| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya |
10. විතක්‌කසණ්‌ඨානසුත්‌තං
10. Vitakkasaṇṭhānasuttaṃ
216. එවං මෙ සුතං – එකං සමයං භගවා සාවත්‌ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්‌ඩිකස්‌ස ආරාමෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘භික්‌ඛවො’’ති. ‘‘භදන්‌තෙ’’ති තෙ භික්‌ඛූ භගවතො පච්‌චස්‌සොසුං. භගවා එතදවොච –
216. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tatra kho bhagavā bhikkhū āmantesi – ‘‘bhikkhavo’’ti. ‘‘Bhadante’’ti te bhikkhū bhagavato paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca –
‘‘අධිචිත්‌තමනුයුත්‌තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා පඤ්‌ච නිමිත්‌තානි කාලෙන කාලං මනසි කාතබ්‌බානි. කතමානි පඤ්‌ච? ඉධ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො යං නිමිත්‌තං ආගම්‌ම යං නිමිත්‌තං මනසිකරොතො උප්‌පජ්‌ජන්‌ති පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි, තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා තම්‌හා නිමිත්‌තා අඤ්‌ඤං නිමිත්‌තං මනසි කාතබ්‌බං කුසලූපසංහිතං. තස්‌ස තම්‌හා නිමිත්‌තා අඤ්‌ඤං නිමිත්‌තං මනසිකරොතො කුසලූපසංහිතං යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති 1 සමාධියති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, දක්‌ඛො පලගණ්‌ඩො වා පලගණ්‌ඩන්‌තෙවාසී වා සුඛුමාය ආණියා ඔළාරිකං ආණිං අභිනිහනෙය්‍ය අභිනීහරෙය්‍ය අභිනිවත්‌තෙය්‍ය 2; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො යං නිමිත්‌තං ආගම්‌ම යං නිමිත්‌තං මනසිකරොතො උප්‌පජ්‌ජන්‌ති පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි, තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා තම්‌හා නිමිත්‌තා අඤ්‌ඤං නිමිත්‌තං මනසි කාතබ්‌බං කුසලූපසංහිතං. තස්‌ස තම්‌හා නිමිත්‌තා අඤ්‌ඤං නිමිත්‌තං මනසිකරොතො කුසලූපසංහිතං යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති.
‘‘Adhicittamanuyuttena, bhikkhave, bhikkhunā pañca nimittāni kālena kālaṃ manasi kātabbāni. Katamāni pañca? Idha, bhikkhave, bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasi kātabbaṃ kusalūpasaṃhitaṃ. Tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti 3 samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, dakkho palagaṇḍo vā palagaṇḍantevāsī vā sukhumāya āṇiyā oḷārikaṃ āṇiṃ abhinihaneyya abhinīhareyya abhinivatteyya 4; evameva kho, bhikkhave, bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasi kātabbaṃ kusalūpasaṃhitaṃ. Tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
217. ‘‘තස්‌ස චෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො තම්‌හා නිමිත්‌තා අඤ්‌ඤං නිමිත්‌තං මනසිකරොතො කුසලූපසංහිතං උප්‌පජ්‌ජන්‌තෙව පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි, තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා තෙසං විතක්‌කානං ආදීනවො උපපරික්‌ඛිතබ්‌බො – ‘ඉතිපිමෙ විතක්‌කා අකුසලා, ඉතිපිමෙ විතක්‌කා සාවජ්‌ජා, ඉතිපිමෙ විතක්‌කා දුක්‌ඛවිපාකා’ති. තස්‌ස තෙසං විතක්‌කානං ආදීනවං උපපරික්‌ඛතො යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, ඉත්‌ථී වා පුරිසො වා දහරො යුවා මණ්‌ඩනකජාතිකො අහිකුණපෙන වා කුක්‌කුරකුණපෙන වා මනුස්‌සකුණපෙන වා කණ්‌ඨෙ ආසත්‌තෙන අට්‌ටියෙය්‍ය හරායෙය්‍ය ජිගුච්‌ඡෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, තස්‌ස චෙ භික්‌ඛුනො තම්‌හාපි නිමිත්‌තා අඤ්‌ඤං නිමිත්‌තං මනසිකරොතො කුසලූපසංහිතං උප්‌පජ්‌ජන්‌තෙව පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි, තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා තෙසං විතක්‌කානං ආදීනවො උපපරික්‌ඛිතබ්‌බො – ‘ඉතිපිමෙ විතක්‌කා අකුසලා, ඉතිපිමෙ විතක්‌කා සාවජ්‌ජා, ඉතිපිමෙ විතක්‌කා දුක්‌ඛවිපාකා’ති. තස්‌ස තෙසං විතක්‌කානං ආදීනවං උපපරික්‌ඛතො යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති.
217. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavo upaparikkhitabbo – ‘itipime vitakkā akusalā, itipime vitakkā sāvajjā, itipime vitakkā dukkhavipākā’ti. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko ahikuṇapena vā kukkurakuṇapena vā manussakuṇapena vā kaṇṭhe āsattena aṭṭiyeyya harāyeyya jiguccheyya; evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tamhāpi nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavo upaparikkhitabbo – ‘itipime vitakkā akusalā, itipime vitakkā sāvajjā, itipime vitakkā dukkhavipākā’ti. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
218. ‘‘තස්‌ස චෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො තෙසම්‌පි විතක්‌කානං ආදීනවං උපපරික්‌ඛතො උප්‌පජ්‌ජන්‌තෙව පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි, තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා තෙසං විතක්‌කානං අසතිඅමනසිකාරො ආපජ්‌ජිතබ්‌බො. තස්‌ස තෙසං විතක්‌කානං අසතිඅමනසිකාරං ආපජ්‌ජතො යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, චක්‌ඛුමා පුරිසො ආපාථගතානං රූපානං අදස්‌සනකාමො අස්‌ස; සො නිමීලෙය්‍ය වා අඤ්‌ඤෙන වා අපලොකෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, තස්‌ස චෙ භික්‌ඛුනො තෙසම්‌පි විතක්‌කානං ආදීනවං උපපරික්‌ඛතො උප්‌පජ්‌ජන්‌තෙව පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි, තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති.
218. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ asatiamanasikāro āpajjitabbo. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, cakkhumā puriso āpāthagatānaṃ rūpānaṃ adassanakāmo assa; so nimīleyya vā aññena vā apalokeyya. Evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
219. ‘‘තස්‌ස චෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො තෙසම්‌පි විතක්‌කානං අසතිඅමනසිකාරං ආපජ්‌ජතො උප්‌පජ්‌ජන්‌තෙව පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි, තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා තෙසං විතක්‌කානං විතක්‌කසඞ්‌ඛාරසණ්‌ඨානං මනසිකාතබ්‌බං. තස්‌ස තෙසං විතක්‌කානං විතක්‌කසඞ්‌ඛාරසණ්‌ඨානං මනසිකරොතො යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො සීඝං ගච්‌ඡෙය්‍ය. තස්‌ස එවමස්‌ස – ‘කිං නු ඛො අහං සීඝං ගච්‌ඡාමි? යංනූනාහං සණිකං ගච්‌ඡෙය්‍ය’න්‌ති. සො සණිකං ගච්‌ඡෙය්‍ය. තස්‌ස එවමස්‌ස – ‘කිං නු ඛො අහං සණිකං ගච්‌ඡාමි? යංනූනාහං තිට්‌ඨෙය්‍ය’න්‌ති. සො තිට්‌ඨෙය්‍ය . තස්‌ස එවමස්‌ස – ‘කිං නු ඛො අහං ඨිතො? යංනූනාහං නිසීදෙය්‍ය’න්‌ති. සො නිසීදෙය්‍ය. තස්‌ස එවමස්‌ස – ‘කිං නු ඛො අහං නිසින්‌නො? යංනූනාහං නිපජ්‌ජෙය්‍ය’න්‌ති. සො නිපජ්‌ජෙය්‍ය. එවඤ්‌හි සො, භික්‌ඛවෙ, පුරිසො ඔළාරිකං ඔළාරිකං ඉරියාපථං අභිනිවජ්‌ජෙත්‌වා 5 සුඛුමං සුඛුමං ඉරියාපථං කප්‌පෙය්‍ය. එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, තස්‌ස චෙ භික්‌ඛුනො තෙසම්‌පි විතක්‌කානං අසතිඅමනසිකාරං ආපජ්‌ජතො උප්‌පජ්‌ජන්‌තෙව පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති.
219. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tena, bhikkhave, bhikkhunā tesaṃ vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikātabbaṃ. Tassa tesaṃ vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso sīghaṃ gaccheyya. Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ sīghaṃ gacchāmi? Yaṃnūnāhaṃ saṇikaṃ gaccheyya’nti. So saṇikaṃ gaccheyya. Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ saṇikaṃ gacchāmi? Yaṃnūnāhaṃ tiṭṭheyya’nti. So tiṭṭheyya . Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ ṭhito? Yaṃnūnāhaṃ nisīdeyya’nti. So nisīdeyya. Tassa evamassa – ‘kiṃ nu kho ahaṃ nisinno? Yaṃnūnāhaṃ nipajjeyya’nti. So nipajjeyya. Evañhi so, bhikkhave, puriso oḷārikaṃ oḷārikaṃ iriyāpathaṃ abhinivajjetvā 6 sukhumaṃ sukhumaṃ iriyāpathaṃ kappeyya. Evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
220. ‘‘තස්‌ස චෙ, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො තෙසම්‌පි විතක්‌කානං විතක්‌කසඞ්‌ඛාරසණ්‌ඨානං මනසිකරොතො උප්‌පජ්‌ජන්‌තෙව පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි. තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා දන්‌තෙභිදන්‌තමාධාය 7 ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හිතබ්‌බං අභිනිප්‌පීළෙතබ්‌බං අභිසන්‌තාපෙතබ්‌බං . තස්‌ස දන්‌තෙභිදන්‌තමාධාය ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හතො අභිනිප්‌පීළයතො අභිසන්‌තාපයතො යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති. සෙය්‍යථාපි, භික්‌ඛවෙ, බලවා පුරිසො දුබ්‌බලතරං පුරිසං සීසෙ වා ගලෙ වා ඛන්‌ධෙ වා ගහෙත්‌වා අභිනිග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය අභිනිප්‌පීළෙය්‍ය අභිසන්‌තාපෙය්‍ය; එවමෙව ඛො, භික්‌ඛවෙ, තස්‌ස චෙ භික්‌ඛුනො තෙසම්‌පි විතක්‌කානං විතක්‌කසඞ්‌ඛාරසණ්‌ඨානං මනසිකරොතො උප්‌පජ්‌ජන්‌තෙව පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි. තෙන, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනා දන්‌තෙභිදන්‌තමාධාය ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හිතබ්‌බං අභිනිප්‌පීළෙතබ්‌බං අභිසන්‌තාපෙතබ්‌බං. තස්‌ස දන්‌තෙභිදන්‌තමාධාය ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හතො අභිනිප්‌පීළයතො අභිසන්‌තාපයතො යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති.
220. ‘‘Tassa ce, bhikkhave, bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi. Tena, bhikkhave, bhikkhunā dantebhidantamādhāya 8 jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhitabbaṃ abhinippīḷetabbaṃ abhisantāpetabbaṃ . Tassa dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Seyyathāpi, bhikkhave, balavā puriso dubbalataraṃ purisaṃ sīse vā gale vā khandhe vā gahetvā abhiniggaṇheyya abhinippīḷeyya abhisantāpeyya; evameva kho, bhikkhave, tassa ce bhikkhuno tesampi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto uppajjanteva pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi. Tena, bhikkhave, bhikkhunā dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhitabbaṃ abhinippīḷetabbaṃ abhisantāpetabbaṃ. Tassa dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati.
221. ‘‘යතො ඛො 9, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛුනො යං නිමිත්‌තං ආගම්‌ම යං නිමිත්‌තං මනසිකරොතො උප්‌පජ්‌ජන්‌ති පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි, තස්‌ස තම්‌හා නිමිත්‌තා අඤ්‌ඤං නිමිත්‌තං මනසිකරොතො කුසලූපසංහිතං යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති. තෙසම්‌පි විතක්‌කානං ආදීනවං උපපරික්‌ඛතො යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති. තෙසම්‌පි විතක්‌කානං අසතිඅමනසිකාරං ආපජ්‌ජතො යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති. තෙසම්‌පි විතක්‌කානං විතක්‌කසඞ්‌ඛාරසණ්‌ඨානං මනසිකරොතො යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති. දන්‌තෙභිදන්‌තමාධාය ජිව්‌හාය තාලුං ආහච්‌ච චෙතසා චිත්‌තං අභිනිග්‌ගණ්‌හතො අභිනිප්‌පීළයතො අභිසන්‌තාපයතො යෙ පාපකා අකුසලා විතක්‌කා ඡන්‌දූපසංහිතාපි දොසූපසංහිතාපි මොහූපසංහිතාපි තෙ පහීයන්‌ති තෙ අබ්‌භත්‌ථං ගච්‌ඡන්‌ති. තෙසං පහානා අජ්‌ඣත්‌තමෙව චිත්‌තං සන්‌තිට්‌ඨති සන්‌නිසීදති එකොදි හොති සමාධියති. අයං වුච්‌චති, භික්‌ඛවෙ, භික්‌ඛු වසී විතක්‌කපරියායපථෙසු. යං විතක්‌කං ආකඞ්‌ඛිස්‌සති තං විතක්‌කං විතක්‌කෙස්‌සති, යං විතක්‌කං නාකඞ්‌ඛිස්‌සති න තං විතක්‌කං විතක්‌කෙස්‌සති. අච්‌ඡෙච්‌ඡි තණ්‌හං, විවත්‌තයි 10 සංයොජනං, සම්‌මා මානාභිසමයා අන්‌තමකාසි දුක්‌ඛස්‌සා’’ති.
221. ‘‘Yato kho 11, bhikkhave, bhikkhuno yaṃ nimittaṃ āgamma yaṃ nimittaṃ manasikaroto uppajjanti pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi, tassa tamhā nimittā aññaṃ nimittaṃ manasikaroto kusalūpasaṃhitaṃ ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tesampi vitakkānaṃ ādīnavaṃ upaparikkhato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tesampi vitakkānaṃ asatiamanasikāraṃ āpajjato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Tesampi vitakkānaṃ vitakkasaṅkhārasaṇṭhānaṃ manasikaroto ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Dantebhidantamādhāya jivhāya tāluṃ āhacca cetasā cittaṃ abhiniggaṇhato abhinippīḷayato abhisantāpayato ye pāpakā akusalā vitakkā chandūpasaṃhitāpi dosūpasaṃhitāpi mohūpasaṃhitāpi te pahīyanti te abbhatthaṃ gacchanti. Tesaṃ pahānā ajjhattameva cittaṃ santiṭṭhati sannisīdati ekodi hoti samādhiyati. Ayaṃ vuccati, bhikkhave, bhikkhu vasī vitakkapariyāyapathesu. Yaṃ vitakkaṃ ākaṅkhissati taṃ vitakkaṃ vitakkessati, yaṃ vitakkaṃ nākaṅkhissati na taṃ vitakkaṃ vitakkessati. Acchecchi taṇhaṃ, vivattayi 12 saṃyojanaṃ, sammā mānābhisamayā antamakāsi dukkhassā’’ti.
ඉදමවොච භගවා. අත්‌තමනා තෙ භික්‌ඛූ භගවතො භාසිතං අභිනන්‌දුන්‌ති.
Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.
විතක්‌කසණ්‌ඨානසුත්‌තං නිට්‌ඨිතං දසමං.
Vitakkasaṇṭhānasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
සීහනාදවග්‌ගො නිට්‌ඨිතො දුතියො.
Sīhanādavaggo niṭṭhito dutiyo.
තස්‌සුද්‌දානං –
Tassuddānaṃ –
චූළසීහනාදලොමහංසවරො, මහාචූළදුක්‌ඛක්‌ඛන්‌ධඅනුමානිකසුත්‌තං;
Cūḷasīhanādalomahaṃsavaro, mahācūḷadukkhakkhandhaanumānikasuttaṃ;
ඛිලපත්‌ථමධුපිණ්‌ඩිකද්‌විධාවිතක්‌ක, පඤ්‌චනිමිත්‌තකථා පුන වග්‌ගො.
Khilapatthamadhupiṇḍikadvidhāvitakka, pañcanimittakathā puna vaggo.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / 10. විතක්‌කසණ්‌ඨානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Vitakkasaṇṭhānasuttavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 10. විතක්‌කසණ්‌ඨානසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Vitakkasaṇṭhānasuttavaṇṇanā
