, పరిభావేత్వా విసం హరామి, దట్ఠసప్పం ఆవాహేత్వా దట్ఠట్ఠానతో తేనేవ విసం ఆకడ్ఢాపేమీ’’తి. ‘‘సప్పం ఆవాహేత్వా విసం ఆకడ్ఢాపేహీ’’తి. సో సప్పం ఆవాహేత్వా ‘‘తయా అయం దట్ఠో’’తి ఆహ. ‘‘ఆమ, మయా’’తి . ‘‘తయా దట్ఠట్ఠానతో త్వఞ్ఞేవ ముఖేన విసం ఆకడ్ఢాహీ’’తి. ‘‘మయా ఏకవారం జహితకం పున న గహితపుబ్బం, నాహం మయా జహితవిసం ఆకడ్ఢిస్సామీ’’తి. సో దారూని ఆహరాపేత్వా అగ్గిం కత్వా ఆహ ‘‘సచే అత్తనో విసం నాకడ్ఢసి, ఇమం అగ్గిం పవిసా’’తి. సప్పో ‘‘అపి అగ్గిం పవిసిస్సామి, నేవత్తనా ఏకవారం జహితవిసం పచ్చాహరిస్సామీ’’తి వత్వా ఇమం గాథమాహ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto visavejjakule nibbattitvā vejjakammena jīvikaṃ kappesi. Athekaṃ janapadamanussaṃ sappo ḍaṃsi, tassa ñātakā pamādaṃ akatvā khippaṃ vejjaṃ ānayiṃsu . Vejjo āha ‘‘kiṃ tāva osadhena, paribhāvetvā visaṃ harāmi, daṭṭhasappaṃ āvāhetvā daṭṭhaṭṭhānato teneva visaṃ ākaḍḍhāpemī’’ti. ‘‘Sappaṃ āvāhetvā visaṃ ākaḍḍhāpehī’’ti. So sappaṃ āvāhetvā ‘‘tayā ayaṃ daṭṭho’’ti āha. ‘‘Āma, mayā’’ti . ‘‘Tayā daṭṭhaṭṭhānato tvaññeva mukhena visaṃ ākaḍḍhāhī’’ti. ‘‘Mayā ekavāraṃ jahitakaṃ puna na gahitapubbaṃ, nāhaṃ mayā jahitavisaṃ ākaḍḍhissāmī’’ti. So dārūni āharāpetvā aggiṃ katvā āha ‘‘sace attano visaṃ nākaḍḍhasi, imaṃ aggiṃ pavisā’’ti. Sappo ‘‘api aggiṃ pavisissāmi, nevattanā ekavāraṃ jahitavisaṃ paccāharissāmī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
౬౯.
69.
‘‘ధిరత్థు తం విసం వన్తం, యమహం జీవితకారణా;
‘‘Dhiratthu taṃ visaṃ vantaṃ, yamahaṃ jīvitakāraṇā;
వన్తం పచ్చాహరిస్సామి, మతం మే జీవితా వర’’న్తి.
Vantaṃ paccāharissāmi, mataṃ me jīvitā vara’’nti.
తత్థ ధిరత్థూతి గరహత్థే నిపాతో. తం విసన్తి యమహం జీవితకారణా వన్తం విసం పచ్చాహరిస్సామి, తం వన్తం విసం ధిరత్థు. మతం మే జీవితా వరన్తి తస్స విసస్స అపచ్చాహరణకారణా యం అగ్గిం పవిసిత్వా మరణం, తం మమ జీవితతో వరన్తి అత్థో.
Tattha dhiratthūti garahatthe nipāto. Taṃ visanti yamahaṃ jīvitakāraṇā vantaṃ visaṃ paccāharissāmi, taṃ vantaṃ visaṃ dhiratthu. Mataṃ me jīvitā varanti tassa visassa apaccāharaṇakāraṇā yaṃ aggiṃ pavisitvā maraṇaṃ, taṃ mama jīvitato varanti attho.
ఏవఞ్చ పన వత్వా అగ్గిం పవిసితుం పాయాసి. అథ నం వేజ్జో నివారేత్వా తం పురిసం ఓసధేహి చ మన్తేహి చ నిబ్బిసం అరోగం కత్వా సప్పస్స సీలాని దత్వా ‘‘ఇతో పట్ఠాయ మా కఞ్చి విహేఠేసీ’’తి వత్వా విస్సజ్జేసి.
Evañca pana vatvā aggiṃ pavisituṃ pāyāsi. Atha naṃ vejjo nivāretvā taṃ purisaṃ osadhehi ca mantehi ca nibbisaṃ arogaṃ katvā sappassa sīlāni datvā ‘‘ito paṭṭhāya mā kañci viheṭhesī’’ti vatvā vissajjesi.
సత్థాపి ‘‘న, భిక్ఖవే, సారిపుత్తో ఏకవారం జహితకం జీవితమ్పి పరిచ్చజన్తో పున గణ్హాతీ’’తి ఇమం ధమ్మదేసనం ఆహరిత్వా అనుసన్ధిం ఘటేత్వా జాతకం సమోధానేసి ‘‘తదా సప్పో సారిపుత్తో అహోసి, వేజ్జో పన అహమేవ అహోసి’’న్తి.
Satthāpi ‘‘na, bhikkhave, sāriputto ekavāraṃ jahitakaṃ jīvitampi pariccajanto puna gaṇhātī’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi ‘‘tadā sappo sāriputto ahosi, vejjo pana ahameva ahosi’’nti.
విసవన్తజాతకవణ్ణనా నవమా.
Visavantajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / జాతకపాళి • Jātakapāḷi / ౬౯. విసవన్తజాతకం • 69. Visavantajātakaṃ