| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මහාවග්‌ගපාළි • Mahāvaggapāḷi |
170. යාගුමධුගොළකානුජානනා
170. Yāgumadhugoḷakānujānanā
282. අථ ඛො භගවා බාරාණසියං යථාභිරන්‌තං විහරිත්‌වා යෙන අන්‌ධකවින්‌දං තෙන චාරිකං පක්‌කාමි, මහතා භික්‌ඛුසඞ්‌ඝෙන සද්‌ධිං, අඩ්‌ඪතෙලසෙහි භික්‌ඛුසතෙහි. තෙන ඛො පන සමයෙන ජානපදා මනුස්‌සා බහුං ලොණම්‌පි, තෙලම්‌පි, තණ්‌ඩුලම්‌පි, ඛාදනීයම්‌පි සකටෙසු ආරොපෙත්‌වා බුද්‌ධප්‌පමුඛස්‌ස භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස පිට්‌ඨිතො පිට්‌ඨිතො අනුබන්‌ධා හොන්‌ති – යදා පටිපාටිං ලභිස්‌සාම තදා භත්‌තං කරිස්‌සාමාති, පඤ්‌චමත්‌තානි ච විඝාසාදසතානි. අථ ඛො භගවා අනුපුබ්‌බෙන චාරිකං චරමානො යෙන අන්‌ධකවින්‌දං තදවසරි. අථ ඛො අඤ්‌ඤතරස්‌ස බ්‍රාහ්‌මණස්‌ස පටිපාටිං අලභන්‌තස්‌ස එතදහොසි – ‘‘අතීතානි 1 ඛො මෙ ද්‌වෙ මාසානි බුද්‌ධප්‌පමුඛං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං අනුබන්‌ධන්‌තස්‌ස ‘යදා පටිපාටිං ලභිස්‌සාමි තදා භත්‌තං කරිස්‌සාමී’ති, න ච මෙ පටිපාටි ලබ්‌භති, අහඤ්‌චම්‌හි එකත්‌තකො 2, බහු ච මෙ ඝරාවාසත්‌ථො හායති. යංනූනාහං භත්‌තග්‌ගං ඔලොකෙය්‍යං; යං භත්‌තග්‌ගෙ නාස්‌ස, තං පටියාදෙය්‍ය’’න්‌ති. අථ ඛො සො බ්‍රාහ්‌මණො භත්‌තග්‌ගං ඔලොකෙන්‌තො ද්‌වෙ නාද්‌දස – යාගුඤ්‌ච මධුගොළකඤ්‌ච . අථ ඛො සො බ්‍රාහ්‌මණො යෙනායස්‌මා ආනන්‌දො තෙනුපසඞ්‌කමි, උපසඞ්‌කමිත්‌වා ආයස්‌මන්‌තං ආනන්‌දං එතදවොච – ‘‘ඉධ මෙ, භො ආනන්‌ද, පටිපාටිං අලභන්‌තස්‌ස එතදහොසි ‘අතීතානි ඛො මෙ ද්‌වෙ මාසානි බුද්‌ධප්‌පමුඛං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං අනුබන්‌ධන්‌තස්‌ස, යදා පටිපාටිං ලභිස්‌සාමි තදා භත්‌තං කරිස්‌සාමීති. න ච මෙ පටිපාටි ලබ්‌භති , අහඤ්‌චම්‌හි එකත්‌තකො, බහු ච මෙ ඝරාවාසත්‌ථො හායති. යංනූනාහං භත්‌තග්‌ගං ඔලොකෙය්‍යං; යං භත්‌තග්‌ගෙ නාස්‌ස, තං පටියාදෙය්‍ය’න්‌ති. සො ඛො අහං, භො ආනන්‌ද, භත්‌තග්‌ගං ඔලොකෙන්‌තො ද්‌වෙ නාද්‌දසං – යාගුඤ්‌ච මධුගොළකඤ්‌ච. සචාහං, භො ආනන්‌ද, පටියාදෙය්‍යං යාගුඤ්‌ච මධුගොළකඤ්‌ච, පටිග්‌ගණ්‌හෙය්‍ය මෙ භවං ගොතමො’’ති? ‘‘තෙන හි, බ්‍රාහ්‌මණ, භගවන්‌තං පටිපුච්‌ඡිස්‌සාමී’’ති. අථ ඛො ආයස්‌මා ආනන්‌දො භගවතො එතමත්‌ථං ආරොචෙසි. තෙන හානන්‌ද, පටියාදෙතූති. තෙන හි, බ්‍රාහ්‌මණ, පටියාදෙහීති. අථ ඛො සො බ්‍රාහ්‌මණො තස්‌සා රත්‌තියා අච්‌චයෙන පහූතං යාගුඤ්‌ච මධුගොළකඤ්‌ච පටියාදාපෙත්‌වා භගවතො උපනාමෙසි – පටිග්‌ගණ්‌හාතු මෙ භවං ගොතමො යාගුඤ්‌ච මධුගොළකඤ්‌චාති. තෙන හි, බ්‍රාහ්‌මණ, භික්‌ඛූනං දෙහීති. භික්‌ඛූ කුක්‌කුච්‌චායන්‌තා න පටිග්‌ගණ්‌හන්‌ති. පටිග්‌ගණ්‌හථ, භික්‌ඛවෙ, පරිභුඤ්‌ජථාති. අථ ඛො සො බ්‍රාහ්‌මණො බුද්‌ධප්‌පමුඛං භික්‌ඛුසඞ්‌ඝං පහූතාය යාගුයා ච මධුගොළකෙන ච සහත්‌ථා සන්‌තප්‌පෙත්‌වා සම්‌පවාරෙත්‌වා භගවන්‌තං ධොතහත්‌ථං ඔනීතපත්‌තපාණිං එකමන්‌තං නිසීදි. එකමන්‌තං නිසින්‌නං ඛො තං බ්‍රාහ්‌මණං භගවා එතදවොච –
282. Atha kho bhagavā bārāṇasiyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena andhakavindaṃ tena cārikaṃ pakkāmi, mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ, aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena jānapadā manussā bahuṃ loṇampi, telampi, taṇḍulampi, khādanīyampi sakaṭesu āropetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa piṭṭhito piṭṭhito anubandhā honti – yadā paṭipāṭiṃ labhissāma tadā bhattaṃ karissāmāti, pañcamattāni ca vighāsādasatāni. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena andhakavindaṃ tadavasari. Atha kho aññatarassa brāhmaṇassa paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi – ‘‘atītāni 3 kho me dve māsāni buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ anubandhantassa ‘yadā paṭipāṭiṃ labhissāmi tadā bhattaṃ karissāmī’ti, na ca me paṭipāṭi labbhati, ahañcamhi ekattako 4, bahu ca me gharāvāsattho hāyati. Yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ; yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’’nti. Atha kho so brāhmaṇo bhattaggaṃ olokento dve nāddasa – yāguñca madhugoḷakañca . Atha kho so brāhmaṇo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘idha me, bho ānanda, paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi ‘atītāni kho me dve māsāni buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ anubandhantassa, yadā paṭipāṭiṃ labhissāmi tadā bhattaṃ karissāmīti. Na ca me paṭipāṭi labbhati , ahañcamhi ekattako, bahu ca me gharāvāsattho hāyati. Yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ; yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’nti. So kho ahaṃ, bho ānanda, bhattaggaṃ olokento dve nāddasaṃ – yāguñca madhugoḷakañca. Sacāhaṃ, bho ānanda, paṭiyādeyyaṃ yāguñca madhugoḷakañca, paṭiggaṇheyya me bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, bhagavantaṃ paṭipucchissāmī’’ti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi. Tena hānanda, paṭiyādetūti. Tena hi, brāhmaṇa, paṭiyādehīti. Atha kho so brāhmaṇo tassā rattiyā accayena pahūtaṃ yāguñca madhugoḷakañca paṭiyādāpetvā bhagavato upanāmesi – paṭiggaṇhātu me bhavaṃ gotamo yāguñca madhugoḷakañcāti. Tena hi, brāhmaṇa, bhikkhūnaṃ dehīti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti. Paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjathāti. Atha kho so brāhmaṇo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ pahūtāya yāguyā ca madhugoḷakena ca sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ dhotahatthaṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ brāhmaṇaṃ bhagavā etadavoca –
කාලෙන සක්‌කච්‌ච දදාති යාගුං;
Kālena sakkacca dadāti yāguṃ;
දසස්‌ස ඨානානි අනුප්‌පවෙච්‌ඡති;
Dasassa ṭhānāni anuppavecchati;
ආයුඤ්‌ච වණ්‌ණඤ්‌ච සුඛං බලඤ්‌ච.
Āyuñca vaṇṇañca sukhaṃ balañca.
පටිභානමස්‌ස උපජායතෙ තතො;
Paṭibhānamassa upajāyate tato;
ඛුද්‌දං පිපාසඤ්‌ච බ්‍යපනෙති වාතං;
Khuddaṃ pipāsañca byapaneti vātaṃ;
සොධෙති වත්‌ථිං පරිණාමෙති භුත්‌තං;
Sodheti vatthiṃ pariṇāmeti bhuttaṃ;
භෙසජ්‌ජමෙතං සුගතෙන වණ්‌ණිතං.
Bhesajjametaṃ sugatena vaṇṇitaṃ.
තස්‌මා හි යාගුං අලමෙව දාතුං;
Tasmā hi yāguṃ alameva dātuṃ;
නිච්‌චං මනුස්‌සෙන සුඛත්‌ථිකෙන;
Niccaṃ manussena sukhatthikena;
දිබ්‌බානි වා පත්‌ථයතා සුඛානි;
Dibbāni vā patthayatā sukhāni;
මනුස්‌සසොභග්‍යතමිච්‌ඡතා වාති.
Manussasobhagyatamicchatā vāti.
අථ ඛො භගවා තං බ්‍රාහ්‌මණං ඉමාහි ගාථාහි අනුමොදිත්‌වා උට්‌ඨායාසනා පක්‌කාමි. අථ ඛො භගවා එතස්‌මිං නිදානෙ එතස්‌මිං පකරණෙ ධම්‌මිං කථං කත්‌වා භික්‌ඛූ ආමන්‌තෙසි – ‘‘අනුජානාමි, භික්‌ඛවෙ, යාගුඤ්‌ච මධුගොළකඤ්‌චා’’ති.
Atha kho bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yāguñca madhugoḷakañcā’’ti.
යාගුමධුගොළකානුජානනා නිට්‌ඨිතා.
Yāgumadhugoḷakānujānanā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / මහාවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Mahāvagga-aṭṭhakathā / යාගුමධුගොළකාදිකථා • Yāgumadhugoḷakādikathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / යාගුමධුගොළකාදිකථාවණ්‌ණනා • Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / යාගුමධුගොළකාදිකථාවණ්‌ණනා • Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / 170. යාගුමධුගොළකාදිකථා • 170. Yāgumadhugoḷakādikathā
