| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / เถรีคาถา-อฎฺฐกถา • Therīgāthā-aṭṭhakathā |
๑๖. วุฑฺฒปพฺพชิตสุมนาเถรีคาถาวณฺณนา
16. Vuḍḍhapabbajitasumanātherīgāthāvaṇṇanā
สุขํ ตฺวํ วุฑฺฒิเก เสหีติ สุมนาย วุฑฺฒปพฺพชิตาย คาถาฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิการา ตตฺถ ตตฺถ ภเว กุสลํ อุปจินิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท สาวตฺถิยํ มหาโกสลรโญฺญ ภคินี หุตฺวา นิพฺพตฺติฯ สา สตฺถารา รโญฺญ ปเสนทิสฺส โกสลสฺส ‘‘จตฺตาโร โข เม, มหาราช, ทหราติ น อุญฺญาตพฺพา’’ติอาทินา (สํ. นิ. ๑.๑๑๒) เทสิตํ ธมฺมํ สุตฺวา ลทฺธปฺปสาทา สรเณสุ จ สีเลสุ จ ปติฎฺฐาย ปพฺพชิตุกามาปิ ‘‘อยฺยิกํ ปฎิชคฺคิสฺสามี’’ติ จิรกาลํ วีตินาเมตฺวา อปรภาเค อยฺยิกาย กาลงฺกตาย รญฺญา สทฺธิํ มหคฺฆานิ อตฺถรณปาวุรณานิ คาหาเปตฺวา วิหารํ คนฺตฺวา สงฺฆสฺส ทาเปตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ธมฺมํ สุตฺวา อนาคามิผเล ปติฎฺฐิตา ปพฺพชฺชํ ยาจิฯ สตฺถา ตสฺสา ญาณปริปากํ ทิสฺวา –
Sukhaṃ tvaṃ vuḍḍhike sehīti sumanāya vuḍḍhapabbajitāya gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ mahākosalarañño bhaginī hutvā nibbatti. Sā satthārā rañño pasenadissa kosalassa ‘‘cattāro kho me, mahārāja, daharāti na uññātabbā’’tiādinā (saṃ. ni. 1.112) desitaṃ dhammaṃ sutvā laddhappasādā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāya pabbajitukāmāpi ‘‘ayyikaṃ paṭijaggissāmī’’ti cirakālaṃ vītināmetvā aparabhāge ayyikāya kālaṅkatāya raññā saddhiṃ mahagghāni attharaṇapāvuraṇāni gāhāpetvā vihāraṃ gantvā saṅghassa dāpetvā satthu santike dhammaṃ sutvā anāgāmiphale patiṭṭhitā pabbajjaṃ yāci. Satthā tassā ñāṇaparipākaṃ disvā –
๑๖.
16.
‘‘สุขํ ตฺวํ วุฑฺฒิเก เสหิ, กตฺวา โจเฬน ปารุตา;
‘‘Sukhaṃ tvaṃ vuḍḍhike sehi, katvā coḷena pārutā;
อุปสโนฺต หิ เต ราโค, สีติภูตาสิ นิพฺพุตา’’ติฯ –
Upasanto hi te rāgo, sītibhūtāsi nibbutā’’ti. –
อิมํ คาถํ อภาสิฯ สา คาถาปริโยสาเน สห ปฎิสมฺภิทาหิ อรหตฺตํ ปตฺวา อุทานวเสน ตเมว คาถํ อภาสิฯ อิทเมว จสฺสา อญฺญาพฺยากรณํ อโหสิ, สา ตาวเทว ปพฺพชิฯ คาถาย ปน วุฑฺฒิเกติ วุเฑฺฒ, วโยวุเฑฺฒติ อโตฺถฯ อยํ ปน สีลาทิคุเณหิปิ วุฑฺฒา, เถริยา วุตฺตคาถาย จตุตฺถปาเท สีติภูตาสิ นิพฺพุตาติ โยเชตพฺพํฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ
Imaṃ gāthaṃ abhāsi. Sā gāthāpariyosāne saha paṭisambhidāhi arahattaṃ patvā udānavasena tameva gāthaṃ abhāsi. Idameva cassā aññābyākaraṇaṃ ahosi, sā tāvadeva pabbaji. Gāthāya pana vuḍḍhiketi vuḍḍhe, vayovuḍḍheti attho. Ayaṃ pana sīlādiguṇehipi vuḍḍhā, theriyā vuttagāthāya catutthapāde sītibhūtāsi nibbutāti yojetabbaṃ. Sesaṃ vuttanayameva.
วุฑฺฒปพฺพชิตสุมนาเถรีคาถาวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Vuḍḍhapabbajitasumanātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / เถรีคาถาปาฬิ • Therīgāthāpāḷi / ๑๖. วุฑฺฒปพฺพชิตสุมนาเถรีคาถา • 16. Vuḍḍhapabbajitasumanātherīgāthā
