| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๔. วุฎฺฐิสุตฺตวณฺณนา
4. Vuṭṭhisuttavaṇṇanā
๗๔. จตุเตฺถ พีชนฺติ อุปฺปตนฺตานํ สตฺตวิธํ ธญฺญพีชํ เสฎฺฐํฯ ตสฺมิญฺหิ อุคฺคเต ชนปโท เขโม โหติ สุภิโกฺขฯ นิปตตนฺติ นิปตนฺตานํ เมฆวุฎฺฐิ เสฎฺฐาฯ เมฆวุฎฺฐิยญฺหิ สติ วิวิธานิ สสฺสานิ อุปฺปชฺชนฺติ, ชนปทา ผีตา โหนฺติ เขมา สุภิกฺขาฯ ปวชมานานนฺติ ชงฺคมานํ ปทสา จรมานานํ คาโว เสฎฺฐาฯ ตา นิสฺสาย หิ สตฺตา ปญฺจ โครเส ปริภุญฺชมานา สุขํ วิหรนฺติฯ ปวทตนฺติ ราชกุลมชฺฌาทีสุ วทนฺตานํ ปุโตฺต วโรฯ โส หิ มาตาปิตูนํ อนตฺถาวหํ น วทติฯ
74. Catutthe bījanti uppatantānaṃ sattavidhaṃ dhaññabījaṃ seṭṭhaṃ. Tasmiñhi uggate janapado khemo hoti subhikkho. Nipatatanti nipatantānaṃ meghavuṭṭhi seṭṭhā. Meghavuṭṭhiyañhi sati vividhāni sassāni uppajjanti, janapadā phītā honti khemā subhikkhā. Pavajamānānanti jaṅgamānaṃ padasā caramānānaṃ gāvo seṭṭhā. Tā nissāya hi sattā pañca gorase paribhuñjamānā sukhaṃ viharanti. Pavadatanti rājakulamajjhādīsu vadantānaṃ putto varo. So hi mātāpitūnaṃ anatthāvahaṃ na vadati.
วิชฺชา อุปฺปตตํ เสฎฺฐาติ ปุริมปเญฺห กิร สุตฺวา สมีเป ฐิตา เอกา เทวตา ‘‘เทวเต, กสฺมา ตฺวํ เอตํ ปญฺหํ ทสพลํ ปุจฺฉสิ? อหํ เต กเถสฺสามี’’ติ อตฺตโน ขนฺติยา ลทฺธิยา ปญฺหํ กเถสิฯ อถ นํ อิตรา เทวตา อาห – ‘‘ยาว ปธํสี วเทสิ เทวเต ยาว ปคพฺภา มุขรา, อหํ พุทฺธํ ภควนฺตํ ปุจฺฉามิฯ ตฺวํ มยฺหํ กสฺมา กเถสี’’ติ? นิวเตฺตตฺวา ตเทว ปญฺหํ ทสพลํ ปุจฺฉิฯ อถสฺสา สตฺถา วิสฺสเชฺชโนฺต วิชฺชา อุปฺปตตนฺติอาทิมาหฯ ตตฺถ วิชฺชาติ จตุมคฺควิชฺชาฯ สา หิ อุปฺปตมานา สพฺพากุสลธเมฺม สมุคฺฆาเตติฯ ตสฺมา ‘‘อุปฺปตตํ เสฎฺฐา’’ติ วุตฺตาฯ อวิชฺชาติ วฎฺฎมูลกมหาอวิชฺชาฯ สา หิ นิปตนฺตานํ โอสีทนฺตานํ วราฯ ปวชมานานนฺติ ปทสา จรมานานํ ชงฺคมานํ อโนมปุญฺญเกฺขตฺตภูโต สโงฺฆ วโรฯ ตญฺหิ ตตฺถ ตตฺถ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺตา สตฺตา โสตฺถิํ ปาปุณนฺติฯ พุโทฺธติ ยาทิโส ปุโตฺต วา โหตุ อโญฺญ วา, เยสํ เกสญฺจิ วทมานานํ พุโทฺธ วโรฯ ตสฺส หิ ธมฺมเทสนํ อาคมฺม อเนกสตสหสฺสานํ ปาณานํ พนฺธนโมโกฺข โหตีติฯ จตุตฺถํฯ
Vijjāuppatataṃ seṭṭhāti purimapañhe kira sutvā samīpe ṭhitā ekā devatā ‘‘devate, kasmā tvaṃ etaṃ pañhaṃ dasabalaṃ pucchasi? Ahaṃ te kathessāmī’’ti attano khantiyā laddhiyā pañhaṃ kathesi. Atha naṃ itarā devatā āha – ‘‘yāva padhaṃsī vadesi devate yāva pagabbhā mukharā, ahaṃ buddhaṃ bhagavantaṃ pucchāmi. Tvaṃ mayhaṃ kasmā kathesī’’ti? Nivattetvā tadeva pañhaṃ dasabalaṃ pucchi. Athassā satthā vissajjento vijjā uppatatantiādimāha. Tattha vijjāti catumaggavijjā. Sā hi uppatamānā sabbākusaladhamme samugghāteti. Tasmā ‘‘uppatataṃ seṭṭhā’’ti vuttā. Avijjāti vaṭṭamūlakamahāavijjā. Sā hi nipatantānaṃ osīdantānaṃ varā. Pavajamānānanti padasā caramānānaṃ jaṅgamānaṃ anomapuññakkhettabhūto saṅgho varo. Tañhi tattha tattha disvā pasannacittā sattā sotthiṃ pāpuṇanti. Buddhoti yādiso putto vā hotu añño vā, yesaṃ kesañci vadamānānaṃ buddho varo. Tassa hi dhammadesanaṃ āgamma anekasatasahassānaṃ pāṇānaṃ bandhanamokkho hotīti. Catutthaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๔. วุฎฺฐิสุตฺตํ • 4. Vuṭṭhisuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๔. วุฎฺฐิสุตฺตวณฺณนา • 4. Vuṭṭhisuttavaṇṇanā
