| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಮೂಲಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā |
೬. ವಿತಕ್ಕತ್ತಿಕವಣ್ಣನಾ
6. Vitakkattikavaṇṇanā
೨೨. ವಿತಕ್ಕತ್ತಿಕೇ ಪಟಿಚ್ಚವಾರಾನುಲೋಮೇ ಅಧಿಪತಿಯಾ ತೇವೀಸಾತಿ ಸತ್ತಸು ಮೂಲಕೇಸು ಯಥಾಕ್ಕಮಂ ಸತ್ತ ಪಞ್ಚ ತೀಣಿ ಏಕಂ ತೀಣಿ ತೀಣಿ ಏಕನ್ತಿ ಏವಂ ತೇವೀಸ, ಅಞ್ಞಮಞ್ಞೇ ಅಟ್ಠವೀಸ ಸತ್ತ ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ತೀಣಿ ಚತ್ತಾರಿ ತೀಣಿ ಏಕನ್ತಿ ಏವಂ, ಪುರೇಜಾತೇ ಏಕಾದಸ ತೀಣಿ ಚತ್ತಾರಿ ದ್ವೇ ದುತಿಯತತಿಯದುಮೂಲಕೇಸು ಏಕಂ ಏಕನ್ತಿ ಏವಂ, ತಥಾ ಆಸೇವನೇ। ಅಞ್ಞಾನಿ ಗಣನಾನಿ ಹೇತುಆರಮ್ಮಣಸದಿಸಾನಿ।
22. Vitakkattike paṭiccavārānulome adhipatiyā tevīsāti sattasu mūlakesu yathākkamaṃ satta pañca tīṇi ekaṃ tīṇi tīṇi ekanti evaṃ tevīsa, aññamaññe aṭṭhavīsa satta pañca pañca tīṇi cattāri tīṇi ekanti evaṃ, purejāte ekādasa tīṇi cattāri dve dutiyatatiyadumūlakesu ekaṃ ekanti evaṃ, tathā āsevane. Aññāni gaṇanāni hetuārammaṇasadisāni.
೩೧. ಪಚ್ಚನೀಯೇ ನಾಧಿಪತಿಪಚ್ಚಯೇ ಪಠಮಪಞ್ಹೇ ‘‘ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತೇ ಖನ್ಧೇ ಪಟಿಚ್ಚ ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತಾ ಅಧಿಪತೀ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಪುನ ‘‘ವಿಪಾಕಂ ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತಂ ಏಕಂ ಖನ್ಧಂ ಪಟಿಚ್ಚಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜನಂ ಕತಂ, ನ ಪನ ಅವಿಸೇಸೇನ। ಕಸ್ಮಾ? ವಿಪಾಕವಜ್ಜಾನಂ ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತಕ್ಖನ್ಧಾನಂ ಏಕನ್ತೇನ ಸಾಧಿಪತಿಭಾವತೋ । ವಿಪಾಕಾನಂ ಪನ ಲೋಕುತ್ತರಾನಮೇವ ಸಾಧಿಪತಿಭಾವೋ, ನ ಇತರೇಸನ್ತಿ ತೇ ವಿಸುಂ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ವುತ್ತಾ। ಲೋಕುತ್ತರವಿಪಾಕಾಧಿಪತಿಸ್ಸ ಚೇತ್ಥ ಪುರಿಮಕೋಟ್ಠಾಸೇಯೇವ ಸಙ್ಗಹೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
31. Paccanīye nādhipatipaccaye paṭhamapañhe ‘‘avitakkavicāramatte khandhe paṭicca avitakkavicāramattā adhipatī’’ti vatvā puna ‘‘vipākaṃ avitakkavicāramattaṃ ekaṃ khandhaṃ paṭiccā’’tiādinā vissajjanaṃ kataṃ, na pana avisesena. Kasmā? Vipākavajjānaṃ avitakkavicāramattakkhandhānaṃ ekantena sādhipatibhāvato . Vipākānaṃ pana lokuttarānameva sādhipatibhāvo, na itaresanti te visuṃ niddhāretvā vuttā. Lokuttaravipākādhipatissa cettha purimakoṭṭhāseyeva saṅgaho veditabbo.
೩೮. ನಾಸೇವನಮೂಲಕೇ ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತಂ ವಿಪಾಕೇನ ಸಹ ಗಚ್ಛನ್ತೇನಾತಿ ಏತಂ ಮೂಲಂ ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಪದೇಹಿ ಅವಿತಕ್ಕೇಹಿ ಸಹ ಯೋಜೇನ್ತೇನ ನಪುರೇಜಾತಸದಿಸಂ ಪಾಳಿಗಮನಂ ಕಾತಬ್ಬನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸದಿಸತಾ ಚೇತ್ಥ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ವಿಸದಿಸತಾ ಚ ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ತತ್ಥ ಹಿ ಆರುಪ್ಪೇ ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತಂ ಇಧ ವಿಪಾಕಂ ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತನ್ತಿಆದಿ ಯೋಜೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಯಮೇತ್ಥ ವಿಸೇಸೋ। ಇದಞ್ಚ ನಾಸೇವನವಿಭಙ್ಗಾನನ್ತರಂ ಲಿಖಿತಬ್ಬಂ, ನ ಝಾನಾನನ್ತರಂ, ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಲಿಖಿತಂ।
38. Nāsevanamūlake avitakkavicāramattaṃ vipākena saha gacchantenāti etaṃ mūlaṃ avitakkavicāramattaavitakkavicārapadehi avitakkehi saha yojentena napurejātasadisaṃ pāḷigamanaṃ kātabbanti vuttaṃ hoti. Sadisatā cettha yebhuyyena visadisatā ca daṭṭhabbā. Tattha hi āruppe avitakkavicāramattaṃ idha vipākaṃ avitakkavicāramattantiādi yojetabbanti ayamettha viseso. Idañca nāsevanavibhaṅgānantaraṃ likhitabbaṃ, na jhānānantaraṃ, kesuci potthakesu likhitaṃ.
ಪಚ್ಚಯವಾರೇ ಪಠಮಘಟನೇ ಪವತ್ತಿಪಟಿಸನ್ಧಿಯೋತಿ ದುಮೂಲಕೇಸು ಪಠಮೇ ಸತ್ತಸುಪಿ ಪಞ್ಹೇಸು ಪವತ್ತಿಞ್ಚ ಪಟಿಸನ್ಧಿಞ್ಚ ಯೋಜೇತ್ವಾತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
Paccayavāre paṭhamaghaṭane pavattipaṭisandhiyoti dumūlakesu paṭhame sattasupi pañhesu pavattiñca paṭisandhiñca yojetvāti vuttaṃ hoti.
೪೯. ಪಚ್ಚನೀಯೇ ಸತ್ತಸು ಠಾನೇಸು ಸತ್ತ ಮೋಹಾ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಾ ಮೂಲಪದೇಸು ಏವಾತಿ ಸವಿತಕ್ಕಸವಿಚಾರಾದಿಪದೇಸು ಮೂಲಪದಮೇವ ಅವಸಾನಭಾವೇನ ಯೇಸು ಪಞ್ಹೇಸು ಯೋಜಿತಂ, ತೇಸು ಸತ್ತಸು ಪಞ್ಹೇಸು ಸತ್ತ ಮೋಹಾ ಉದ್ಧರಿತಬ್ಬಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
49. Paccanīye sattasu ṭhānesu satta mohā uddharitabbā mūlapadesu evāti savitakkasavicārādipadesu mūlapadameva avasānabhāvena yesu pañhesu yojitaṃ, tesu sattasu pañhesu satta mohā uddharitabbāti attho.
ಪಞ್ಹಾವಾರಪಚ್ಚನೀಯೇ ‘‘ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತೋ ಧಮ್ಮೋ ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಸಹಜಾತಉಪನಿಸ್ಸಯಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ಪಾಠೋ ದಿಸ್ಸತಿ, ಉಪನಿಸ್ಸಯೇನ ಪನ ಸಙ್ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ಕಮ್ಮಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ ನ ಸಕ್ಕಾ ವತ್ತುಂ। ಉಪಾದಿನ್ನತ್ತಿಕಪಞ್ಹಾವಾರಪಚ್ಚನೀಯೇ ಹಿ ‘‘ಅನುಪಾದಿನ್ನಅನುಪಾದಾನಿಯೋ ಧಮ್ಮೋ ಅನುಪಾದಿನ್ನಅನುಪಾದಾನಿಯಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಸಹಜಾತಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ (ಪಟ್ಠಾ॰ ೧.೪.೫೮, ೬೨) ಏತ್ತಕಮೇವ ವುತ್ತಂ। ಪರಿತ್ತತ್ತಿಕಪಞ್ಹಾವಾರಪಚ್ಚನೀಯೇ ಚ ‘‘ಮಹಗ್ಗತೋ ಧಮ್ಮೋ ಮಹಗ್ಗತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಆರಮ್ಮಣಸಹಜಾತಉಪನಿಸ್ಸಯಪಚ್ಚಯೇನ ಪಚ್ಚಯೋ’’ತಿ (ಪಟ್ಠಾ॰ ೨.೧೨.೫೭, ೬೫, ೭೩) ಏತ್ತಕಮೇವ ವುತ್ತನ್ತಿ। ಏತ್ತಕಮೇವ ಚ ಅವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಮತ್ತಂ ಕಮ್ಮಂ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ಮಹಗ್ಗತಞ್ಚ, ತಞ್ಚ ದುಬ್ಬಲಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಏತೇಹಿಯೇವ ವಚನೇಹಿ ವಿಞ್ಞಾಯತೀತಿ।
Pañhāvārapaccanīye ‘‘avitakkavicāramatto dhammo avitakkavicāramattassa dhammassa ārammaṇasahajātaupanissayakammapaccayena paccayo’’ti kesuci potthakesu pāṭho dissati, upanissayena pana saṅgahitattā ‘‘kammapaccayena paccayo’’ti na sakkā vattuṃ. Upādinnattikapañhāvārapaccanīye hi ‘‘anupādinnaanupādāniyo dhammo anupādinnaanupādāniyassa dhammassa sahajātaupanissayapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 1.4.58, 62) ettakameva vuttaṃ. Parittattikapañhāvārapaccanīye ca ‘‘mahaggato dhammo mahaggatassa dhammassa ārammaṇasahajātaupanissayapaccayena paccayo’’ti (paṭṭhā. 2.12.57, 65, 73) ettakameva vuttanti. Ettakameva ca avitakkavicāramattaṃ kammaṃ appamāṇaṃ mahaggatañca, tañca dubbalaṃ na hotīti etehiyeva vacanehi viññāyatīti.
ವಿತಕ್ಕತ್ತಿಕವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vitakkattikavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಅಭಿಧಮ್ಮಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ಪಞ್ಚಪಕರಣ-ಅನುಟೀಕಾ • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ೬. ವಿತಕ್ಕತ್ತಿಕವಣ್ಣನಾ • 6. Vitakkattikavaṇṇanā
