Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ជាតក-អដ្ឋកថា • Jātaka-aṭṭhakathā |
[៦៩] ៩. វិសវន្តជាតកវណ្ណនា
[69] 9. Visavantajātakavaṇṇanā
ធិរត្ថុ តំ វិសំ វន្តន្តិ ឥទំ សត្ថា ជេតវនេ វិហរន្តោ ធម្មសេនាបតិំ អារព្ភ កថេសិ។ ថេរស្ស កិរ បិដ្ឋខជ្ជកខាទនកាលេ មនុស្សា សង្ឃស្ស ពហុំ បិដ្ឋខាទនីយំ គហេត្វា វិហារំ អគមំសុ, ភិក្ខុសង្ឃស្ស គហិតាវសេសំ ពហុ អតិរិត្តំ អហោសិ។ មនុស្សា ‘‘ភន្តេ, អន្តោគាមគតានម្បិ គណ្ហថា’’តិ អាហំសុ។ តស្មិំ ខណេ ថេរស្ស សទ្ធិវិហារិកោ ទហរោ អន្តោគាមេ ហោតិ, តស្ស កោដ្ឋាសំ គហេត្វា តស្មិំ អនាគច្ឆន្តេ ‘‘អតិទិវា ហោតី’’តិ ថេរស្ស អទំសុ។ ថេរេន តស្មិំ បរិភុត្តេ ទហរោ អគមាសិ។ អថ នំ ថេរោ ‘‘មយំ, អាវុសោ, តុយ្ហំ ឋបិតខាទនីយំ បរិភុញ្ជិម្ហា’’តិ អាហ។ សោ ‘‘មធុរំ នាម, ភន្តេ, កស្ស អប្បិយ’’ន្តិ អាហ។ មហាថេរស្ស សំវេគោ ឧប្បជ្ជិ។ សោ ឥតោ បដ្ឋាយ ‘‘បិដ្ឋខាទនីយំ ន ខាទិស្សាមី’’តិ អធិដ្ឋាសិ។ តតោ បដ្ឋាយ កិរ សារិបុត្តត្ថេរេន បិដ្ឋខាទនីយំ នាម ន ខាទិតបុព្ពំ។ តស្ស បិដ្ឋខាទនីយំ អខាទនភាវោ ភិក្ខុសង្ឃេ បាកដោ ជាតោ។ ភិក្ខូ តំ កថំ កថេន្តា ធម្មសភាយំ និសីទិំសុ។ អថ សត្ថា អាគន្ត្វា ‘‘កាយ នុត្ថ, ភិក្ខវេ, ឯតរហិ កថាយ សន្និសិន្នា’’តិ បុច្ឆិត្វា ‘‘ឥមាយ នាមា’’តិ វុត្តេ ‘‘ភិក្ខវេ, សារិបុត្តោ ឯកវារំ ជហិតកំ ជីវិតំ បរិច្ចជន្តោបិ បុន ន គណ្ហាតិយេវា’’តិ វត្វា អតីតំ អាហរិ។
Dhiratthu taṃ visaṃ vantanti idaṃ satthā jetavane viharanto dhammasenāpatiṃ ārabbha kathesi. Therassa kira piṭṭhakhajjakakhādanakāle manussā saṅghassa bahuṃ piṭṭhakhādanīyaṃ gahetvā vihāraṃ agamaṃsu, bhikkhusaṅghassa gahitāvasesaṃ bahu atirittaṃ ahosi. Manussā ‘‘bhante, antogāmagatānampi gaṇhathā’’ti āhaṃsu. Tasmiṃ khaṇe therassa saddhivihāriko daharo antogāme hoti, tassa koṭṭhāsaṃ gahetvā tasmiṃ anāgacchante ‘‘atidivā hotī’’ti therassa adaṃsu. Therena tasmiṃ paribhutte daharo agamāsi. Atha naṃ thero ‘‘mayaṃ, āvuso, tuyhaṃ ṭhapitakhādanīyaṃ paribhuñjimhā’’ti āha. So ‘‘madhuraṃ nāma, bhante, kassa appiya’’nti āha. Mahātherassa saṃvego uppajji. So ito paṭṭhāya ‘‘piṭṭhakhādanīyaṃ na khādissāmī’’ti adhiṭṭhāsi. Tato paṭṭhāya kira sāriputtattherena piṭṭhakhādanīyaṃ nāma na khāditapubbaṃ. Tassa piṭṭhakhādanīyaṃ akhādanabhāvo bhikkhusaṅghe pākaṭo jāto. Bhikkhū taṃ kathaṃ kathentā dhammasabhāyaṃ nisīdiṃsu. Atha satthā āgantvā ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā ‘‘imāya nāmā’’ti vutte ‘‘bhikkhave, sāriputto ekavāraṃ jahitakaṃ jīvitaṃ pariccajantopi puna na gaṇhātiyevā’’ti vatvā atītaṃ āhari.
អតីតេ ពារាណសិយំ ព្រហ្មទត្តេ រជ្ជំ ការេន្តេ ពោធិសត្តោ វិសវេជ្ជកុលេ និព្ពត្តិត្វា វេជ្ជកម្មេន ជីវិកំ កប្បេសិ។ អថេកំ ជនបទមនុស្សំ សប្បោ ឌំសិ, តស្ស ញាតកា បមាទំ អកត្វា ខិប្បំ វេជ្ជំ អានយិំសុ ។ វេជ្ជោ អាហ ‘‘កិំ តាវ ឱសធេន, បរិភាវេត្វា វិសំ ហរាមិ, ទដ្ឋសប្បំ អាវាហេត្វា ទដ្ឋដ្ឋានតោ តេនេវ វិសំ អាកឌ្ឍាបេមី’’តិ។ ‘‘សប្បំ អាវាហេត្វា វិសំ អាកឌ្ឍាបេហី’’តិ។ សោ សប្បំ អាវាហេត្វា ‘‘តយា អយំ ទដ្ឋោ’’តិ អាហ។ ‘‘អាម, មយា’’តិ ។ ‘‘តយា ទដ្ឋដ្ឋានតោ ត្វញ្ញេវ មុខេន វិសំ អាកឌ្ឍាហី’’តិ។ ‘‘មយា ឯកវារំ ជហិតកំ បុន ន គហិតបុព្ពំ, នាហំ មយា ជហិតវិសំ អាកឌ្ឍិស្សាមី’’តិ។ សោ ទារូនិ អាហរាបេត្វា អគ្គិំ កត្វា អាហ ‘‘សចេ អត្តនោ វិសំ នាកឌ្ឍសិ, ឥមំ អគ្គិំ បវិសា’’តិ។ សប្បោ ‘‘អបិ អគ្គិំ បវិសិស្សាមិ, នេវត្តនា ឯកវារំ ជហិតវិសំ បច្ចាហរិស្សាមី’’តិ វត្វា ឥមំ គាថមាហ –
Atīte bārāṇasiyaṃ brahmadatte rajjaṃ kārente bodhisatto visavejjakule nibbattitvā vejjakammena jīvikaṃ kappesi. Athekaṃ janapadamanussaṃ sappo ḍaṃsi, tassa ñātakā pamādaṃ akatvā khippaṃ vejjaṃ ānayiṃsu . Vejjo āha ‘‘kiṃ tāva osadhena, paribhāvetvā visaṃ harāmi, daṭṭhasappaṃ āvāhetvā daṭṭhaṭṭhānato teneva visaṃ ākaḍḍhāpemī’’ti. ‘‘Sappaṃ āvāhetvā visaṃ ākaḍḍhāpehī’’ti. So sappaṃ āvāhetvā ‘‘tayā ayaṃ daṭṭho’’ti āha. ‘‘Āma, mayā’’ti . ‘‘Tayā daṭṭhaṭṭhānato tvaññeva mukhena visaṃ ākaḍḍhāhī’’ti. ‘‘Mayā ekavāraṃ jahitakaṃ puna na gahitapubbaṃ, nāhaṃ mayā jahitavisaṃ ākaḍḍhissāmī’’ti. So dārūni āharāpetvā aggiṃ katvā āha ‘‘sace attano visaṃ nākaḍḍhasi, imaṃ aggiṃ pavisā’’ti. Sappo ‘‘api aggiṃ pavisissāmi, nevattanā ekavāraṃ jahitavisaṃ paccāharissāmī’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
៦៩.
69.
‘‘ធិរត្ថុ តំ វិសំ វន្តំ, យមហំ ជីវិតការណា;
‘‘Dhiratthu taṃ visaṃ vantaṃ, yamahaṃ jīvitakāraṇā;
វន្តំ បច្ចាហរិស្សាមិ, មតំ មេ ជីវិតា វរ’’ន្តិ។
Vantaṃ paccāharissāmi, mataṃ me jīvitā vara’’nti.
តត្ថ ធិរត្ថូតិ គរហត្ថេ និបាតោ។ តំ វិសន្តិ យមហំ ជីវិតការណា វន្តំ វិសំ បច្ចាហរិស្សាមិ, តំ វន្តំ វិសំ ធិរត្ថុ។ មតំ មេ ជីវិតា វរន្តិ តស្ស វិសស្ស អបច្ចាហរណការណា យំ អគ្គិំ បវិសិត្វា មរណំ, តំ មម ជីវិតតោ វរន្តិ អត្ថោ។
Tattha dhiratthūti garahatthe nipāto. Taṃ visanti yamahaṃ jīvitakāraṇā vantaṃ visaṃ paccāharissāmi, taṃ vantaṃ visaṃ dhiratthu. Mataṃ me jīvitā varanti tassa visassa apaccāharaṇakāraṇā yaṃ aggiṃ pavisitvā maraṇaṃ, taṃ mama jīvitato varanti attho.
ឯវញ្ច បន វត្វា អគ្គិំ បវិសិតុំ បាយាសិ។ អថ នំ វេជ្ជោ និវារេត្វា តំ បុរិសំ ឱសធេហិ ច មន្តេហិ ច និព្ពិសំ អរោគំ កត្វា សប្បស្ស សីលានិ ទត្វា ‘‘ឥតោ បដ្ឋាយ មា កញ្ចិ វិហេឋេសី’’តិ វត្វា វិស្សជ្ជេសិ។
Evañca pana vatvā aggiṃ pavisituṃ pāyāsi. Atha naṃ vejjo nivāretvā taṃ purisaṃ osadhehi ca mantehi ca nibbisaṃ arogaṃ katvā sappassa sīlāni datvā ‘‘ito paṭṭhāya mā kañci viheṭhesī’’ti vatvā vissajjesi.
សត្ថាបិ ‘‘ន, ភិក្ខវេ, សារិបុត្តោ ឯកវារំ ជហិតកំ ជីវិតម្បិ បរិច្ចជន្តោ បុន គណ្ហាតី’’តិ ឥមំ ធម្មទេសនំ អាហរិត្វា អនុសន្ធិំ ឃដេត្វា ជាតកំ សមោធានេសិ ‘‘តទា សប្បោ សារិបុត្តោ អហោសិ, វេជ្ជោ បន អហមេវ អហោសិ’’ន្តិ។
Satthāpi ‘‘na, bhikkhave, sāriputto ekavāraṃ jahitakaṃ jīvitampi pariccajanto puna gaṇhātī’’ti imaṃ dhammadesanaṃ āharitvā anusandhiṃ ghaṭetvā jātakaṃ samodhānesi ‘‘tadā sappo sāriputto ahosi, vejjo pana ahameva ahosi’’nti.
វិសវន្តជាតកវណ្ណនា នវមា។
Visavantajātakavaṇṇanā navamā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ខុទ្ទកនិកាយ • Khuddakanikāya / ជាតកបាឡិ • Jātakapāḷi / ៦៩. វិសវន្តជាតកំ • 69. Visavantajātakaṃ