| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೪. ಯಕ್ಖಪಹಾರಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
4. Yakkhapahārasuttavaṇṇanā
೩೪. ಚತುತ್ಥೇ ಕಪೋತಕನ್ದರಾಯನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ವಿಹಾರೇ। ತಸ್ಮಿಂ ಕಿರ ಪಬ್ಬತಕನ್ದರೇ ಪುಬ್ಬೇ ಬಹೂ ಕಪೋತಾ ವಸಿಂಸು, ತೇನ ಸಾ ಪಬ್ಬತಕನ್ದರಾ ‘‘ಕಪೋತಕನ್ದರಾ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಪರಭಾಗೇ ತತ್ಥ ಕತವಿಹಾರೋಪಿ ‘‘ಕಪೋತಕನ್ದರಾ’’ತ್ವೇವ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಕಪೋತಕನ್ದರಾಯನ್ತಿ ಏವಂನಾಮಕೇ ವಿಹಾರೇ’’ತಿ। ಜುಣ್ಹಾಯ ರತ್ತಿಯಾತಿ ಸುಕ್ಕಪಕ್ಖರತ್ತಿಯಂ। ನವೋರೋಪಿತೇಹಿ ಕೇಸೇಹೀತಿ ಅಚಿರಓಹಾರಿತೇಹಿ ಕೇಸೇಹಿ, ಇತ್ಥಮ್ಭೂತಲಕ್ಖಣೇ ಚೇತಂ ಕರಣವಚನಂ। ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇತಿ ಯತ್ಥ ಉಪರಿಚ್ಛದನಂ ಪರಿಕ್ಖೇಪೋ ವಾ ನತ್ಥಿ, ತಾದಿಸೇ ಆಕಾಸಙ್ಗಣೇ।
34. Catutthe kapotakandarāyanti evaṃnāmake vihāre. Tasmiṃ kira pabbatakandare pubbe bahū kapotā vasiṃsu, tena sā pabbatakandarā ‘‘kapotakandarā’’ti vuccati. Aparabhāge tattha katavihāropi ‘‘kapotakandarā’’tveva paññāyittha. Tena vuttaṃ – ‘‘kapotakandarāyanti evaṃnāmake vihāre’’ti. Juṇhāya rattiyāti sukkapakkharattiyaṃ. Navoropitehi kesehīti aciraohāritehi kesehi, itthambhūtalakkhaṇe cetaṃ karaṇavacanaṃ. Abbhokāseti yattha uparicchadanaṃ parikkhepo vā natthi, tādise ākāsaṅgaṇe.
ತತ್ಥ ಆಯಸ್ಮಾ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ, ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ನೀಲುಪ್ಪಲವಣ್ಣೋ। ಉಭೋಪಿ ಪನ ತೇ ಮಹಾಥೇರಾ ಉದಿಚ್ಚಬ್ರಾಹ್ಮಣಜಚ್ಚಾ ಕಪ್ಪಾನಂ ಸತಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಂ ಏಕಂ ಅಸಙ್ಖ್ಯೇಯ್ಯಂ ಅಭಿನೀಹಾರಸಮ್ಪನ್ನಾ ಛಳಭಿಞ್ಞಾಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಪ್ಪತ್ತಾ ಮಹಾಖೀಣಾಸವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಲಾಭಿನೋ ಸತ್ತಸಟ್ಠಿಯಾ ಸಾವಕಪಾರಮಿಞಾಣಾನಂ ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತಾ ಏತಂ ಕಪೋತಕನ್ದರವಿಹಾರಂ ಉಪಸೋಭಯನ್ತಾ ಏಕಂ ಕನಕಗುಹಂ ಪವಿಟ್ಠಾ ದ್ವೇ ಸೀಹಾ ವಿಯ, ಏಕಂ ವಿಜಮ್ಭನಭೂಮಿಂ ಓತಿಣ್ಣಾ ದ್ವೇ ಬ್ಯಗ್ಘಾ ವಿಯ, ಏಕಂ ಸುಪುಪ್ಫಿತಸಾಲವನಂ ಪವಿಟ್ಠಾ ದ್ವೇ ಛದ್ದನ್ತನಾಗರಾಜಾನೋ ವಿಯ, ಏಕಂ ಸಿಮ್ಬಲಿವನಂ ಪವಿಟ್ಠಾ ದ್ವೇ ಸುಪಣ್ಣರಾಜಾನೋ ವಿಯ, ಏಕಂ ನರವಾಹನಯಾನಂ ಅಭಿರುಳ್ಹಾ ದ್ವೇ ವೇಸ್ಸವಣಾ ವಿಯ, ಏಕಂ ಪಣ್ಡುಕಮ್ಬಲಸಿಲಾಸನಂ ಅಭಿನಿಸಿನ್ನಾ ದ್ವೇ ಸಕ್ಕಾ ವಿಯ, ಏಕವಿಮಾನಬ್ಭನ್ತರಗತಾ ದ್ವೇ ಮಹಾಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ವಿಯ, ಏಕಸ್ಮಿಂ ಗಗನಟ್ಠಾನೇ ಠಿತಾನಿ ದ್ವೇ ಚನ್ದಮಣ್ಡಲಾನಿ ವಿಯ, ದ್ವೇ ಸೂರಿಯಮಣ್ಡಲಾನಿ ವಿಯ ಚ ವಿರೋಚಿಂಸು। ತೇಸು ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ತುಣ್ಹೀ ನಿಸೀದಿ, ಆಯಸ್ಮಾ ಪನ ಸಾರಿಪುತ್ತೋ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಞ್ಞತರಂ ಸಮಾಧಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ’’ತಿ।
Tattha āyasmā sāriputto suvaṇṇavaṇṇo, āyasmā mahāmoggallāno nīluppalavaṇṇo. Ubhopi pana te mahātherā udiccabrāhmaṇajaccā kappānaṃ satasahassādhikaṃ ekaṃ asaṅkhyeyyaṃ abhinīhārasampannā chaḷabhiññāpaṭisambhidāppattā mahākhīṇāsavā samāpattilābhino sattasaṭṭhiyā sāvakapāramiñāṇānaṃ matthakappattā etaṃ kapotakandaravihāraṃ upasobhayantā ekaṃ kanakaguhaṃ paviṭṭhā dve sīhā viya, ekaṃ vijambhanabhūmiṃ otiṇṇā dve byagghā viya, ekaṃ supupphitasālavanaṃ paviṭṭhā dve chaddantanāgarājāno viya, ekaṃ simbalivanaṃ paviṭṭhā dve supaṇṇarājāno viya, ekaṃ naravāhanayānaṃ abhiruḷhā dve vessavaṇā viya, ekaṃ paṇḍukambalasilāsanaṃ abhinisinnā dve sakkā viya, ekavimānabbhantaragatā dve mahābrahmāno viya, ekasmiṃ gaganaṭṭhāne ṭhitāni dve candamaṇḍalāni viya, dve sūriyamaṇḍalāni viya ca virociṃsu. Tesu āyasmā mahāmoggallāno tuṇhī nisīdi, āyasmā pana sāriputto samāpajji. Tena vuttaṃ – ‘‘aññataraṃ samādhiṃ samāpajjitvā’’ti.
ತತ್ಥ ಅಞ್ಞತರಂ ಸಮಾಧಿನ್ತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾಬ್ರಹ್ಮವಿಹಾರಸಮಾಪತ್ತಿಂ। ಕೇಚಿ ‘‘ಸಞ್ಞಾವೇದಯಿತನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ, ಅಪರೇ ಪನಾಹು ‘‘ಆರುಪ್ಪಪಾದಕಂ ಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ’’ನ್ತಿ। ಇಮಾ ಏವ ಹಿ ತಿಸ್ಸೋ ಕಾಯರಕ್ಖಣಸಮತ್ಥಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಯೋ। ತತ್ಥ ನಿರೋಧಸಮಾಪತ್ತಿಯಾ ಸಮಾಧಿಪರಿಯಾಯಸಮ್ಭವೋ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತೋವ, ಪಚ್ಛಿಮಂಯೇವ ಪನ ಆಚರಿಯಾ ವಣ್ಣೇನ್ತಿ। ಉತ್ತರಾಯ ದಿಸಾಯ ದಕ್ಖಿಣಂ ದಿಸಂ ಗಚ್ಛನ್ತೀತಿ ಉತ್ತರಾಯ ದಿಸಾಯ ಯಕ್ಖಸಮಾಗಮಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅತ್ತನೋ ಭವನಂ ಗನ್ತುಂ ದಕ್ಖಿಣಂ ದಿಸಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ। ಪಟಿಭಾತಿ ಮನ್ತಿ ಉಪಟ್ಠಾತಿ ಮಮ। ಮನ್ತಿ ಹಿ ಪಟಿಸದ್ದಯೋಗೇನ ಸಾಮಿಅತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನಂ, ಇಮಸ್ಸ ಸೀಸೇ ಪಹಾರಂ ದಾತುಂ ಚಿತ್ತಂ ಮೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೋ ಕಿರ ಪುರಿಮಜಾತಿಯಂ ಥೇರೇ ಬದ್ಧಾಘಾತೋ, ತೇನಸ್ಸ ಥೇರಂ ದಿಸ್ವಾ ಪದುಟ್ಠಚಿತ್ತಸ್ಸ ಏವಂ ಅಹೋಸಿ। ಇತರೋ ಪನ ಸಪ್ಪಞ್ಞಜಾತಿಕೋ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪಟಿಸೇಧೇನ್ತೋ ‘‘ಅಲಂ ಸಮ್ಮಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಮಾ ಆಸಾದೇಸೀತಿ ಮಾ ಘಟ್ಟೇಸಿ, ಮಾ ಪಹಾರಂ ದೇಹೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಉಳಾರೋತಿ ಉಳಾರೇಹಿ ಉತ್ತಮೇಹಿ ಸೀಲಾದಿಗುಣೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗತೋ।
Tattha aññataraṃ samādhinti upekkhābrahmavihārasamāpattiṃ. Keci ‘‘saññāvedayitanirodhasamāpatti’’nti vadanti, apare panāhu ‘‘āruppapādakaṃ phalasamāpatti’’nti. Imā eva hi tisso kāyarakkhaṇasamatthā samāpattiyo. Tattha nirodhasamāpattiyā samādhipariyāyasambhavo heṭṭhā vuttova, pacchimaṃyeva pana ācariyā vaṇṇenti. Uttarāya disāya dakkhiṇaṃ disaṃ gacchantīti uttarāya disāya yakkhasamāgamaṃ gantvā attano bhavanaṃ gantuṃ dakkhiṇaṃ disaṃ gacchanti. Paṭibhāti manti upaṭṭhāti mama. Manti hi paṭisaddayogena sāmiatthe upayogavacanaṃ, imassa sīse pahāraṃ dātuṃ cittaṃ me uppajjatīti attho. So kira purimajātiyaṃ there baddhāghāto, tenassa theraṃ disvā paduṭṭhacittassa evaṃ ahosi. Itaro pana sappaññajātiko, tasmā taṃ paṭisedhento ‘‘alaṃ sammā’’tiādimāha. Tattha mā āsādesīti mā ghaṭṭesi, mā pahāraṃ dehīti vuttaṃ hoti. Uḷāroti uḷārehi uttamehi sīlādiguṇehi samannāgato.
ಅನಾದಿಯಿತ್ವಾತಿ ಆದರಂ ಅಕತ್ವಾ, ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಸ್ಸ ವಚನಂ ಅಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ತಂ ಅನಾದಿಯನ್ತೋ ನಾಮ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತಂ ಯಕ್ಖಂ ಅನಾದಿಯಿತ್ವಾ’’ತಿ। ಸೀಸೇ ಪಹಾರಂ ಅದಾಸೀತಿ ಸಬ್ಬಥಾಮೇನ ಉಸ್ಸಾಹಂ ಜನೇತ್ವಾ ಆಕಾಸೇ ಠಿತೋವ ಸೀಸೇ ಖಟಕಂ ಅದಾಸಿ, ಮುದ್ಧನಿ ಮುಟ್ಠಿಘಾತಂ ಅಕಾಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ತಾವ ಮಹಾತಿ ಥಾಮಮಹತ್ತೇನ ತತ್ತಕಂ ಮಹನ್ತೋ ಪಹಾರೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇನ ಪಹಾರೇನಾತಿ ತೇನ ಪಹಾರೇನ ಕರಣಭೂತೇನ। ಸತ್ತರತನನ್ತಿ ಪಮಾಣಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ರತನೇನ ಸತ್ತರತನಂ। ನಾಗನ್ತಿ ಹತ್ಥಿನಾಗಂ। ಓಸಾದೇಯ್ಯಾತಿ ಪಥವಿಯಂ ಓಸೀದಾಪೇಯ್ಯ ನಿಮುಜ್ಜಾಪೇಯ್ಯ। ‘‘ಓಸಾರೇಯ್ಯಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಚುಣ್ಣವಿಚುಣ್ಣಂ ಕರೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಡ್ಢಟ್ಠಮರತನನ್ತಿ ಅಡ್ಢೇನ ಅಟ್ಠನ್ನಂ ಪೂರಣಾನಿ ಅಡ್ಢಟ್ಠಮಾನಿ, ಅಡ್ಢಟ್ಠಮಾನಿ ರತನಾನಿ ಪಮಾಣಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಅಡ್ಢಟ್ಠಮರತನೋ, ತಂ ಅಡ್ಢಟ್ಠಮರತನಂ। ಮಹನ್ತಂ ಪಬ್ಬತಕೂಟನ್ತಿ ಕೇಲಾಸಕೂಟಪ್ಪಮಾಣಂ ವಿಪುಲಂ ಗಿರಿಕೂಟಂ। ಪದಾಲೇಯ್ಯಾತಿ ಸಕಲಿಕಾಕಾರೇನ ಭಿನ್ದೇಯ್ಯ। ಅಪಿ ಓಸಾದೇಯ್ಯ, ಅಪಿ ಪದಾಲೇಯ್ಯಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
Anādiyitvāti ādaraṃ akatvā, tassa vacanaṃ aggahetvā. Yasmā pana tassa vacanaṃ aggaṇhanto taṃ anādiyanto nāma hoti, tasmā vuttaṃ – ‘‘taṃ yakkhaṃ anādiyitvā’’ti. Sīse pahāraṃ adāsīti sabbathāmena ussāhaṃ janetvā ākāse ṭhitova sīse khaṭakaṃ adāsi, muddhani muṭṭhighātaṃ akāsīti attho. Tāva mahāti thāmamahattena tattakaṃ mahanto pahāro ahosi. Tena pahārenāti tena pahārena karaṇabhūtena. Sattaratananti pamāṇamajjhimassa purisassa ratanena sattaratanaṃ. Nāganti hatthināgaṃ. Osādeyyāti pathaviyaṃ osīdāpeyya nimujjāpeyya. ‘‘Osāreyyā’’tipi pāṭho, cuṇṇavicuṇṇaṃ kareyyāti attho. Aḍḍhaṭṭhamaratananti aḍḍhena aṭṭhannaṃ pūraṇāni aḍḍhaṭṭhamāni, aḍḍhaṭṭhamāni ratanāni pamāṇaṃ etassāti aḍḍhaṭṭhamaratano, taṃ aḍḍhaṭṭhamaratanaṃ. Mahantaṃ pabbatakūṭanti kelāsakūṭappamāṇaṃ vipulaṃ girikūṭaṃ. Padāleyyāti sakalikākārena bhindeyya. Api osādeyya, api padāleyyāti sambandho.
ತಾವದೇವ ಚಸ್ಸ ಸರೀರೇ ಮಹಾಪರಿಳಾಹೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜಿ, ಸೋ ವೇದನಾತುರೋ ಆಕಾಸೇ ಠಾತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಭೂಮಿಯಂ ಪತಿ, ತಙ್ಖಣಞ್ಞೇವ ಅಟ್ಠಸಟ್ಠಿಸಹಸ್ಸಾಧಿಕಯೋಜನಸತಸಹಸ್ಸುಬ್ಬೇಧಂ ಸಿನೇರುಮ್ಪಿ ಪಬ್ಬತರಾಜಾನಂ ಸನ್ಧಾರೇನ್ತೀ ಚತುನಹುತಾಧಿಕದ್ವಿಯೋಜನಸತಸಹಸ್ಸಬಹಲಾ ಮಹಾಪಥವೀ ತಂ ಪಾಪಸತ್ತಂ ಧಾರೇತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೀ ವಿಯ ವಿವರಮದಾಸಿ। ಅವೀಚಿತೋ ಜಾಲಾ ಉಟ್ಠಹಿತ್ವಾ ಕನ್ದನ್ತಂಯೇವ ತಂ ಗಣ್ಹಿಂಸು, ಸೋ ಕನ್ದನ್ತೋ ವಿಪ್ಪಲಪನ್ತೋ ಪತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಚ ಪನ ಸೋ ಯಕ್ಖೋ ‘ಡಯ್ಹಾಮಿ ಡಯ್ಹಾಮೀ’ತಿ ವತ್ವಾ ತತ್ಥೇವ ಮಹಾನಿರಯಂ ಅಪತಾಸೀತಿ। ತತ್ಥ ಅಪತಾಸೀತಿ ಅಪತಿ।
Tāvadeva cassa sarīre mahāpariḷāho uppajji, so vedanāturo ākāse ṭhātuṃ asakkonto bhūmiyaṃ pati, taṅkhaṇaññeva aṭṭhasaṭṭhisahassādhikayojanasatasahassubbedhaṃ sinerumpi pabbatarājānaṃ sandhārentī catunahutādhikadviyojanasatasahassabahalā mahāpathavī taṃ pāpasattaṃ dhāretuṃ asakkontī viya vivaramadāsi. Avīcito jālā uṭṭhahitvā kandantaṃyeva taṃ gaṇhiṃsu, so kandanto vippalapanto pati. Tena vuttaṃ – ‘‘atha ca pana so yakkho ‘ḍayhāmi ḍayhāmī’ti vatvā tattheva mahānirayaṃ apatāsīti. Tattha apatāsīti apati.
ಕಿಂ ಪನ ಸೋ ಯಕ್ಖತ್ತಭಾವೇನೇವ ನಿರಯಂ ಉಪಗಚ್ಛೀತಿ? ನ ಉಪಗಚ್ಛಿ, ಯಞ್ಹೇತ್ಥ ದಿಟ್ಠಧಮ್ಮವೇದನೀಯಂ ಪಾಪಕಮ್ಮಂ ಅಹೋಸಿ, ತಸ್ಸ ಬಲೇನ ಯಕ್ಖತ್ತಭಾವೇ ಮಹನ್ತಂ ದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವಿ। ಯಂ ಪನ ಉಪಪಜ್ಜವೇದನೀಯಂ ಆನನ್ತರಿಯಕಮ್ಮಂ, ತೇನ ಚುತಿಅನನ್ತರಂ ನಿರಯೇ ಉಪ್ಪಜ್ಜೀತಿ। ಥೇರಸ್ಸ ಪನ ಸಮಾಪತ್ತಿಬಲೇನ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿತಸರೀರಸ್ಸ ನ ಕೋಚಿ ವಿಕಾರೋ ಅಹೋಸಿ। ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ಅವುಟ್ಠಿತಕಾಲೇ ಹಿ ತಂ ಯಕ್ಖೋ ಪಹರಿ, ತಥಾ ಪಹರನ್ತಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುನಾ ದಿಸ್ವಾ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿಂ ಉಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮನಸಮಕಾಲಮೇವ ಚ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿ ಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ಉಟ್ಠಾಸಿ। ಅಥ ನಂ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ ಸರೀರವುತ್ತಿಂ ಪುಚ್ಛಿ, ಸೋಪಿಸ್ಸ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ, ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಆಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೋ…ಪೇ॰… ಅಪಿ ಚ ಮೇ ಸೀಸಂ ಥೋಕಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿ।
Kiṃ pana so yakkhattabhāveneva nirayaṃ upagacchīti? Na upagacchi, yañhettha diṭṭhadhammavedanīyaṃ pāpakammaṃ ahosi, tassa balena yakkhattabhāve mahantaṃ dukkhaṃ anubhavi. Yaṃ pana upapajjavedanīyaṃ ānantariyakammaṃ, tena cutianantaraṃ niraye uppajjīti. Therassa pana samāpattibalena upatthambhitasarīrassa na koci vikāro ahosi. Samāpattito avuṭṭhitakāle hi taṃ yakkho pahari, tathā paharantaṃ dibbacakkhunā disvā āyasmā mahāmoggallāno dhammasenāpatiṃ upasaṅkami, upasaṅkamanasamakālameva ca dhammasenāpati samāpattito uṭṭhāsi. Atha naṃ mahāmoggallāno sarīravuttiṃ pucchi, sopissa byākāsi, tena vuttaṃ – ‘‘addasā kho āyasmā mahāmoggallāno…pe… api ca me sīsaṃ thokaṃ dukkha’’nti.
ತತ್ಥ ಥೋಕಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಥೋಕಂ ಅಪ್ಪಮತ್ತಕಂ ಮಧುರಕಜಾತಂ ವಿಯ ಮೇ ಸೀಸಂ ದುಕ್ಖಿತಂ, ದುಕ್ಖಪ್ಪತ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ದುಕ್ಖಾಧಿಟ್ಠಾನಞ್ಹಿ ಸೀಸಂ ದುಕ್ಖನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸೀಸೇ ಥೋಕಂ ದುಕ್ಖ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಕಥಂ ಪನ ಸಮಾಪತ್ತಿಬಲೇನ ಸರೀರೇ ಉಪತ್ಥಮ್ಭಿತೇ ಥೇರಸ್ಸ ಸೀಸೇ ಥೋಕಮ್ಪಿ ದುಕ್ಖಂ ಅಹೋಸೀತಿ? ಅಚಿರೇನೇವ ವುಟ್ಠಿತತ್ತಾ। ಅನ್ತೋಸಮಾಪತ್ತಿಯಂ ಅಪಞ್ಞಾಯಮಾನದುಕ್ಖಞ್ಹಿ ಕಾಯನಿಸ್ಸಿತತ್ತಾ ನಿದ್ದಂ ಉಪಗತಸ್ಸ ಮಕಸಾದಿಜನಿತಂ ವಿಯ ಪಟಿಬುದ್ಧಸ್ಸ ಥೋಕಂ ಪಞ್ಞಾಯಿತ್ಥ।
Tattha thokaṃ dukkhanti thokaṃ appamattakaṃ madhurakajātaṃ viya me sīsaṃ dukkhitaṃ, dukkhappattanti attho. Dukkhādhiṭṭhānañhi sīsaṃ dukkhanti vuttaṃ. ‘‘Sīse thokaṃ dukkha’’ntipi pāṭho. Kathaṃ pana samāpattibalena sarīre upatthambhite therassa sīse thokampi dukkhaṃ ahosīti? Acireneva vuṭṭhitattā. Antosamāpattiyaṃ apaññāyamānadukkhañhi kāyanissitattā niddaṃ upagatassa makasādijanitaṃ viya paṭibuddhassa thokaṃ paññāyittha.
‘‘ಮಹಾಬಲೇನ ಯಕ್ಖೇನ ತಥಾ ಸಬ್ಬುಸ್ಸಾಹೇನ ಪಹಟೇ ಸರೀರೇಪಿ ವಿಕಾರೋ ನಾಮ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ಅಚ್ಛರಿಯಬ್ಭುತಚಿತ್ತಜಾತೇನ ಆಯಸ್ಮತಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನೇನ ‘‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಆವುಸೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಧಮ್ಮಸೇನಾಪತಿನೋ ಮಹಾನುಭಾವತಾಯ ವಿಭಾವಿತಾಯ ಸೋಪಿಸ್ಸ ‘ಅಚ್ಛರಿಯಂ, ಆವುಸೋ ಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಾ’’ತಿಆದಿನಾ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಮಹನ್ತತಾಪಕಾಸನಾಪದೇಸೇನ ಅತ್ತನೋ ಇಸ್ಸಾಮಚ್ಛರಿಯಾಹಙ್ಕಾರಾದಿಮಲಾನಂ ಸುಪ್ಪಹೀನತಂ ದೀಪೇತಿ। ಪಂಸುಪಿಸಾಚಕಮ್ಪಿ ನ ಪಸ್ಸಾಮಾತಿ ಸಙ್ಕಾರಕೂಟಾದೀಸು ವಿಚರಣಕಖುದ್ದಕಪೇತಮ್ಪಿ ನ ಪಸ್ಸಾಮ। ಇತಿ ಅಧಿಗಮಪ್ಪಿಚ್ಛಾನಂ ಅಗ್ಗಭೂತೋ ಮಹಾಥೇರೋ ತಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ ಅನಾವಜ್ಜನೇನ ತೇಸಂ ಅದಸ್ಸನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ತೇನೇವಾಹ ‘‘ಏತರಹೀ’’ತಿ।
‘‘Mahābalena yakkhena tathā sabbussāhena pahaṭe sarīrepi vikāro nāma natthī’’ti acchariyabbhutacittajātena āyasmatā mahāmoggallānena ‘‘acchariyaṃ, āvuso sāriputtā’’tiādinā dhammasenāpatino mahānubhāvatāya vibhāvitāya sopissa ‘acchariyaṃ, āvuso moggallānā’’tiādinā iddhānubhāvamahantatāpakāsanāpadesena attano issāmacchariyāhaṅkārādimalānaṃ suppahīnataṃ dīpeti. Paṃsupisācakampi na passāmāti saṅkārakūṭādīsu vicaraṇakakhuddakapetampi na passāma. Iti adhigamappicchānaṃ aggabhūto mahāthero tasmiṃ kāle anāvajjanena tesaṃ adassanaṃ sandhāya vadati. Tenevāha ‘‘etarahī’’ti.
ಭಗವಾ ಪನ ವೇಳುವನೇ ಠಿತೋ ಉಭಿನ್ನಂ ಅಗ್ಗಸಾವಕಾನಂ ಇಮಂ ಕಥಾಸಲ್ಲಾಪಂ ದಿಬ್ಬಸೋತೇನ ಅಸ್ಸೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಸ್ಸೋಸಿ ಖೋ ಭಗವಾ’’ತಿಆದಿ, ತಂ ವುತ್ತತ್ಥಮೇವ।
Bhagavā pana veḷuvane ṭhito ubhinnaṃ aggasāvakānaṃ imaṃ kathāsallāpaṃ dibbasotena assosi. Tena vuttaṃ – ‘‘assosi kho bhagavā’’tiādi, taṃ vuttatthameva.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸಾರಿಪುತ್ತಸ್ಸ ಸಮಾಪತ್ತಿಬಲೂಪಗತಂ ಇದ್ಧಾನುಭಾವಮಹನ್ತತಂ ವಿದಿತ್ವಾ। ಇಮಂ ಉದಾನನ್ತಿ ತಸ್ಸೇವ ತಾದಿಭಾವಪ್ಪತ್ತಿದೀಪಕಂ ಇಮಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ āyasmato sāriputtassa samāpattibalūpagataṃ iddhānubhāvamahantataṃ viditvā. Imaṃ udānanti tasseva tādibhāvappattidīpakaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಸೇಲೂಪಮಂ ಚಿತ್ತಂ, ಠಿತಂ ನಾನುಪಕಮ್ಪತೀತಿ ಯಸ್ಸ ಖೀಣಾಸವಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಏಕಗ್ಘನಸಿಲಾಮಯಪಬ್ಬತೂಪಮಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಇಞ್ಜನಾನಂ ಅಭಾವತೋ ವಸೀಭಾವಪ್ಪತ್ತಿಯಾವ ಠಿತಂ ಸಬ್ಬೇಹಿಪಿ ಲೋಕಧಮ್ಮೇಹಿ ನಾನುಪಕಮ್ಪತಿ ನ ಪವೇಧತಿ। ಇದಾನಿಸ್ಸ ಅಕಮ್ಪನಾಕಾರಂ ಸದ್ಧಿಂ ಕಾರಣೇನ ದಸ್ಸೇತುಂ ‘‘ವಿರತ್ತ’’ನ್ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ವಿರತ್ತಂ ರಜನೀಯೇಸೂತಿ ವಿರಾಗಸಙ್ಖಾತೇನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೇನ ರಜನೀಯೇಸು ರಾಗುಪ್ಪತ್ತಿಹೇತುಭೂತೇಸು ಸಬ್ಬೇಸು ತೇಭೂಮಕಧಮ್ಮೇಸು ವಿರತ್ತಂ, ತತ್ಥ ಸಬ್ಬಸೋ ಸಮುಚ್ಛಿನ್ನರಾಗನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕೋಪನೇಯ್ಯೇತಿ ಪಟಿಘಟ್ಠಾನೀಯೇ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಆಘಾತವತ್ಥುಸ್ಮಿಂ ನ ಕುಪ್ಪತಿ ನ ದುಸ್ಸತಿ ನ ವಿಕಾರಂ ಆಪಜ್ಜತಿ। ಯಸ್ಸೇವಂ ಭಾವಿತಂ ಚಿತ್ತನ್ತಿ ಯಸ್ಸ ಯಥಾವುತ್ತಸ್ಸ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲಸ್ಸ ಚಿತ್ತಂ ಏವಂ ವುತ್ತನಯೇನ ತಾದಿಭಾವಾವಹನಭಾವೇನ ಭಾವಿತಂ। ಕುತೋ ತಂ ದುಕ್ಖಮೇಸ್ಸತೀತಿ ತಂ ಉತ್ತಮಪುಗ್ಗಲಂ ಕುತೋ ಸತ್ತತೋ ಸಙ್ಖಾರತೋ ವಾ ದುಕ್ಖಂ ಉಪಗಮಿಸ್ಸತಿ, ನ ತಾದಿಸಸ್ಸ ದುಕ್ಖಂ ಅತ್ಥೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tattha yassa selūpamaṃ cittaṃ, ṭhitaṃ nānupakampatīti yassa khīṇāsavassa cittaṃ ekagghanasilāmayapabbatūpamaṃ sabbesaṃ iñjanānaṃ abhāvato vasībhāvappattiyāva ṭhitaṃ sabbehipi lokadhammehi nānupakampati na pavedhati. Idānissa akampanākāraṃ saddhiṃ kāraṇena dassetuṃ ‘‘viratta’’ntiādi vuttaṃ. Tattha virattaṃ rajanīyesūti virāgasaṅkhātena ariyamaggena rajanīyesu rāguppattihetubhūtesu sabbesu tebhūmakadhammesu virattaṃ, tattha sabbaso samucchinnarāganti attho. Kopaneyyeti paṭighaṭṭhānīye sabbasmimpi āghātavatthusmiṃ na kuppati na dussati na vikāraṃ āpajjati. Yassevaṃ bhāvitaṃ cittanti yassa yathāvuttassa ariyapuggalassa cittaṃ evaṃ vuttanayena tādibhāvāvahanabhāvena bhāvitaṃ. Kuto taṃ dukkhamessatīti taṃ uttamapuggalaṃ kuto sattato saṅkhārato vā dukkhaṃ upagamissati, na tādisassa dukkhaṃ atthīti attho.
ಚತುತ್ಥಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Catutthasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೪. ಯಕ್ಖಪಹಾರಸುತ್ತಂ • 4. Yakkhapahārasuttaṃ
