Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂပာဠိ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
၄. ဝောဒာနဉာဏနိဒ္ဒေသော
4. Vodānañāṇaniddeso
၁၅၈. ကတမာနိ တေရသ ဝောဒာနေ ဉာဏာနိ? အတီတာနုဓာဝနံ စိတ္တံ ဝိက္ခေပာနုပတိတံ; တံ ဝိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ ဧကဋ္ဌာနေ သမာဒဟတိ – ဧဝမ္ပိ စိတ္တံ န ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ။ အနာဂတပဋိကင္ခနံ စိတ္တံ ဝိကမ္ပိတံ ; တံ ဝိဝဇ္ဇယိတ္ဝာ တတ္ထေဝ အဓိမောစေတိ – ဧဝမ္ပိ စိတ္တံ န ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ။ လီနံ စိတ္တံ ကောသဇ္ဇာနုပတိတံ; တံ ပဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ကောသဇ္ဇံ ပဇဟတိ – ဧဝမ္ပိ စိတ္တံ န ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ။ အတိပဂ္ဂဟိတံ စိတ္တံ ဥဒ္ဓစ္စာနုပတိတံ; တံ ဝိနိဂ္ဂဏ္ဟိတ္ဝာ ဥဒ္ဓစ္စံ ပဇဟတိ – ဧဝမ္ပိ စိတ္တံ န ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ။ အဘိနတံ စိတ္တံ ရာဂာနုပတိတံ; တံ သမ္ပဇာနော ဟုတ္ဝာ ရာဂံ ပဇဟတိ – ဧဝမ္ပိ စိတ္တံ န ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ။ အပနတံ စိတ္တံ ဗ္ယာပာဒာနုပတိတံ; တံ သမ္ပဇာနော ဟုတ္ဝာ ဗ္ယာပာဒံ ပဇဟတိ – ဧဝမ္ပိ စိတ္တံ န ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ။ ဣမေဟိ ဆဟိ ဌာနေဟိ ပရိသုဒ္ဓံ စိတ္တံ ပရိယောဒာတံ ဧကတ္တဂတံ ဟောတိ။
158. Katamāni terasa vodāne ñāṇāni? Atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ; taṃ vivajjayitvā ekaṭṭhāne samādahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittaṃ vikampitaṃ ; taṃ vivajjayitvā tattheva adhimoceti – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ; taṃ paggaṇhitvā kosajjaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ; taṃ viniggaṇhitvā uddhaccaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Abhinataṃ cittaṃ rāgānupatitaṃ; taṃ sampajāno hutvā rāgaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Apanataṃ cittaṃ byāpādānupatitaṃ; taṃ sampajāno hutvā byāpādaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Imehi chahi ṭhānehi parisuddhaṃ cittaṃ pariyodātaṃ ekattagataṃ hoti.
ကတမေ တေ ဧကတ္တာ? ဒာနဝောသဂ္ဂုပဋ္ဌာနေကတ္တံ, သမထနိမိတ္တုပဋ္ဌာနေကတ္တံ, ဝယလက္ခဏုပဋ္ဌာနေကတ္တံ, နိရောဓုပဋ္ဌာနေကတ္တံ။ ဒာနဝောသဂ္ဂုပဋ္ဌာနေကတ္တံ စာဂာဓိမုတ္တာနံ, သမထနိမိတ္တုပဋ္ဌာနေကတ္တဉ္စ အဓိစိတ္တမနုယုတ္တာနံ, ဝယလက္ခဏုပဋ္ဌာနေကတ္တဉ္စ ဝိပသ္သကာနံ, နိရောဓုပဋ္ဌာနေကတ္တဉ္စ အရိယပုဂ္ဂလာနံ – ဣမေဟိ စတူဟိ ဌာနေဟိ ဧကတ္တဂတံ စိတ္တံ ပဋိပဒာဝိသုဒ္ဓိပက္ခန္ဒဉ္စေဝ ဟောတိ, ဥပေက္ခာနုဗ္ရူဟိတဉ္စ, ဉာဏေန စ သမ္ပဟံသိတံ။
Katame te ekattā? Dānavosaggupaṭṭhānekattaṃ, samathanimittupaṭṭhānekattaṃ, vayalakkhaṇupaṭṭhānekattaṃ, nirodhupaṭṭhānekattaṃ. Dānavosaggupaṭṭhānekattaṃ cāgādhimuttānaṃ, samathanimittupaṭṭhānekattañca adhicittamanuyuttānaṃ, vayalakkhaṇupaṭṭhānekattañca vipassakānaṃ, nirodhupaṭṭhānekattañca ariyapuggalānaṃ – imehi catūhi ṭhānehi ekattagataṃ cittaṃ paṭipadāvisuddhipakkhandañceva hoti, upekkhānubrūhitañca, ñāṇena ca sampahaṃsitaṃ.
ပဌမသ္သ ဈာနသ္သ ကော အာဒိ, ကိံ မဇ္ဈေ, ကိံ ပရိယောသာနံ? ပဌမသ္သ ဈာနသ္သ ပဋိပဒာဝိသုဒ္ဓိ အာဒိ, ဥပေက္ခာနုဗ္ရူဟနာ မဇ္ဈေ, သမ္ပဟံသနာ ပရိယောသာနံ။ ပဌမသ္သ ဈာနသ္သ ပဋိပဒာဝိသုဒ္ဓိ အာဒိ။ အာဒိသ္သ ကတိ လက္ခဏာနိ? အာဒိသ္သ တီဏိ လက္ခဏာနိ။ ယော တသ္သ ပရိပန္ထော တတော စိတ္တံ ဝိသုဇ္ဈတိ, ဝိသုဒ္ဓတ္တာ စိတ္တံ မဇ္ဈိမံ သမထနိမိတ္တံ ပဋိပဇ္ဇတိ, ပဋိပန္နတ္တာ တတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ။ ယဉ္စ ပရိပန္ထတော စိတ္တံ ဝိသုဇ္ဈတိ, ယဉ္စ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ စိတ္တံ မဇ္ဈိမံ သမထနိမိတ္တံ ပဋိပဇ္ဇတိ, ယဉ္စ ပဋိပန္နတ္တာ တတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ။ ပဌမသ္သ ဈာနသ္သ ပဋိပဒာဝိသုဒ္ဓိ အာဒိ။ အာဒိသ္သ ဣမာနိ တီဏိ လက္ခဏာနိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ အာဒိကလ္ယာဏဉ္စေဝ ဟောတိ လက္ခဏသမ္ပန္နဉ္စ’’။
Paṭhamassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ? Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi. Ādissa kati lakkhaṇāni? Ādissa tīṇi lakkhaṇāni. Yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati. Yañca paripanthato cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati. Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi. Ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni. Tena vuccati – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca’’.
ပဌမသ္သ ဈာနသ္သ ဥပေက္ခာနုဗ္ရူဟနာ မဇ္ဈေ။ မဇ္ဈသ္သ ကတိ လက္ခဏာနိ? မဇ္ဈသ္သ တီဏိ လက္ခဏာနိ။ ဝိသုဒ္ဓံ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ, သမထပဋိပန္နံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ, ဧကတ္တုပဋ္ဌာနံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ။ ယဉ္စ ဝိသုဒ္ဓံ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ, ယဉ္စ သမထပဋိပန္နံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ, ယဉ္စ ဧကတ္တုပဋ္ဌာနံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ – ပဌမသ္သ ဈာနသ္သ ဥပေက္ခာနုဗ္ရူဟနာ မဇ္ဈေ။ မဇ္ဈသ္သ ဣမာနိ တီဏိ လက္ခဏာနိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ မဇ္ဈေကလ္ယာဏဉ္စေဝ ဟောတိ လက္ခဏသမ္ပန္နဉ္စ’’။
Paṭhamassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe. Majjhassa kati lakkhaṇāni? Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni. Visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati. Yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati – paṭhamassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe. Majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni. Tena vuccati – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca’’.
ပဌမသ္သ ဈာနသ္သ သမ္ပဟံသနာ ပရိယောသာနံ။ ပရိယောသာနသ္သ ကတိ လက္ခဏာနိ? ပရိယောသာနသ္သ စတ္တာရိ လက္ခဏာနိ။ တတ္ထ ဇာတာနံ ဓမ္မာနံ အနတိဝတ္တနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဧကရသဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ, တဒုပဂဝီရိယဝာဟနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ, အာသေဝနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ။ ပဌမသ္သ ဈာနသ္သ သမ္ပဟံသနာ ပရိယောသာနံ။ ပရိယောသာနသ္သ ဣမာနိ စတ္တာရိ လက္ခဏာနိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘ပဌမံ ဈာနံ ပရိယောသာနကလ္ယာဏဉ္စေဝ ဟောတိ လက္ခဏသမ္ပန္နဉ္စ’’။ ဧဝံ တိဝတ္တဂတံ စိတ္တံ တိဝိဓကလ္ယာဏကံ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နံ ဝိတက္ကသမ္ပန္နဉ္စေဝ ဟောတိ ဝိစာရသမ္ပန္နဉ္စ ပီတိသမ္ပန္နဉ္စ သုခသမ္ပန္နဉ္စ စိတ္တသ္သ အဓိဋ္ဌာနသမ္ပန္နဉ္စ သဒ္ဓာသမ္ပန္နဉ္စ ဝီရိယသမ္ပန္နဉ္စ သတိသမ္ပန္နဉ္စ သမာဓိသမ္ပန္နဉ္စ ပညာသမ္ပန္နဉ္စ။
Paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa kati lakkhaṇāni? Pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni. Tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā. Paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhaṇāni. Tena vuccati – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca’’. Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
ဒုတိယသ္သ ဈာနသ္သ ကော အာဒိ, ကိံ မဇ္ဈေ, ကိံ ပရိယောသာနံ? ဒုတိယသ္သ ဈာနသ္သ ပဋိပဒာဝိသုဒ္ဓိ အာဒိ, ဥပေက္ခာနုဗ္ရူဟနာ မဇ္ဈေ, သမ္ပဟံသနာ ပရိယောသာနံ။ပေ.။ ဧဝံ တိဝတ္တဂတံ စိတ္တံ တိဝိဓကလ္ယာဏကံ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နံ ပီတိသမ္ပန္နဉ္စေဝ ဟောတိ သုခသမ္ပန္နဉ္စ စိတ္တသ္သ အဓိဋ္ဌာနသမ္ပန္နဉ္စ သဒ္ဓာသမ္ပန္နဉ္စ ဝီရိယသမ္ပန္နဉ္စ သတိသမ္ပန္နဉ္စ သမာဓိသမ္ပန္နဉ္စ ပညာသမ္ပန္နဉ္စ။
Dutiyassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ? Dutiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ pītisampannañceva hoti sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
တတိယသ္သ ဈာနသ္သ ကော အာဒိ, ကိံ မဇ္ဈေ, ကိံ ပရိယောသာနံ။ပေ.။ ဧဝံ တိဝတ္တဂတံ စိတ္တံ တိဝိဓကလ္ယာဏကံ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နံ သုခသမ္ပန္နဉ္စေဝ ဟောတိ စိတ္တသ္သ အဓိဋ္ဌာနသမ္ပန္နဉ္စ သဒ္ဓာသမ္ပန္နဉ္စ ဝီရိယသမ္ပန္နဉ္စ သတိသမ္ပန္နဉ္စ သမာဓိသမ္ပန္နဉ္စ ပညာသမ္ပန္နဉ္စ။
Tatiyassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ sukhasampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
စတုတ္ထသ္သ ဈာနသ္သ ကော အာဒိ, ကိံ မဇ္ဈေ, ကိံ ပရိယောသာနံ။ပေ.။ ဧဝံ တိဝတ္တဂတံ စိတ္တံ တိဝိဓကလ္ယာဏကံ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နဉ္စ ဥပေက္ခာသမ္ပန္နဉ္စေဝ ဟောတိ စိတ္တသ္သ အဓိဋ္ဌာနသမ္ပန္နဉ္စ သဒ္ဓာသမ္ပန္နဉ္စ ဝီရိယသမ္ပန္နဉ္စ သတိသမ္ပန္နဉ္စ သမာဓိသမ္ပန္နဉ္စ ပညာသမ္ပန္နဉ္စ။
Catutthassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannañca upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
အာကာသာနဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ။ပေ.။ ဝိညာဏဉ္စာယတနသမာပတ္တိယာ။ အာကိဉ္စညာယတနသမာပတ္တိယာ။ နေဝသညာနာသညာယတနသမာပတ္တိယာ ကော အာဒိ, ကိံ မဇ္ဈေ, ကိံ ပရိယောသာနံ။ပေ.။ ဧဝံ တိဝတ္တဂတံ စိတ္တံ တိဝိဓကလ္ယာဏကံ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နံ ဥပေက္ခာသမ္ပန္နဉ္စေဝ ဟောတိ စိတ္တသ္သ အဓိဋ္ဌာနသမ္ပန္နံ စ။ပေ.။ ပညာသမ္ပန္နဉ္စ။
Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā…pe… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannaṃ ca…pe… paññāsampannañca.
အနိစ္စာနုပသ္သနာယ ကော အာဒိ, ကိံ မဇ္ဈေ, ကိံ ပရိယောသာနံ။ပေ.။ ဧဝံ တိဝတ္တဂတံ စိတ္တံ တိဝိဓကလ္ယာဏကံ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နံ ဝိတက္ကသမ္ပန္နဉ္စေဝ ဟောတိ ဝိစာရသမ္ပန္နဉ္စ ပီတိသမ္ပန္နဉ္စ သုခသမ္ပန္နဉ္စ စိတ္တသ္သ အဓိဋ္ဌာနသမ္ပန္နဉ္စ သဒ္ဓာသမ္ပန္နဉ္စ ဝီရိယသမ္ပန္နဉ္စ သတိသမ္ပန္နဉ္စ သမာဓိသမ္ပန္နဉ္စ ပညာသမ္ပန္နဉ္စ။ ဒုက္ခာနုပသ္သနာယ။ပေ.။ အနတ္တာနုပသ္သနာယ။ နိဗ္ဗိဒာနုပသ္သနာယ။ ဝိရာဂာနုပသ္သနာယ။ နိရောဓာနုပသ္သနာယ။ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သနာယ။ ခယာနုပသ္သနာယ။ ဝယာနုပသ္သနာယ။ ဝိပရိဏာမာနုပသ္သနာယ။ အနိမိတ္တာနုပသ္သနာယ။ အပ္ပဏိဟိတာနုပသ္သနာယ။ သုညတာနုပသ္သနာယ။ အဓိပညာဓမ္မဝိပသ္သနာယ။ ယထာဘူတဉာဏဒသ္သနာယ။ အာဒီနဝာနုပသ္သနာယ။ ပဋိသင္ခာနုပသ္သနာယ။ ဝိဝဋ္ဋနာနုပသ္သနာယ။ ပညာသမ္ပန္နဉ္စ။
Aniccānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca. Dukkhānupassanāya…pe… anattānupassanāya… nibbidānupassanāya… virāgānupassanāya… nirodhānupassanāya… paṭinissaggānupassanāya… khayānupassanāya… vayānupassanāya… vipariṇāmānupassanāya… animittānupassanāya… appaṇihitānupassanāya… suññatānupassanāya… adhipaññādhammavipassanāya… yathābhūtañāṇadassanāya… ādīnavānupassanāya… paṭisaṅkhānupassanāya… vivaṭṭanānupassanāya… paññāsampannañca.
သောတာပတ္တိမဂ္ဂသ္သ။ပေ.။ သကဒာဂာမိမဂ္ဂသ္သ။ အနာဂာမိမဂ္ဂသ္သ။ အရဟတ္တမဂ္ဂသ္သ ကော အာဒိ, ကိံ မဇ္ဈေ, ကိံ ပရိယောသာနံ? အရဟတ္တမဂ္ဂသ္သ ပဋိပဒာဝိသုဒ္ဓိ အာဒိ ဥပေက္ခာနုဗ္ရူဟနာ မဇ္ဈေ, သမ္ပဟံသနာ ပရိယောသာနံ။ အရဟတ္တမဂ္ဂသ္သ ပဋိပဒာဝိသုဒ္ဓိ အာဒိ။ အာဒိသ္သ ကတိ လက္ခဏာနိ? အာဒိသ္သ တီဏိ လက္ခဏာနိ။ ယော တသ္သ ပရိပန္ထော တတော စိတ္တံ ဝိသုဇ္ဈတိ, ဝိသုဒ္ဓတ္တာ စိတ္တံ မဇ္ဈိမံ သမထနိမိတ္တံ ပဋိပဇ္ဇတိ, ပဋိပန္နတ္တာ တတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ ။ ယဉ္စ ပရိပန္ထတော စိတ္တံ ဝိသုဇ္ဈတိ, ယဉ္စ ဝိသုဒ္ဓတ္တာ စိတ္တံ မဇ္ဈိမံ သမထနိမိတ္တံ ပဋိပဇ္ဇတိ, ယဉ္စ ပဋိပန္နတ္တာ တတ္ထ စိတ္တံ ပက္ခန္ဒတိ – အရဟတ္တမဂ္ဂသ္သ ပဋိပဒာဝိသုဒ္ဓိ အာဒိ။ အာဒိသ္သ ဣမာနိ တီဏိ လက္ခဏာနိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘အရဟတ္တမဂ္ဂော အာဒိကလ္ယာဏော စေဝ ဟောတိ လက္ခဏသမ္ပန္နော စ’’။
Sotāpattimaggassa…pe… sakadāgāmimaggassa… anāgāmimaggassa… arahattamaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ? Arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi. Ādissa kati lakkhaṇāni? Ādissa tīṇi lakkhaṇāni. Yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati . Yañca paripanthato cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati – arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi. Ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni. Tena vuccati – ‘‘arahattamaggo ādikalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca’’.
အရဟတ္တမဂ္ဂသ္သ ဥပေက္ခာနုဗ္ရူဟနာ မဇ္ဈေ။ မဇ္ဈသ္သ ကတိ လက္ခဏာနိ? မဇ္ဈသ္သ တီဏိ လက္ခဏာနိ။ ဝိသုဒ္ဓံ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ, သမထပဋိပန္နံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ, ဧကတ္တုပဋ္ဌာနံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ။ ယဉ္စ ဝိသုဒ္ဓံ စိတ္တံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ, ယဉ္စ သမထပဋိပန္နံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ, ယဉ္စ ဧကတ္တုပဋ္ဌာနံ အဇ္ဈုပေက္ခတိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘အရဟတ္တမဂ္ဂော မဇ္ဈေကလ္ယာဏော စေဝ ဟောတိ လက္ခဏသမ္ပန္နော စ’’။
Arahattamaggassa upekkhānubrūhanā majjhe. Majjhassa kati lakkhaṇāni? Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni. Visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati. Yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati. Tena vuccati – ‘‘arahattamaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca’’.
အရဟတ္တမဂ္ဂသ္သ သမ္ပဟံသနာ ပရိယောသာနံ။ ပရိယောသာနသ္သ ကတိ လက္ခဏာနိ? ပရိယောသာနသ္သ စတ္တာရိ လက္ခဏာနိ။ တတ္ထ ဇာတာနံ ဓမ္မာနံ အနတိဝတ္တနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဧကရသဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ, တဒုပဂဝီရိယဝာဟနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ, အာသေဝနဋ္ဌေန သမ္ပဟံသနာ။ အရဟတ္တမဂ္ဂသ္သ သမ္ပဟံသနာ ပရိယောသာနံ။ ပရိယောသာနသ္သ ဣမာနိ စတ္တာရိ လက္ခဏာနိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘အရဟတ္တမဂ္ဂော ပရိယောသာနကလ္ယာဏော စေဝ ဟောတိ လက္ခဏသမ္ပန္နော စ’’။ ဧဝံ တိဝတ္တဂတံ စိတ္တံ တိဝိဓကလ္ယာဏကံ ဒသလက္ခဏသမ္ပန္နံ ဝိတက္ကသမ္ပန္နဉ္စေဝ ဟောတိ ဝိစာရသမ္ပန္နဉ္စ ပီတိသမ္ပန္နဉ္စ သုခသမ္ပန္နဉ္စ စိတ္တသ္သ အဓိဋ္ဌာနသမ္ပန္နဉ္စ သဒ္ဓာသမ္ပန္နဉ္စ ဝီရိယသမ္ပန္နဉ္စ သတိသမ္ပန္နဉ္စ သမာဓိသမ္ပန္နဉ္စ ပညာသမ္ပန္နဉ္စ ။
Arahattamaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa kati lakkhaṇāni? Pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni. Tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā. Arahattamaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhaṇāni. Tena vuccati – ‘‘arahattamaggo pariyosānakalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca’’. Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca .
၁၅၉.
159.
နိမိတ္တံ အသ္သာသပသ္သာသာ၊ အနာရမ္မဏမေကစိတ္တသ္သ။
Nimittaṃ assāsapassāsā, anārammaṇamekacittassa;
အဇာနတော စ တယော ဓမ္မေ၊ ဘာဝနာ နုပလဗ္ဘတိ။
Ajānato ca tayo dhamme, bhāvanā nupalabbhati.
နိမိတ္တံ အသ္သာသပသ္သာသာ၊ အနာရမ္မဏမေကစိတ္တသ္သ။
Nimittaṃ assāsapassāsā, anārammaṇamekacittassa;
ဇာနတော စ တယော ဓမ္မေ၊ ဘာဝနာ ဥပလဗ္ဘတီတိ။
Jānato ca tayo dhamme, bhāvanā upalabbhatīti.
ကထံ ဣမေ တယော ဓမ္မာ ဧကစိတ္တသ္သ အာရမ္မဏာ န ဟောန္တိ, န စိမေ တယော ဓမ္မာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ, န စ စိတ္တံ ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ, ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ, ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ, ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ? သေယ္ယထာပိ ရုက္ခော သမေ ဘူမိဘာဂေ နိက္ခိတ္တော။ တမေနံ ပုရိသော ကကစေန ဆိန္ဒေယ္ယ။ ရုက္ခေ ဖုဋ္ဌကကစဒန္တာနံ ဝသေန ပုရိသသ္သ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ; န အာဂတေ ဝာ ဂတေ ဝာ ကကစဒန္တေ မနသိ ကရောတိ။ န အာဂတာ ဝာ ဂတာ ဝာ ကကစဒန္တာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ , ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ, ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ။ ယထာ ရုက္ခော သမေ ဘူမိဘာဂေ နိက္ခိတ္တော။ ဧဝံ ဥပနိဗန္ဓနာ နိမိတ္တံ။ ယထာ ကကစဒန္တာ, ဧဝံ အသ္သာသပသ္သာသာ။ ယထာ ရုက္ခေ ဖုဋ္ဌကကစဒန္တာနံ ဝသေန ပုရိသသ္သ သတိ ဥပဋ္ဌိတာ ဟောတိ, န အာဂတေ ဝာ ဂတေ ဝာ ကကစဒန္တေ မနသိ ကရောတိ, န အာဂတာ ဝာ ဂတာ ဝာ ကကစဒန္တာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ, ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ, ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ။ ဧဝမေဝံ ဘိက္ခု နာသိကဂ္ဂေ ဝာ မုခနိမိတ္တေ ဝာ သတိံ ဥပဋ္ဌပေတ္ဝာ နိသိန္နော ဟောတိ, န အာဂတေ ဝာ ဂတေ ဝာ အသ္သာသပသ္သာသေ မနသိ ကရောတိ, န အာဂတာ ဝာ ဂတာ ဝာ အသ္သာသပသ္သာသာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ, ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ, ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ။ ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ ပဓာနဉ္စ။
Kathaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na honti, na cime tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gacchati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati? Seyyathāpi rukkho same bhūmibhāge nikkhitto. Tamenaṃ puriso kakacena chindeyya. Rukkhe phuṭṭhakakacadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti; na āgate vā gate vā kakacadante manasi karoti. Na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti , padhānañca paññāyati, payogañca sādheti. Yathā rukkho same bhūmibhāge nikkhitto. Evaṃ upanibandhanā nimittaṃ. Yathā kakacadantā, evaṃ assāsapassāsā. Yathā rukkhe phuṭṭhakakacadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti, na āgate vā gate vā kakacadante manasi karoti, na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti. Evamevaṃ bhikkhu nāsikagge vā mukhanimitte vā satiṃ upaṭṭhapetvā nisinno hoti, na āgate vā gate vā assāsapassāse manasi karoti, na āgatā vā gatā vā assāsapassāsā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti. Visesamadhigacchati padhānañca.
ကတမံ ပဓာနံ? အာရဒ္ဓဝီရိယသ္သ ကာယောပိ စိတ္တမ္ပိ ကမ္မနိယံ ဟောတိ – ဣဒံ ပဓာနံ။ ကတမော ပယောဂော? အာရဒ္ဓဝီရိယသ္သ ဥပက္ကိလေသာ ပဟီယန္တိ, ဝိတက္ကာ ဝူပသမန္တိ – အယံ ပယောဂော။ ကတမော ဝိသေသော? အာရဒ္ဓဝီရိယသ္သ သညောဇနာ ပဟီယန္တိ, အနုသယာ ဗ္ယန္တီဟောန္တိ 1။ အယံ ဝိသေသော။ ဧဝံ ဣမေ တယော ဓမ္မာ ဧကစိတ္တသ္သ အာရမ္မဏာ န ဟောန္တိ , န စိမေ တယော ဓမ္မာ အဝိဒိတာ ဟောန္တိ, န စ စိတ္တံ ဝိက္ခေပံ ဂစ္ဆတိ, ပဓာနဉ္စ ပညာယတိ, ပယောဂဉ္စ သာဓေတိ, ဝိသေသမဓိဂစ္ဆတိ။
Katamaṃ padhānaṃ? Āraddhavīriyassa kāyopi cittampi kammaniyaṃ hoti – idaṃ padhānaṃ. Katamo payogo? Āraddhavīriyassa upakkilesā pahīyanti, vitakkā vūpasamanti – ayaṃ payogo. Katamo viseso? Āraddhavīriyassa saññojanā pahīyanti, anusayā byantīhonti 2. Ayaṃ viseso. Evaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na honti , na cime tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gacchati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati.
၁၆၀.
160.
အာနာပာနသ္သတိ ယသ္သ၊ ပရိပုဏ္ဏာ သုဘာဝိတာ။
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā subhāvitā;
အနုပုဗ္ဗံ ပရိစိတာ၊ ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတာ။
Anupubbaṃ paricitā, yathā buddhena desitā;
သော ဣမံ လောကံ ပဘာသေတိ၊ အဗ္ဘာ မုတ္တောဝ စန္ဒိမာတိ။
So imaṃ lokaṃ pabhāseti, abbhā muttova candimāti.
အာနန္တိ အသ္သာသော, နော ပသ္သာသော။ အပာနန္တိ 3 ပသ္သာသော, နော အသ္သာသော။ အသ္သာသဝသေန ဥပဋ္ဌာနံ သတိ, ပသ္သာသဝသေန ဥပဋ္ဌာနံ သတိ။
Ānanti assāso, no passāso. Apānanti 4 passāso, no assāso. Assāsavasena upaṭṭhānaṃ sati, passāsavasena upaṭṭhānaṃ sati.
ယော အသ္သသတိ တသ္သုပဋ္ဌာတိ, ယော ပသ္သသတိ တသ္သုပဋ္ဌာတိ။ ပရိပုဏ္ဏာတိ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌေန ပရိပုဏ္ဏာ, ပရိဝာရဋ္ဌေန ပရိပုဏ္ဏာ, ပရိပူရဋ္ဌေန ပရိပုဏ္ဏာ ။ သုဘာဝိတာတိ စတသ္သော ဘာဝနာ – တတ္ထ ဇာတာနံ ဓမ္မာနံ အနတိဝတ္တနဋ္ဌေန ဘာဝနာ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဧကရသဋ္ဌေန ဘာဝနာ, တဒုပဂဝီရိယဝာဟနဋ္ဌေန ဘာဝနာ, အာသေဝနဋ္ဌေန ဘာဝနာ။ တသ္သိမေ စတ္တာရော ဘာဝနဋ္ဌာ ယာနီကတာ ဟောန္တိ ဝတ္ထုကတာ အနုဋ္ဌိတာ ပရိစိတာ သုသမာရဒ္ဓာ။
Yo assasati tassupaṭṭhāti, yo passasati tassupaṭṭhāti. Paripuṇṇāti pariggahaṭṭhena paripuṇṇā, parivāraṭṭhena paripuṇṇā, paripūraṭṭhena paripuṇṇā . Subhāvitāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā. Tassime cattāro bhāvanaṭṭhā yānīkatā honti vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā.
ယာနီကတာတိ ယတ္ထ ယတ္ထ အာကင္ခတိ တတ္ထ တတ္ထ ဝသိပ္ပတ္တော ဟောတိ ဗလပ္ပတ္တော ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တော ။ တသ္သ မေ တေ ဓမ္မာ အာဝဇ္ဇနပဋိဗဒ္ဓာ 5 ဟောန္တိ အာကင္ခပဋိဗဒ္ဓာ မနသိကာရပဋိဗဒ္ဓာ စိတ္တုပ္ပာဒပဋိဗဒ္ဓာ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘ယာနီကတာ’’တိ။ ဝတ္ထုကတာတိ ယသ္မိံ ယသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ စိတ္တံ သ္ဝာဓိဋ္ဌိတံ ဟောတိ, တသ္မိံ တသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ သတိ သုပဋ္ဌိတာ ဟောတိ။ ယသ္မိံ ယသ္မိံ ဝာ ပန ဝတ္ထုသ္မိံ သတိ သူပဋ္ဌိတာ 6 ဟောတိ, တသ္မိံ တသ္မိံ ဝတ္ထုသ္မိံ စိတ္တံ သ္ဝာဓိဋ္ဌိတံ ဟောတိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘ဝတ္ထုကတာ’’တိ။ အနုဋ္ဌိတာတိ ဝတ္ထုသ္မိံ ယေန ယေန စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ တေန တေန သတိ အနုပရိဝတ္တတိ။ ယေန ယေန ဝာ ပန သတိ အနုပရိဝတ္တတိ တေန တေန စိတ္တံ အဘိနီဟရတိ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘အနုဋ္ဌိတာ’’တိ။ ပရိစိတာတိ ပရိဂ္ဂဟဋ္ဌေန ပရိစိတာ, ပရိဝာရဋ္ဌေန ပရိစိတာ, ပရိပူရဋ္ဌေန ပရိစိတာ။ သတိယာ ပရိဂ္ဂဏ္ဟန္တော ဇိနာတိ ပာပကေ အကုသလေ ဓမ္မေ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘ပရိစိတာ’’တိ။ သုသမာရဒ္ဓာတိ စတ္တာရော သုသမာရဒ္ဓာ – တတ္ထ ဇာတာနံ ဓမ္မာနံ အနတိဝတ္တနဋ္ဌေန သုသမာရဒ္ဓာ, ဣန္ဒ္ရိယာနံ ဧကရသဋ္ဌေန သုသမာရဒ္ဓာ, တဒုပဂဝီရိယဝာဟနဋ္ဌေန သုသမာရဒ္ဓာ, တပ္ပစ္စနီကာနံ ကိလေသာနံ သုသမူဟတတ္တာ 7 သုသမာရဒ္ဓာ။
Yānīkatāti yattha yattha ākaṅkhati tattha tattha vasippatto hoti balappatto vesārajjappatto . Tassa me te dhammā āvajjanapaṭibaddhā 8 honti ākaṅkhapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Tena vuccati – ‘‘yānīkatā’’ti. Vatthukatāti yasmiṃ yasmiṃ vatthusmiṃ cittaṃ svādhiṭṭhitaṃ hoti, tasmiṃ tasmiṃ vatthusmiṃ sati supaṭṭhitā hoti. Yasmiṃ yasmiṃ vā pana vatthusmiṃ sati sūpaṭṭhitā 9 hoti, tasmiṃ tasmiṃ vatthusmiṃ cittaṃ svādhiṭṭhitaṃ hoti. Tena vuccati – ‘‘vatthukatā’’ti. Anuṭṭhitāti vatthusmiṃ yena yena cittaṃ abhinīharati tena tena sati anuparivattati. Yena yena vā pana sati anuparivattati tena tena cittaṃ abhinīharati. Tena vuccati – ‘‘anuṭṭhitā’’ti. Paricitāti pariggahaṭṭhena paricitā, parivāraṭṭhena paricitā, paripūraṭṭhena paricitā. Satiyā pariggaṇhanto jināti pāpake akusale dhamme. Tena vuccati – ‘‘paricitā’’ti. Susamāraddhāti cattāro susamāraddhā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena susamāraddhā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena susamāraddhā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena susamāraddhā, tappaccanīkānaṃ kilesānaṃ susamūhatattā 10 susamāraddhā.
၁၆၁. သုသမန္တိ အတ္ထိ သမံ, အတ္ထိ သုသမံ။ ကတမံ သမံ? ယေ တတ္ထ ဇာတာ အနဝဇ္ဇာ ကုသလာ ဗောဓိပက္ခိယာ – ဣဒံ သမံ။ ကတမံ သုသမံ? ယံ တေသံ တေသံ ဓမ္မာနံ အာရမ္မဏံ နိရောဓော နိဗ္ဗာနံ – ဣဒံ သုသမံ။ ဣတိ ဣဒဉ္စ သမံ ဣဒဉ္စ သုသမံ ဉာတံ ဟောတိ ဒိဋ္ဌံ ဝိဒိတံ သစ္ဆိကတံ ဖသ္သိတံ ပညာယ။ အာရဒ္ဓံ ဟောတိ ဝီရိယံ အသလ္လီနံ, ဥပဋ္ဌိတာ သတိ အသမ္မူဠာ 11, ပသ္သဒ္ဓော ကာယော အသာရဒ္ဓော, သမာဟိတံ စိတ္တံ ဧကဂ္ဂံ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘သုသမာရဒ္ဓာ’’တိ။
161.Susamanti atthi samaṃ, atthi susamaṃ. Katamaṃ samaṃ? Ye tattha jātā anavajjā kusalā bodhipakkhiyā – idaṃ samaṃ. Katamaṃ susamaṃ? Yaṃ tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ ārammaṇaṃ nirodho nibbānaṃ – idaṃ susamaṃ. Iti idañca samaṃ idañca susamaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāya. Āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammūḷā 12, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ. Tena vuccati – ‘‘susamāraddhā’’ti.
အနုပုဗ္ဗံ ပရိစိတာတိ ဒီဃံ အသ္သာသဝသေန ပုရိမာ ပုရိမာ ပရိစိတာ, ပစ္ဆိမာ ပစ္ဆိမာ အနုပရိစိတာ။ ဒီဃံ ပသ္သာသဝသေန ပုရိမာ ပုရိမာ ပရိစိတာ, ပစ္ဆိမာ ပစ္ဆိမာ အနုပရိစိတာ။ ရသ္သံ အသ္သာသဝသေန ပုရိမာ ပုရိမာ ပရိစိတာ , ပစ္ဆိမာ ပစ္ဆိမာ အနုပရိစိတာ။ ရသ္သံ ပသ္သာသဝသေန ပုရိမာ ပုရိမာ ပရိစိတာ, ပစ္ဆိမာ ပစ္ဆိမာ အနုပရိစိတာ။ပေ.။ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ အသ္သာသဝသေန ပုရိမာ ပုရိမာ ပရိစိတာ, ပစ္ဆိမာ ပစ္ဆိမာ အနုပရိစိတာ။ ပဋိနိသ္သဂ္ဂာနုပသ္သီ ပသ္သာသဝသေန ပုရိမာ ပုရိမာ ပရိစိတာ, ပစ္ဆိမာ ပစ္ဆိမာ အနုပရိစိတာ။ သဗ္ဗာပိ သောဠသဝတ္ထုကာ အာနာပာနသ္သတိယော အညမညံ ပရိစိတာ စေဝ ဟောန္တိ အနုပရိစိတာ စ။ တေန ဝုစ္စတိ – ‘‘အနုပုဗ္ဗပရိစိတာ’’တိ။
Anupubbaṃ paricitāti dīghaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Dīghaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Rassaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā , pacchimā pacchimā anuparicitā. Rassaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā…pe… paṭinissaggānupassī assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Paṭinissaggānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Sabbāpi soḷasavatthukā ānāpānassatiyo aññamaññaṃ paricitā ceva honti anuparicitā ca. Tena vuccati – ‘‘anupubbaparicitā’’ti.
ယထာတိ ဒသ ယထတ္ထာ – အတ္တဒမထတ္ထော ယထတ္ထော, အတ္တသမထတ္ထော ယထတ္ထော, အတ္တပရိနိဗ္ဗာပနတ္ထော ယထတ္ထော, အဘိညတ္ထော ယထတ္ထော, ပရိညတ္ထော ယထတ္ထော, ပဟာနတ္ထော ယထတ္ထော, ဘာဝနတ္ထော ယထတ္ထော, သစ္ဆိကိရိယတ္ထော ယထတ္ထော, သစ္စာဘိသမယတ္ထော ယထတ္ထော, နိရောဓေ ပတိဋ္ဌာပကတ္ထော ယထတ္ထော။
Yathāti dasa yathatthā – attadamathattho yathattho, attasamathattho yathattho, attaparinibbāpanattho yathattho, abhiññattho yathattho, pariññattho yathattho, pahānattho yathattho, bhāvanattho yathattho, sacchikiriyattho yathattho, saccābhisamayattho yathattho, nirodhe patiṭṭhāpakattho yathattho.
ဗုဒ္ဓောတိ ယော သော ဘဂဝာ သယမ္ဘူ အနာစရိယကော ပုဗ္ဗေ အနနုသ္သုတေသု ဓမ္မေသု သာမံ သစ္စာနိ အဘိသမ္ဗုဇ္ဈိ, တတ္ထ စ သဗ္ဗညုတံ ပာပုဏိ, ဗလေသု စ ဝသီဘာဝံ။
Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ pāpuṇi, balesu ca vasībhāvaṃ.
၁၆၂. ဗုဒ္ဓောတိ ကေနဋ္ဌေန ဗုဒ္ဓော? ဗုဇ္ဈိတာ သစ္စာနီတိ – ဗုဒ္ဓော။ ဗောဓေတာ ပဇာယာတိ – ဗုဒ္ဓော။ သဗ္ဗညုတာယ ဗုဒ္ဓော။ သဗ္ဗဒသ္သာဝိတာယ ဗုဒ္ဓော။ အနညနေယ္ယတာယ ဗုဒ္ဓော။ ဝိသဝိတာယ 13 ဗုဒ္ဓော။ ခီဏာသဝသင္ခာတေန ဗုဒ္ဓော။ နိရုပလေပသင္ခာတေန 14 ဗုဒ္ဓော။ ဧကန္တဝီတရာဂောတိ – ဗုဒ္ဓော။ ဧကန္တဝီတဒောသောတိ – ဗုဒ္ဓော။ ဧကန္တဝီတမောဟောတိ – ဗုဒ္ဓော။ ဧကန္တနိက္ကိလေသောတိ – ဗုဒ္ဓော။ ဧကာယနမဂ္ဂံ ဂတောတိ – ဗုဒ္ဓော။ ဧကော အနုတ္တရံ သမ္မာသမ္ဗောဓိံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓောတိ – ဗုဒ္ဓော။ အဗုဒ္ဓိဝိဟတတ္တာ ဗုဒ္ဓိပဋိလာဘာ – ဗုဒ္ဓော။ ဗုဒ္ဓောတိ နေတံ နာမံ မာတရာ ကတံ, န ပိတရာ ကတံ, န ဘာတရာ ကတံ, န ဘဂိနိယာ ကတံ, န မိတ္တာမစ္စေဟိ ကတံ, န ဉာတိသာလောဟိတေဟိ ကတံ, န သမဏဗ္ရာဟ္မဏေဟိ ကတံ, န ဒေဝတာဟိ ကတံ။ ဝိမောက္ခန္တိကမေတံ ဗုဒ္ဓာနံ ဘဂဝန္တာနံ ဗောဓိယာ မူလေ သဟ သဗ္ဗညုတဉာဏသ္သ ပဋိလာဘာ သစ္ဆိကာ ပညတ္တိ ယဒိဒံ – ဗုဒ္ဓောတိ။ ဒေသိတာတိ အတ္တဒမထတ္ထော ယထတ္ထော ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတော, အတ္တသမထတ္ထော ယထတ္ထော ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတော, အတ္တပရိနိဗ္ဗာပနတ္ထော ယထတ္ထော ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတော။ပေ.။ နိရောဓေ ပတိဋ္ဌာပကတ္ထော ယထတ္ထော ယထာ ဗုဒ္ဓေန ဒေသိတော။
162.Buddhoti kenaṭṭhena buddho? Bujjhitā saccānīti – buddho. Bodhetā pajāyāti – buddho. Sabbaññutāya buddho. Sabbadassāvitāya buddho. Anaññaneyyatāya buddho. Visavitāya 15 buddho. Khīṇāsavasaṅkhātena buddho. Nirupalepasaṅkhātena 16 buddho. Ekantavītarāgoti – buddho. Ekantavītadosoti – buddho. Ekantavītamohoti – buddho. Ekantanikkilesoti – buddho. Ekāyanamaggaṃ gatoti – buddho. Eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti – buddho. Abuddhivihatattā buddhipaṭilābhā – buddho. Buddhoti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ. Vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ – buddhoti. Desitāti attadamathattho yathattho yathā buddhena desito, attasamathattho yathattho yathā buddhena desito, attaparinibbāpanattho yathattho yathā buddhena desito…pe… nirodhe patiṭṭhāpakattho yathattho yathā buddhena desito.
သောတိ ဂဟဋ္ဌော ဝာ ဟောတိ ပဗ္ဗဇိတော ဝာ။ လောကောတိ။ ခန္ဓလောကော ဓာတုလောကော အာယတနလောကော ဝိပတ္တိဘဝလောကော ဝိပတ္တိသမ္ဘဝလောကော သမ္ပတ္တိဘဝလောကော သမ္ပတ္တိသမ္ဘဝလောကော။ ဧကော လောကော – သဗ္ဗေ သတ္တာ အာဟာရဋ္ဌိတိကာ။ပေ.။ အဋ္ဌာရသ လောကာ – အဋ္ဌာရသ ဓာတုယော။ ပဘာသေတီတိ အတ္တဒမထတ္ထံ ယထတ္ထံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓတ္တာ ။ သော ဣမံ လောကံ ဩဘာသေတိ ဘာသေတိ ပဘာသေတိ။ အတ္တသမထတ္ထံ ယထတ္ထံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓတ္တာ။ သော ဣမံ လောကံ ဩဘာသေတိ ဘာသေတိ ပဘာသေတိ။ အတ္တပရိနိဗ္ဗာပနတ္ထံ ယထတ္ထံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓတ္တာ။ သော ဣမံ လောကံ ဩဘာသေတိ ဘာသေတိ ပဘာသေတိ။ပေ.။ နိရောဓေ ပတိဋ္ဌာပကတ္ထံ ယထတ္ထံ အဘိသမ္ဗုဒ္ဓတ္တာ။ သော ဣမံ လောကံ ဩဘာသေတိ ဘာသေတိ ပဘာသေတိ။
Soti gahaṭṭho vā hoti pabbajito vā. Lokoti. Khandhaloko dhātuloko āyatanaloko vipattibhavaloko vipattisambhavaloko sampattibhavaloko sampattisambhavaloko. Eko loko – sabbe sattā āhāraṭṭhitikā…pe… aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārasa dhātuyo. Pabhāsetīti attadamathatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā . So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti. Attasamathatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā. So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti. Attaparinibbāpanatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā. So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti…pe… nirodhe patiṭṭhāpakatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā. So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti.
အဗ္ဘာ မုတ္တောဝ စန္ဒိမာတိ ယထာ အဗ္ဘာ, ဧဝံ ကိလေသာ။ ယထာ စန္ဒော, ဧဝံ အရိယဉာဏံ။ ယထာ စန္ဒိမာ ဒေဝပုတ္တော, ဧဝံ ဘိက္ခု။ ယထာ စန္ဒော အဗ္ဘာ မုတ္တော မဟိကာ မုတ္တော ဓူမရဇာ မုတ္တော ရာဟုဂဟဏာ 17 ဝိပ္ပမုတ္တော ဘာသတေ စ တပတေ စ ဝိရောစတေ 18 စ, ဧဝမေဝံ ဘိက္ခု သဗ္ဗကိလေသေဟိ ဝိပ္ပမုတ္တော ဘာသတေ စ တပတေ စ ဝိရောစတေ စ။ တေန ဝုစ္စတိ – အဗ္ဘာ မုတ္တောဝ စန္ဒိမာတိ။ ဣမာနိ တေရသ ဝောဒာနေ ဉာဏာနိ။
Abbhā muttova candimāti yathā abbhā, evaṃ kilesā. Yathā cando, evaṃ ariyañāṇaṃ. Yathā candimā devaputto, evaṃ bhikkhu. Yathā cando abbhā mutto mahikā mutto dhūmarajā mutto rāhugahaṇā 19 vippamutto bhāsate ca tapate ca virocate 20 ca, evamevaṃ bhikkhu sabbakilesehi vippamutto bhāsate ca tapate ca virocate ca. Tena vuccati – abbhā muttova candimāti. Imāni terasa vodāne ñāṇāni.
ဝောဒာနဉာဏနိဒ္ဒေသော စတုတ္ထော။
Vodānañāṇaniddeso catuttho.
ဘာဏဝာရော။
Bhāṇavāro.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / သုတ္တပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ခုဒ္ဒကနိကာယ (အဋ္ဌကထာ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ပဋိသမ္ဘိဒာမဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ၄. ဝောဒာနဉာဏနိဒ္ဒေသဝဏ္ဏနာ • 4. Vodānañāṇaniddesavaṇṇanā