| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya |
೧೦. ವಿತಕ್ಕಸಣ್ಠಾನಸುತ್ತಂ
10. Vitakkasaṇṭhānasuttaṃ
೨೧೬. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತತ್ರ ಖೋ ಭಗವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಭಿಕ್ಖವೋ’’ತಿ। ‘‘ಭದನ್ತೇ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುಂ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
216. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘ಅಧಿಚಿತ್ತಮನುಯುತ್ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪಞ್ಚ ನಿಮಿತ್ತಾನಿ ಕಾಲೇನ ಕಾಲಂ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಾನಿ। ಕತಮಾನಿ ಪಞ್ಚ? ಇಧ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ। ತಸ್ಸ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ 1 ಸಮಾಧಿಯತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ದಕ್ಖೋ ಪಲಗಣ್ಡೋ ವಾ ಪಲಗಣ್ಡನ್ತೇವಾಸೀ ವಾ ಸುಖುಮಾಯ ಆಣಿಯಾ ಓಳಾರಿಕಂ ಆಣಿಂ ಅಭಿನಿಹನೇಯ್ಯ ಅಭಿನೀಹರೇಯ್ಯ ಅಭಿನಿವತ್ತೇಯ್ಯ 2; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಂ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ। ತಸ್ಸ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ।
‘‘Adhicittamanuyuttena, bhikkhave, bhikkhunā pañca nimittāni kālena kālaṃ manasi kātabbāni. Katamāni pañca? Idha, bhikkhave, bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasi kātabbaṃ kusalūpasaṃhitaṃ. Tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti 3 samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, dakkho palagaṇḍo vā palagaṇḍantevāsī vā sukhumāya āṇiyā oḷārikaṃ āṇiṃ abhinihaneyya abhinīhareyya abhinivatteyya 4; evameva kho, bhikkhave, bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasi kātabbaṃ kusalūpasaṃhitaṃ. Tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
೨೧೭. ‘‘ತಸ್ಸ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತಬ್ಬೋ – ‘ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ಅಕುಸಲಾ, ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ಸಾವಜ್ಜಾ, ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ’ತಿ। ತಸ್ಸ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಇತ್ಥೀ ವಾ ಪುರಿಸೋ ವಾ ದಹರೋ ಯುವಾ ಮಣ್ಡನಕಜಾತಿಕೋ ಅಹಿಕುಣಪೇನ ವಾ ಕುಕ್ಕುರಕುಣಪೇನ ವಾ ಮನುಸ್ಸಕುಣಪೇನ ವಾ ಕಣ್ಠೇ ಆಸತ್ತೇನ ಅಟ್ಟಿಯೇಯ್ಯ ಹರಾಯೇಯ್ಯ ಜಿಗುಚ್ಛೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತಮ್ಹಾಪಿ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವೋ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತಬ್ಬೋ – ‘ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ಅಕುಸಲಾ, ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ಸಾವಜ್ಜಾ, ಇತಿಪಿಮೇ ವಿತಕ್ಕಾ ದುಕ್ಖವಿಪಾಕಾ’ತಿ। ತಸ್ಸ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ।
217. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavo upaparikkhitabbo – ‘itipime vitakkā akusalā, itipime vitakkā sāvajjā, itipime vitakkā dukkhavipākā’ti. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ahikuṇapena vā kukkurakuṇapena vā manussakuṇapena vā kaṇṭhe āsattena aṭṭiyeyya harāyeyya jiguccheyya; evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tamhāpi nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavo upaparikkhitabbo – ‘itipime vitakkā akusalā, itipime vitakkā sāvajjā, itipime vitakkā dukkhavipākā’ti. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
೨೧೮. ‘‘ತಸ್ಸ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರೋ ಆಪಜ್ಜಿತಬ್ಬೋ। ತಸ್ಸ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರಂ ಆಪಜ್ಜತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಚಕ್ಖುಮಾ ಪುರಿಸೋ ಆಪಾಥಗತಾನಂ ರೂಪಾನಂ ಅದಸ್ಸನಕಾಮೋ ಅಸ್ಸ; ಸೋ ನಿಮೀಲೇಯ್ಯ ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ಅಪಲೋಕೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ।
218. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ asatiamanasikāro āpajjitabbo. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso āpāthagatānaṃ rūpānaṃ adassanakāmo assa; so nimīleyya vā aññena vā apalokeyya. Evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
೨೧೯. ‘‘ತಸ್ಸ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರಂ ಆಪಜ್ಜತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಸಙ್ಖಾರಸಣ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕಾತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಸ ತೇಸಂ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಸಙ್ಖಾರಸಣ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಸೀಘಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಸೀಘಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ? ಯಂನೂನಾಹಂ ಸಣಿಕಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ಸಣಿಕಂ ಗಚ್ಛೇಯ್ಯ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಸಣಿಕಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ? ಯಂನೂನಾಹಂ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ತಿಟ್ಠೇಯ್ಯ । ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ಠಿತೋ? ಯಂನೂನಾಹಂ ನಿಸೀದೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ನಿಸೀದೇಯ್ಯ। ತಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಕಿಂ ನು ಖೋ ಅಹಂ ನಿಸಿನ್ನೋ? ಯಂನೂನಾಹಂ ನಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ನಿಪಜ್ಜೇಯ್ಯ। ಏವಞ್ಹಿ ಸೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪುರಿಸೋ ಓಳಾರಿಕಂ ಓಳಾರಿಕಂ ಇರಿಯಾಪಥಂ ಅಭಿನಿವಜ್ಜೇತ್ವಾ 5 ಸುಖುಮಂ ಸುಖುಮಂ ಇರಿಯಾಪಥಂ ಕಪ್ಪೇಯ್ಯ। ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರಂ ಆಪಜ್ಜತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ।
219. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikātabbaṃ. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sīghaṃ gaccheyya. Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ sīghaṃ gacchāmi? Yaṃnūnāhaṃ saṇikaṃ gaccheyya’nti. So saṇikaṃ gaccheyya. Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ saṇikaṃ gacchāmi? Yaṃnūnāhaṃ tiṭṭheyya’nti. So tiṭṭheyya . Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ ṭhito? Yaṃnūnāhaṃ nisīdeyya’nti. So nisīdeyya. Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ nisinno? Yaṃnūnāhaṃ nipajjeyya’nti. So nipajjeyya. Evañhi so, bhikkhave, puriso oḷārikaṃ oḷārikaṃ iriyāpathaṃ abhinivajjetvā 6 sukhumaṃ sukhumaṃ iriyāpathaṃ kappeyya. Evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
೨೨೦. ‘‘ತಸ್ಸ ಚೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಸಙ್ಖಾರಸಣ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ। ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ದನ್ತೇಭಿದನ್ತಮಾಧಾಯ 7 ಜಿವ್ಹಾಯ ತಾಲುಂ ಆಹಚ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳೇತಬ್ಬಂ ಅಭಿಸನ್ತಾಪೇತಬ್ಬಂ । ತಸ್ಸ ದನ್ತೇಭಿದನ್ತಮಾಧಾಯ ಜಿವ್ಹಾಯ ತಾಲುಂ ಆಹಚ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳಯತೋ ಅಭಿಸನ್ತಾಪಯತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಬಲವಾ ಪುರಿಸೋ ದುಬ್ಬಲತರಂ ಪುರಿಸಂ ಸೀಸೇ ವಾ ಗಲೇ ವಾ ಖನ್ಧೇ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳೇಯ್ಯ ಅಭಿಸನ್ತಾಪೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ತಸ್ಸ ಚೇ ಭಿಕ್ಖುನೋ ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಸಙ್ಖಾರಸಣ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೇವ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ। ತೇನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನಾ ದನ್ತೇಭಿದನ್ತಮಾಧಾಯ ಜಿವ್ಹಾಯ ತಾಲುಂ ಆಹಚ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬಂ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳೇತಬ್ಬಂ ಅಭಿಸನ್ತಾಪೇತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಸ ದನ್ತೇಭಿದನ್ತಮಾಧಾಯ ಜಿವ್ಹಾಯ ತಾಲುಂ ಆಹಚ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳಯತೋ ಅಭಿಸನ್ತಾಪಯತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ।
220. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi. Tena, bhikkhave, bhikkhunā dantebhidantamādhāya 8 jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhitabbaṃ abhinippīḷetabbaṃ abhisantāpetabbaṃ . Tassa dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gale vā khandhe vā gahetvā abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya; evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi. Tena, bhikkhave, bhikkhunā dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhitabbaṃ abhinippīḷetabbaṃ abhisantāpetabbaṃ. Tassa dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
೨೨೧. ‘‘ಯತೋ ಖೋ 9, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖುನೋ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಆಗಮ್ಮ ಯಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತಿ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ, ತಸ್ಸ ತಮ್ಹಾ ನಿಮಿತ್ತಾ ಅಞ್ಞಂ ನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಆದೀನವಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ಅಸತಿಅಮನಸಿಕಾರಂ ಆಪಜ್ಜತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ತೇಸಮ್ಪಿ ವಿತಕ್ಕಾನಂ ವಿತಕ್ಕಸಙ್ಖಾರಸಣ್ಠಾನಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ದನ್ತೇಭಿದನ್ತಮಾಧಾಯ ಜಿವ್ಹಾಯ ತಾಲುಂ ಆಹಚ್ಚ ಚೇತಸಾ ಚಿತ್ತಂ ಅಭಿನಿಗ್ಗಣ್ಹತೋ ಅಭಿನಿಪ್ಪೀಳಯತೋ ಅಭಿಸನ್ತಾಪಯತೋ ಯೇ ಪಾಪಕಾ ಅಕುಸಲಾ ವಿತಕ್ಕಾ ಛನ್ದೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ದೋಸೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ಮೋಹೂಪಸಂಹಿತಾಪಿ ತೇ ಪಹೀಯನ್ತಿ ತೇ ಅಬ್ಭತ್ಥಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ತೇಸಂ ಪಹಾನಾ ಅಜ್ಝತ್ತಮೇವ ಚಿತ್ತಂ ಸನ್ತಿಟ್ಠತಿ ಸನ್ನಿಸೀದತಿ ಏಕೋದಿ ಹೋತಿ ಸಮಾಧಿಯತಿ। ಅಯಂ ವುಚ್ಚತಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಭಿಕ್ಖು ವಸೀ ವಿತಕ್ಕಪರಿಯಾಯಪಥೇಸು। ಯಂ ವಿತಕ್ಕಂ ಆಕಙ್ಖಿಸ್ಸತಿ ತಂ ವಿತಕ್ಕಂ ವಿತಕ್ಕೇಸ್ಸತಿ, ಯಂ ವಿತಕ್ಕಂ ನಾಕಙ್ಖಿಸ್ಸತಿ ನ ತಂ ವಿತಕ್ಕಂ ವಿತಕ್ಕೇಸ್ಸತಿ। ಅಚ್ಛೇಚ್ಛಿ ತಣ್ಹಂ, ವಿವತ್ತಯಿ 10 ಸಂಯೋಜನಂ, ಸಮ್ಮಾ ಮಾನಾಭಿಸಮಯಾ ಅನ್ತಮಕಾಸಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸಾ’’ತಿ।
221. ‘‘Yato kho 11, bhikkhave, bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tesampi vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tesampi vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tesampi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu vasī vitakkapariyāyapathesu. Yaṃ vitakkaṃ ākaṅkhissati taṃ vitakkaṃ vitakkessati, yaṃ vitakkaṃ nākaṅkhissati na taṃ vitakkaṃ vitakkessati. Acchecchi taṇhaṃ, vivattayi 12 saṃyojanaṃ, sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassā’’ti.
ಇದಮವೋಚ ಭಗವಾ। ಅತ್ತಮನಾ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದುನ್ತಿ।
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
ವಿತಕ್ಕಸಣ್ಠಾನಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ದಸಮಂ।
Vitakkasaṇṭhānasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
ಸೀಹನಾದವಗ್ಗೋ ನಿಟ್ಠಿತೋ ದುತಿಯೋ।
Sīhanādavaggo niṭṭhito dutiyo.
ತಸ್ಸುದ್ದಾನಂ –
Tassuddānaṃ –
ಚೂಳಸೀಹನಾದಲೋಮಹಂಸವರೋ, ಮಹಾಚೂಳದುಕ್ಖಕ್ಖನ್ಧಅನುಮಾನಿಕಸುತ್ತಂ।
Cūḷasīhanādalomahaṃsavaro, mahācūḷadukkhakkhandhaanumānikasuttaṃ;
ಖಿಲಪತ್ಥಮಧುಪಿಣ್ಡಿಕದ್ವಿಧಾವಿತಕ್ಕ, ಪಞ್ಚನಿಮಿತ್ತಕಥಾ ಪುನ ವಗ್ಗೋ॥
Khilapatthamadhupiṇḍikadvidhāvitakka, pañcanimittakathā puna vaggo.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೧೦. ವಿತಕ್ಕಸಣ್ಠಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Vitakkasaṇṭhānasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೧೦. ವಿತಕ್ಕಸಣ್ಠಾನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Vitakkasaṇṭhānasuttavaṇṇanā
