Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā |
ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ
Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
೨೮೩. ಯಥಾಧಮ್ಮೋ ಕಾರೇತಬ್ಬೋತಿ ಇದಂ ಸಙ್ಗೀತಿಕಾರಕವಚನಂ। ನ ಹಿ ಭಗವಾ ತಮೇವ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ದ್ವಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪಞ್ಞಪೇಸಿ, ಏವಂ ಏವರೂಪೇಸೂತಿ ಏಕೇ। ಪಠಮಪಞ್ಞತ್ತಮೇವ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ತಥಾಪಿ ನ ಚ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಾಪತ್ತಿಕಾ ಜಾತಾ। ಕಥಂ? ಪರಮ್ಪರಭೋಜನಸಿಕ್ಖಾಪದಸ್ಸ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ। ‘‘ಅಪಿಚ ಮಯಂ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿಮ್ಹಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಮಾತಿಕಾವಿಭಙ್ಗೇ (ಪಾಚಿ॰ ೨೨೭) ಚ ‘‘ಪರಮ್ಪರಭೋಜನಂ ನಾಮ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭೋಜನಾನಂ ಅಞ್ಞತರೇನ ಭೋಜನೇನ ನಿಮನ್ತಿತೋ, ತಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭೋಜನಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜತಿ, ಏತಂ ಪರಮ್ಪರಭೋಜನಂ ನಾಮಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಅಞ್ಞಂ ಭೋಜನಂ ನಾಮ ನಿಮನ್ತನತೋ ಲದ್ಧಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚೀತಿ ಸಿದ್ಧಂ। ಯಸ್ಮಾ ನ ಭೋಜ್ಜಯಾಗುನಿಮನ್ತನತೋ ಲದ್ಧಭೋಜನಂ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಏತ್ಥ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿಂಸೂತಿ। ಏತ್ಥ ‘‘ಯಥಾಧಮ್ಮೋ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪನ ಅಞ್ಞನಿಮನ್ತನತೋ ಲದ್ಧಭೋಜನಮೇವ ಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ, ನೇತರನ್ತಿ ಅನುಞ್ಞಾತಂ। ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿವಾರೇ ‘‘ನಿಚ್ಚಭತ್ತೇ ಸಲಾಕಭತ್ತೇ ಪಕ್ಖಿಕೇ ಉಪೋಸಥಿಕೇ ಪಾಟಿಪದಿಕೇ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪುಬ್ಬೇ ವೇಸಾಲಿಯಾ ಪಞ್ಞತ್ತಕಾಲೇ ನತ್ಥಿ, ಯದಿ ಅತ್ಥಿ, ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಮಾತಿಕಾವಿಭಙ್ಗವಿರೋಧೋ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಪಿಚ ಮಯಂ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಭುಞ್ಜಿಮ್ಹಾ’’ತಿ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಂ ವುತ್ತತ್ತಾ, ಪದಭಾಜನೇಪಿ ‘‘ಅಞ್ಞಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಭೋಜನಾನಂ ಅಞ್ಞತರಂ ಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜತೀ’’ತಿ ಅವಿಸೇಸೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಚ ಪಠಮಂ ವಾ ಪಚ್ಛಾ ವಾ ನಿಮನ್ತಿತಂ ಭೋಜನಂ ಠಪೇತ್ವಾ ಅನಿಮನ್ತಿತಮೇವ ಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತಿ, ನೇತರನ್ತಿ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಆಪನ್ನಂ, ‘‘ನ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಞ್ಞತ್ರ ನಿಮನ್ತಿತೇನ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಭೋಜ್ಜಯಾಗು ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಪನ ಪಠಮನಿಮನ್ತಿತಭೋಜನತೋ ಅಞ್ಞಂ ಪಚ್ಛಾ ಲದ್ಧಂ ನಿಮನ್ತಿತಭೋಜನಂ, ನಿಚ್ಚಭತ್ತಾದೀನಿ ಚ ಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಆಪತ್ತೀತಿ ಆಪಜ್ಜಮಾನಂ ವಿಯ ಜಾತನ್ತಿ ಅನುಪಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಸಙ್ಗನಿವಾರಣಂ, ಅನಿಮನ್ತನಭೋಜನೇ ಆಪತ್ತಿಪ್ಪಸಙ್ಗನಿವಾರಣಞ್ಚ ಕರೋನ್ತೋ, ಪಠಮಪಞ್ಞತ್ತಿಸಿಕ್ಖಾಪದಮೇವ ಇಮಿನಾ ಅತ್ಥೇನ ಪರಿಣಾಮೇನ್ತೋ ಚ ‘‘ಯಥಾಧಮ್ಮೋ ಕಾರೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ ಭಗವಾ ಆಹ, ತಸ್ಮಾ ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಚ್ಛಾ ನಿಮನ್ತನಭೋಜನಂ ಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸೇವ ಆಪತ್ತಿ। ತೇಸು ನ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಾದೀನೀತಿ ಆಪನ್ನಂ। ತೇನೇವಾಯಸ್ಮಾ ಉಪಾಲಿತ್ಥೇರೋ ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿವಾರೇ ‘‘ನಿಚ್ಚಭತ್ತೇ’’ತಿಆದೀನಿ ಪಞ್ಚ ಪದಾನಿ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಸಙ್ಗಾಯಿ। ಅಧಿಪ್ಪಾಯಞ್ಞೂ ಹಿ ತೇ ಮಹಾನಾಗಾ, ತಸ್ಮಾ ಪಠಮಮೇವ ಯಂ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ಪಞ್ಚ ಭೋಜನಾನಿ ಠಪೇತ್ವಾ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ವಚನಂ, ಪಚ್ಛಾಪಿ ತಂ ಅನುರಕ್ಖನ್ತೇನ ಅಭೋಜನಂ ಮಧುಗೋಳಕಂ ಅಪರಾಮಸಿತ್ವಾ ಭೋಜ್ಜಯಾಗು ಏವ ವುತ್ತಾತಿ ಏವಂ ಆಚರಿಯೋ।
283.Yathādhammo kāretabboti idaṃ saṅgītikārakavacanaṃ. Na hi bhagavā tameva sikkhāpadaṃ dvikkhattuṃ paññapesi, evaṃ evarūpesūti eke. Paṭhamapaññattameva sandhāya vuttaṃ, tathāpi na ca te bhikkhū sāpattikā jātā. Kathaṃ? Paramparabhojanasikkhāpadassa aṭṭhuppattiyā. ‘‘Apica mayaṃ kālasseva piṇḍāya caritvā bhuñjimhā’’ti vuttaṃ. Mātikāvibhaṅge (pāci. 227) ca ‘‘paramparabhojanaṃ nāma pañcannaṃ bhojanānaṃ aññatarena bhojanena nimantito, taṃ ṭhapetvā aññaṃ pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojanaṃ bhuñjati, etaṃ paramparabhojanaṃ nāmā’’ti vuttaṃ, tasmā aññaṃ bhojanaṃ nāma nimantanato laddhaṃ yaṃ kiñcīti siddhaṃ. Yasmā na bhojjayāgunimantanato laddhabhojanaṃ, tasmā ‘‘ettha anāpattī’’ti te bhikkhū paribhuñjiṃsūti. Ettha ‘‘yathādhammo kāretabbo’’ti vuttattā pana aññanimantanato laddhabhojanameva bhuñjantassa āpatti, netaranti anuññātaṃ. Tato paṭṭhāya tassa anāpattivāre ‘‘niccabhatte salākabhatte pakkhike uposathike pāṭipadike’’ti vuttaṃ. Pubbe vesāliyā paññattakāle natthi, yadi atthi, aṭṭhuppattimātikāvibhaṅgavirodho, tasmā ‘‘apica mayaṃ kālasseva piṇḍāya caritvā bhuñjimhā’’ti aṭṭhuppattiyaṃ vuttattā, padabhājanepi ‘‘aññaṃ pañcannaṃ bhojanānaṃ aññataraṃ bhojanaṃ bhuñjatī’’ti avisesena vuttattā ca paṭhamaṃ vā pacchā vā nimantitaṃ bhojanaṃ ṭhapetvā animantitameva bhuñjantassa āpatti, netaranti kiñcāpi āpannaṃ, ‘‘na, bhikkhave, aññatra nimantitena aññassa bhojjayāgu paribhuñjitabbā’’ti vuttattā pana paṭhamanimantitabhojanato aññaṃ pacchā laddhaṃ nimantitabhojanaṃ, niccabhattādīni ca bhuñjantassa āpattīti āpajjamānaṃ viya jātanti anupaññattippasaṅganivāraṇaṃ, animantanabhojane āpattippasaṅganivāraṇañca karonto, paṭhamapaññattisikkhāpadameva iminā atthena pariṇāmento ca ‘‘yathādhammo kāretabbo’’ti bhagavā āha, tasmā tato paṭṭhāya pacchā nimantanabhojanaṃ bhuñjantasseva āpatti. Tesu na niccabhattādīnīti āpannaṃ. Tenevāyasmā upālitthero tassa anāpattivāre ‘‘niccabhatte’’tiādīni pañca padāni pakkhipitvā saṅgāyi. Adhippāyaññū hi te mahānāgā, tasmā paṭhamameva yaṃ bhagavatā vuttaṃ ‘‘pañca bhojanāni ṭhapetvā sabbattha anāpattī’’ti vacanaṃ, pacchāpi taṃ anurakkhantena abhojanaṃ madhugoḷakaṃ aparāmasitvā bhojjayāgu eva vuttāti evaṃ ācariyo.
ಏತ್ಥಾಹ – ಯಥಾ ಪಚ್ಛಾಲದ್ಧಲೇಸೇನ ಥೇರೇನ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಾದಿಪಕ್ಖೇಪೋ ಕತೋ, ಏವಂ ಕಥಿನಕ್ಖನ್ಧಕೇ ಪರಮ್ಪರಭೋಜನಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಅತ್ಥತಕಥಿನಾನಂ ವೋ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಛ ಕಪ್ಪಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಕಿಮತ್ಥಂ ನ ವುಚ್ಚನ್ತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಯಥಾವುತ್ತಲೇಸನಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಅಞ್ಞಥಾ ಇದಂ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ವೇಸಾಲಿಯಂ, ಅನ್ಧಕವಿನ್ದೇ ಚಾತಿ ಉಭಯತ್ಥ ಉಪಡ್ಢುಪಡ್ಢೇನ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಸಿಯಾ। ನೋ ಚೇ, ಸಾಪತ್ತಿಕಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಿಯುಂ, ನ ಚ ತೇ ಸಾಪತ್ತಿಕಾ ಅಪ್ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತೇಪಿ ತೇಸಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚದಸ್ಸನತೋ। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ದೇಹೀತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯನ್ತಾ ನ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೀ’’ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ। ತೇಸಞ್ಹಿ ‘‘ಪರಿಭುಞ್ಜಥಾ’’ತಿ ಭಗವತೋ ಆಣತ್ತಿಯಾ ಪರಿಭುತ್ತಾನಮ್ಪಿ ‘‘ಓದಿಸ್ಸಕಂ ನು ಖೋ ಇದಂ ಅಮ್ಹಾಕ’’ನ್ತಿ ವಿಮತಿಪ್ಪತ್ತಾನಂ ವಿಮತಿವಿನೋದನತ್ಥಂ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾಗುಞ್ಚ ಮಧುಗೋಳಕಞ್ಚಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಮಿಧಾಪೇತೇ ಪಞ್ಞತ್ತಂ ಪರಮ್ಪರಭೋಜನಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಓಮದ್ದಿತ್ವಾ ಪರಮ್ಪರಭೋಜನಂ ಕಥಂ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸನ್ತೀತಿ। ಏತ್ಥಾಹು ಕೇಚಿ ಆಚರಿಯಾ ಪರಮ್ಪರಭೋಜನಸಿಕ್ಖಾಪದೇನೇವ ‘‘ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಭೋಜನಂ ನ ಕಪ್ಪತೀ’’ತಿ ಜಾನನ್ತಾಪಿ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾಗುಞ್ಚಾ’’ತಿ ವಿಸುಂ ಅನುಞ್ಞಾತತ್ತಾ ‘‘ಪಟಗ್ಗಿದಾನಮಹಾವಿಕಟಾದಿ ವಿಯ ಕಪ್ಪತೀ’’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಭುಞ್ಜಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಅಪಿಚ ಮಯಂ ಕಾಲಸ್ಸೇವ ಭೋಜ್ಜಯಾಗುಯಾ ಧಾತಾ’’ತಿಆದಿ, ತಂ ಅಯುತ್ತಂ ತತ್ಥ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಮಾತಿಕಾವಿಭಙ್ಗವಿರೋಧೇನ ಅನಾಪತ್ತಿವಾರೇ ನಿಚ್ಚಭತ್ತಾದೀನಂ ಅಸಮ್ಭವಪ್ಪಸಙ್ಗತೋ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಾಪತ್ತಿಕಭಾವಾನತಿಕ್ಕಮನತೋ, ಮಿಚ್ಛಾಗಾಹಹೇತುಪ್ಪಸಙ್ಗೇನ ಭಗವತಾ ಅನುಞ್ಞಾತಪ್ಪಸಙ್ಗತೋ ಚ। ತೇ ಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಯಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ಕತ್ಥಚಿ ವಿನಯವಸೇನ ಕಪ್ಪಿಯಮ್ಪಿ ‘‘ಗಾಥಾಭಿಗೀತಂ ಮೇ ಅಭೋಜನೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ (ಸಂ॰ ನಿ॰ ೧.೧೯೪; ಸು॰ ನಿ॰ ೮೧; ಮಿ॰ ಪ॰ ೪.೫.೯) ಪಟಿಕ್ಖಿಪತಿ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಪತಿ ‘‘ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯನ್ತಾ ನ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ, ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪತಿ ಭಗವಾಪಿ ಅತ್ತನೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಪ್ಪಕಾಸನತ್ಥಮೇವ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾಗುಞ್ಚಾ’’ತಿ ಆಹ। ದುರವಗ್ಗಾಹೋ ಹಿ ಭಗವತೋ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತಥಾ ಹಿ ಭಾರದ್ವಾಜಸ್ಸ ಪಾಯಾಸಂ ಅಭೋಜನೇಯ್ಯನ್ತಿ ಅಕತವಿಞ್ಞತ್ತಿಪ್ಪಸಙ್ಗತೋ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿ। ಆನನ್ದತ್ಥೇರೇನ ವಿಞ್ಞಾಪೇತ್ವಾ ಸಜ್ಜಿತಂ ತೇಕಟುಲಯಾಗುಂ ಪನ ‘‘ಯದಪಿ, ಆನನ್ದ, ವಿಞ್ಞತ್ತಂ, ತದಪಿ ಅಕಪ್ಪಿಯ’’ನ್ತಿ ಅವತ್ವಾ ‘‘ಯದಪಿ, ಆನನ್ದ, ಅನ್ತೋವುತ್ಥ’’ನ್ತಿಆದಿಮೇವಾಹ। ತೇನ ನೋ ಚೇ ತಂ ಅನ್ತೋವುತ್ಥಂ ಕಪ್ಪತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯದಸ್ಸನೇನ ಪಣೀತಭೋಜನಸೂಪೋದನವಿಞ್ಞತ್ತಿಸಿಕ್ಖಾಪದಾನಿ ಉಪತ್ಥಮ್ಭೇತಿ ಭಗವತೋಪಿ ಕಪ್ಪತಿ, ಪಗೇವ ಅಮ್ಹಾಕನ್ತಿ।
Etthāha – yathā pacchāladdhalesena therena niccabhattādipakkhepo kato, evaṃ kathinakkhandhake paramparabhojanaṃ pakkhipitvā ‘‘atthatakathinānaṃ vo, bhikkhave, cha kappissantī’’ti kimatthaṃ na vuccanti? Vuccate – yathāvuttalesanidassanatthaṃ. Aññathā idaṃ sikkhāpadaṃ vesāliyaṃ, andhakavinde cāti ubhayattha upaḍḍhupaḍḍhena paññattaṃ siyā. No ce, sāpattikā bhikkhū siyuṃ, na ca te sāpattikā appaṭikkhittepi tesaṃ kukkuccadassanato. ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, bhikkhūnaṃ dehīti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhantī’’ti hi vuttaṃ. Tesañhi ‘‘paribhuñjathā’’ti bhagavato āṇattiyā paribhuttānampi ‘‘odissakaṃ nu kho idaṃ amhāka’’nti vimatippattānaṃ vimativinodanatthaṃ ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yāguñca madhugoḷakañcā’’ti vuttaṃ. Evamidhāpete paññattaṃ paramparabhojanasikkhāpadaṃ omadditvā paramparabhojanaṃ kathaṃ bhuñjissantīti. Etthāhu keci ācariyā paramparabhojanasikkhāpadeneva ‘‘aññassa bhojanaṃ na kappatī’’ti jānantāpi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yāguñcā’’ti visuṃ anuññātattā ‘‘paṭaggidānamahāvikaṭādi viya kappatī’’ti saññāya bhuñjiṃsu. Tena vuttaṃ ‘‘apica mayaṃ kālasseva bhojjayāguyā dhātā’’tiādi, taṃ ayuttaṃ tattha aṭṭhuppattimātikāvibhaṅgavirodhena anāpattivāre niccabhattādīnaṃ asambhavappasaṅgato, bhikkhūnaṃ sāpattikabhāvānatikkamanato, micchāgāhahetuppasaṅgena bhagavatā anuññātappasaṅgato ca. Te hi bhikkhū yasmā bhagavā katthaci vinayavasena kappiyampi ‘‘gāthābhigītaṃ me abhojaneyya’’nti (saṃ. ni. 1.194; su. ni. 81; mi. pa. 4.5.9) paṭikkhipati, tasmā bhagavato adhippāyaṃ pati ‘‘kukkuccāyantā na paṭiggaṇhantī’’ti vuttaṃ, sikkhāpadaṃ pati bhagavāpi attano adhippāyappakāsanatthameva ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yāguñcā’’ti āha. Duravaggāho hi bhagavato adhippāyo. Tathā hi bhāradvājassa pāyāsaṃ abhojaneyyanti akataviññattippasaṅgato paṭikkhipi. Ānandattherena viññāpetvā sajjitaṃ tekaṭulayāguṃ pana ‘‘yadapi, ānanda, viññattaṃ, tadapi akappiya’’nti avatvā ‘‘yadapi, ānanda, antovuttha’’ntiādimevāha. Tena no ce taṃ antovutthaṃ kappatīti adhippāyadassanena paṇītabhojanasūpodanaviññattisikkhāpadāni upatthambheti bhagavatopi kappati, pageva amhākanti.
೨೮೪. ಗಿಲಾನಸ್ಸೇವ ಭಗವತಾ ಗುಳೋ ಅನುಞ್ಞಾತೋತಿ ‘‘ಯಾನಿ ಖೋ ಪನ ತಾನಿ ಗಿಲಾನಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪಟಿಸಾಯನೀಯಾನೀ’’ತಿ (ಪಾರಾ॰ ೬೨೨) ವಚನವಸೇನ ವುತ್ತಂ, ತೇನೇವ ತೇ ಇಧ ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯಿಂಸು। ಇಧ ಪನ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಗಿಲಾನಸ್ಸ ಗುಳೋದಕ’’ನ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬೇ ಗುಳಾಧಿಕಾರತ್ತಾ ಪುಬ್ಬೇ ಅನುಞ್ಞಾತಞ್ಚ ವತ್ವಾ ಅಗಿಲಾನಸ್ಸ ಗುಳೋದಕಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ತೇನ ಗಿಲಾನೇನ ಸತಿ ಪಚ್ಚಯೇ ಗುಳೋ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬೋ, ಗುಳೋದಕಂ ಅಸತಿ ಪಚ್ಚಯೇಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ಇಮಂ ವಿಸೇಸಂ ದೀಪೇತಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಗುಳೋದಕಂ ಕಾಲಿಕೇಸು ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕಂ, ಭಗವತಾ ಓದಿಸ್ಸಾನುಞ್ಞಾತತ್ತಾ ಸತ್ತಾಹಾತಿಕ್ಕಮೇನ ದುಕ್ಕಟ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ನ ಯುತ್ತಂ, ಉದಕಸಮ್ಭಿನ್ನತ್ತಾ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕಭಾವಂ ಜಹತಿ। ‘‘ಯಥಾ ಅಮ್ಬಾದಿ ಉದಕಸಮ್ಭಿನ್ನಂ ಯಾಮಕಾಲಿಕಂ ಜಾತಂ, ತಥಾ ಸತ್ತಾಹಕಾಲಿಕಂ ಜಹಿತ್ವಾ ತದನನ್ತರೇ ಯಾವಜೀವಿಕೇ ಠಿತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ತಂ ಯುತ್ತಂ, ತಞ್ಚ ಭಗವತಾ ಓದಿಸ್ಸಾನುಞ್ಞಾತತ್ತಾ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖಣಾಭಾವೇ ದೋಸೋ ನತ್ಥಿ। ‘‘ಗುಳೋದಕ’ನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಉದಕಗತಿಕ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ಯದಿ ಉದಕಮಿಸ್ಸಂ ಉದಕಗತಿಕಂ ಹೋತಿ, ಮಧುಪಿ ಸಿಯಾ ತಂ ತಥಾ ಅನುಞ್ಞಾತತ್ತಾ। ಮಾ ಹೋತು, ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ ಸಿಯಾ ಉದಕಗತಿಕತ್ತಾ, ತಞ್ಚ ನ ಹೋತಿ, ‘‘ಸಬ್ಬತ್ಥಾಪಿ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ಗಹೇತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಅಞ್ಞತರಸ್ಮಿಂ ಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ।
284.Gilānasseva bhagavatā guḷo anuññātoti ‘‘yāni kho pana tāni gilānānaṃ bhikkhūnaṃ paṭisāyanīyānī’’ti (pārā. 622) vacanavasena vuttaṃ, teneva te idha paṭiggahaṇe kukkuccāyiṃsu. Idha pana ‘‘anujānāmi, bhikkhave, gilānassa guḷodaka’’nti vattabbe guḷādhikārattā pubbe anuññātañca vatvā agilānassa guḷodakaṃ anuññātaṃ, tena gilānena sati paccaye guḷo paribhuñjitabbo, guḷodakaṃ asati paccayepi vaṭṭatīti imaṃ visesaṃ dīpeti. Tattha ‘‘guḷodakaṃ kālikesu sattāhakālikaṃ, bhagavatā odissānuññātattā sattāhātikkamena dukkaṭa’’nti vadanti, taṃ na yuttaṃ, udakasambhinnattā sattāhakālikabhāvaṃ jahati. ‘‘Yathā ambādi udakasambhinnaṃ yāmakālikaṃ jātaṃ, tathā sattāhakālikaṃ jahitvā tadanantare yāvajīvike ṭhita’’nti vadanti, taṃ yuttaṃ, tañca bhagavatā odissānuññātattā paccavekkhaṇābhāve doso natthi. ‘‘Guḷodaka’nti vuttattā udakagatika’’nti vadanti. Yadi udakamissaṃ udakagatikaṃ hoti, madhupi siyā taṃ tathā anuññātattā. Mā hotu, appaṭiggahetvā paribhuñjitabbaṃ siyā udakagatikattā, tañca na hoti, ‘‘sabbatthāpi upaparikkhitvā gahetabba’’nti aññatarasmiṃ gaṇṭhipade vuttaṃ.
೨೮೫. ಸುಞ್ಞಾಗಾರನ್ತಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ।
285.Suññāgāranti catutthajjhānaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi
೧೭೧. ತರುಣಪಸನ್ನಮಹಾಮತ್ತವತ್ಥು • 171. Taruṇapasannamahāmattavatthu
೧೭೨. ಬೇಲಟ್ಠಕಚ್ಚಾನವತ್ಥು • 172. Belaṭṭhakaccānavatthu
೧೭೩. ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥು • 173. Pāṭaligāmavatthu
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā
ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾದಿಕಥಾ • Yāgumadhugoḷakādikathā
ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥುಕಥಾ • Pāṭaligāmavatthukathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Pāṭaligāmavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi
೧೭೦. ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾದಿಕಥಾ • 170. Yāgumadhugoḷakādikathā
೧೭೩. ಪಾಟಲಿಗಾಮವತ್ಥುಕಥಾ • 173. Pāṭaligāmavatthukathā