Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi |
੪. વੋਦਾਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ
4. Vodānañāṇaniddeso
੧੫੮. ਕਤਮਾਨਿ ਤੇਰਸ વੋਦਾਨੇ ਞਾਣਾਨਿ? ਅਤੀਤਾਨੁਧਾવਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਕ੍ਖੇਪਾਨੁਪਤਿਤਂ; ਤਂ વਿવਜ੍ਜਯਿਤ੍વਾ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਸਮਾਦਹਤਿ – ਏવਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਨਾਗਤਪਟਿਕਙ੍ਖਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਕਮ੍ਪਿਤਂ ; ਤਂ વਿવਜ੍ਜਯਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਧਿਮੋਚੇਤਿ – ਏવਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਲੀਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕੋਸਜ੍ਜਾਨੁਪਤਿਤਂ; ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਕੋਸਜ੍ਜਂ ਪਜਹਤਿ – ਏવਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਤਿਪਗ੍ਗਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਨੁਪਤਿਤਂ; ਤਂ વਿਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ ਪਜਹਤਿ – ਏવਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਭਿਨਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਰਾਗਾਨੁਪਤਿਤਂ; ਤਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ – ਏવਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਪਨਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਨੁਪਤਿਤਂ; ਤਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬ੍ਯਾਪਾਦਂ ਪਜਹਤਿ – ਏવਮ੍ਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਇਮੇਹਿ ਛਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯੋਦਾਤਂ ਏਕਤ੍ਤਗਤਂ ਹੋਤਿ।
158. Katamāni terasa vodāne ñāṇāni? Atītānudhāvanaṃ cittaṃ vikkhepānupatitaṃ; taṃ vivajjayitvā ekaṭṭhāne samādahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Anāgatapaṭikaṅkhanaṃ cittaṃ vikampitaṃ ; taṃ vivajjayitvā tattheva adhimoceti – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Līnaṃ cittaṃ kosajjānupatitaṃ; taṃ paggaṇhitvā kosajjaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Atipaggahitaṃ cittaṃ uddhaccānupatitaṃ; taṃ viniggaṇhitvā uddhaccaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Abhinataṃ cittaṃ rāgānupatitaṃ; taṃ sampajāno hutvā rāgaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Apanataṃ cittaṃ byāpādānupatitaṃ; taṃ sampajāno hutvā byāpādaṃ pajahati – evampi cittaṃ na vikkhepaṃ gacchati. Imehi chahi ṭhānehi parisuddhaṃ cittaṃ pariyodātaṃ ekattagataṃ hoti.
ਕਤਮੇ ਤੇ ਏਕਤ੍ਤਾ? ਦਾਨવੋਸਗ੍ਗੁਪਟ੍ਠਾਨੇਕਤ੍ਤਂ, ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨੇਕਤ੍ਤਂ, વਯਲਕ੍ਖਣੁਪਟ੍ਠਾਨੇਕਤ੍ਤਂ, ਨਿਰੋਧੁਪਟ੍ਠਾਨੇਕਤ੍ਤਂ। ਦਾਨવੋਸਗ੍ਗੁਪਟ੍ਠਾਨੇਕਤ੍ਤਂ ਚਾਗਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨੇਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾਨਂ, વਯਲਕ੍ਖਣੁਪਟ੍ਠਾਨੇਕਤ੍ਤਞ੍ਚ વਿਪਸ੍ਸਕਾਨਂ, ਨਿਰੋਧੁਪਟ੍ਠਾਨੇਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਰਿਯਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ – ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਏਕਤ੍ਤਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਦਾવਿਸੁਦ੍ਧਿਪਕ੍ਖਨ੍ਦਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਿਤਞ੍ਚ, ਞਾਣੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਹਂਸਿਤਂ।
Katame te ekattā? Dānavosaggupaṭṭhānekattaṃ, samathanimittupaṭṭhānekattaṃ, vayalakkhaṇupaṭṭhānekattaṃ, nirodhupaṭṭhānekattaṃ. Dānavosaggupaṭṭhānekattaṃ cāgādhimuttānaṃ, samathanimittupaṭṭhānekattañca adhicittamanuyuttānaṃ, vayalakkhaṇupaṭṭhānekattañca vipassakānaṃ, nirodhupaṭṭhānekattañca ariyapuggalānaṃ – imehi catūhi ṭhānehi ekattagataṃ cittaṃ paṭipadāvisuddhipakkhandañceva hoti, upekkhānubrūhitañca, ñāṇena ca sampahaṃsitaṃ.
ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕੋ ਆਦਿ, ਕਿਂ ਮਜ੍ਝੇ, ਕਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ? ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਾવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਆਦਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾ ਮਜ੍ਝੇ, ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਾવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਆਦਿ। ਆਦਿਸ੍ਸ ਕਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ? ਆਦਿਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਪਨ੍ਥੋ ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ, વਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ। ਯਞ੍ਚ ਪਰਿਪਨ੍ਥਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ, ਯਞ੍ਚ વਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ। ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਾવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਆਦਿ। ਆਦਿਸ੍ਸ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ’’।
Paṭhamassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ? Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi. Ādissa kati lakkhaṇāni? Ādissa tīṇi lakkhaṇāni. Yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati. Yañca paripanthato cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati. Paṭhamassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi. Ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni. Tena vuccati – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ ādikalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca’’.
ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾ ਮਜ੍ਝੇ। ਮਜ੍ਝਸ੍ਸ ਕਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ? ਮਜ੍ਝਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਸਮਥਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ। ਯਞ੍ਚ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਸਮਥਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ – ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾ ਮਜ੍ਝੇ। ਮਜ੍ਝਸ੍ਸ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ’’।
Paṭhamassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe. Majjhassa kati lakkhaṇāni? Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni. Visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati. Yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati – paṭhamassa jhānassa upekkhānubrūhanā majjhe. Majjhassa imāni tīṇi lakkhaṇāni. Tena vuccati – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ majjhekalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca’’.
ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਪਰਿਯੋਸਾਨਸ੍ਸ ਕਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ? ਪਰਿਯੋਸਾਨਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ, ਤਦੁਪਗવੀਰਿਯવਾਹਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ, ਆਸੇવਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ। ਪਠਮਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਪਰਿਯੋਸਾਨਸ੍ਸ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ’’। ਏવਂ ਤਿવਤ੍ਤਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿવਿਧਕਲ੍ਯਾਣਕਂ ਦਸਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਤਕ੍ਕਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ વਿਚਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪੀਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸੁਖਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ।
Paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa kati lakkhaṇāni? Pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni. Tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā. Paṭhamassa jhānassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhaṇāni. Tena vuccati – ‘‘paṭhamaṃ jhānaṃ pariyosānakalyāṇañceva hoti lakkhaṇasampannañca’’. Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕੋ ਆਦਿ, ਕਿਂ ਮਜ੍ਝੇ, ਕਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ? ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਾવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਆਦਿ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾ ਮਜ੍ਝੇ, ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਤਿવਤ੍ਤਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿવਿਧਕਲ੍ਯਾਣਕਂ ਦਸਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪੀਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਸੁਖਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ।
Dutiyassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ? Dutiyassa jhānassa paṭipadāvisuddhi ādi, upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ pītisampannañceva hoti sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
ਤਤਿਯਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕੋ ਆਦਿ, ਕਿਂ ਮਜ੍ਝੇ, ਕਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਤਿવਤ੍ਤਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿવਿਧਕਲ੍ਯਾਣਕਂ ਦਸਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੁਖਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ।
Tatiyassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ sukhasampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਝਾਨਸ੍ਸ ਕੋ ਆਦਿ, ਕਿਂ ਮਜ੍ਝੇ, ਕਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਤਿવਤ੍ਤਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿવਿਧਕਲ੍ਯਾਣਕਂ ਦਸਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ।
Catutthassa jhānassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannañca upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca.
ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ…ਪੇ॰… વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ… ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕੋ ਆਦਿ, ਕਿਂ ਮਜ੍ਝੇ, ਕਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਤਿવਤ੍ਤਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿવਿਧਕਲ੍ਯਾਣਕਂ ਦਸਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਚ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ।
Ākāsānañcāyatanasamāpattiyā…pe… viññāṇañcāyatanasamāpattiyā… ākiñcaññāyatanasamāpattiyā… nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiyā ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ upekkhāsampannañceva hoti cittassa adhiṭṭhānasampannaṃ ca…pe… paññāsampannañca.
ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕੋ ਆਦਿ, ਕਿਂ ਮਜ੍ਝੇ, ਕਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਤਿવਤ੍ਤਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿવਿਧਕਲ੍ਯਾਣਕਂ ਦਸਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਤਕ੍ਕਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ વਿਚਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪੀਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸੁਖਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ। ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ…ਪੇ॰… ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… વਿਰਾਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਨਿਰੋਧਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਖਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… વਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… વਿਪਰਿਣਾਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਸੁਞ੍ਞਤਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਧਮ੍ਮવਿਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਯਥਾਭੂਤਞਾਣਦਸ੍ਸਨਾਯ… ਆਦੀਨવਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… વਿવਟ੍ਟਨਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਯ… ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ।
Aniccānupassanāya ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ…pe… evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca. Dukkhānupassanāya…pe… anattānupassanāya… nibbidānupassanāya… virāgānupassanāya… nirodhānupassanāya… paṭinissaggānupassanāya… khayānupassanāya… vayānupassanāya… vipariṇāmānupassanāya… animittānupassanāya… appaṇihitānupassanāya… suññatānupassanāya… adhipaññādhammavipassanāya… yathābhūtañāṇadassanāya… ādīnavānupassanāya… paṭisaṅkhānupassanāya… vivaṭṭanānupassanāya… paññāsampannañca.
ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ… ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ… ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕੋ ਆਦਿ, ਕਿਂ ਮਜ੍ਝੇ, ਕਿਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ? ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਾવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਆਦਿ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾ ਮਜ੍ਝੇ, ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਾવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਆਦਿ। ਆਦਿਸ੍ਸ ਕਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ? ਆਦਿਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਪਨ੍ਥੋ ਤਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ, વਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ । ਯਞ੍ਚ ਪਰਿਪਨ੍ਥਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ, ਯਞ੍ਚ વਿਸੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਪਟਿਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ – ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਾવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਆਦਿ। ਆਦਿਸ੍ਸ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣੋ ਚੇવ ਹੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ’’।
Sotāpattimaggassa…pe… sakadāgāmimaggassa… anāgāmimaggassa… arahattamaggassa ko ādi, kiṃ majjhe, kiṃ pariyosānaṃ? Arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi upekkhānubrūhanā majjhe, sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi. Ādissa kati lakkhaṇāni? Ādissa tīṇi lakkhaṇāni. Yo tassa paripantho tato cittaṃ visujjhati, visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati . Yañca paripanthato cittaṃ visujjhati, yañca visuddhattā cittaṃ majjhimaṃ samathanimittaṃ paṭipajjati, yañca paṭipannattā tattha cittaṃ pakkhandati – arahattamaggassa paṭipadāvisuddhi ādi. Ādissa imāni tīṇi lakkhaṇāni. Tena vuccati – ‘‘arahattamaggo ādikalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca’’.
ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪੇਕ੍ਖਾਨੁਬ੍ਰੂਹਨਾ ਮਜ੍ਝੇ। ਮਜ੍ਝਸ੍ਸ ਕਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ? ਮਜ੍ਝਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਸਮਥਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ। ਯਞ੍ਚ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਸਮਥਪਟਿਪਨ੍ਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਏਕਤ੍ਤੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣੋ ਚੇવ ਹੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ’’।
Arahattamaggassa upekkhānubrūhanā majjhe. Majjhassa kati lakkhaṇāni? Majjhassa tīṇi lakkhaṇāni. Visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati. Yañca visuddhaṃ cittaṃ ajjhupekkhati, yañca samathapaṭipannaṃ ajjhupekkhati, yañca ekattupaṭṭhānaṃ ajjhupekkhati. Tena vuccati – ‘‘arahattamaggo majjhekalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca’’.
ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਪਰਿਯੋਸਾਨਸ੍ਸ ਕਤਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ? ਪਰਿਯੋਸਾਨਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ, ਤਦੁਪਗવੀਰਿਯવਾਹਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ, ਆਸੇવਨਟ੍ਠੇਨ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ। ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਪਰਿਯੋਸਾਨਸ੍ਸ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣੋ ਚੇવ ਹੋਤਿ ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ’’। ਏવਂ ਤਿવਤ੍ਤਗਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿવਿਧਕਲ੍ਯਾਣਕਂ ਦਸਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਤਕ੍ਕਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚੇવ ਹੋਤਿ વਿਚਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪੀਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸੁਖਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਞ੍ਚ ।
Arahattamaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa kati lakkhaṇāni? Pariyosānassa cattāri lakkhaṇāni. Tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena sampahaṃsanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena sampahaṃsanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena sampahaṃsanā, āsevanaṭṭhena sampahaṃsanā. Arahattamaggassa sampahaṃsanā pariyosānaṃ. Pariyosānassa imāni cattāri lakkhaṇāni. Tena vuccati – ‘‘arahattamaggo pariyosānakalyāṇo ceva hoti lakkhaṇasampanno ca’’. Evaṃ tivattagataṃ cittaṃ tividhakalyāṇakaṃ dasalakkhaṇasampannaṃ vitakkasampannañceva hoti vicārasampannañca pītisampannañca sukhasampannañca cittassa adhiṭṭhānasampannañca saddhāsampannañca vīriyasampannañca satisampannañca samādhisampannañca paññāsampannañca .
੧੫੯.
159.
ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ, ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਮੇਕਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ।
Nimittaṃ assāsapassāsā, anārammaṇamekacittassa;
ਅਜਾਨਤੋ ਚ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮੇ, ਭਾવਨਾ ਨੁਪਲਬ੍ਭਤਿ॥
Ajānato ca tayo dhamme, bhāvanā nupalabbhati.
ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ, ਅਨਾਰਮ੍ਮਣਮੇਕਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ।
Nimittaṃ assāsapassāsā, anārammaṇamekacittassa;
ਜਾਨਤੋ ਚ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮੇ, ਭਾવਨਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ॥
Jānato ca tayo dhamme, bhāvanā upalabbhatīti.
ਕਥਂ ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚਿਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅવਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਧਾਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪਯੋਗਞ੍ਚ ਸਾਧੇਤਿ, વਿਸੇਸਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ? ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਮੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਤਮੇਨਂ ਪੁਰਿਸੋ ਕਕਚੇਨ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ। ਰੁਕ੍ਖੇ ਫੁਟ੍ਠਕਕਚਦਨ੍ਤਾਨਂ વਸੇਨ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ; ਨ ਆਗਤੇ વਾ ਗਤੇ વਾ ਕਕਚਦਨ੍ਤੇ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ। ਨ ਆਗਤਾ વਾ ਗਤਾ વਾ ਕਕਚਦਨ੍ਤਾ ਅવਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ , ਪਧਾਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪਯੋਗਞ੍ਚ ਸਾਧੇਤਿ। ਯਥਾ ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਮੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਏવਂ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਨਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ਯਥਾ ਕਕਚਦਨ੍ਤਾ, ਏવਂ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ। ਯਥਾ ਰੁਕ੍ਖੇ ਫੁਟ੍ਠਕਕਚਦਨ੍ਤਾਨਂ વਸੇਨ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਆਗਤੇ વਾ ਗਤੇ વਾ ਕਕਚਦਨ੍ਤੇ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਆਗਤਾ વਾ ਗਤਾ વਾ ਕਕਚਦਨ੍ਤਾ ਅવਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਧਾਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪਯੋਗਞ੍ਚ ਸਾਧੇਤਿ। ਏવਮੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਸਿਕਗ੍ਗੇ વਾ ਮੁਖਨਿਮਿਤ੍ਤੇ વਾ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਆਗਤੇ વਾ ਗਤੇ વਾ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸੇ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਆਗਤਾ વਾ ਗਤਾ વਾ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਅવਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਧਾਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪਯੋਗਞ੍ਚ ਸਾਧੇਤਿ। વਿਸੇਸਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ ਪਧਾਨਞ੍ਚ।
Kathaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na honti, na cime tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gacchati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati? Seyyathāpi rukkho same bhūmibhāge nikkhitto. Tamenaṃ puriso kakacena chindeyya. Rukkhe phuṭṭhakakacadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti; na āgate vā gate vā kakacadante manasi karoti. Na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti , padhānañca paññāyati, payogañca sādheti. Yathā rukkho same bhūmibhāge nikkhitto. Evaṃ upanibandhanā nimittaṃ. Yathā kakacadantā, evaṃ assāsapassāsā. Yathā rukkhe phuṭṭhakakacadantānaṃ vasena purisassa sati upaṭṭhitā hoti, na āgate vā gate vā kakacadante manasi karoti, na āgatā vā gatā vā kakacadantā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti. Evamevaṃ bhikkhu nāsikagge vā mukhanimitte vā satiṃ upaṭṭhapetvā nisinno hoti, na āgate vā gate vā assāsapassāse manasi karoti, na āgatā vā gatā vā assāsapassāsā aviditā honti, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti. Visesamadhigacchati padhānañca.
ਕਤਮਂ ਪਧਾਨਂ? ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਸ੍ਸ ਕਾਯੋਪਿ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਮ੍ਮਨਿਯਂ ਹੋਤਿ – ਇਦਂ ਪਧਾਨਂ। ਕਤਮੋ ਪਯੋਗੋ? ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, વਿਤਕ੍ਕਾ વੂਪਸਮਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਪਯੋਗੋ। ਕਤਮੋ વਿਸੇਸੋ? ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞੋਜਨਾ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਸਯਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਨ੍ਤਿ 1। ਅਯਂ વਿਸੇਸੋ। ਏવਂ ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਮ੍ਮਣਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ , ਨ ਚਿਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅવਿਦਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਧਾਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪਯੋਗਞ੍ਚ ਸਾਧੇਤਿ, વਿਸੇਸਮਧਿਗਚ੍ਛਤਿ।
Katamaṃ padhānaṃ? Āraddhavīriyassa kāyopi cittampi kammaniyaṃ hoti – idaṃ padhānaṃ. Katamo payogo? Āraddhavīriyassa upakkilesā pahīyanti, vitakkā vūpasamanti – ayaṃ payogo. Katamo viseso? Āraddhavīriyassa saññojanā pahīyanti, anusayā byantīhonti 2. Ayaṃ viseso. Evaṃ ime tayo dhammā ekacittassa ārammaṇā na honti , na cime tayo dhammā aviditā honti, na ca cittaṃ vikkhepaṃ gacchati, padhānañca paññāyati, payogañca sādheti, visesamadhigacchati.
੧੬੦.
160.
ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿ ਯਸ੍ਸ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ ਸੁਭਾવਿਤਾ।
Ānāpānassati yassa, paripuṇṇā subhāvitā;
ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਪਰਿਚਿਤਾ, ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤਾ।
Anupubbaṃ paricitā, yathā buddhena desitā;
ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਪਭਾਸੇਤਿ, ਅਬ੍ਭਾ ਮੁਤ੍ਤੋવ ਚਨ੍ਦਿਮਾਤਿ॥
So imaṃ lokaṃ pabhāseti, abbhā muttova candimāti.
ਆਨਨ੍ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸੋ, ਨੋ ਪਸ੍ਸਾਸੋ। ਅਪਾਨਨ੍ਤਿ 3 ਪਸ੍ਸਾਸੋ, ਨੋ ਅਸ੍ਸਾਸੋ। ਅਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤਿ, ਪਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਸਤਿ।
Ānanti assāso, no passāso. Apānanti 4 passāso, no assāso. Assāsavasena upaṭṭhānaṃ sati, passāsavasena upaṭṭhānaṃ sati.
ਯੋ ਅਸ੍ਸਸਤਿ ਤਸ੍ਸੁਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਯੋ ਪਸ੍ਸਸਤਿ ਤਸ੍ਸੁਪਟ੍ਠਾਤਿ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ, ਪਰਿવਾਰਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ, ਪਰਿਪੂਰਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ । ਸੁਭਾવਿਤਾਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਭਾવਨਾ – ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਤਦੁਪਗવੀਰਿਯવਾਹਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ, ਆਸੇવਨਟ੍ਠੇਨ ਭਾવਨਾ। ਤਸ੍ਸਿਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਭਾવਨਟ੍ਠਾ ਯਾਨੀਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ।
Yo assasati tassupaṭṭhāti, yo passasati tassupaṭṭhāti. Paripuṇṇāti pariggahaṭṭhena paripuṇṇā, parivāraṭṭhena paripuṇṇā, paripūraṭṭhena paripuṇṇā . Subhāvitāti catasso bhāvanā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena bhāvanā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena bhāvanā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena bhāvanā, āsevanaṭṭhena bhāvanā. Tassime cattāro bhāvanaṭṭhā yānīkatā honti vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā.
ਯਾਨੀਕਤਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ વੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੋ । ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆવਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾ 5 ਹੋਨ੍ਤਿ ਆਕਙ੍ਖਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਬਦ੍ਧਾ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਯਾਨੀਕਤਾ’’ਤਿ। વਤ੍ਥੁਕਤਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸ੍વਾਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਸੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਿਂ વਾ ਪਨ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਾ 6 ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸ੍વਾਧਿਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘વਤ੍ਥੁਕਤਾ’’ਤਿ। ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾਤਿ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਯੇਨ ਯੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨੀਹਰਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਸਤਿ ਅਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ। ਯੇਨ ਯੇਨ વਾ ਪਨ ਸਤਿ ਅਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ ਤੇਨ ਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨੀਹਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿ। ਪਰਿਚਿਤਾਤਿ ਪਰਿਗ੍ਗਹਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਚਿਤਾ, ਪਰਿવਾਰਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਚਿਤਾ, ਪਰਿਪੂਰਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਚਿਤਾ। ਸਤਿਯਾ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਜਿਨਾਤਿ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਪਰਿਚਿਤਾ’’ਤਿ। ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ – ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨਤਿવਤ੍ਤਨਟ੍ਠੇਨ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਏਕਰਸਟ੍ਠੇਨ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ, ਤਦੁਪਗવੀਰਿਯવਾਹਨਟ੍ਠੇਨ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਨੀਕਾਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸੁਸਮੂਹਤਤ੍ਤਾ 7 ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ।
Yānīkatāti yattha yattha ākaṅkhati tattha tattha vasippatto hoti balappatto vesārajjappatto . Tassa me te dhammā āvajjanapaṭibaddhā 8 honti ākaṅkhapaṭibaddhā manasikārapaṭibaddhā cittuppādapaṭibaddhā. Tena vuccati – ‘‘yānīkatā’’ti. Vatthukatāti yasmiṃ yasmiṃ vatthusmiṃ cittaṃ svādhiṭṭhitaṃ hoti, tasmiṃ tasmiṃ vatthusmiṃ sati supaṭṭhitā hoti. Yasmiṃ yasmiṃ vā pana vatthusmiṃ sati sūpaṭṭhitā 9 hoti, tasmiṃ tasmiṃ vatthusmiṃ cittaṃ svādhiṭṭhitaṃ hoti. Tena vuccati – ‘‘vatthukatā’’ti. Anuṭṭhitāti vatthusmiṃ yena yena cittaṃ abhinīharati tena tena sati anuparivattati. Yena yena vā pana sati anuparivattati tena tena cittaṃ abhinīharati. Tena vuccati – ‘‘anuṭṭhitā’’ti. Paricitāti pariggahaṭṭhena paricitā, parivāraṭṭhena paricitā, paripūraṭṭhena paricitā. Satiyā pariggaṇhanto jināti pāpake akusale dhamme. Tena vuccati – ‘‘paricitā’’ti. Susamāraddhāti cattāro susamāraddhā – tattha jātānaṃ dhammānaṃ anativattanaṭṭhena susamāraddhā, indriyānaṃ ekarasaṭṭhena susamāraddhā, tadupagavīriyavāhanaṭṭhena susamāraddhā, tappaccanīkānaṃ kilesānaṃ susamūhatattā 10 susamāraddhā.
੧੬੧. ਸੁਸਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਸਮਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਸਮਂ। ਕਤਮਂ ਸਮਂ? ਯੇ ਤਤ੍ਥ ਜਾਤਾ ਅਨવਜ੍ਜਾ ਕੁਸਲਾ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾ – ਇਦਂ ਸਮਂ। ਕਤਮਂ ਸੁਸਮਂ? ਯਂ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ – ਇਦਂ ਸੁਸਮਂ। ਇਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਸਮਂ ਇਦਞ੍ਚ ਸੁਸਮਂ ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਂ વਿਦਿਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਫਸ੍ਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਆਰਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ વੀਰਿਯਂ ਅਸਲ੍ਲੀਨਂ, ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ ਸਤਿ ਅਸਮ੍ਮੂਲ਼ਾ 11, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਕਾਯੋ ਅਸਾਰਦ੍ਧੋ, ਸਮਾਹਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ’’ਤਿ।
161.Susamanti atthi samaṃ, atthi susamaṃ. Katamaṃ samaṃ? Ye tattha jātā anavajjā kusalā bodhipakkhiyā – idaṃ samaṃ. Katamaṃ susamaṃ? Yaṃ tesaṃ tesaṃ dhammānaṃ ārammaṇaṃ nirodho nibbānaṃ – idaṃ susamaṃ. Iti idañca samaṃ idañca susamaṃ ñātaṃ hoti diṭṭhaṃ viditaṃ sacchikataṃ phassitaṃ paññāya. Āraddhaṃ hoti vīriyaṃ asallīnaṃ, upaṭṭhitā sati asammūḷā 12, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaṃ cittaṃ ekaggaṃ. Tena vuccati – ‘‘susamāraddhā’’ti.
ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਪਰਿਚਿਤਾਤਿ ਦੀਘਂ ਅਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਪਰਿਚਿਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਅਨੁਪਰਿਚਿਤਾ। ਦੀਘਂ ਪਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਪਰਿਚਿਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਅਨੁਪਰਿਚਿਤਾ। ਰਸ੍ਸਂ ਅਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਪਰਿਚਿਤਾ , ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਅਨੁਪਰਿਚਿਤਾ। ਰਸ੍ਸਂ ਪਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਪਰਿਚਿਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਅਨੁਪਰਿਚਿਤਾ…ਪੇ॰… ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਅਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਪਰਿਚਿਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਅਨੁਪਰਿਚਿਤਾ। ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਪਸ੍ਸਾਸવਸੇਨ ਪੁਰਿਮਾ ਪੁਰਿਮਾ ਪਰਿਚਿਤਾ, ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਅਨੁਪਰਿਚਿਤਾ। ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸੋਲ਼ਸવਤ੍ਥੁਕਾ ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਯੋ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਰਿਚਿਤਾ ਚੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਰਿਚਿਤਾ ਚ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ‘‘ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਪਰਿਚਿਤਾ’’ਤਿ।
Anupubbaṃ paricitāti dīghaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Dīghaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Rassaṃ assāsavasena purimā purimā paricitā , pacchimā pacchimā anuparicitā. Rassaṃ passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā…pe… paṭinissaggānupassī assāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Paṭinissaggānupassī passāsavasena purimā purimā paricitā, pacchimā pacchimā anuparicitā. Sabbāpi soḷasavatthukā ānāpānassatiyo aññamaññaṃ paricitā ceva honti anuparicitā ca. Tena vuccati – ‘‘anupubbaparicitā’’ti.
ਯਥਾਤਿ ਦਸ ਯਥਤ੍ਥਾ – ਅਤ੍ਤਦਮਥਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ, ਅਤ੍ਤਸਮਥਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ, ਅਤ੍ਤਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਪਨਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ, ਅਭਿਞ੍ਞਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ, ਪਰਿਞ੍ਞਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ, ਪਹਾਨਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ, ਭਾવਨਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ, ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ, ਸਚ੍ਚਾਭਿਸਮਯਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ, ਨਿਰੋਧੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ।
Yathāti dasa yathatthā – attadamathattho yathattho, attasamathattho yathattho, attaparinibbāpanattho yathattho, abhiññattho yathattho, pariññattho yathattho, pahānattho yathattho, bhāvanattho yathattho, sacchikiriyattho yathattho, saccābhisamayattho yathattho, nirodhe patiṭṭhāpakattho yathattho.
ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਯੋ ਸੋ ਭਗવਾ ਸਯਮ੍ਭੂ ਅਨਾਚਰਿਯਕੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਨੁਸ੍ਸੁਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਸਾਮਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਬਲੇਸੁ ਚ વਸੀਭਾવਂ।
Buddhoti yo so bhagavā sayambhū anācariyako pubbe ananussutesu dhammesu sāmaṃ saccāni abhisambujjhi, tattha ca sabbaññutaṃ pāpuṇi, balesu ca vasībhāvaṃ.
੧੬੨. ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ? ਬੁਜ੍ਝਿਤਾ ਸਚ੍ਚਾਨੀਤਿ – ਬੁਦ੍ਧੋ। ਬੋਧੇਤਾ ਪਜਾਯਾਤਿ – ਬੁਦ੍ਧੋ। ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧੋ। ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਾવਿਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧੋ। ਅਨਞ੍ਞਨੇਯ੍ਯਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧੋ। વਿਸવਿਤਾਯ 13 ਬੁਦ੍ਧੋ। ਖੀਣਾਸવਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ। ਨਿਰੁਪਲੇਪਸਙ੍ਖਾਤੇਨ 14 ਬੁਦ੍ਧੋ। ਏਕਨ੍ਤવੀਤਰਾਗੋਤਿ – ਬੁਦ੍ਧੋ। ਏਕਨ੍ਤવੀਤਦੋਸੋਤਿ – ਬੁਦ੍ਧੋ। ਏਕਨ੍ਤવੀਤਮੋਹੋਤਿ – ਬੁਦ੍ਧੋ। ਏਕਨ੍ਤਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋਤਿ – ਬੁਦ੍ਧੋ। ਏਕਾਯਨਮਗ੍ਗਂ ਗਤੋਤਿ – ਬੁਦ੍ਧੋ। ਏਕੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ – ਬੁਦ੍ਧੋ। ਅਬੁਦ੍ਧਿવਿਹਤਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਿਪਟਿਲਾਭਾ – ਬੁਦ੍ਧੋ। ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਨੇਤਂ ਨਾਮਂ ਮਾਤਰਾ ਕਤਂ, ਨ ਪਿਤਰਾ ਕਤਂ, ਨ ਭਾਤਰਾ ਕਤਂ, ਨ ਭਗਿਨਿਯਾ ਕਤਂ, ਨ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚੇਹਿ ਕਤਂ, ਨ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤੇਹਿ ਕਤਂ, ਨ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਕਤਂ, ਨ ਦੇવਤਾਹਿ ਕਤਂ। વਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿਕਮੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗવਨ੍ਤਾਨਂ ਬੋਧਿਯਾ ਮੂਲੇ ਸਹ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਸ੍ਸ ਪਟਿਲਾਭਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਦਿਦਂ – ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ। ਦੇਸਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਤਦਮਥਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤੋ, ਅਤ੍ਤਸਮਥਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤੋ, ਅਤ੍ਤਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਪਨਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤੋ…ਪੇ॰… ਨਿਰੋਧੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਤ੍ਥੋ ਯਥਤ੍ਥੋ ਯਥਾ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੇਸਿਤੋ।
162.Buddhoti kenaṭṭhena buddho? Bujjhitā saccānīti – buddho. Bodhetā pajāyāti – buddho. Sabbaññutāya buddho. Sabbadassāvitāya buddho. Anaññaneyyatāya buddho. Visavitāya 15 buddho. Khīṇāsavasaṅkhātena buddho. Nirupalepasaṅkhātena 16 buddho. Ekantavītarāgoti – buddho. Ekantavītadosoti – buddho. Ekantavītamohoti – buddho. Ekantanikkilesoti – buddho. Ekāyanamaggaṃ gatoti – buddho. Eko anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddhoti – buddho. Abuddhivihatattā buddhipaṭilābhā – buddho. Buddhoti netaṃ nāmaṃ mātarā kataṃ, na pitarā kataṃ, na bhātarā kataṃ, na bhaginiyā kataṃ, na mittāmaccehi kataṃ, na ñātisālohitehi kataṃ, na samaṇabrāhmaṇehi kataṃ, na devatāhi kataṃ. Vimokkhantikametaṃ buddhānaṃ bhagavantānaṃ bodhiyā mūle saha sabbaññutañāṇassa paṭilābhā sacchikā paññatti yadidaṃ – buddhoti. Desitāti attadamathattho yathattho yathā buddhena desito, attasamathattho yathattho yathā buddhena desito, attaparinibbāpanattho yathattho yathā buddhena desito…pe… nirodhe patiṭṭhāpakattho yathattho yathā buddhena desito.
ਸੋਤਿ ਗਹਟ੍ਠੋ વਾ ਹੋਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਾ। ਲੋਕੋਤਿ। ਖਨ੍ਧਲੋਕੋ ਧਾਤੁਲੋਕੋ ਆਯਤਨਲੋਕੋ વਿਪਤ੍ਤਿਭવਲੋਕੋ વਿਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਲੋਕੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਭવਲੋਕੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਲੋਕੋ। ਏਕੋ ਲੋਕੋ – ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ…ਪੇ॰… ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਲੋਕਾ – ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਧਾਤੁਯੋ। ਪਭਾਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਦਮਥਤ੍ਥਂ ਯਥਤ੍ਥਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ । ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਓਭਾਸੇਤਿ ਭਾਸੇਤਿ ਪਭਾਸੇਤਿ। ਅਤ੍ਤਸਮਥਤ੍ਥਂ ਯਥਤ੍ਥਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਓਭਾਸੇਤਿ ਭਾਸੇਤਿ ਪਭਾਸੇਤਿ। ਅਤ੍ਤਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਪਨਤ੍ਥਂ ਯਥਤ੍ਥਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਓਭਾਸੇਤਿ ਭਾਸੇਤਿ ਪਭਾਸੇਤਿ…ਪੇ॰… ਨਿਰੋਧੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਕਤ੍ਥਂ ਯਥਤ੍ਥਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ। ਸੋ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਓਭਾਸੇਤਿ ਭਾਸੇਤਿ ਪਭਾਸੇਤਿ।
Soti gahaṭṭho vā hoti pabbajito vā. Lokoti. Khandhaloko dhātuloko āyatanaloko vipattibhavaloko vipattisambhavaloko sampattibhavaloko sampattisambhavaloko. Eko loko – sabbe sattā āhāraṭṭhitikā…pe… aṭṭhārasa lokā – aṭṭhārasa dhātuyo. Pabhāsetīti attadamathatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā . So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti. Attasamathatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā. So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti. Attaparinibbāpanatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā. So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti…pe… nirodhe patiṭṭhāpakatthaṃ yathatthaṃ abhisambuddhattā. So imaṃ lokaṃ obhāseti bhāseti pabhāseti.
ਅਬ੍ਭਾ ਮੁਤ੍ਤੋવ ਚਨ੍ਦਿਮਾਤਿ ਯਥਾ ਅਬ੍ਭਾ, ਏવਂ ਕਿਲੇਸਾ। ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ, ਏવਂ ਅਰਿਯਞਾਣਂ। ਯਥਾ ਚਨ੍ਦਿਮਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ, ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਯਥਾ ਚਨ੍ਦੋ ਅਬ੍ਭਾ ਮੁਤ੍ਤੋ ਮਹਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤੋ ਧੂਮਰਜਾ ਮੁਤ੍ਤੋ ਰਾਹੁਗਹਣਾ 17 વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਭਾਸਤੇ ਚ ਤਪਤੇ ਚ વਿਰੋਚਤੇ 18 ਚ, ਏવਮੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਭਾਸਤੇ ਚ ਤਪਤੇ ਚ વਿਰੋਚਤੇ ਚ। ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ – ਅਬ੍ਭਾ ਮੁਤ੍ਤੋવ ਚਨ੍ਦਿਮਾਤਿ। ਇਮਾਨਿ ਤੇਰਸ વੋਦਾਨੇ ਞਾਣਾਨਿ।
Abbhā muttova candimāti yathā abbhā, evaṃ kilesā. Yathā cando, evaṃ ariyañāṇaṃ. Yathā candimā devaputto, evaṃ bhikkhu. Yathā cando abbhā mutto mahikā mutto dhūmarajā mutto rāhugahaṇā 19 vippamutto bhāsate ca tapate ca virocate 20 ca, evamevaṃ bhikkhu sabbakilesehi vippamutto bhāsate ca tapate ca virocate ca. Tena vuccati – abbhā muttova candimāti. Imāni terasa vodāne ñāṇāni.
વੋਦਾਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ।
Vodānañāṇaniddeso catuttho.
ਭਾਣવਾਰੋ।
Bhāṇavāro.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ੪. વੋਦਾਨਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ • 4. Vodānañāṇaniddesavaṇṇanā