| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
४. वुट्ठिसुत्तवण्णना
4. Vuṭṭhisuttavaṇṇanā
७४. उप्पतन्तानन्ति पथविं भिन्दित्वा उट्ठहन्तानं। ‘‘सेट्ठ’’न्ति वुच्चमानत्ता ‘‘सत्तविध’’न्ति वुत्तं, इतरेसं वा तदनुलोमतो। खेमो होति दुब्भिक्खुपद्दवाभावतो। तेनाह ‘‘सुभिक्खो’’ति। निपतन्तानन्ति अधोमुखं पवत्तन्तानं। पवजमानानन्ति वजनसीलानं। ते पन यस्मा जङ्गमा नाम होन्ति, न रुक्खादयो विय थावरा, तस्मा आह ‘‘जङ्गमान’’न्ति। गावोति धेनुयो। तेन महिंसादिकानम्पि सङ्गहो दट्ठब्बो। वदन्तानन्ति उप्पन्नं अत्थं वदन्तानं।
74.Uppatantānanti pathaviṃ bhinditvā uṭṭhahantānaṃ. ‘‘Seṭṭha’’nti vuccamānattā ‘‘sattavidha’’nti vuttaṃ, itaresaṃ vā tadanulomato. Khemo hoti dubbhikkhupaddavābhāvato. Tenāha ‘‘subhikkho’’ti. Nipatantānanti adhomukhaṃ pavattantānaṃ. Pavajamānānanti vajanasīlānaṃ. Te pana yasmā jaṅgamā nāma honti, na rukkhādayo viya thāvarā, tasmā āha ‘‘jaṅgamāna’’nti. Gāvoti dhenuyo. Tena mahiṃsādikānampi saṅgaho daṭṭhabbo. Vadantānanti uppannaṃ atthaṃ vadantānaṃ.
अत्तनो खन्तियाति अत्तनो खन्तिया रुचिया गहितभावेन। इतरा देवता तस्सा विस्सज्जने अपरितुस्समाना आह। याव पधंसीति गुणधंसी सत्थुदेसनाय लद्धब्बगुणनासनतो। पगब्बाति पागब्बियेन समन्नागता, यथा वचीपागब्बियेन अखरा, तथा वाचाय भवितब्बं। मुखराति मुखखरा। दसबलं पुच्छि सण्हं सुखुमं रतनत्तयसंहितं अत्थं सोतुकामा। अस्सा देवताय विस्सज्जेन्तो अज्झासयानुरूपं। उप्पतमानाति उप्पतन्ती समुग्घाटेति ओधिसो। वट्टमूलकमहाअविज्जाति तस्सा आदीनवदस्सनत्थं भूतकथनविसेसनं। ओसीदन्तानन्ति पटिपक्खवसेन अधो सीदन्तानं, उस्सादयमानानन्ति अत्थो। पुञ्ञक्खेत्तभूतोति इदं ‘‘पदसा चरमानान’’न्ति पदस्स अत्थविवरणवसेन भूतकथनविसेसनं। यादिसो पुत्तो वा होतूति इदं पुरिमपदे देवताय पुत्तगहणस्स कतत्ता वुत्तं।
Attanokhantiyāti attano khantiyā ruciyā gahitabhāvena. Itarā devatā tassā vissajjane aparitussamānā āha. Yāva padhaṃsīti guṇadhaṃsī satthudesanāya laddhabbaguṇanāsanato. Pagabbāti pāgabbiyena samannāgatā, yathā vacīpāgabbiyena akharā, tathā vācāya bhavitabbaṃ. Mukharāti mukhakharā. Dasabalaṃ pucchi saṇhaṃ sukhumaṃ ratanattayasaṃhitaṃ atthaṃ sotukāmā. Assā devatāya vissajjento ajjhāsayānurūpaṃ. Uppatamānāti uppatantī samugghāṭeti odhiso. Vaṭṭamūlakamahāavijjāti tassā ādīnavadassanatthaṃ bhūtakathanavisesanaṃ. Osīdantānanti paṭipakkhavasena adho sīdantānaṃ, ussādayamānānanti attho. Puññakkhettabhūtoti idaṃ ‘‘padasā caramānāna’’nti padassa atthavivaraṇavasena bhūtakathanavisesanaṃ. Yādiso putto vā hotūti idaṃ purimapade devatāya puttagahaṇassa katattā vuttaṃ.
वुट्ठिसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Vuṭṭhisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ४. वुट्ठिसुत्तं • 4. Vuṭṭhisuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ४. वुट्ठिसुत्तवण्णना • 4. Vuṭṭhisuttavaṇṇanā
