Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā

    ౪౪-౪౯. వివట్టఞాణఛక్కనిద్దేసవణ్ణనా

    44-49. Vivaṭṭañāṇachakkaniddesavaṇṇanā

    ౯౫. వివట్టఞాణఛక్కనిద్దేసే నేక్ఖమ్మాధిపతత్తా పఞ్ఞాతి నేక్ఖమ్మం అధికం కత్వా నేక్ఖమ్మాధికభావేన పవత్తా పఞ్ఞా. కామచ్ఛన్దతో సఞ్ఞాయ వివట్టతీతి నేక్ఖమ్మాధిపతికతపఞ్ఞాసమ్పయుత్తసఞ్ఞాయ హేతుభూతాయ, కరణభూతాయ వా కామచ్ఛన్దతో వివట్టతి పరావత్తతి, పరమ్ముఖీ హోతీతి అత్థో. ఏస నయో సేసేసు.

    95. Vivaṭṭañāṇachakkaniddese nekkhammādhipatattā paññāti nekkhammaṃ adhikaṃ katvā nekkhammādhikabhāvena pavattā paññā. Kāmacchandato saññāya vivaṭṭatīti nekkhammādhipatikatapaññāsampayuttasaññāya hetubhūtāya, karaṇabhūtāya vā kāmacchandato vivaṭṭati parāvattati, parammukhī hotīti attho. Esa nayo sesesu.

    ౯౬. కామచ్ఛన్దో నానత్తన్తి కామచ్ఛన్దో సన్తవుత్తితాయ అభావతో న ఏకసభావో. నేక్ఖమ్మం ఏకత్తన్తి నేక్ఖమ్మం సన్తవుత్తిభావతో ఏకసభావో. నేక్ఖమ్మేకత్తం చేతయతోతి కామచ్ఛన్దే ఆదీనవదస్సనేన నేక్ఖమ్మం పవత్తయతో. కామచ్ఛన్దతో చిత్తం వివట్టతీతి దిట్ఠాదీనవతో కామచ్ఛన్దతో నేక్ఖమ్మక్ఖణే చిత్తం వివట్టతి. ఏస నయో సేసేసు.

    96.Kāmacchando nānattanti kāmacchando santavuttitāya abhāvato na ekasabhāvo. Nekkhammaṃ ekattanti nekkhammaṃ santavuttibhāvato ekasabhāvo. Nekkhammekattaṃ cetayatoti kāmacchande ādīnavadassanena nekkhammaṃ pavattayato. Kāmacchandato cittaṃ vivaṭṭatīti diṭṭhādīnavato kāmacchandato nekkhammakkhaṇe cittaṃ vivaṭṭati. Esa nayo sesesu.

    ౯౭. కామచ్ఛన్దం పజహన్తోతి నేక్ఖమ్మపవత్తిక్ఖణే కామచ్ఛన్దం విక్ఖమ్భనప్పహానేన పజహన్తో. నేక్ఖమ్మవసేన చిత్తం అధిట్ఠాతీతి పటిలద్ధస్స నేక్ఖమ్మస్స వసేన తంసమ్పయుత్తచిత్తం అధితిట్ఠతి అధికం కరోన్తో తిట్ఠతి, పవత్తేతీతి అత్థో. ఏస నయో సేసేసు.

    97.Kāmacchandaṃ pajahantoti nekkhammapavattikkhaṇe kāmacchandaṃ vikkhambhanappahānena pajahanto. Nekkhammavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti paṭiladdhassa nekkhammassa vasena taṃsampayuttacittaṃ adhitiṭṭhati adhikaṃ karonto tiṭṭhati, pavattetīti attho. Esa nayo sesesu.

    ౯౮. చక్ఖు సుఞ్ఞం అత్తేన వాతి బాలజనపరికప్పితస్స కారకవేదకసఙ్ఖాతస్స అత్తనో అభావా చక్ఖు అత్తేన చ సుఞ్ఞం. యఞ్హి యత్థ న హోతి, తేన తం సుఞ్ఞం నామ హోతి. అత్తనియేన వాతి అత్తనో అభావేనేవ అత్తనో సన్తకస్సపి అభావా అత్తనో సన్తకేన చ సుఞ్ఞం. లోకస్స అత్తాతి చ అత్తనియన్తి చ ఉభయథా గాహసమ్భవతో తదుభయగాహపటిసేధనత్థం అత్తాభావో చ అత్తనియాభావో చ వుత్తో. నిచ్చేన వాతి భఙ్గం అతిక్కమిత్వా తిట్ఠన్తస్స కస్సచి అభావతో నిచ్చేన చ సుఞ్ఞం. ధువేన వాతి పవత్తిక్ఖణేపి థిరస్స కస్సచి అభావతో ధువేన చ సుఞ్ఞం. సస్సతేన వాతి సబ్బకాలేపి విజ్జమానస్స కస్సచి అభావతో సస్సతేన చ సుఞ్ఞం. అవిపరిణామధమ్మేన వాతి జరాభఙ్గవసేన ద్విధా అపరివత్తమానపకతికస్స కస్సచి అభావతో అవిపరిణామధమ్మేన చ సుఞ్ఞం. అథ వా నిచ్చభావేన చ ధువభావేన చ సస్సతభావేన చ అవిపరిణామధమ్మభావేన చ సుఞ్ఞన్తి అత్థో. సముచ్చయత్థో వా-సద్దో. యథాభూతం జానతో పస్సతోతి ఇచ్చేవం అనత్తానుపస్సనాఞాణేన యథాసభావేన జానన్తస్స చక్ఖునా వియ చ పస్సన్తస్స. చక్ఖాభినివేసతో ఞాణం వివట్టతీతి చక్ఖు అత్తాతి వా అత్తనియన్తి వా పవత్తమానతో దిట్ఠాభినివేసతో తదఙ్గప్పహానవసేన ఞాణం వివట్టతి. ఏస నయో సేసేసు.

    98.Cakkhu suññaṃ attena vāti bālajanaparikappitassa kārakavedakasaṅkhātassa attano abhāvā cakkhu attena ca suññaṃ. Yañhi yattha na hoti, tena taṃ suññaṃ nāma hoti. Attaniyena vāti attano abhāveneva attano santakassapi abhāvā attano santakena ca suññaṃ. Lokassa attāti ca attaniyanti ca ubhayathā gāhasambhavato tadubhayagāhapaṭisedhanatthaṃ attābhāvo ca attaniyābhāvo ca vutto. Niccena vāti bhaṅgaṃ atikkamitvā tiṭṭhantassa kassaci abhāvato niccena ca suññaṃ. Dhuvena vāti pavattikkhaṇepi thirassa kassaci abhāvato dhuvena ca suññaṃ. Sassatena vāti sabbakālepi vijjamānassa kassaci abhāvato sassatena ca suññaṃ. Avipariṇāmadhammena vāti jarābhaṅgavasena dvidhā aparivattamānapakatikassa kassaci abhāvato avipariṇāmadhammena ca suññaṃ. Atha vā niccabhāvena ca dhuvabhāvena ca sassatabhāvena ca avipariṇāmadhammabhāvena ca suññanti attho. Samuccayattho vā-saddo. Yathābhūtaṃ jānato passatoti iccevaṃ anattānupassanāñāṇena yathāsabhāvena jānantassa cakkhunā viya ca passantassa. Cakkhābhinivesato ñāṇaṃ vivaṭṭatīti cakkhu attāti vā attaniyanti vā pavattamānato diṭṭhābhinivesato tadaṅgappahānavasena ñāṇaṃ vivaṭṭati. Esa nayo sesesu.

    ౯౯. నేక్ఖమ్మేన కామచ్ఛన్దం వోసజ్జతీతి నేక్ఖమ్మలాభీ పుగ్గలో నేక్ఖమ్మేన తప్పటిపక్ఖం కామచ్ఛన్దం పరిచ్చజతి. వోసగ్గే పఞ్ఞాతి కామచ్ఛన్దస్స వోసగ్గభూతే నేక్ఖమ్మే తంసమ్పయుత్తా పఞ్ఞా. ఏస నయో సేసేసు. పీళనట్ఠాదయో హేట్ఠా వుత్తత్థా ఏవ. పరిజానన్తో వివట్టతీతి పుగ్గలాధిట్ఠానా దేసనా, మగ్గసమఙ్గీపుగ్గలో దుక్ఖస్స చతుబ్బిధం అత్థం కిచ్చవసేన పరిజానన్తో దుభతో వుట్ఠానవసేన వివట్టతి, ఞాణవివట్టనేపి ఞాణసమఙ్గీ వివట్టతీతి వుత్తో.

    99.Nekkhammena kāmacchandaṃ vosajjatīti nekkhammalābhī puggalo nekkhammena tappaṭipakkhaṃ kāmacchandaṃ pariccajati. Vosagge paññāti kāmacchandassa vosaggabhūte nekkhamme taṃsampayuttā paññā. Esa nayo sesesu. Pīḷanaṭṭhādayo heṭṭhā vuttatthā eva. Parijānanto vivaṭṭatīti puggalādhiṭṭhānā desanā, maggasamaṅgīpuggalo dukkhassa catubbidhaṃ atthaṃ kiccavasena parijānanto dubhato vuṭṭhānavasena vivaṭṭati, ñāṇavivaṭṭanepi ñāṇasamaṅgī vivaṭṭatīti vutto.

    ౧౦౦. తథట్ఠే పఞ్ఞాతి ఏతస్స పుగ్గలస్సేవ తథట్ఠే వివట్టనా పఞ్ఞా. ఏస నయో సేసేసు. ఇదాని మగ్గక్ఖణే ఏవ కిచ్చవసేన ఆకారనానత్తతో ఛ వివట్టఞాణాని దస్సేతుం సఞ్ఞావివట్టోతిఆదిమాతికం ఠపేత్వా తం అత్థతో విభజన్తో సఞ్జానన్తో వివట్టతీతిఆదిమాహ. తత్థ సఞ్జానన్తో వివట్టతీతి సఞ్ఞావివట్టోతి యస్మా పుబ్బభాగే నేక్ఖమ్మాదిం అధిపతితో సఞ్జానన్తో యోగీ పచ్ఛా నేక్ఖమ్మసమ్పయుత్తఞాణేన కామచ్ఛన్దాదితో వివట్టతి, తస్మా తం ఞాణం సఞ్ఞావివట్టో నామాతి అత్థో. చేతయన్తో వివట్టతీతి చేతోవివట్టోతి యస్మా యోగీ నేక్ఖమ్మేకత్తాదీని చేతయన్తో సమ్పయుత్తఞాణేన కామచ్ఛన్దాదితో వివట్టతి, తస్మా తం ఞాణం చేతోవివట్టో నామాతి అత్థో. విజానన్తో వివట్టతీతి చిత్తవివట్టోతి యస్మా యోగీ నేక్ఖమ్మాదివసేన చిత్తాధిట్ఠానేన విజానన్తో తంసమ్పయుత్తఞాణేన కామచ్ఛన్దాదితో వివట్టతి, తస్మా తం ఞాణం చిత్తవివట్టో నామాతి అత్థో. ఞాణం కరోన్తో వివట్టతీతి ఞాణవివట్టోతి యస్మా యోగీ ఛబ్బిధం అజ్ఝత్తికాయతనం అనత్తానుపస్సనాఞాణేన సుఞ్ఞతో విదితం కరోన్తో తేనేవ ఞాణేన దిట్ఠాభినివేసతో వివట్టతి, తస్మా తం ఞాణం ఞాణవివట్టో నామాతి అత్థో. వోసజ్జన్తో వివట్టతీతి విమోక్ఖవివట్టోతి యస్మా యోగీ నేక్ఖమ్మాదీహి కామచ్ఛన్దాదీని వోసజ్జన్తో తంసమ్పయుత్తఞాణేన కామచ్ఛన్దాదితో వివట్టతి, తస్మా తం ఞాణం విమోక్ఖవివట్టో నామాతి అత్థో. తథట్ఠే వివట్టతీతి సచ్చవివట్టోతి యస్మా యోగీ చతుబ్బిధే తథట్ఠే దుభతో వుట్ఠానవసేన వివట్టతి, తస్మా మగ్గఞాణం సచ్చవివట్టో నామాతి అత్థో. మగ్గఞాణమేవ వా తథట్ఠే దుభతో వుట్ఠానభావేన వివట్టతీతి సచ్చవివట్టోతి అత్థో.

    100.Tathaṭṭhepaññāti etassa puggalasseva tathaṭṭhe vivaṭṭanā paññā. Esa nayo sesesu. Idāni maggakkhaṇe eva kiccavasena ākāranānattato cha vivaṭṭañāṇāni dassetuṃ saññāvivaṭṭotiādimātikaṃ ṭhapetvā taṃ atthato vibhajanto sañjānanto vivaṭṭatītiādimāha. Tattha sañjānanto vivaṭṭatīti saññāvivaṭṭoti yasmā pubbabhāge nekkhammādiṃ adhipatito sañjānanto yogī pacchā nekkhammasampayuttañāṇena kāmacchandādito vivaṭṭati, tasmā taṃ ñāṇaṃ saññāvivaṭṭo nāmāti attho. Cetayanto vivaṭṭatīti cetovivaṭṭoti yasmā yogī nekkhammekattādīni cetayanto sampayuttañāṇena kāmacchandādito vivaṭṭati, tasmā taṃ ñāṇaṃ cetovivaṭṭo nāmāti attho. Vijānanto vivaṭṭatīti cittavivaṭṭoti yasmā yogī nekkhammādivasena cittādhiṭṭhānena vijānanto taṃsampayuttañāṇena kāmacchandādito vivaṭṭati, tasmā taṃ ñāṇaṃ cittavivaṭṭo nāmāti attho. Ñāṇaṃ karonto vivaṭṭatīti ñāṇavivaṭṭoti yasmā yogī chabbidhaṃ ajjhattikāyatanaṃ anattānupassanāñāṇena suññato viditaṃ karonto teneva ñāṇena diṭṭhābhinivesato vivaṭṭati, tasmā taṃ ñāṇaṃ ñāṇavivaṭṭo nāmāti attho. Vosajjanto vivaṭṭatīti vimokkhavivaṭṭoti yasmā yogī nekkhammādīhi kāmacchandādīni vosajjanto taṃsampayuttañāṇena kāmacchandādito vivaṭṭati, tasmā taṃ ñāṇaṃ vimokkhavivaṭṭo nāmāti attho. Tathaṭṭhe vivaṭṭatīti saccavivaṭṭoti yasmā yogī catubbidhe tathaṭṭhe dubhato vuṭṭhānavasena vivaṭṭati, tasmā maggañāṇaṃ saccavivaṭṭo nāmāti attho. Maggañāṇameva vā tathaṭṭhe dubhato vuṭṭhānabhāvena vivaṭṭatīti saccavivaṭṭoti attho.

    యత్థ సఞ్ఞావివట్టోతిఆది సచ్చవివట్టఞాణనిద్దేసే వుత్తత్తా సచ్చవివట్టఞాణక్ఖణమేవ సన్ధాయ వుత్తన్తి వేదితబ్బం. మగ్గక్ఖణేయేవ హి సబ్బాని యుజ్జన్తి. కథం? ఞాణవివట్టే ఞాణఞ్హి వజ్జేత్వా సేసేసు అరియమగ్గో సరూపేనేవ ఆగతో. విపస్సనాకిచ్చస్స పన మగ్గేనేవ సిజ్ఝనతో విపస్సనాకిచ్చసిద్ధివసేన ఞాణవివట్టఞాణమ్పి మగ్గక్ఖణే యుజ్జతి. మగ్గఞాణేనేవ వా ‘‘చక్ఖు సుఞ్ఞ’’న్తిఆది కిచ్చవసేన పటివిద్ధమేవ హోతీతి మగ్గక్ఖణే తం ఞాణం వత్తుం యుజ్జతియేవ. అత్థయోజనా పనేత్థ ‘‘యత్థ మగ్గక్ఖణే సఞ్ఞావివట్టో, తత్థ చేతోవివట్టో. యత్థ మగ్గక్ఖణే చేతోవివట్టో , తత్థ సఞ్ఞావివట్టో’’తి ఏవమాదినా నయేన సబ్బసంసన్దనేసు యోజనా కాతబ్బా. అథ వా సఞ్ఞావివట్టచేతోవివట్టచిత్తవివట్టవిమోక్ఖవివట్టేసు చతున్నం అరియమగ్గానం ఆగతత్తా సచ్చవివట్టో ఆగతోయేవ హోతి. ఞాణవివట్టో చ సచ్చవివట్టేనేవ కిచ్చవసేన సిద్ధో హోతి. సఞ్ఞాచేతోచిత్తవిమోక్ఖవివట్టేస్వేవ చ పేయ్యాలే విత్థారియమానే ‘‘అనత్తానుపస్సనాధిపతత్తా పఞ్ఞా అభినివేసతో సఞ్ఞాయ వివట్టతీతి అధిపతత్తా పఞ్ఞా సఞ్ఞావివట్టే ఞాణ’’న్తి చ, ‘‘అభినివేసో నానత్తం, అనత్తానుపస్సనా ఏకత్తం. అనత్తానుపస్సనేకత్తం చేతయతో అభినివేసతో చిత్తం వివట్టతీతి నానత్తే పఞ్ఞా చేతోవివట్టే ఞాణ’’న్తి చ, ‘‘అభినివేసం పజహన్తో అనత్తానుపస్సనావసేన చిత్తం అధిట్ఠాతీతి అధిట్ఠానే పఞ్ఞా చిత్తవివట్టే ఞాణ’’న్తి చ, ‘‘అనత్తానుపస్సనాయ అభినివేసం వోసజ్జతీతి వోసగ్గే పఞ్ఞా విమోక్ఖవివట్టే ఞాణ’’న్తి చ పాఠసమ్భవతో ఞాణవివట్టే ఞాణమ్పి తేసు ఆగతమేవ హోతి. ఞాణవివట్టే చ అనత్తానుపస్సనాయ వుట్ఠాయ అరియమగ్గం పటిలద్ధస్స కిచ్చవసేన ‘‘చక్ఖు సుఞ్ఞం అత్తేన వా అత్తనియేన వా’’తిఆదియుజ్జనతో సచ్చవివట్టో లబ్భతి, తస్మా ఏకేకస్మిం వివట్టే సేసా పఞ్చ పఞ్చ వివట్టా లబ్భన్తి. తస్మా ఏవం ‘‘యత్థ సఞ్ఞావివట్టో, తత్థ చేతోవివట్టో’’తిఆదికాని సంసన్దనాని వుత్తానీతి వేదితబ్బం.

    Yatthasaññāvivaṭṭotiādi saccavivaṭṭañāṇaniddese vuttattā saccavivaṭṭañāṇakkhaṇameva sandhāya vuttanti veditabbaṃ. Maggakkhaṇeyeva hi sabbāni yujjanti. Kathaṃ? Ñāṇavivaṭṭe ñāṇañhi vajjetvā sesesu ariyamaggo sarūpeneva āgato. Vipassanākiccassa pana maggeneva sijjhanato vipassanākiccasiddhivasena ñāṇavivaṭṭañāṇampi maggakkhaṇe yujjati. Maggañāṇeneva vā ‘‘cakkhu suñña’’ntiādi kiccavasena paṭividdhameva hotīti maggakkhaṇe taṃ ñāṇaṃ vattuṃ yujjatiyeva. Atthayojanā panettha ‘‘yattha maggakkhaṇe saññāvivaṭṭo, tattha cetovivaṭṭo. Yattha maggakkhaṇe cetovivaṭṭo , tattha saññāvivaṭṭo’’ti evamādinā nayena sabbasaṃsandanesu yojanā kātabbā. Atha vā saññāvivaṭṭacetovivaṭṭacittavivaṭṭavimokkhavivaṭṭesu catunnaṃ ariyamaggānaṃ āgatattā saccavivaṭṭo āgatoyeva hoti. Ñāṇavivaṭṭo ca saccavivaṭṭeneva kiccavasena siddho hoti. Saññācetocittavimokkhavivaṭṭesveva ca peyyāle vitthāriyamāne ‘‘anattānupassanādhipatattā paññā abhinivesato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇa’’nti ca, ‘‘abhiniveso nānattaṃ, anattānupassanā ekattaṃ. Anattānupassanekattaṃ cetayato abhinivesato cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇa’’nti ca, ‘‘abhinivesaṃ pajahanto anattānupassanāvasena cittaṃ adhiṭṭhātīti adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇa’’nti ca, ‘‘anattānupassanāya abhinivesaṃ vosajjatīti vosagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇa’’nti ca pāṭhasambhavato ñāṇavivaṭṭe ñāṇampi tesu āgatameva hoti. Ñāṇavivaṭṭe ca anattānupassanāya vuṭṭhāya ariyamaggaṃ paṭiladdhassa kiccavasena ‘‘cakkhu suññaṃ attena vā attaniyena vā’’tiādiyujjanato saccavivaṭṭo labbhati, tasmā ekekasmiṃ vivaṭṭe sesā pañca pañca vivaṭṭā labbhanti. Tasmā evaṃ ‘‘yattha saññāvivaṭṭo, tattha cetovivaṭṭo’’tiādikāni saṃsandanāni vuttānīti veditabbaṃ.

    వివట్టఞాణఛక్కనిద్దేసవణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Vivaṭṭañāṇachakkaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౪౪-౪౯. ఛవివట్టఞాణనిద్దేసో • 44-49. Chavivaṭṭañāṇaniddeso


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact