| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੬. વਿવਾਦਮੂਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
6. Vivādamūlasuttavaṇṇanā
੩੬. ਛਟ੍ਠੇ ਕੋਧਨੋਤਿ ਕੁਜ੍ਝਨਸੀਲੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਸੋ ਅਪ੍ਪਹੀਨਕੋਧਤਾਯ ਅਧਿਗਤਕੋਧੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਕੋਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਉਪਨਾਹੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਉਪਨਾਹੀ, ਉਪਨਯ੍ਹਨਸੀਲੋਤਿ વਾ ਉਪਨਾਹੀ। વਿવਾਦੋ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਠਮਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਿવਾਦੋ’’ਤਿ। ਸੋ ਪਨ ਯਥਾ ਬਹੂਨਂ ਅਨਤ੍ਥਾવਹੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਨਿਦਸ੍ਸਨਮੁਖੇਨ ਨਿਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਪਰਿਸਾਯਾਤਿ ਪਰਿਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ।
36. Chaṭṭhe kodhanoti kujjhanasīlo. Yasmā so appahīnakodhatāya adhigatakodho nāma hoti, tasmā ‘‘kodhena samannāgato’’ti āha. Upanāho etassa atthīti upanāhī, upanayhanasīloti vā upanāhī. Vivādo nāma uppajjamāno yebhuyyena paṭhamaṃ dvinnaṃ vasena uppajjatīti vuttaṃ ‘‘dvinnaṃ bhikkhūnaṃ vivādo’’ti. So pana yathā bahūnaṃ anatthāvaho hoti, taṃ nidassanamukhena nidassento ‘‘katha’’ntiādimāha. Abbhantaraparisāyāti parisabbhantare.
ਗੁਣਮਕ੍ਖਨਾਯ ਪવਤ੍ਤੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਰਕਂ ਗੂਥੇਨ ਪਹਰਨ੍ਤਿਂ ਗੂਥੋ વਿਯ ਪਠਮਤਰਂ ਮਕ੍ਖੇਤੀਤਿ ਮਕ੍ਖੋ, ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਕ੍ਖੀ। ਪਲ਼ਾਸਤੀਤਿ ਪਲ਼ਾਸੋ, ਪਰਸ੍ਸ ਗੁਣੇ ਡਂਸਿਤ੍વਾ વਿਯ ਅਪਨੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਲ਼ਾਸੀ। ਪਲ਼ਾਸੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹਿ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਧੁਰਂ ਨ ਦੇਤਿ, ਸਮਂ ਹਰਿਤ੍વਾ ਅਤਿવਦਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੁਗਗ੍ਗਾਹਲਕ੍ਖਣੇਨ ਪਲ਼ਾਸੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ’’ਤਿ। ਇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਸ੍ਸੁਕੀ। ਮਚ੍ਛਰਾਯਤੀਤਿ ਮਚ੍ਛਰਂ, ਤਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਚ੍ਛਰੀ। ਸਠਯਤਿ ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਭਾਸਤੀਤਿ ਸਠੋ ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਪવੇਦਨਤੋ। ਮਾਯਾ ਏਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀ ਮਾਯਾવੀ। ਮਿਚ੍ਛਾ ਪਾਪਿਕਾ વਿਞ੍ਞੁਗਰਹਿਤਾ ਏਤਸ੍ਸ ਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਕਮ੍ਮਪਥਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਯ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿવਤ੍ਥੁਕਾਯ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾਯ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਨਤ੍ਥਿਕવਾਦੀ’’ਤਿਆਦਿ।
Guṇamakkhanāya pavattopi attano kārakaṃ gūthena paharantiṃ gūtho viya paṭhamataraṃ makkhetīti makkho, so etassa atthīti makkhī. Paḷāsatīti paḷāso, parassa guṇe ḍaṃsitvā viya apanetīti attho. So etassa atthīti paḷāsī. Paḷāsī puggalo hi dutiyassa dhuraṃ na deti, samaṃ haritvā ativadati. Tenāha ‘‘yugaggāhalakkhaṇena paḷāsena samannāgato’’ti. Issatīti issukī. Maccharāyatīti maccharaṃ, taṃ etassa atthīti maccharī. Saṭhayati na sammā bhāsatīti saṭho aññathā santaṃ attānaṃ aññathā pavedanato. Māyā etassa atthī māyāvī. Micchā pāpikā viññugarahitā etassa diṭṭhīti micchādiṭṭhi, kammapathapariyāpannāya ‘‘natthi dinna’’ntiādivatthukāya micchattapariyāpannāya aniyyānikāya diṭṭhiyā samannāgatoti attho. Tenāha ‘‘natthikavādī’’tiādi.
ਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਿਟ੍ਠਿਂ, ਸਯਂ વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਯਥਾਗਹਿਤਂ ਪਰਾਮਸਤਿ, ਸਭਾવਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਰਤੋ ਆਮਸਤੀਤਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੀਪਰਾਮਾਸੀ। ਆਧਾਨਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ, ਦਲ਼੍ਹਗ੍ਗਾਹੀ, ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਥਿਰਗ੍ਗਾਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਲਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ, ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਕਸਿਰੇਨ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਂ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ। ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਦਿਟ੍ਠਿਂ ‘‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤਾਦਿਸੋ ਹਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਯਂ ਯਦੇવ ਧਮ੍ਮਂ વਾ ਅਧਮ੍ਮਂ વਾ ਸੁਣਾਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ‘‘ਏવਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੇਹਿ ਕਥਿਤਂ, ਏવਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸੁਤ’’ਨ੍ਤਿ ਕੁਮ੍ਮੋવ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਸਕੇ ਕਪਾਲੇ ਅਨ੍ਤੋਯੇવ ਸਮੋਦਹਤਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਕਚ੍ਛਪੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦਿਕੇ ਅਙ੍ਗੇ ਕੇਨਚਿ ਘਟਿਤੇ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਪਾਲੇਯੇવ ਸਮੋਦਹਤਿ, ਨ ਬਹਿ ਨੀਹਰਤਿ, ਏવਮਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਨ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਤવ ਗਾਹੋ, ਛਡ੍ਡੇਹਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਤਂ ਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਯੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਦਯੇ ਏવ ਠਪੇਤ੍વਾ વਿਚਰਤਿ, ਕੁਮ੍ਭੀਲਗ੍ਗਾਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਯਥਾ ਸੁਸੁਮਾਰਾ ਗਹਿਤਂ ਨ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
Saṃ attano diṭṭhiṃ, sayaṃ vā attanā yathāgahitaṃ parāmasati, sabhāvaṃ atikkamitvā parato āmasatīti sandiṭṭhīparāmāsī. Ādhānaṃ daḷhaṃ gaṇhātīti ādhānaggāhī, daḷhaggāhī, ‘‘idameva sacca’’nti thiraggāhīti attho. Yuttaṃ kāraṇaṃ disvāva laddhiṃ paṭinissajjatīti paṭinissaggī, dukkhena kicchena kasirena bahumpi kāraṇaṃ dassetvā na sakkā paṭinissaggaṃ kātunti duppaṭinissaggī. Yo attano uppannadiṭṭhiṃ ‘‘idameva sacca’’nti daḷhaṃ gaṇhitvā api buddhādīhi kāraṇaṃ dassetvā vuccamāno na paṭinissajjati. Tassetaṃ adhivacanaṃ. Tādiso hi puggalo yaṃ yadeva dhammaṃ vā adhammaṃ vā suṇāti, taṃ sabbaṃ ‘‘evaṃ amhākaṃ ācariyehi kathitaṃ, evaṃ amhehi suta’’nti kummova aṅgāni sake kapāle antoyeva samodahati. Yathā hi kacchapo attano hatthapādādike aṅge kenaci ghaṭite sabbāni aṅgāni attano kapāleyeva samodahati, na bahi nīharati, evamayampi ‘‘na sundaro tava gāho, chaḍḍehi na’’nti vutto taṃ na vissajjati, antoyeva attano hadaye eva ṭhapetvā vicarati, kumbhīlaggāhaṃ gaṇhāti. Yathā susumārā gahitaṃ na paṭinissajjanti, evaṃ gaṇhāti.
વਿવਾਦਮੂਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Vivādamūlasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੬. વਿવਾਦਮੂਲਸੁਤ੍ਤਂ • 6. Vivādamūlasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੬. વਿવਾਦਮੂਲਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 6. Vivādamūlasuttavaṇṇanā
