| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਹਾવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Mahāvaggapāḷi |
੧੭੦. ਯਾਗੁਮਧੁਗੋਲ਼ਕਾਨੁਜਾਨਨਾ
170. Yāgumadhugoḷakānujānanā
੨੮੨. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਅਨ੍ਧਕવਿਨ੍ਦਂ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ, ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਅਡ੍ਢਤੇਲਸੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਜਾਨਪਦਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਬਹੁਂ ਲੋਣਮ੍ਪਿ, ਤੇਲਮ੍ਪਿ, ਤਣ੍ਡੁਲਮ੍ਪਿ, ਖਾਦਨੀਯਮ੍ਪਿ ਸਕਟੇਸੁ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਯਦਾ ਪਟਿਪਾਟਿਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮ ਤਦਾ ਭਤ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ, ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਚ વਿਘਾਸਾਦਸਤਾਨਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਅਨ੍ਧਕવਿਨ੍ਦਂ ਤਦવਸਰਿ। ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਟਿਪਾਟਿਂ ਅਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਤੀਤਾਨਿ 1 ਖੋ ਮੇ ਦ੍વੇ ਮਾਸਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘ਯਦਾ ਪਟਿਪਾਟਿਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਦਾ ਭਤ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ, ਨ ਚ ਮੇ ਪਟਿਪਾਟਿ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਅਹਞ੍ਚਮ੍ਹਿ ਏਕਤ੍ਤਕੋ 2, ਬਹੁ ਚ ਮੇ ਘਰਾવਾਸਤ੍ਥੋ ਹਾਯਤਿ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਯ੍ਯਂ; ਯਂ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਨਾਸ੍ਸ, ਤਂ ਪਟਿਯਾਦੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਨਾਦ੍ਦਸ – ਯਾਗੁਞ੍ਚ ਮਧੁਗੋਲ਼ਕਞ੍ਚ । ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਇਧ ਮੇ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਪਟਿਪਾਟਿਂ ਅਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘ਅਤੀਤਾਨਿ ਖੋ ਮੇ ਦ੍વੇ ਮਾਸਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਯਦਾ ਪਟਿਪਾਟਿਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਦਾ ਭਤ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਨ ਚ ਮੇ ਪਟਿਪਾਟਿ ਲਬ੍ਭਤਿ , ਅਹਞ੍ਚਮ੍ਹਿ ਏਕਤ੍ਤਕੋ, ਬਹੁ ਚ ਮੇ ਘਰਾવਾਸਤ੍ਥੋ ਹਾਯਤਿ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਯ੍ਯਂ; ਯਂ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਨਾਸ੍ਸ, ਤਂ ਪਟਿਯਾਦੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਤ੍ਤਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਨਾਦ੍ਦਸਂ – ਯਾਗੁਞ੍ਚ ਮਧੁਗੋਲ਼ਕਞ੍ਚ। ਸਚਾਹਂ, ਭੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਪਟਿਯਾਦੇਯ੍ਯਂ ਯਾਗੁਞ੍ਚ ਮਧੁਗੋਲ਼ਕਞ੍ਚ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਮੇ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿ? ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਤੇਨ ਹਾਨਨ੍ਦ, ਪਟਿਯਾਦੇਤੂਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਟਿਯਾਦੇਹੀਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪਹੂਤਂ ਯਾਗੁਞ੍ਚ ਮਧੁਗੋਲ਼ਕਞ੍ਚ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਉਪਨਾਮੇਸਿ – ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਮੇ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਯਾਗੁਞ੍ਚ ਮਧੁਗੋਲ਼ਕਞ੍ਚਾਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦੇਹੀਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਾ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥਾਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਹੂਤਾਯ ਯਾਗੁਯਾ ਚ ਮਧੁਗੋਲ਼ਕੇਨ ਚ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਧੋਤਹਤ੍ਥਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
282. Atha kho bhagavā bārāṇasiyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena andhakavindaṃ tena cārikaṃ pakkāmi, mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ, aḍḍhatelasehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena jānapadā manussā bahuṃ loṇampi, telampi, taṇḍulampi, khādanīyampi sakaṭesu āropetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa piṭṭhito piṭṭhito anubandhā honti – yadā paṭipāṭiṃ labhissāma tadā bhattaṃ karissāmāti, pañcamattāni ca vighāsādasatāni. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena andhakavindaṃ tadavasari. Atha kho aññatarassa brāhmaṇassa paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi – ‘‘atītāni 3 kho me dve māsāni buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ anubandhantassa ‘yadā paṭipāṭiṃ labhissāmi tadā bhattaṃ karissāmī’ti, na ca me paṭipāṭi labbhati, ahañcamhi ekattako 4, bahu ca me gharāvāsattho hāyati. Yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ; yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’’nti. Atha kho so brāhmaṇo bhattaggaṃ olokento dve nāddasa – yāguñca madhugoḷakañca . Atha kho so brāhmaṇo yenāyasmā ānando tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘idha me, bho ānanda, paṭipāṭiṃ alabhantassa etadahosi ‘atītāni kho me dve māsāni buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ anubandhantassa, yadā paṭipāṭiṃ labhissāmi tadā bhattaṃ karissāmīti. Na ca me paṭipāṭi labbhati , ahañcamhi ekattako, bahu ca me gharāvāsattho hāyati. Yaṃnūnāhaṃ bhattaggaṃ olokeyyaṃ; yaṃ bhattagge nāssa, taṃ paṭiyādeyya’nti. So kho ahaṃ, bho ānanda, bhattaggaṃ olokento dve nāddasaṃ – yāguñca madhugoḷakañca. Sacāhaṃ, bho ānanda, paṭiyādeyyaṃ yāguñca madhugoḷakañca, paṭiggaṇheyya me bhavaṃ gotamo’’ti? ‘‘Tena hi, brāhmaṇa, bhagavantaṃ paṭipucchissāmī’’ti. Atha kho āyasmā ānando bhagavato etamatthaṃ ārocesi. Tena hānanda, paṭiyādetūti. Tena hi, brāhmaṇa, paṭiyādehīti. Atha kho so brāhmaṇo tassā rattiyā accayena pahūtaṃ yāguñca madhugoḷakañca paṭiyādāpetvā bhagavato upanāmesi – paṭiggaṇhātu me bhavaṃ gotamo yāguñca madhugoḷakañcāti. Tena hi, brāhmaṇa, bhikkhūnaṃ dehīti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti. Paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjathāti. Atha kho so brāhmaṇo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ pahūtāya yāguyā ca madhugoḷakena ca sahatthā santappetvā sampavāretvā bhagavantaṃ dhotahatthaṃ onītapattapāṇiṃ ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ brāhmaṇaṃ bhagavā etadavoca –
ਕਾਲੇਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚ ਦਦਾਤਿ ਯਾਗੁਂ।
Kālena sakkacca dadāti yāguṃ;
ਦਸਸ੍ਸ ਠਾਨਾਨਿ ਅਨੁਪ੍ਪવੇਚ੍ਛਤਿ।
Dasassa ṭhānāni anuppavecchati;
ਆਯੁਞ੍ਚ વਣ੍ਣਞ੍ਚ ਸੁਖਂ ਬਲਞ੍ਚ॥
Āyuñca vaṇṇañca sukhaṃ balañca.
ਪਟਿਭਾਨਮਸ੍ਸ ਉਪਜਾਯਤੇ ਤਤੋ।
Paṭibhānamassa upajāyate tato;
ਖੁਦ੍ਦਂ ਪਿਪਾਸਞ੍ਚ ਬ੍ਯਪਨੇਤਿ વਾਤਂ।
Khuddaṃ pipāsañca byapaneti vātaṃ;
ਸੋਧੇਤਿ વਤ੍ਥਿਂ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ ਭੁਤ੍ਤਂ।
Sodheti vatthiṃ pariṇāmeti bhuttaṃ;
ਭੇਸਜ੍ਜਮੇਤਂ ਸੁਗਤੇਨ વਣ੍ਣਿਤਂ॥
Bhesajjametaṃ sugatena vaṇṇitaṃ.
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਯਾਗੁਂ ਅਲਮੇવ ਦਾਤੁਂ।
Tasmā hi yāguṃ alameva dātuṃ;
ਨਿਚ੍ਚਂ ਮਨੁਸ੍ਸੇਨ ਸੁਖਤ੍ਥਿਕੇਨ।
Niccaṃ manussena sukhatthikena;
ਦਿਬ੍ਬਾਨਿ વਾ ਪਤ੍ਥਯਤਾ ਸੁਖਾਨਿ।
Dibbāni vā patthayatā sukhāni;
ਮਨੁਸ੍ਸਸੋਭਗ੍ਯਤਮਿਚ੍ਛਤਾ વਾਤਿ॥
Manussasobhagyatamicchatā vāti.
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾਗੁਞ੍ਚ ਮਧੁਗੋਲ਼ਕਞ੍ਚਾ’’ਤਿ।
Atha kho bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi – ‘‘anujānāmi, bhikkhave, yāguñca madhugoḷakañcā’’ti.
ਯਾਗੁਮਧੁਗੋਲ਼ਕਾਨੁਜਾਨਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Yāgumadhugoḷakānujānanā niṭṭhitā.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਹਾવਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ਯਾਗੁਮਧੁਗੋਲ਼ਕਾਦਿਕਥਾ • Yāgumadhugoḷakādikathā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਸਾਰਤ੍ਥਦੀਪਨੀ-ਟੀਕਾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ਯਾਗੁਮਧੁਗੋਲ਼ਕਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀ-ਟੀਕਾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ਯਾਗੁਮਧੁਗੋਲ਼ਕਾਦਿਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ • Yāgumadhugoḷakādikathāvaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / વਿਨਯਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ਪਾਚਿਤ੍ਯਾਦਿਯੋਜਨਾਪਾਲ਼ਿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ੧੭੦. ਯਾਗੁਮਧੁਗੋਲ਼ਕਾਦਿਕਥਾ • 170. Yāgumadhugoḷakādikathā
