| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්‌තක-අට්‌ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
4. චතුත්‌ථවග්‌ගො
4. Catutthavaggo
1. විතක්‌කසුත්‌තවණ්‌ණනා
1. Vitakkasuttavaṇṇanā
80. චතුත්‌ථවග්‌ගස්‌ස පඨමෙ අකුසලවිතක්‌කාති අකොසල්‌ලසම්‌භූතා විතක්‌කා, මිච්‌ඡාවිතක්‌කාති අත්‌ථො. අනවඤ්‌ඤත්‌තිපටිසංයුත්‌තොති එත්‌ථ අනවඤ්‌ඤත්‌තීති අනවඤ්‌ඤා පරෙහි අත්‌තනො අහීළිතතා අපරිභූතතා, ‘‘අහො වත මං පරෙ න අවජානෙය්‍යු’’න්‌ති එවං පවත්‌තො ඉච්‌ඡාචාරො, තාය අනවඤ්‌ඤත්‌තියා පටිසංයුත්‌තො සංසට්‌ඨො, තං වා ආරබ්‌භ පවත්‌තො අනවඤ්‌ඤත්‌තිපටිසංයුත්‌තො විතක්‌කො. තස්‌මා ‘‘කථං නු ඛො මං පරෙ ගහට්‌ඨා චෙව පබ්‌බජිතා ච න ඔරකතො දහෙය්‍යු’’න්‌ති සම්‌භාවනකම්‍යතාය ඉච්‌ඡාචාරෙ, ඨත්‌වා පවත්‌තිතවිතක්‌කස්‌සෙතං අධිවචනං. ලාභසක්‌කාරසිලොකපටිසංයුත්‌තොති චීවරාදිලාභෙන චෙව සක්‌කාරෙන ච කිත්‌තිසද්‌දෙන ච ආරම්‌මණකරණවසෙන පටිසංයුත්‌තො. පරානුද්‌දයතාපටිසංයුත්‌තොති පරෙසු අනුද්‌දයතාපතිරූපකෙන ගෙහසිතපෙමෙන පටිසංයුත්‌තො. යං සන්‌ධාය වුත්‌තං –
80. Catutthavaggassa paṭhame akusalavitakkāti akosallasambhūtā vitakkā, micchāvitakkāti attho. Anavaññattipaṭisaṃyuttoti ettha anavaññattīti anavaññā parehi attano ahīḷitatā aparibhūtatā, ‘‘aho vata maṃ pare na avajāneyyu’’nti evaṃ pavatto icchācāro, tāya anavaññattiyā paṭisaṃyutto saṃsaṭṭho, taṃ vā ārabbha pavatto anavaññattipaṭisaṃyutto vitakko. Tasmā ‘‘kathaṃ nu kho maṃ pare gahaṭṭhā ceva pabbajitā ca na orakato daheyyu’’nti sambhāvanakamyatāya icchācāre, ṭhatvā pavattitavitakkassetaṃ adhivacanaṃ. Lābhasakkārasilokapaṭisaṃyuttoti cīvarādilābhena ceva sakkārena ca kittisaddena ca ārammaṇakaraṇavasena paṭisaṃyutto. Parānuddayatāpaṭisaṃyuttoti paresu anuddayatāpatirūpakena gehasitapemena paṭisaṃyutto. Yaṃ sandhāya vuttaṃ –
‘‘සංසට්‌ඨො විහරති රාජූහි රාජමහාමත්‌තෙහි බ්‍රාහ්‌මණෙහි ගහපතිකෙහි තිත්‌ථියෙහි තිත්‌ථියසාවකෙහි සහනන්‌දී සහසොකී, සුඛිතෙසු සුඛිතො, දුක්‌ඛිතෙසු දුක්‌ඛිතො, උප්‌පන්‌නෙසු කිච්‌චකරණීයෙසු අත්‌තනාව යොගං ආපජ්‌ජතී’’ති (සං. නි. 3.3; 4.241; විභ. 888).
‘‘Saṃsaṭṭho viharati rājūhi rājamahāmattehi brāhmaṇehi gahapatikehi titthiyehi titthiyasāvakehi sahanandī sahasokī, sukhitesu sukhito, dukkhitesu dukkhito, uppannesu kiccakaraṇīyesu attanāva yogaṃ āpajjatī’’ti (saṃ. ni. 3.3; 4.241; vibha. 888).
ගාථාසු අනවඤ්‌ඤත්‌තියා පටිසංයුත්‌තො පුග්‌ගලො අනවඤ්‌ඤත්‌තිසංයුත්‌තො. ලාභසක්‌කාරෙ ගාරවො එතස්‌ස, න ධම්‌මෙති ලාභසක්‌කාරගාරවො. සුඛදුක්‌ඛෙසු අමා සහ භවාති අමච්‌චා, සහායසදිසා උපට්‌ඨාකා. තෙහි ගෙහසිතපෙමවසෙන සහ නන්‌දනසීලො සහනන්‌දී අමච්‌චෙහි, ඉමිනා පරානුද්‌දයතාපටිසංයුත්‌තං විතක්‌කං දස්‌සෙති. ආරා සංයොජනක්‌ඛයාති ඉමෙහි තීහි විතක්‌කෙහි අභිභූතො පුග්‌ගලො සංයොජනක්‌ඛයතො අරහත්‌තතො දූරෙ, තස්‌ස තං දුල්‌ලභන්‌ති අත්‌ථො.
Gāthāsu anavaññattiyā paṭisaṃyutto puggalo anavaññattisaṃyutto. Lābhasakkāre gāravo etassa, na dhammeti lābhasakkāragāravo. Sukhadukkhesu amā saha bhavāti amaccā, sahāyasadisā upaṭṭhākā. Tehi gehasitapemavasena saha nandanasīlo sahanandī amaccehi, iminā parānuddayatāpaṭisaṃyuttaṃ vitakkaṃ dasseti. Ārā saṃyojanakkhayāti imehi tīhi vitakkehi abhibhūto puggalo saṃyojanakkhayato arahattato dūre, tassa taṃ dullabhanti attho.
පුත්‌තපසුන්‌ති පුත්‌තෙ ච පසවො ච. පුත්‌තසද්‌දෙන චෙත්‌ථ දාරාදයො; පසුසද්‌දෙන අස්‌සමහිංසඛෙත්‌තවත්‌ථාදයො ච සඞ්‌ගහිතා. විවාහෙති විවාහකාරාපනෙ. ඉමිනා ආවාහොපි සඞ්‌ගහිතො. සංහරානීති පරිග්‌ගහානි, පරික්‌ඛාරසඞ්‌ගහානීති අත්‌ථො. ‘‘සන්‌ථවානී’’ති ච පඨන්‌ති, මිත්‌තසන්‌ථවානීති අත්‌ථො. සබ්‌බත්‌ථ හිත්‌වාති සම්‌බන්‌ධො. භබ්‌බො සො තාදිසො භික්‌ඛූති සො යථාවුත්‌තං සබ්‌බං පපඤ්‌චං පරිච්‌චජිත්‌වා යථා සත්‌ථාරා වුත්‌තාය සම්‌මාපටිපත්‌තියා, තථා පස්‌සිතබ්‌බතො තාදිසො සංසාරෙ භයං ඉක්‌ඛතීති භික්‌ඛු උත්‌තමං සම්‌බොධිං අරහත්‌තං පත්‌තුං අරහති.
Puttapasunti putte ca pasavo ca. Puttasaddena cettha dārādayo; pasusaddena assamahiṃsakhettavatthādayo ca saṅgahitā. Vivāheti vivāhakārāpane. Iminā āvāhopi saṅgahito. Saṃharānīti pariggahāni, parikkhārasaṅgahānīti attho. ‘‘Santhavānī’’ti ca paṭhanti, mittasanthavānīti attho. Sabbattha hitvāti sambandho. Bhabbo so tādiso bhikkhūti so yathāvuttaṃ sabbaṃ papañcaṃ pariccajitvā yathā satthārā vuttāya sammāpaṭipattiyā, tathā passitabbato tādiso saṃsāre bhayaṃ ikkhatīti bhikkhu uttamaṃ sambodhiṃ arahattaṃ pattuṃ arahati.
පඨමසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Paṭhamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්‌තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 1. විතක්‌කසුත්‌තං • 1. Vitakkasuttaṃ
