Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၁၇၀. ယာဂုမဓုဂောဠကာနုဇာနနာ
170. Yāgumadhugoḷakānujānanā
၂၈၂. အထ ခော ဘဂဝာ ဗာရာဏသိယံ ယထာဘိရန္တံ ဝိဟရိတ္ဝာ ယေန အန္ဓကဝိန္ဒံ တေန စာရိကံ ပက္ကာမိ, မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ, အဍ္ဎတေလသေဟိ ဘိက္ခုသတေဟိ။ တေန ခော ပန သမယေန ဇာနပဒာ မနုသ္သာ ဗဟုံ လောဏမ္ပိ, တေလမ္ပိ, တဏ္ဍုလမ္ပိ, ခာဒနီယမ္ပိ သကဋေသု အာရောပေတ္ဝာ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခသ္သ ဘိက္ခုသင္ဃသ္သ ပိဋ္ဌိတော ပိဋ္ဌိတော အနုဗန္ဓာ ဟောန္တိ – ယဒာ ပဋိပာဋိံ လဘိသ္သာမ တဒာ ဘတ္တံ ကရိသ္သာမာတိ, ပဉ္စမတ္တာနိ စ ဝိဃာသာဒသတာနိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အနုပုဗ္ဗေန စာရိကံ စရမာနော ယေန အန္ဓကဝိန္ဒံ တဒဝသရိ။ အထ ခော အညတရသ္သ ဗ္ရာဟ္မဏသ္သ ပဋိပာဋိံ အလဘန္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘အတီတာနိ 1 ခော မေ ဒ္ဝေ မာသာနိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ အနုဗန္ဓန္တသ္သ ‘ယဒာ ပဋိပာဋိံ လဘိသ္သာမိ တဒာ ဘတ္တံ ကရိသ္သာမီ’တိ, န စ မေ ပဋိပာဋိ လဗ္ဘတိ, အဟဉ္စမ္ဟိ ဧကတ္တကော 2, ဗဟု စ မေ ဃရာဝာသတ္ထော ဟာယတိ။ ယံနူနာဟံ ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေယ္ယံ; ယံ ဘတ္တဂ္ဂေ နာသ္သ, တံ ပဋိယာဒေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော သော ဗ္ရာဟ္မဏော ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော ဒ္ဝေ နာဒ္ဒသ – ယာဂုဉ္စ မဓုဂောဠကဉ္စ ။ အထ ခော သော ဗ္ရာဟ္မဏော ယေနာယသ္မာ အာနန္ဒော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ အာနန္ဒံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣဓ မေ, ဘော အာနန္ဒ, ပဋိပာဋိံ အလဘန္တသ္သ ဧတဒဟောသိ ‘အတီတာနိ ခော မေ ဒ္ဝေ မာသာနိ ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ အနုဗန္ဓန္တသ္သ, ယဒာ ပဋိပာဋိံ လဘိသ္သာမိ တဒာ ဘတ္တံ ကရိသ္သာမီတိ။ န စ မေ ပဋိပာဋိ လဗ္ဘတိ , အဟဉ္စမ္ဟိ ဧကတ္တကော, ဗဟု စ မေ ဃရာဝာသတ္ထော ဟာယတိ။ ယံနူနာဟံ ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေယ္ယံ; ယံ ဘတ္တဂ္ဂေ နာသ္သ, တံ ပဋိယာဒေယ္ယ’န္တိ။ သော ခော အဟံ, ဘော အာနန္ဒ, ဘတ္တဂ္ဂံ ဩလောကေန္တော ဒ္ဝေ နာဒ္ဒသံ – ယာဂုဉ္စ မဓုဂောဠကဉ္စ။ သစာဟံ, ဘော အာနန္ဒ, ပဋိယာဒေယ္ယံ ယာဂုဉ္စ မဓုဂောဠကဉ္စ, ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ မေ ဘဝံ ဂောတမော’’တိ? ‘‘တေန ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဘဂဝန္တံ ပဋိပုစ္ဆိသ္သာမီ’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ အာနန္ဒော ဘဂဝတော ဧတမတ္ထံ အာရောစေသိ။ တေန ဟာနန္ဒ, ပဋိယာဒေတူတိ။ တေန ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ပဋိယာဒေဟီတိ။ အထ ခော သော ဗ္ရာဟ္မဏော တသ္သာ ရတ္တိယာ အစ္စယေန ပဟူတံ ယာဂုဉ္စ မဓုဂောဠကဉ္စ ပဋိယာဒာပေတ္ဝာ ဘဂဝတော ဥပနာမေသိ – ပဋိဂ္ဂဏ္ဟာတု မေ ဘဝံ ဂောတမော ယာဂုဉ္စ မဓုဂောဠကဉ္စာတိ။ တေန ဟိ, ဗ္ရာဟ္မဏ, ဘိက္ခူနံ ဒေဟီတိ။ ဘိက္ခူ ကုက္ကုစ္စာယန္တာ န ပဋိဂ္ဂဏ္ဟန္တိ။ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟထ, ဘိက္ခဝေ, ပရိဘုဉ္ဇထာတိ။ အထ ခော သော ဗ္ရာဟ္မဏော ဗုဒ္ဓပ္ပမုခံ ဘိက္ခုသင္ဃံ ပဟူတာယ ယာဂုယာ စ မဓုဂောဠကေန စ သဟတ္ထာ သန္တပ္ပေတ္ဝာ သမ္ပဝာရေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဓောတဟတ္ထံ ဩနီတပတ္တပာဏိံ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ –
282. Atha kho bhagavā bārāṇasiyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena andhakavindaṃ tena cārikaṃ pakkāmi, mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ, aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena jānapadā manussā bahuṃ loṇampi, telampi, taṇḍulampi, khādanīyampi sakaṭesu āropetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa piṭṭhito piṭṭhito anubandhā honti – yadā paṭipāṭiṃ labhissāma tadā bhattaṃ karissāmāti, pañcamattāni ca vighāsādasatāni. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena andhakavindaṃ tadavasari. Atha kho aññatarassa brāhmaṇassa paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi – ‘‘atītāni 3 kho me dve māsāni buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ anubandhantassa ‘yadā paṭipāṭiṃ labhissāmi tadā bhattaṃ karissāmī’ti, na ca me paṭipāṭi labbhati, ahañcamhi ekattako 4, bahu ca me gharāvāsattho hāyati. Yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ; yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’’nti. Atha kho so brāhmaṇo bhattaggaṃ olokento dve nāddasa – yāguñca madhugoḷakañca . Atha kho so brāhmaṇo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘idha me, bho ānanda, paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi ‘atītāni kho me dve māsāni buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ anubandhantassa, yadā paṭipāṭiṃ labhissāmi tadā bhattaṃ karissāmīti. Na ca me paṭipāṭi labbhati , ahañcamhi ekattako, bahu ca me gharāvāsattho hāyati. Yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ; yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’nti. So kho ahaṃ, bho ānanda, bhattaggaṃ olokento dve nāddasaṃ – yāguñca madhugoḷakañca. Sacāhaṃ, bho ānanda, paṭiyādeyyaṃ yāguñca madhugoḷakañca, paṭiggaṇheyya me bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, bhagavantaṃ paṭipucchissāmī’’ti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi. Tena hānanda, paṭiyādetūti. Tena hi, brāhmaṇa, paṭiyādehīti. Atha kho so brāhmaṇo tassā rattiyā accayena pahūtaṃ yāguñca madhugoḷakañca paṭiyādāpetvā bhagavato upanāmesi – paṭiggaṇhātu me bhavaṃ gotamo yāguñca madhugoḷakañcāti. Tena hi, brāhmaṇa, bhikkhūnaṃ dehīti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti. Paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjathāti. Atha kho so brāhmaṇo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ pahūtāya yāguyā ca madhugoḷakena ca sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ dhotahatthaṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ brāhmaṇaṃ bhagavā etadavoca –
ကာလေန သက္ကစ္စ ဒဒာတိ ယာဂုံ။
Kālena sakkacca dadāti yāguṃ;
ဒသသ္သ ဌာနာနိ အနုပ္ပဝေစ္ဆတိ။
Dasassa ṭhānāni anuppavecchati;
အာယုဉ္စ ဝဏ္ဏဉ္စ သုခံ ဗလဉ္စ။
Āyuñca vaṇṇañca sukhaṃ balañca.
ပဋိဘာနမသ္သ ဥပဇာယတေ တတော။
Paṭibhānamassa upajāyate tato;
ခုဒ္ဒံ ပိပာသဉ္စ ဗ္ယပနေတိ ဝာတံ။
Khuddaṃ pipāsañca byapaneti vātaṃ;
သောဓေတိ ဝတ္ထိံ ပရိဏာမေတိ ဘုတ္တံ။
Sodheti vatthiṃ pariṇāmeti bhuttaṃ;
ဘေသဇ္ဇမေတံ သုဂတေန ဝဏ္ဏိတံ။
Bhesajjametaṃ sugatena vaṇṇitaṃ.
တသ္မာ ဟိ ယာဂုံ အလမေဝ ဒာတုံ။
Tasmā hi yāguṃ alameva dātuṃ;
နိစ္စံ မနုသ္သေန သုခတ္ထိကေန။
Niccaṃ manussena sukhatthikena;
ဒိဗ္ဗာနိ ဝာ ပတ္ထယတာ သုခာနိ။
Dibbāni vā patthayatā sukhāni;
မနုသ္သသောဘဂ္ယတမိစ္ဆတာ ဝာတိ။
Manussasobhagyatamicchatā vāti.
အထ ခော ဘဂဝာ တံ ဗ္ရာဟ္မဏံ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ပက္ကာမိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဧတသ္မိံ နိဒာနေ ဧတသ္မိံ ပကရဏေ ဓမ္မိံ ကထံ ကတ္ဝာ ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘အနုဇာနာမိ, ဘိက္ခဝေ, ယာဂုဉ္စ မဓုဂောဠကဉ္စာ’’တိ။
Atha kho bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yāguñca madhugoḷakañcā’’ti.
ယာဂုမဓုဂောဠကာနုဇာနနာ နိဋ္ဌိတာ။
Yāgumadhugoḷakānujānanā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ယာဂုမဓုဂောဠကာဒိကထာ • Yāgumadhugoḷakādikathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ယာဂုမဓုဂောဠကာဒိကထာဝဏ္ဏနာ • Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / ယာဂုမဓုဂောဠကာဒိကထာဝဏ္ဏနာ • Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၁၇၀. ယာဂုမဓုဂောဠကာဒိကထာ • 170. Yāgumadhugoḷakādikathā