| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi |
೧೭೦. ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾನುಜಾನನಾ
170. Yāgumadhugoḷakānujānanā
೨೮೨. ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಯಥಾಭಿರನ್ತಂ ವಿಹರಿತ್ವಾ ಯೇನ ಅನ್ಧಕವಿನ್ದಂ ತೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಾಮಿ, ಮಹತಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘೇನ ಸದ್ಧಿಂ, ಅಡ್ಢತೇಲಸೇಹಿ ಭಿಕ್ಖುಸತೇಹಿ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಜಾನಪದಾ ಮನುಸ್ಸಾ ಬಹುಂ ಲೋಣಮ್ಪಿ, ತೇಲಮ್ಪಿ, ತಣ್ಡುಲಮ್ಪಿ, ಖಾದನೀಯಮ್ಪಿ ಸಕಟೇಸು ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಪಿಟ್ಠಿತೋ ಅನುಬನ್ಧಾ ಹೋನ್ತಿ – ಯದಾ ಪಟಿಪಾಟಿಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮ ತದಾ ಭತ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾತಿ, ಪಞ್ಚಮತ್ತಾನಿ ಚ ವಿಘಾಸಾದಸತಾನಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋ ಯೇನ ಅನ್ಧಕವಿನ್ದಂ ತದವಸರಿ। ಅಥ ಖೋ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಪಟಿಪಾಟಿಂ ಅಲಭನ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಅತೀತಾನಿ 1 ಖೋ ಮೇ ದ್ವೇ ಮಾಸಾನಿ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಅನುಬನ್ಧನ್ತಸ್ಸ ‘ಯದಾ ಪಟಿಪಾಟಿಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ ತದಾ ಭತ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀ’ತಿ, ನ ಚ ಮೇ ಪಟಿಪಾಟಿ ಲಬ್ಭತಿ, ಅಹಞ್ಚಮ್ಹಿ ಏಕತ್ತಕೋ 2, ಬಹು ಚ ಮೇ ಘರಾವಾಸತ್ಥೋ ಹಾಯತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಭತ್ತಗ್ಗಂ ಓಲೋಕೇಯ್ಯಂ; ಯಂ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ನಾಸ್ಸ, ತಂ ಪಟಿಯಾದೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಭತ್ತಗ್ಗಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ದ್ವೇ ನಾದ್ದಸ – ಯಾಗುಞ್ಚ ಮಧುಗೋಳಕಞ್ಚ । ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಯೇನಾಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಆನನ್ದಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇಧ ಮೇ, ಭೋ ಆನನ್ದ, ಪಟಿಪಾಟಿಂ ಅಲಭನ್ತಸ್ಸ ಏತದಹೋಸಿ ‘ಅತೀತಾನಿ ಖೋ ಮೇ ದ್ವೇ ಮಾಸಾನಿ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಅನುಬನ್ಧನ್ತಸ್ಸ, ಯದಾ ಪಟಿಪಾಟಿಂ ಲಭಿಸ್ಸಾಮಿ ತದಾ ಭತ್ತಂ ಕರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ। ನ ಚ ಮೇ ಪಟಿಪಾಟಿ ಲಬ್ಭತಿ , ಅಹಞ್ಚಮ್ಹಿ ಏಕತ್ತಕೋ, ಬಹು ಚ ಮೇ ಘರಾವಾಸತ್ಥೋ ಹಾಯತಿ। ಯಂನೂನಾಹಂ ಭತ್ತಗ್ಗಂ ಓಲೋಕೇಯ್ಯಂ; ಯಂ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ನಾಸ್ಸ, ತಂ ಪಟಿಯಾದೇಯ್ಯ’ನ್ತಿ। ಸೋ ಖೋ ಅಹಂ, ಭೋ ಆನನ್ದ, ಭತ್ತಗ್ಗಂ ಓಲೋಕೇನ್ತೋ ದ್ವೇ ನಾದ್ದಸಂ – ಯಾಗುಞ್ಚ ಮಧುಗೋಳಕಞ್ಚ। ಸಚಾಹಂ, ಭೋ ಆನನ್ದ, ಪಟಿಯಾದೇಯ್ಯಂ ಯಾಗುಞ್ಚ ಮಧುಗೋಳಕಞ್ಚ, ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ ಮೇ ಭವಂ ಗೋತಮೋ’’ತಿ? ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಭಗವನ್ತಂ ಪಟಿಪುಚ್ಛಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಆನನ್ದೋ ಭಗವತೋ ಏತಮತ್ಥಂ ಆರೋಚೇಸಿ। ತೇನ ಹಾನನ್ದ, ಪಟಿಯಾದೇತೂತಿ। ತೇನ ಹಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಪಟಿಯಾದೇಹೀತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ತಸ್ಸಾ ರತ್ತಿಯಾ ಅಚ್ಚಯೇನ ಪಹೂತಂ ಯಾಗುಞ್ಚ ಮಧುಗೋಳಕಞ್ಚ ಪಟಿಯಾದಾಪೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಉಪನಾಮೇಸಿ – ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತು ಮೇ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಯಾಗುಞ್ಚ ಮಧುಗೋಳಕಞ್ಚಾತಿ। ತೇನ ಹಿ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣ, ಭಿಕ್ಖೂನಂ ದೇಹೀತಿ। ಭಿಕ್ಖೂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯನ್ತಾ ನ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಥ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಪರಿಭುಞ್ಜಥಾತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಪಹೂತಾಯ ಯಾಗುಯಾ ಚ ಮಧುಗೋಳಕೇನ ಚ ಸಹತ್ಥಾ ಸನ್ತಪ್ಪೇತ್ವಾ ಸಮ್ಪವಾರೇತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಧೋತಹತ್ಥಂ ಓನೀತಪತ್ತಪಾಣಿಂ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ಖೋ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
282. Atha kho bhagavā bārāṇasiyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena andhakavindaṃ tena cārikaṃ pakkāmi, mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ, aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena jānapadā manussā bahuṃ loṇampi, telampi, taṇḍulampi, khādanīyampi sakaṭesu āropetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa piṭṭhito piṭṭhito anubandhā honti – yadā paṭipāṭiṃ labhissāma tadā bhattaṃ karissāmāti, pañcamattāni ca vighāsādasatāni. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena andhakavindaṃ tadavasari. Atha kho aññatarassa brāhmaṇassa paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi – ‘‘atītāni 3 kho me dve māsāni buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ anubandhantassa ‘yadā paṭipāṭiṃ labhissāmi tadā bhattaṃ karissāmī’ti, na ca me paṭipāṭi labbhati, ahañcamhi ekattako 4, bahu ca me gharāvāsattho hāyati. Yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ; yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’’nti. Atha kho so brāhmaṇo bhattaggaṃ olokento dve nāddasa – yāguñca madhugoḷakañca . Atha kho so brāhmaṇo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘idha me, bho ānanda, paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi ‘atītāni kho me dve māsāni buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ anubandhantassa, yadā paṭipāṭiṃ labhissāmi tadā bhattaṃ karissāmīti. Na ca me paṭipāṭi labbhati , ahañcamhi ekattako, bahu ca me gharāvāsattho hāyati. Yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ; yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’nti. So kho ahaṃ, bho ānanda, bhattaggaṃ olokento dve nāddasaṃ – yāguñca madhugoḷakañca. Sacāhaṃ, bho ānanda, paṭiyādeyyaṃ yāguñca madhugoḷakañca, paṭiggaṇheyya me bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, bhagavantaṃ paṭipucchissāmī’’ti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi. Tena hānanda, paṭiyādetūti. Tena hi, brāhmaṇa, paṭiyādehīti. Atha kho so brāhmaṇo tassā rattiyā accayena pahūtaṃ yāguñca madhugoḷakañca paṭiyādāpetvā bhagavato upanāmesi – paṭiggaṇhātu me bhavaṃ gotamo yāguñca madhugoḷakañcāti. Tena hi, brāhmaṇa, bhikkhūnaṃ dehīti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti. Paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjathāti. Atha kho so brāhmaṇo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ pahūtāya yāguyā ca madhugoḷakena ca sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ dhotahatthaṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ brāhmaṇaṃ bhagavā etadavoca –
ಕಾಲೇನ ಸಕ್ಕಚ್ಚ ದದಾತಿ ಯಾಗುಂ।
Kālena sakkacca dadāti yāguṃ;
ದಸಸ್ಸ ಠಾನಾನಿ ಅನುಪ್ಪವೇಚ್ಛತಿ।
Dasassa ṭhānāni anuppavecchati;
ಆಯುಞ್ಚ ವಣ್ಣಞ್ಚ ಸುಖಂ ಬಲಞ್ಚ॥
Āyuñca vaṇṇañca sukhaṃ balañca.
ಪಟಿಭಾನಮಸ್ಸ ಉಪಜಾಯತೇ ತತೋ।
Paṭibhānamassa upajāyate tato;
ಖುದ್ದಂ ಪಿಪಾಸಞ್ಚ ಬ್ಯಪನೇತಿ ವಾತಂ।
Khuddaṃ pipāsañca byapaneti vātaṃ;
ಸೋಧೇತಿ ವತ್ಥಿಂ ಪರಿಣಾಮೇತಿ ಭುತ್ತಂ।
Sodheti vatthiṃ pariṇāmeti bhuttaṃ;
ಭೇಸಜ್ಜಮೇತಂ ಸುಗತೇನ ವಣ್ಣಿತಂ॥
Bhesajjametaṃ sugatena vaṇṇitaṃ.
ತಸ್ಮಾ ಹಿ ಯಾಗುಂ ಅಲಮೇವ ದಾತುಂ।
Tasmā hi yāguṃ alameva dātuṃ;
ನಿಚ್ಚಂ ಮನುಸ್ಸೇನ ಸುಖತ್ಥಿಕೇನ।
Niccaṃ manussena sukhatthikena;
ದಿಬ್ಬಾನಿ ವಾ ಪತ್ಥಯತಾ ಸುಖಾನಿ।
Dibbāni vā patthayatā sukhāni;
ಮನುಸ್ಸಸೋಭಗ್ಯತಮಿಚ್ಛತಾ ವಾತಿ॥
Manussasobhagyatamicchatā vāti.
ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ತಂ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ಇಮಾಹಿ ಗಾಥಾಹಿ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಏತಸ್ಮಿಂ ನಿದಾನೇ ಏತಸ್ಮಿಂ ಪಕರಣೇ ಧಮ್ಮಿಂ ಕಥಂ ಕತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಆಮನ್ತೇಸಿ – ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಯಾಗುಞ್ಚ ಮಧುಗೋಳಕಞ್ಚಾ’’ತಿ।
Atha kho bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yāguñca madhugoḷakañcā’’ti.
ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾನುಜಾನನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Yāgumadhugoḷakānujānanā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾದಿಕಥಾ • Yāgumadhugoḷakādikathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೭೦. ಯಾಗುಮಧುಗೋಳಕಾದಿಕಥಾ • 170. Yāgumadhugoḷakādikathā
