| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೪೪-೪೯. ವಿವಟ್ಟಞಾಣಛಕ್ಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
44-49. Vivaṭṭañāṇachakkaniddesavaṇṇanā
೯೫. ವಿವಟ್ಟಞಾಣಛಕ್ಕನಿದ್ದೇಸೇ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಧಿಪತತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ಅಧಿಕಂ ಕತ್ವಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಧಿಕಭಾವೇನ ಪವತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದತೋ ಸಞ್ಞಾಯ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾಧಿಪತಿಕತಪಞ್ಞಾಸಮ್ಪಯುತ್ತಸಞ್ಞಾಯ ಹೇತುಭೂತಾಯ, ಕರಣಭೂತಾಯ ವಾ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದತೋ ವಿವಟ್ಟತಿ ಪರಾವತ್ತತಿ, ಪರಮ್ಮುಖೀ ಹೋತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸು।
95. Vivaṭṭañāṇachakkaniddese nekkhammādhipatattā paññāti nekkhammaṃ adhikaṃ katvā nekkhammādhikabhāvena pavattā paññā. Kāmacchandato saññāya vivaṭṭatīti nekkhammādhipatikatapaññāsampayuttasaññāya hetubhūtāya, karaṇabhūtāya vā kāmacchandato vivaṭṭati parāvattati, parammukhī hotīti attho. Esa nayo sesesu.
೯೬. ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ನಾನತ್ತನ್ತಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೋ ಸನ್ತವುತ್ತಿತಾಯ ಅಭಾವತೋ ನ ಏಕಸಭಾವೋ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ಏಕತ್ತನ್ತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ಸನ್ತವುತ್ತಿಭಾವತೋ ಏಕಸಭಾವೋ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇಕತ್ತಂ ಚೇತಯತೋತಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದೇ ಆದೀನವದಸ್ಸನೇನ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಂ ಪವತ್ತಯತೋ। ಕಾಮಚ್ಛನ್ದತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ದಿಟ್ಠಾದೀನವತೋ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದತೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಕ್ಖಣೇ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಟ್ಟತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸು।
96.Kāmacchando nānattanti kāmacchando santavuttitāya abhāvato na ekasabhāvo. Nekkhammaṃ ekattanti nekkhammaṃ santavuttibhāvato ekasabhāvo. Nekkhammekattaṃ cetayatoti kāmacchande ādīnavadassanena nekkhammaṃ pavattayato. Kāmacchandato cittaṃ vivaṭṭatīti diṭṭhādīnavato kāmacchandato nekkhammakkhaṇe cittaṃ vivaṭṭati. Esa nayo sesesu.
೯೭. ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ಪಜಹನ್ತೋತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಪವತ್ತಿಕ್ಖಣೇ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ವಿಕ್ಖಮ್ಭನಪ್ಪಹಾನೇನ ಪಜಹನ್ತೋ। ನೇಕ್ಖಮ್ಮವಸೇನ ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಾತೀತಿ ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸ್ಸ ವಸೇನ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಚಿತ್ತಂ ಅಧಿತಿಟ್ಠತಿ ಅಧಿಕಂ ಕರೋನ್ತೋ ತಿಟ್ಠತಿ, ಪವತ್ತೇತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸು।
97.Kāmacchandaṃ pajahantoti nekkhammapavattikkhaṇe kāmacchandaṃ vikkhambhanappahānena pajahanto. Nekkhammavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti paṭiladdhassa nekkhammassa vasena taṃsampayuttacittaṃ adhitiṭṭhati adhikaṃ karonto tiṭṭhati, pavattetīti attho. Esa nayo sesesu.
೯೮. ಚಕ್ಖು ಸುಞ್ಞಂ ಅತ್ತೇನ ವಾತಿ ಬಾಲಜನಪರಿಕಪ್ಪಿತಸ್ಸ ಕಾರಕವೇದಕಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಅಭಾವಾ ಚಕ್ಖು ಅತ್ತೇನ ಚ ಸುಞ್ಞಂ। ಯಞ್ಹಿ ಯತ್ಥ ನ ಹೋತಿ, ತೇನ ತಂ ಸುಞ್ಞಂ ನಾಮ ಹೋತಿ। ಅತ್ತನಿಯೇನ ವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಅಭಾವೇನೇವ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕಸ್ಸಪಿ ಅಭಾವಾ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕೇನ ಚ ಸುಞ್ಞಂ। ಲೋಕಸ್ಸ ಅತ್ತಾತಿ ಚ ಅತ್ತನಿಯನ್ತಿ ಚ ಉಭಯಥಾ ಗಾಹಸಮ್ಭವತೋ ತದುಭಯಗಾಹಪಟಿಸೇಧನತ್ಥಂ ಅತ್ತಾಭಾವೋ ಚ ಅತ್ತನಿಯಾಭಾವೋ ಚ ವುತ್ತೋ। ನಿಚ್ಚೇನ ವಾತಿ ಭಙ್ಗಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ತಿಟ್ಠನ್ತಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಅಭಾವತೋ ನಿಚ್ಚೇನ ಚ ಸುಞ್ಞಂ। ಧುವೇನ ವಾತಿ ಪವತ್ತಿಕ್ಖಣೇಪಿ ಥಿರಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಅಭಾವತೋ ಧುವೇನ ಚ ಸುಞ್ಞಂ। ಸಸ್ಸತೇನ ವಾತಿ ಸಬ್ಬಕಾಲೇಪಿ ವಿಜ್ಜಮಾನಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಅಭಾವತೋ ಸಸ್ಸತೇನ ಚ ಸುಞ್ಞಂ। ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ವಾತಿ ಜರಾಭಙ್ಗವಸೇನ ದ್ವಿಧಾ ಅಪರಿವತ್ತಮಾನಪಕತಿಕಸ್ಸ ಕಸ್ಸಚಿ ಅಭಾವತೋ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮೇನ ಚ ಸುಞ್ಞಂ। ಅಥ ವಾ ನಿಚ್ಚಭಾವೇನ ಚ ಧುವಭಾವೇನ ಚ ಸಸ್ಸತಭಾವೇನ ಚ ಅವಿಪರಿಣಾಮಧಮ್ಮಭಾವೇನ ಚ ಸುಞ್ಞನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸಮುಚ್ಚಯತ್ಥೋ ವಾ-ಸದ್ದೋ। ಯಥಾಭೂತಂ ಜಾನತೋ ಪಸ್ಸತೋತಿ ಇಚ್ಚೇವಂ ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣೇನ ಯಥಾಸಭಾವೇನ ಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಚಕ್ಖುನಾ ವಿಯ ಚ ಪಸ್ಸನ್ತಸ್ಸ। ಚಕ್ಖಾಭಿನಿವೇಸತೋ ಞಾಣಂ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ಚಕ್ಖು ಅತ್ತಾತಿ ವಾ ಅತ್ತನಿಯನ್ತಿ ವಾ ಪವತ್ತಮಾನತೋ ದಿಟ್ಠಾಭಿನಿವೇಸತೋ ತದಙ್ಗಪ್ಪಹಾನವಸೇನ ಞಾಣಂ ವಿವಟ್ಟತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸು।
98.Cakkhu suññaṃ attena vāti bālajanaparikappitassa kārakavedakasaṅkhātassa attano abhāvā cakkhu attena ca suññaṃ. Yañhi yattha na hoti, tena taṃ suññaṃ nāma hoti. Attaniyena vāti attano abhāveneva attano santakassapi abhāvā attano santakena ca suññaṃ. Lokassa attāti ca attaniyanti ca ubhayathā gāhasambhavato tadubhayagāhapaṭisedhanatthaṃ attābhāvo ca attaniyābhāvo ca vutto. Niccena vāti bhaṅgaṃ atikkamitvā tiṭṭhantassa kassaci abhāvato niccena ca suññaṃ. Dhuvena vāti pavattikkhaṇepi thirassa kassaci abhāvato dhuvena ca suññaṃ. Sassatena vāti sabbakālepi vijjamānassa kassaci abhāvato sassatena ca suññaṃ. Avipariṇāmadhammena vāti jarābhaṅgavasena dvidhā aparivattamānapakatikassa kassaci abhāvato avipariṇāmadhammena ca suññaṃ. Atha vā niccabhāvena ca dhuvabhāvena ca sassatabhāvena ca avipariṇāmadhammabhāvena ca suññanti attho. Samuccayattho vā-saddo. Yathābhūtaṃ jānato passatoti iccevaṃ anattānupassanāñāṇena yathāsabhāvena jānantassa cakkhunā viya ca passantassa. Cakkhābhinivesato ñāṇaṃ vivaṭṭatīti cakkhu attāti vā attaniyanti vā pavattamānato diṭṭhābhinivesato tadaṅgappahānavasena ñāṇaṃ vivaṭṭati. Esa nayo sesesu.
೯೯. ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇನ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ವೋಸಜ್ಜತೀತಿ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಲಾಭೀ ಪುಗ್ಗಲೋ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇನ ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖಂ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಂ ಪರಿಚ್ಚಜತಿ। ವೋಸಗ್ಗೇ ಪಞ್ಞಾತಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಸ್ಸ ವೋಸಗ್ಗಭೂತೇ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸು। ಪೀಳನಟ್ಠಾದಯೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತತ್ಥಾ ಏವ। ಪರಿಜಾನನ್ತೋ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನಾ ದೇಸನಾ, ಮಗ್ಗಸಮಙ್ಗೀಪುಗ್ಗಲೋ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಅತ್ಥಂ ಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಪರಿಜಾನನ್ತೋ ದುಭತೋ ವುಟ್ಠಾನವಸೇನ ವಿವಟ್ಟತಿ, ಞಾಣವಿವಟ್ಟನೇಪಿ ಞಾಣಸಮಙ್ಗೀ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ವುತ್ತೋ।
99.Nekkhammena kāmacchandaṃ vosajjatīti nekkhammalābhī puggalo nekkhammena tappaṭipakkhaṃ kāmacchandaṃ pariccajati. Vosagge paññāti kāmacchandassa vosaggabhūte nekkhamme taṃsampayuttā paññā. Esa nayo sesesu. Pīḷanaṭṭhādayo heṭṭhā vuttatthā eva. Parijānanto vivaṭṭatīti puggalādhiṭṭhānā desanā, maggasamaṅgīpuggalo dukkhassa catubbidhaṃ atthaṃ kiccavasena parijānanto dubhato vuṭṭhānavasena vivaṭṭati, ñāṇavivaṭṭanepi ñāṇasamaṅgī vivaṭṭatīti vutto.
೧೦೦. ತಥಟ್ಠೇ ಪಞ್ಞಾತಿ ಏತಸ್ಸ ಪುಗ್ಗಲಸ್ಸೇವ ತಥಟ್ಠೇ ವಿವಟ್ಟನಾ ಪಞ್ಞಾ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸು। ಇದಾನಿ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಏವ ಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಆಕಾರನಾನತ್ತತೋ ಛ ವಿವಟ್ಟಞಾಣಾನಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟೋತಿಆದಿಮಾತಿಕಂ ಠಪೇತ್ವಾ ತಂ ಅತ್ಥತೋ ವಿಭಜನ್ತೋ ಸಞ್ಜಾನನ್ತೋ ವಿವಟ್ಟತೀತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಞ್ಜಾನನ್ತೋ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟೋತಿ ಯಸ್ಮಾ ಪುಬ್ಬಭಾಗೇ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾದಿಂ ಅಧಿಪತಿತೋ ಸಞ್ಜಾನನ್ತೋ ಯೋಗೀ ಪಚ್ಛಾ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಸಮ್ಪಯುತ್ತಞಾಣೇನ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದಿತೋ ವಿವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಞಾಣಂ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟೋ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚೇತಯನ್ತೋ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ಚೇತೋವಿವಟ್ಟೋತಿ ಯಸ್ಮಾ ಯೋಗೀ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇಕತ್ತಾದೀನಿ ಚೇತಯನ್ತೋ ಸಮ್ಪಯುತ್ತಞಾಣೇನ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದಿತೋ ವಿವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಞಾಣಂ ಚೇತೋವಿವಟ್ಟೋ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವಿಜಾನನ್ತೋ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ಚಿತ್ತವಿವಟ್ಟೋತಿ ಯಸ್ಮಾ ಯೋಗೀ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾದಿವಸೇನ ಚಿತ್ತಾಧಿಟ್ಠಾನೇನ ವಿಜಾನನ್ತೋ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಞಾಣೇನ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದಿತೋ ವಿವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಞಾಣಂ ಚಿತ್ತವಿವಟ್ಟೋ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಞಾಣಂ ಕರೋನ್ತೋ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ಞಾಣವಿವಟ್ಟೋತಿ ಯಸ್ಮಾ ಯೋಗೀ ಛಬ್ಬಿಧಂ ಅಜ್ಝತ್ತಿಕಾಯತನಂ ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಞಾಣೇನ ಸುಞ್ಞತೋ ವಿದಿತಂ ಕರೋನ್ತೋ ತೇನೇವ ಞಾಣೇನ ದಿಟ್ಠಾಭಿನಿವೇಸತೋ ವಿವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಞಾಣಂ ಞಾಣವಿವಟ್ಟೋ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ವೋಸಜ್ಜನ್ತೋ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ವಿಮೋಕ್ಖವಿವಟ್ಟೋತಿ ಯಸ್ಮಾ ಯೋಗೀ ನೇಕ್ಖಮ್ಮಾದೀಹಿ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದೀನಿ ವೋಸಜ್ಜನ್ತೋ ತಂಸಮ್ಪಯುತ್ತಞಾಣೇನ ಕಾಮಚ್ಛನ್ದಾದಿತೋ ವಿವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಞಾಣಂ ವಿಮೋಕ್ಖವಿವಟ್ಟೋ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಥಟ್ಠೇ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ಸಚ್ಚವಿವಟ್ಟೋತಿ ಯಸ್ಮಾ ಯೋಗೀ ಚತುಬ್ಬಿಧೇ ತಥಟ್ಠೇ ದುಭತೋ ವುಟ್ಠಾನವಸೇನ ವಿವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಮಾ ಮಗ್ಗಞಾಣಂ ಸಚ್ಚವಿವಟ್ಟೋ ನಾಮಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಮಗ್ಗಞಾಣಮೇವ ವಾ ತಥಟ್ಠೇ ದುಭತೋ ವುಟ್ಠಾನಭಾವೇನ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ಸಚ್ಚವಿವಟ್ಟೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
100.Tathaṭṭhepaññāti etassa puggalasseva tathaṭṭhe vivaṭṭanā paññā. Esa nayo sesesu. Idāni maggakkhaṇe eva kiccavasena ākāranānattato cha vivaṭṭañāṇāni dassetuṃ saññāvivaṭṭotiādimātikaṃ ṭhapetvā taṃ atthato vibhajanto sañjānanto vivaṭṭatītiādimāha. Tattha sañjānanto vivaṭṭatīti saññāvivaṭṭoti yasmā pubbabhāge nekkhammādiṃ adhipatito sañjānanto yogī pacchā nekkhammasampayuttañāṇena kāmacchandādito vivaṭṭati, tasmā taṃ ñāṇaṃ saññāvivaṭṭo nāmāti attho. Cetayanto vivaṭṭatīti cetovivaṭṭoti yasmā yogī nekkhammekattādīni cetayanto sampayuttañāṇena kāmacchandādito vivaṭṭati, tasmā taṃ ñāṇaṃ cetovivaṭṭo nāmāti attho. Vijānanto vivaṭṭatīti cittavivaṭṭoti yasmā yogī nekkhammādivasena cittādhiṭṭhānena vijānanto taṃsampayuttañāṇena kāmacchandādito vivaṭṭati, tasmā taṃ ñāṇaṃ cittavivaṭṭo nāmāti attho. Ñāṇaṃ karonto vivaṭṭatīti ñāṇavivaṭṭoti yasmā yogī chabbidhaṃ ajjhattikāyatanaṃ anattānupassanāñāṇena suññato viditaṃ karonto teneva ñāṇena diṭṭhābhinivesato vivaṭṭati, tasmā taṃ ñāṇaṃ ñāṇavivaṭṭo nāmāti attho. Vosajjanto vivaṭṭatīti vimokkhavivaṭṭoti yasmā yogī nekkhammādīhi kāmacchandādīni vosajjanto taṃsampayuttañāṇena kāmacchandādito vivaṭṭati, tasmā taṃ ñāṇaṃ vimokkhavivaṭṭo nāmāti attho. Tathaṭṭhe vivaṭṭatīti saccavivaṭṭoti yasmā yogī catubbidhe tathaṭṭhe dubhato vuṭṭhānavasena vivaṭṭati, tasmā maggañāṇaṃ saccavivaṭṭo nāmāti attho. Maggañāṇameva vā tathaṭṭhe dubhato vuṭṭhānabhāvena vivaṭṭatīti saccavivaṭṭoti attho.
ಯತ್ಥ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟೋತಿಆದಿ ಸಚ್ಚವಿವಟ್ಟಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ವುತ್ತತ್ತಾ ಸಚ್ಚವಿವಟ್ಟಞಾಣಕ್ಖಣಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇಯೇವ ಹಿ ಸಬ್ಬಾನಿ ಯುಜ್ಜನ್ತಿ। ಕಥಂ? ಞಾಣವಿವಟ್ಟೇ ಞಾಣಞ್ಹಿ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ ಸೇಸೇಸು ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಸರೂಪೇನೇವ ಆಗತೋ। ವಿಪಸ್ಸನಾಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಪನ ಮಗ್ಗೇನೇವ ಸಿಜ್ಝನತೋ ವಿಪಸ್ಸನಾಕಿಚ್ಚಸಿದ್ಧಿವಸೇನ ಞಾಣವಿವಟ್ಟಞಾಣಮ್ಪಿ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಯುಜ್ಜತಿ। ಮಗ್ಗಞಾಣೇನೇವ ವಾ ‘‘ಚಕ್ಖು ಸುಞ್ಞ’’ನ್ತಿಆದಿ ಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಪಟಿವಿದ್ಧಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ತಂ ಞಾಣಂ ವತ್ತುಂ ಯುಜ್ಜತಿಯೇವ। ಅತ್ಥಯೋಜನಾ ಪನೇತ್ಥ ‘‘ಯತ್ಥ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟೋ, ತತ್ಥ ಚೇತೋವಿವಟ್ಟೋ। ಯತ್ಥ ಮಗ್ಗಕ್ಖಣೇ ಚೇತೋವಿವಟ್ಟೋ , ತತ್ಥ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟೋ’’ತಿ ಏವಮಾದಿನಾ ನಯೇನ ಸಬ್ಬಸಂಸನ್ದನೇಸು ಯೋಜನಾ ಕಾತಬ್ಬಾ। ಅಥ ವಾ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟಚೇತೋವಿವಟ್ಟಚಿತ್ತವಿವಟ್ಟವಿಮೋಕ್ಖವಿವಟ್ಟೇಸು ಚತುನ್ನಂ ಅರಿಯಮಗ್ಗಾನಂ ಆಗತತ್ತಾ ಸಚ್ಚವಿವಟ್ಟೋ ಆಗತೋಯೇವ ಹೋತಿ। ಞಾಣವಿವಟ್ಟೋ ಚ ಸಚ್ಚವಿವಟ್ಟೇನೇವ ಕಿಚ್ಚವಸೇನ ಸಿದ್ಧೋ ಹೋತಿ। ಸಞ್ಞಾಚೇತೋಚಿತ್ತವಿಮೋಕ್ಖವಿವಟ್ಟೇಸ್ವೇವ ಚ ಪೇಯ್ಯಾಲೇ ವಿತ್ಥಾರಿಯಮಾನೇ ‘‘ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಧಿಪತತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾ ಅಭಿನಿವೇಸತೋ ಸಞ್ಞಾಯ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ಅಧಿಪತತ್ತಾ ಪಞ್ಞಾ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟೇ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಚ, ‘‘ಅಭಿನಿವೇಸೋ ನಾನತ್ತಂ, ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾ ಏಕತ್ತಂ। ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನೇಕತ್ತಂ ಚೇತಯತೋ ಅಭಿನಿವೇಸತೋ ಚಿತ್ತಂ ವಿವಟ್ಟತೀತಿ ನಾನತ್ತೇ ಪಞ್ಞಾ ಚೇತೋವಿವಟ್ಟೇ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಚ, ‘‘ಅಭಿನಿವೇಸಂ ಪಜಹನ್ತೋ ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾವಸೇನ ಚಿತ್ತಂ ಅಧಿಟ್ಠಾತೀತಿ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇ ಪಞ್ಞಾ ಚಿತ್ತವಿವಟ್ಟೇ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಚ, ‘‘ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ಅಭಿನಿವೇಸಂ ವೋಸಜ್ಜತೀತಿ ವೋಸಗ್ಗೇ ಪಞ್ಞಾ ವಿಮೋಕ್ಖವಿವಟ್ಟೇ ಞಾಣ’’ನ್ತಿ ಚ ಪಾಠಸಮ್ಭವತೋ ಞಾಣವಿವಟ್ಟೇ ಞಾಣಮ್ಪಿ ತೇಸು ಆಗತಮೇವ ಹೋತಿ। ಞಾಣವಿವಟ್ಟೇ ಚ ಅನತ್ತಾನುಪಸ್ಸನಾಯ ವುಟ್ಠಾಯ ಅರಿಯಮಗ್ಗಂ ಪಟಿಲದ್ಧಸ್ಸ ಕಿಚ್ಚವಸೇನ ‘‘ಚಕ್ಖು ಸುಞ್ಞಂ ಅತ್ತೇನ ವಾ ಅತ್ತನಿಯೇನ ವಾ’’ತಿಆದಿಯುಜ್ಜನತೋ ಸಚ್ಚವಿವಟ್ಟೋ ಲಬ್ಭತಿ, ತಸ್ಮಾ ಏಕೇಕಸ್ಮಿಂ ವಿವಟ್ಟೇ ಸೇಸಾ ಪಞ್ಚ ಪಞ್ಚ ವಿವಟ್ಟಾ ಲಬ್ಭನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏವಂ ‘‘ಯತ್ಥ ಸಞ್ಞಾವಿವಟ್ಟೋ, ತತ್ಥ ಚೇತೋವಿವಟ್ಟೋ’’ತಿಆದಿಕಾನಿ ಸಂಸನ್ದನಾನಿ ವುತ್ತಾನೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Yatthasaññāvivaṭṭotiādi saccavivaṭṭañāṇaniddese vuttattā saccavivaṭṭañāṇakkhaṇameva sandhāya vuttanti veditabbaṃ. Maggakkhaṇeyeva hi sabbāni yujjanti. Kathaṃ? Ñāṇavivaṭṭe ñāṇañhi vajjetvā sesesu ariyamaggo sarūpeneva āgato. Vipassanākiccassa pana maggeneva sijjhanato vipassanākiccasiddhivasena ñāṇavivaṭṭañāṇampi maggakkhaṇe yujjati. Maggañāṇeneva vā ‘‘cakkhu suñña’’ntiādi kiccavasena paṭividdhameva hotīti maggakkhaṇe taṃ ñāṇaṃ vattuṃ yujjatiyeva. Atthayojanā panettha ‘‘yattha maggakkhaṇe saññāvivaṭṭo, tattha cetovivaṭṭo. Yattha maggakkhaṇe cetovivaṭṭo , tattha saññāvivaṭṭo’’ti evamādinā nayena sabbasaṃsandanesu yojanā kātabbā. Atha vā saññāvivaṭṭacetovivaṭṭacittavivaṭṭavimokkhavivaṭṭesu catunnaṃ ariyamaggānaṃ āgatattā saccavivaṭṭo āgatoyeva hoti. Ñāṇavivaṭṭo ca saccavivaṭṭeneva kiccavasena siddho hoti. Saññācetocittavimokkhavivaṭṭesveva ca peyyāle vitthāriyamāne ‘‘anattānupassanādhipatattā paññā abhinivesato saññāya vivaṭṭatīti adhipatattā paññā saññāvivaṭṭe ñāṇa’’nti ca, ‘‘abhiniveso nānattaṃ, anattānupassanā ekattaṃ. Anattānupassanekattaṃ cetayato abhinivesato cittaṃ vivaṭṭatīti nānatte paññā cetovivaṭṭe ñāṇa’’nti ca, ‘‘abhinivesaṃ pajahanto anattānupassanāvasena cittaṃ adhiṭṭhātīti adhiṭṭhāne paññā cittavivaṭṭe ñāṇa’’nti ca, ‘‘anattānupassanāya abhinivesaṃ vosajjatīti vosagge paññā vimokkhavivaṭṭe ñāṇa’’nti ca pāṭhasambhavato ñāṇavivaṭṭe ñāṇampi tesu āgatameva hoti. Ñāṇavivaṭṭe ca anattānupassanāya vuṭṭhāya ariyamaggaṃ paṭiladdhassa kiccavasena ‘‘cakkhu suññaṃ attena vā attaniyena vā’’tiādiyujjanato saccavivaṭṭo labbhati, tasmā ekekasmiṃ vivaṭṭe sesā pañca pañca vivaṭṭā labbhanti. Tasmā evaṃ ‘‘yattha saññāvivaṭṭo, tattha cetovivaṭṭo’’tiādikāni saṃsandanāni vuttānīti veditabbaṃ.
ವಿವಟ್ಟಞಾಣಛಕ್ಕನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Vivaṭṭañāṇachakkaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೪೪-೪೯. ಛವಿವಟ್ಟಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 44-49. Chavivaṭṭañāṇaniddeso
