| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरीगाथा-अट्ठकथा • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
१६. वुड्ढपब्बजितसुमनाथेरीगाथावण्णना
16. Vuḍḍhapabbajitasumanātherīgāthāvaṇṇanā
सुखं त्वं वुड्ढिके सेहीति सुमनाय वुड्ढपब्बजिताय गाथा। अयम्पि पुरिमबुद्धेसु कताधिकारा तत्थ तत्थ भवे कुसलं उपचिनित्वा इमस्मिं बुद्धुप्पादे सावत्थियं महाकोसलरञ्ञो भगिनी हुत्वा निब्बत्ति। सा सत्थारा रञ्ञो पसेनदिस्स कोसलस्स ‘‘चत्तारो खो मे, महाराज, दहराति न उञ्ञातब्बा’’तिआदिना (सं॰ नि॰ १.११२) देसितं धम्मं सुत्वा लद्धप्पसादा सरणेसु च सीलेसु च पतिट्ठाय पब्बजितुकामापि ‘‘अय्यिकं पटिजग्गिस्सामी’’ति चिरकालं वीतिनामेत्वा अपरभागे अय्यिकाय कालङ्कताय रञ्ञा सद्धिं महग्घानि अत्थरणपावुरणानि गाहापेत्वा विहारं गन्त्वा सङ्घस्स दापेत्वा सत्थु सन्तिके धम्मं सुत्वा अनागामिफले पतिट्ठिता पब्बज्जं याचि। सत्था तस्सा ञाणपरिपाकं दिस्वा –
Sukhaṃ tvaṃ vuḍḍhike sehīti sumanāya vuḍḍhapabbajitāya gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ mahākosalarañño bhaginī hutvā nibbatti. Sā satthārā rañño pasenadissa kosalassa ‘‘cattāro kho me, mahārāja, daharāti na uññātabbā’’tiādinā (saṃ. ni. 1.112) desitaṃ dhammaṃ sutvā laddhappasādā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāya pabbajitukāmāpi ‘‘ayyikaṃ paṭijaggissāmī’’ti cirakālaṃ vītināmetvā aparabhāge ayyikāya kālaṅkatāya raññā saddhiṃ mahagghāni attharaṇapāvuraṇāni gāhāpetvā vihāraṃ gantvā saṅghassa dāpetvā satthu santike dhammaṃ sutvā anāgāmiphale patiṭṭhitā pabbajjaṃ yāci. Satthā tassā ñāṇaparipākaṃ disvā –
१६.
16.
‘‘सुखं त्वं वुड्ढिके सेहि, कत्वा चोळेन पारुता।
‘‘Sukhaṃ tvaṃ vuḍḍhike sehi, katvā coḷena pārutā;
उपसन्तो हि ते रागो, सीतिभूतासि निब्बुता’’ति॥ –
Upasanto hi te rāgo, sītibhūtāsi nibbutā’’ti. –
इमं गाथं अभासि। सा गाथापरियोसाने सह पटिसम्भिदाहि अरहत्तं पत्वा उदानवसेन तमेव गाथं अभासि। इदमेव चस्सा अञ्ञाब्याकरणं अहोसि, सा तावदेव पब्बजि। गाथाय पन वुड्ढिकेति वुड्ढे, वयोवुड्ढेति अत्थो। अयं पन सीलादिगुणेहिपि वुड्ढा, थेरिया वुत्तगाथाय चतुत्थपादे सीतिभूतासि निब्बुताति योजेतब्बं। सेसं वुत्तनयमेव।
Imaṃ gāthaṃ abhāsi. Sā gāthāpariyosāne saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā udānavasena tameva gāthaṃ abhāsi. Idameva cassā aññābyākaraṇaṃ ahosi, sā tāvadeva pabbaji. Gāthāya pana vuḍḍhiketi vuḍḍhe, vayovuḍḍheti attho. Ayaṃ pana sīlādiguṇehipi vuḍḍhā, theriyā vuttagāthāya catutthapāde sītibhūtāsi nibbutāti yojetabbaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
वुड्ढपब्बजितसुमनाथेरीगाथावण्णना निट्ठिता।
Vuḍḍhapabbajitasumanātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / खुद्दकनिकाय • Khuddakanikāya / थेरीगाथापाळि • Therīgāthāpāḷi / १६. वुड्ढपब्बजितसुमनाथेरीगाथा • 16. Vuḍḍhapabbajitasumanātherīgāthā
