Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
౪. వివేకకథా
4. Vivekakathā
వివేకకథావణ్ణనా
Vivekakathāvaṇṇanā
౨౨. ఇదాని పహానావసానాయ అభిసమయకథాయ అనన్తరం పహానాకారం దస్సేన్తేన కథితాయ సుత్తన్తపుబ్బఙ్గమాయ వివేకకథాయ అపుబ్బత్థానువణ్ణనా. తత్థ సుత్తన్తే తావ యే కేచీతి అనవసేసపరియాదానం. బలకరణీయాతి ఊరుబలేన బాహుబలేన కత్తబ్బా. కమ్మన్తాతి ధావనలఙ్ఘనకసనవపనాదీని కమ్మాని. కరీయన్తీతి బలవన్తేహి కరీయన్తి. సీలం నిస్సాయాతి చతుపారిసుద్ధిసీలం నిస్సయం కత్వా. భావేతీతి భిన్నసీలస్స భావనాభావతో ఇధ పన లోకియలోకుత్తరా మగ్గభావనా అధిప్పేతాతి. వివేకనిస్సితన్తి తదఙ్గవివేకం సముచ్ఛేదవివేకం నిస్సరణవివేకం నిస్సితం. వివేకోతి వివిత్తతా. అయఞ్హి అరియమగ్గభావనానుయుత్తో యోగీ విపస్సనాక్ఖణే కిచ్చతో తదఙ్గవివేకనిస్సితం, అజ్ఝాసయతో నిస్సరణవివేకనిస్సితం, మగ్గక్ఖణే కిచ్చతో సముచ్ఛేదవివేకనిస్సితం, ఆరమ్మణతో నిస్సరణవివేకనిస్సితం భావేతి. ఏస నయో విరాగనిస్సితాదీసు. వివేకోయేవ హి విరజ్జనట్ఠేన విరాగో, నిరోధట్ఠేన నిరోధో, వోసజ్జనట్ఠేన వోసగ్గో. అథ వా కిలేసేహి వివిత్తత్తా వివేకో, కిలేసేహి విరత్తత్తా విరాగో, కిలేసానం నిరుద్ధత్తా నిరోధో, కిలేసానఞ్చ పరిచ్చత్తత్తా విస్సట్ఠత్తా, నిబ్బానేచత్తస్స చ విస్సట్ఠత్తా వోసగ్గో. వోసగ్గో పన దువిధో పరిచ్చాగవోసగ్గో చ పక్ఖన్దనవోసగ్గో చ. తత్థ పరిచ్చాగవోసగ్గోతి విపస్సనాక్ఖణే తదఙ్గవసేన, మగ్గక్ఖణే సముచ్ఛేదవసేన కిలేసప్పహానం. పక్ఖన్దనవోసగ్గోతి విపస్సనాక్ఖణే తన్నిన్నభావేన, మగ్గక్ఖణే ఆరమ్మణకరణేన నిబ్బానపక్ఖన్దనం. తదుభయమ్పి ఇమస్మిం లోకియలోకుత్తరమిస్సకే అత్థవణ్ణనానయే వట్టతి. తథా హి అయం సమ్మాదిట్ఠిఆదీసు ఏకేకో ధమ్మో యథావుత్తేన పకారేన కిలేసే చ పరిచ్చజతి, నిబ్బానఞ్చ పక్ఖన్దతి. వోసగ్గపరిణామిన్తి ఇమినా పన సకలేన వచనేన వోసగ్గత్థం పరిణామితం పరిణతం, పరిపచ్చితం పరిపక్కఞ్చాతి వుత్తం హోతి. అయమ్పి అరియమగ్గభావనానుయుత్తో భిక్ఖు యథా సమ్మాదిట్ఠిఆదీసు ఏకేకో ధమ్మో కిలేసపరిచ్చాగవోసగ్గత్థఞ్చ నిబ్బానపక్ఖన్దనవోసగ్గత్థఞ్చ పరిపచ్చతి, యథా చ పరిపక్కో హోతి, తథా నం భావేతి.
22. Idāni pahānāvasānāya abhisamayakathāya anantaraṃ pahānākāraṃ dassentena kathitāya suttantapubbaṅgamāya vivekakathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha suttante tāva ye kecīti anavasesapariyādānaṃ. Balakaraṇīyāti ūrubalena bāhubalena kattabbā. Kammantāti dhāvanalaṅghanakasanavapanādīni kammāni. Karīyantīti balavantehi karīyanti. Sīlaṃ nissāyāti catupārisuddhisīlaṃ nissayaṃ katvā. Bhāvetīti bhinnasīlassa bhāvanābhāvato idha pana lokiyalokuttarā maggabhāvanā adhippetāti. Vivekanissitanti tadaṅgavivekaṃ samucchedavivekaṃ nissaraṇavivekaṃ nissitaṃ. Vivekoti vivittatā. Ayañhi ariyamaggabhāvanānuyutto yogī vipassanākkhaṇe kiccato tadaṅgavivekanissitaṃ, ajjhāsayato nissaraṇavivekanissitaṃ, maggakkhaṇe kiccato samucchedavivekanissitaṃ, ārammaṇato nissaraṇavivekanissitaṃ bhāveti. Esa nayo virāganissitādīsu. Vivekoyeva hi virajjanaṭṭhena virāgo, nirodhaṭṭhena nirodho, vosajjanaṭṭhena vosaggo. Atha vā kilesehi vivittattā viveko, kilesehi virattattā virāgo, kilesānaṃ niruddhattā nirodho, kilesānañca pariccattattā vissaṭṭhattā, nibbānecattassa ca vissaṭṭhattā vosaggo. Vosaggo pana duvidho pariccāgavosaggo ca pakkhandanavosaggo ca. Tattha pariccāgavosaggoti vipassanākkhaṇe tadaṅgavasena, maggakkhaṇe samucchedavasena kilesappahānaṃ. Pakkhandanavosaggoti vipassanākkhaṇe tanninnabhāvena, maggakkhaṇe ārammaṇakaraṇena nibbānapakkhandanaṃ. Tadubhayampi imasmiṃ lokiyalokuttaramissake atthavaṇṇanānaye vaṭṭati. Tathā hi ayaṃ sammādiṭṭhiādīsu ekeko dhammo yathāvuttena pakārena kilese ca pariccajati, nibbānañca pakkhandati. Vosaggapariṇāminti iminā pana sakalena vacanena vosaggatthaṃ pariṇāmitaṃ pariṇataṃ, paripaccitaṃ paripakkañcāti vuttaṃ hoti. Ayampi ariyamaggabhāvanānuyutto bhikkhu yathā sammādiṭṭhiādīsu ekeko dhammo kilesapariccāgavosaggatthañca nibbānapakkhandanavosaggatthañca paripaccati, yathā ca paripakko hoti, tathā naṃ bhāveti.
౨౩. బీజగామభూతగామాతి ఏత్థ మూలబీజం ఖన్ధబీజం అగ్గబీజం ఫళుబీజం బీజబీజన్తి (పాచి॰ ౯౧) పఞ్చవిధం బీజం, బీజగామో నామ బీజసమూహోతి అత్థో. తదేవ పన సమ్పన్ననీలఙ్కురపాతుభావతో పట్ఠాయ భూతగామో నామ, భూతానం జాతానం నిబ్బత్తమూలనీలఙ్కురానం సమూహోతి అత్థో. దేవతాపరిగ్గహే సతి నీలఙ్కురకాలతో పభుతి హోతీతి తేసం దేవతాసఙ్ఖాతానం భూతానం గామోతిపి భూతగామోతి వదన్తి. వుద్ధిన్తి అఙ్కురాదివసేన. విరుళ్హిన్తి ఖన్ధాదివసేన. వేపుల్లన్తి పుప్ఫాదివసేన. ధమ్మేసు పన వుద్ధిన్తి అపుబ్బధమ్మప్పవత్తివసేన. విరుళిన్తి సకిచ్చకరణసాధనవసేన. వేపుల్లన్తి కిచ్చనిప్ఫత్తివసేన విపులభావన్తి అత్థో. విపులత్తన్తిపి పాఠో. అథ వా ఏతాని తీణి పదాని సీలసమాధిపఞ్ఞాహిపి యోజేన్తి.
23.Bījagāmabhūtagāmāti ettha mūlabījaṃ khandhabījaṃ aggabījaṃ phaḷubījaṃ bījabījanti (pāci. 91) pañcavidhaṃ bījaṃ, bījagāmo nāma bījasamūhoti attho. Tadeva pana sampannanīlaṅkurapātubhāvato paṭṭhāya bhūtagāmo nāma, bhūtānaṃ jātānaṃ nibbattamūlanīlaṅkurānaṃ samūhoti attho. Devatāpariggahe sati nīlaṅkurakālato pabhuti hotīti tesaṃ devatāsaṅkhātānaṃ bhūtānaṃ gāmotipi bhūtagāmoti vadanti. Vuddhinti aṅkurādivasena. Viruḷhinti khandhādivasena. Vepullanti pupphādivasena. Dhammesu pana vuddhinti apubbadhammappavattivasena. Viruḷinti sakiccakaraṇasādhanavasena. Vepullanti kiccanipphattivasena vipulabhāvanti attho. Vipulattantipi pāṭho. Atha vā etāni tīṇi padāni sīlasamādhipaññāhipi yojenti.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ౪. వివేకకథా • 4. Vivekakathā