| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย (อฎฺฐกถา) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
๒. วิตฺถารสุตฺตวณฺณนา
2. Vitthārasuttavaṇṇanā
๑๖๒. ทุติเย อภิกฺขณนฺติ อภิณฺหํฯ อานนฺตริยนฺติ อนนฺตรวิปากทายกํ มคฺคสมาธิํฯ อาสวานํ ขยายาติ อรหตฺตผลตฺถายฯ ปญฺจินฺทฺริยานีติ วิปสฺสนาปญฺจมกานิ ปญฺจินฺทฺริยานิฯ ปญฺญินฺทฺริยนฺติ หิ เอตฺถ วิปสฺสนาปญฺญาว ปญฺญินฺทฺริยนฺติ อธิเปฺปตํฯ เสสเมตฺถ ปาฬิวเสน อุตฺตานเมวฯ
162. Dutiye abhikkhaṇanti abhiṇhaṃ. Ānantariyanti anantaravipākadāyakaṃ maggasamādhiṃ. Āsavānaṃ khayāyāti arahattaphalatthāya. Pañcindriyānīti vipassanāpañcamakāni pañcindriyāni. Paññindriyanti hi ettha vipassanāpaññāva paññindriyanti adhippetaṃ. Sesamettha pāḷivasena uttānameva.
อิมาสํ ปน ปฎิปทานํ อยํ อาวิภาวกถา – อิธ ภิกฺขุ ปุเพฺพ อกตาภินิเวโส ปุพฺพภาเค รูปปริคฺคเห กิลมติ, อรูปปริคฺคเห กิลมติ, ปจฺจยปริคฺคเห กิลมติ, ตีสุ อทฺธาสุ กิลมติ, มคฺคามเคฺค กิลมติฯ เอวํ ปญฺจสุ ฐาเนสุ กิลมโนฺต วิปสฺสนํ ปาปุณาติฯ วิปสฺสนํ ปตฺวาปิ อุทยพฺพยานุปสฺสเน, ภงฺคานุปสฺสเน, ภยตุปฎฺฐาเน, อาทีนวานุปสฺสเน, นิพฺพิทานุปสฺสเน, มุจฺจิตุกมฺยตาญาเณ, สงฺขารุเปกฺขาญาเณ, อนุโลมญาเณ, โคตฺรภุญาเณติ อิเมสุ นวสุ วิปสฺสนาญาเณสุปิ กิลมิตฺวาว โลกุตฺตรมคฺคํ ปาปุณาติฯ ตสฺส โส โลกุตฺตรมโคฺค เอวํ ทุเกฺขน ครุภาเวน สจฺฉิกตตฺตา ทุกฺขปฎิปโท ทนฺธาภิโญฺญ นาม ชาโตฯ โย ปน ปุพฺพภาเค ปญฺจสุ ญาเณสุ กิลมโนฺต อปรภาเค นวสุ วิปสฺสนาญาเณสุ อกิลมิตฺวาว มคฺคํ สจฺฉิกโรติ, ตสฺส โส มโคฺค เอวํ ทุเกฺขน อครุภาเวน สจฺฉิกตตฺตา ทุกฺขปฎิปโท ขิปฺปาภิโญฺญ นาม ชาโตฯ อิมินา อุปาเยน อิตราปิ เทฺว เวทิตพฺพาฯ
Imāsaṃ pana paṭipadānaṃ ayaṃ āvibhāvakathā – idha bhikkhu pubbe akatābhiniveso pubbabhāge rūpapariggahe kilamati, arūpapariggahe kilamati, paccayapariggahe kilamati, tīsu addhāsu kilamati, maggāmagge kilamati. Evaṃ pañcasu ṭhānesu kilamanto vipassanaṃ pāpuṇāti. Vipassanaṃ patvāpi udayabbayānupassane, bhaṅgānupassane, bhayatupaṭṭhāne, ādīnavānupassane, nibbidānupassane, muccitukamyatāñāṇe, saṅkhārupekkhāñāṇe, anulomañāṇe, gotrabhuñāṇeti imesu navasu vipassanāñāṇesupi kilamitvāva lokuttaramaggaṃ pāpuṇāti. Tassa so lokuttaramaggo evaṃ dukkhena garubhāvena sacchikatattā dukkhapaṭipado dandhābhiñño nāma jāto. Yo pana pubbabhāge pañcasu ñāṇesu kilamanto aparabhāge navasu vipassanāñāṇesu akilamitvāva maggaṃ sacchikaroti, tassa so maggo evaṃ dukkhena agarubhāvena sacchikatattā dukkhapaṭipado khippābhiñño nāma jāto. Iminā upāyena itarāpi dve veditabbā.
โคณปริเยสกอุปมาหิ เจตา วิภาเวตพฺพา – เอกสฺส หิ ปุริสสฺส จตฺตาโร โคณา ปลายิตฺวา อฎวิํ ปวิฎฺฐาฯ โส สกณฺฎเก สคหเน วเน เต ปริเยสโนฺต คหนมเคฺคเนว กิเจฺฉน กสิเรน คนฺตฺวา คหนฎฺฐาเนเยว นิลีเน โคเณปิ กิเจฺฉน กสิเรน อทฺทสฯ เอโก กิเจฺฉน คนฺตฺวา อโพฺภกาเส ฐิเต ขิปฺปเมว อทฺทสฯ อปโร อโพฺภกาสมเคฺคน สุเขน คนฺตฺวา คหนฎฺฐาเน นิลีเน กิเจฺฉน กสิเรน อทฺทสฯ อปโร อโพฺภกาสมเคฺคเนว สุเขน คนฺตฺวา อโพฺภกาเส ฐิเตเยว ขิปฺปํ อทฺทสฯ ตตฺถ จตฺตาโร โคณา วิย จตฺตาโร อริยมคฺคา ทฎฺฐพฺพา, โคณปริเยสโก ปุริโส วิย โยคาวจโร, คหนมเคฺคน กิเจฺฉน กสิเรน คมนํ วิย ปุพฺพภาเค ปญฺจสุ ญาเณสุ กิลมโต ทุกฺขาปฎิปทาฯ คหนฎฺฐาเน นิลีนานํ กิเจฺฉเนว ทสฺสนํ วิย อปรภาเค นวสุ ญาเณสุ กิลมนฺตสฺส อริยมคฺคานํ ทสฺสนํฯ อิมินา อุปาเยน เสสอุปมาปิ โยเชตพฺพาฯ
Goṇapariyesakaupamāhi cetā vibhāvetabbā – ekassa hi purisassa cattāro goṇā palāyitvā aṭaviṃ paviṭṭhā. So sakaṇṭake sagahane vane te pariyesanto gahanamaggeneva kicchena kasirena gantvā gahanaṭṭhāneyeva nilīne goṇepi kicchena kasirena addasa. Eko kicchena gantvā abbhokāse ṭhite khippameva addasa. Aparo abbhokāsamaggena sukhena gantvā gahanaṭṭhāne nilīne kicchena kasirena addasa. Aparo abbhokāsamaggeneva sukhena gantvā abbhokāse ṭhiteyeva khippaṃ addasa. Tattha cattāro goṇā viya cattāro ariyamaggā daṭṭhabbā, goṇapariyesako puriso viya yogāvacaro, gahanamaggena kicchena kasirena gamanaṃ viya pubbabhāge pañcasu ñāṇesu kilamato dukkhāpaṭipadā. Gahanaṭṭhāne nilīnānaṃ kiccheneva dassanaṃ viya aparabhāge navasu ñāṇesu kilamantassa ariyamaggānaṃ dassanaṃ. Iminā upāyena sesaupamāpi yojetabbā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / องฺคุตฺตรนิกาย • Aṅguttaranikāya / ๒. วิตฺถารสุตฺตํ • 2. Vitthārasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / องฺคุตฺตรนิกาย (ฎีกา) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ๒. วิตฺถารสุตฺตวณฺณนา • 2. Vitthārasuttavaṇṇanā
