| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೬. ವಿವಾದಮೂಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Vivādamūlasuttavaṇṇanā
೩೬. ಛಟ್ಠೇ ಕೋಧನೋತಿ ಕುಜ್ಝನಸೀಲೋ। ಯಸ್ಮಾ ಸೋ ಅಪ್ಪಹೀನಕೋಧತಾಯ ಅಧಿಗತಕೋಧೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಕೋಧೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ ಆಹ। ಉಪನಾಹೋ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಉಪನಾಹೀ, ಉಪನಯ್ಹನಸೀಲೋತಿ ವಾ ಉಪನಾಹೀ। ವಿವಾದೋ ನಾಮ ಉಪ್ಪಜ್ಜಮಾನೋ ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಪಠಮಂ ದ್ವಿನ್ನಂ ವಸೇನ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ವುತ್ತಂ ‘‘ದ್ವಿನ್ನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಿವಾದೋ’’ತಿ। ಸೋ ಪನ ಯಥಾ ಬಹೂನಂ ಅನತ್ಥಾವಹೋ ಹೋತಿ, ತಂ ನಿದಸ್ಸನಮುಖೇನ ನಿದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ಕಥ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅಬ್ಭನ್ತರಪರಿಸಾಯಾತಿ ಪರಿಸಬ್ಭನ್ತರೇ।
36. Chaṭṭhe kodhanoti kujjhanasīlo. Yasmā so appahīnakodhatāya adhigatakodho nāma hoti, tasmā ‘‘kodhena samannāgato’’ti āha. Upanāho etassa atthīti upanāhī, upanayhanasīloti vā upanāhī. Vivādo nāma uppajjamāno yebhuyyena paṭhamaṃ dvinnaṃ vasena uppajjatīti vuttaṃ ‘‘dvinnaṃ bhikkhūnaṃ vivādo’’ti. So pana yathā bahūnaṃ anatthāvaho hoti, taṃ nidassanamukhena nidassento ‘‘katha’’ntiādimāha. Abbhantaraparisāyāti parisabbhantare.
ಗುಣಮಕ್ಖನಾಯ ಪವತ್ತೋಪಿ ಅತ್ತನೋ ಕಾರಕಂ ಗೂಥೇನ ಪಹರನ್ತಿಂ ಗೂಥೋ ವಿಯ ಪಠಮತರಂ ಮಕ್ಖೇತೀತಿ ಮಕ್ಖೋ, ಸೋ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಮಕ್ಖೀ। ಪಳಾಸತೀತಿ ಪಳಾಸೋ, ಪರಸ್ಸ ಗುಣೇ ಡಂಸಿತ್ವಾ ವಿಯ ಅಪನೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಪಳಾಸೀ। ಪಳಾಸೀ ಪುಗ್ಗಲೋ ಹಿ ದುತಿಯಸ್ಸ ಧುರಂ ನ ದೇತಿ, ಸಮಂ ಹರಿತ್ವಾ ಅತಿವದತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯುಗಗ್ಗಾಹಲಕ್ಖಣೇನ ಪಳಾಸೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ’’ತಿ। ಇಸ್ಸತೀತಿ ಇಸ್ಸುಕೀ। ಮಚ್ಛರಾಯತೀತಿ ಮಚ್ಛರಂ, ತಂ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಮಚ್ಛರೀ। ಸಠಯತಿ ನ ಸಮ್ಮಾ ಭಾಸತೀತಿ ಸಠೋ ಅಞ್ಞಥಾ ಸನ್ತಂ ಅತ್ತಾನಂ ಅಞ್ಞಥಾ ಪವೇದನತೋ। ಮಾಯಾ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀ ಮಾಯಾವೀ। ಮಿಚ್ಛಾ ಪಾಪಿಕಾ ವಿಞ್ಞುಗರಹಿತಾ ಏತಸ್ಸ ದಿಟ್ಠೀತಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿ, ಕಮ್ಮಪಥಪರಿಯಾಪನ್ನಾಯ ‘‘ನತ್ಥಿ ದಿನ್ನ’’ನ್ತಿಆದಿವತ್ಥುಕಾಯ ಮಿಚ್ಛತ್ತಪರಿಯಾಪನ್ನಾಯ ಅನಿಯ್ಯಾನಿಕಾಯ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ನತ್ಥಿಕವಾದೀ’’ತಿಆದಿ।
Guṇamakkhanāya pavattopi attano kārakaṃ gūthena paharantiṃ gūtho viya paṭhamataraṃ makkhetīti makkho, so etassa atthīti makkhī. Paḷāsatīti paḷāso, parassa guṇe ḍaṃsitvā viya apanetīti attho. So etassa atthīti paḷāsī. Paḷāsī puggalo hi dutiyassa dhuraṃ na deti, samaṃ haritvā ativadati. Tenāha ‘‘yugaggāhalakkhaṇena paḷāsena samannāgato’’ti. Issatīti issukī. Maccharāyatīti maccharaṃ, taṃ etassa atthīti maccharī. Saṭhayati na sammā bhāsatīti saṭho aññathā santaṃ attānaṃ aññathā pavedanato. Māyā etassa atthī māyāvī. Micchā pāpikā viññugarahitā etassa diṭṭhīti micchādiṭṭhi, kammapathapariyāpannāya ‘‘natthi dinna’’ntiādivatthukāya micchattapariyāpannāya aniyyānikāya diṭṭhiyā samannāgatoti attho. Tenāha ‘‘natthikavādī’’tiādi.
ಸಂ ಅತ್ತನೋ ದಿಟ್ಠಿಂ, ಸಯಂ ವಾ ಅತ್ತನಾ ಯಥಾಗಹಿತಂ ಪರಾಮಸತಿ, ಸಭಾವಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪರತೋ ಆಮಸತೀತಿ ಸನ್ದಿಟ್ಠೀಪರಾಮಾಸೀ। ಆಧಾನಂ ದಳ್ಹಂ ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಆಧಾನಗ್ಗಾಹೀ, ದಳ್ಹಗ್ಗಾಹೀ, ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಥಿರಗ್ಗಾಹೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯುತ್ತಂ ಕಾರಣಂ ದಿಸ್ವಾವ ಲದ್ಧಿಂ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತೀತಿ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ, ದುಕ್ಖೇನ ಕಿಚ್ಛೇನ ಕಸಿರೇನ ಬಹುಮ್ಪಿ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ನ ಸಕ್ಕಾ ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗಂ ಕಾತುನ್ತಿ ದುಪ್ಪಟಿನಿಸ್ಸಗ್ಗೀ। ಯೋ ಅತ್ತನೋ ಉಪ್ಪನ್ನದಿಟ್ಠಿಂ ‘‘ಇದಮೇವ ಸಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ದಳ್ಹಂ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಅಪಿ ಬುದ್ಧಾದೀಹಿ ಕಾರಣಂ ದಸ್ಸೇತ್ವಾ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ನ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ। ತಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ತಾದಿಸೋ ಹಿ ಪುಗ್ಗಲೋ ಯಂ ಯದೇವ ಧಮ್ಮಂ ವಾ ಅಧಮ್ಮಂ ವಾ ಸುಣಾತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬಂ ‘‘ಏವಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಆಚರಿಯೇಹಿ ಕಥಿತಂ, ಏವಂ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಸುತ’’ನ್ತಿ ಕುಮ್ಮೋವ ಅಙ್ಗಾನಿ ಸಕೇ ಕಪಾಲೇ ಅನ್ತೋಯೇವ ಸಮೋದಹತಿ। ಯಥಾ ಹಿ ಕಚ್ಛಪೋ ಅತ್ತನೋ ಹತ್ಥಪಾದಾದಿಕೇ ಅಙ್ಗೇ ಕೇನಚಿ ಘಟಿತೇ ಸಬ್ಬಾನಿ ಅಙ್ಗಾನಿ ಅತ್ತನೋ ಕಪಾಲೇಯೇವ ಸಮೋದಹತಿ, ನ ಬಹಿ ನೀಹರತಿ, ಏವಮಯಮ್ಪಿ ‘‘ನ ಸುನ್ದರೋ ತವ ಗಾಹೋ, ಛಡ್ಡೇಹಿ ನ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತೋ ತಂ ನ ವಿಸ್ಸಜ್ಜತಿ, ಅನ್ತೋಯೇವ ಅತ್ತನೋ ಹದಯೇ ಏವ ಠಪೇತ್ವಾ ವಿಚರತಿ, ಕುಮ್ಭೀಲಗ್ಗಾಹಂ ಗಣ್ಹಾತಿ। ಯಥಾ ಸುಸುಮಾರಾ ಗಹಿತಂ ನ ಪಟಿನಿಸ್ಸಜ್ಜನ್ತಿ, ಏವಂ ಗಣ್ಹಾತಿ।
Saṃ attano diṭṭhiṃ, sayaṃ vā attanā yathāgahitaṃ parāmasati, sabhāvaṃ atikkamitvā parato āmasatīti sandiṭṭhīparāmāsī. Ādhānaṃ daḷhaṃ gaṇhātīti ādhānaggāhī, daḷhaggāhī, ‘‘idameva sacca’’nti thiraggāhīti attho. Yuttaṃ kāraṇaṃ disvāva laddhiṃ paṭinissajjatīti paṭinissaggī, dukkhena kicchena kasirena bahumpi kāraṇaṃ dassetvā na sakkā paṭinissaggaṃ kātunti duppaṭinissaggī. Yo attano uppannadiṭṭhiṃ ‘‘idameva sacca’’nti daḷhaṃ gaṇhitvā api buddhādīhi kāraṇaṃ dassetvā vuccamāno na paṭinissajjati. Tassetaṃ adhivacanaṃ. Tādiso hi puggalo yaṃ yadeva dhammaṃ vā adhammaṃ vā suṇāti, taṃ sabbaṃ ‘‘evaṃ amhākaṃ ācariyehi kathitaṃ, evaṃ amhehi suta’’nti kummova aṅgāni sake kapāle antoyeva samodahati. Yathā hi kacchapo attano hatthapādādike aṅge kenaci ghaṭite sabbāni aṅgāni attano kapāleyeva samodahati, na bahi nīharati, evamayampi ‘‘na sundaro tava gāho, chaḍḍehi na’’nti vutto taṃ na vissajjati, antoyeva attano hadaye eva ṭhapetvā vicarati, kumbhīlaggāhaṃ gaṇhāti. Yathā susumārā gahitaṃ na paṭinissajjanti, evaṃ gaṇhāti.
ವಿವಾದಮೂಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vivādamūlasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೬. ವಿವಾದಮೂಲಸುತ್ತಂ • 6. Vivādamūlasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೬. ವಿವಾದಮೂಲಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Vivādamūlasuttavaṇṇanā
