| Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / படிஸம்பி⁴தா³மக்³க³-அட்ட²கதா² • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
70. யமகபாடிஹீரஞாணனித்³தே³ஸவண்ணனா
70. Yamakapāṭihīrañāṇaniddesavaṇṇanā
116. யமகபாடிஹீரஞாணனித்³தே³ஸே அஸாதா⁴ரணங் ஸாவகேஹீதி ஸேஸாஸாதா⁴ரணஞாணனித்³தே³ஸே அஞ்ஞவசனேஹி ஓகாஸாபா⁴வதோ ந வுத்தங், இத⁴ பன அஞ்ஞவசனாபா⁴வதோ வுத்தந்தி வேதி³தப்³ப³ங். உபரிமகாயதோதி நாபி⁴யா உத்³த⁴ங் ஸரீரதோ. அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததீதி தேஜோகஸிணாரம்மணங் பாத³கஜ்ஜா²னங் ஸமாபஜ்ஜித்வா வுட்டா²ய ‘‘உபரிமகாயதோ அக்³கி³ஜாலா வுட்டா²தூ’’தி ஆவஜ்ஜித்வா பரிகம்மங் கத்வா அனந்தரங் அபி⁴ஞ்ஞாஞாணேன ‘‘உபரிமகாயதோ அக்³கி³ஜாலா வுட்டா²தூ’’தி அதி⁴ட்டி²தே ஸஹ அதி⁴ட்டா²னா உபரிமகாயதோ அக்³கி³ஜாலா வுட்டா²தி. ஸா ஹி இத⁴ ராஸட்டே²ன க²ந்தோ⁴தி வுத்தா. ஹெட்டி²மகாயதோதி நாபி⁴தோ ஹெட்டா² ஸரீரதோ. உத³கதா⁴ரா பவத்ததீதி ஆபோகஸிணாரம்மணங் பாத³கஜ்ஜா²னங் ஸமாபஜ்ஜித்வா வுட்டா²ய ‘‘ஹெட்டி²மகாயதோ உத³கதா⁴ரா வுட்டா²தூ’’தி ஆவஜ்ஜித்வா பரிகம்மங் கத்வா அனந்தரங் அபி⁴ஞ்ஞாஞாணேன ‘‘ஹெட்டி²மகாயதோ உத³கதா⁴ரா வுட்டா²தூ’’தி அதி⁴ட்டி²தே ஸஹ அதி⁴ட்டா²னா ஹெட்டி²மகாயதோ உத³கதா⁴ரா வுட்டா²தி. உப⁴யத்தா²பி அப்³பொ³ச்சே²த³வஸேன பவத்ததீதி வுத்தங். அதி⁴ட்டா²னஸ்ஸ ஆவஜ்ஜனஸ்ஸ ச அந்தரே த்³வே ப⁴வங்க³சித்தானி வத்தந்தி. தஸ்மாயேவ யுக³லா ஹுத்வா அக்³கி³க்க²ந்த⁴உத³கதா⁴ரா பவத்தந்தி, அந்தரங் ந பஞ்ஞாயதி. அஞ்ஞேஸங் பன ப⁴வங்க³பரிச்சே²தோ³ நத்தி² . புரத்தி²மகாயதோதி அபி⁴முக²பஸ்ஸதோ. பச்சி²மகாயதோதி பிட்டி²பஸ்ஸதோ. த³க்கி²ணஅக்கி²தோ வாமஅக்கி²தோதிஆதி³ ஸமாஸபாடோ²யேவ, ந அஞ்ஞோ. த³க்கி²ணனாஸிகாஸோததோ வாமனாஸிகாஸோததோதி பாடோ² ஸுந்த³ரோ. ரஸ்ஸங் கத்வாபி பட²ந்தி. அங்ஸகூடதோதி எத்த² அப்³பு⁴க்³க³தட்டே²ன கூடோ வியாதி கூடோ, அங்ஸோயேவ கூடோ அங்ஸகூடோ. அங்கு³லங்கு³லேஹீதி அங்கு³லீஹி அங்கு³லீஹி. அங்கு³லந்தரிகாஹீதி அங்கு³லீனங் அந்தரிகாஹி. ஏகேகலோமதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, ஏகேகலோமதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததீதி உப⁴யத்தா²பி ஆமேடி³தவசனேன ஸப்³ப³லோமானங் பரியாதி³ன்னத்தா ஏகேகலோமதோவ அக்³கி³க்க²ந்த⁴உத³கதா⁴ரா யுக³லா யுக³லா ஹுத்வா பவத்தந்தீதி வுத்தங் ஹோதி. லோமகூபதோ லோமகூபதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, லோமகூபதோ லோமகூபதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததீதி எத்தா²பி ஏஸேவ நயோ. கேஸுசி பொத்த²கேஸு ‘‘ஏகேகலோமதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி. லோமகூபதோ லோமகூபதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததி, லோமகூபதோ லோமகூபதோ அக்³கி³க்க²ந்தோ⁴ பவத்ததி, ஏகேகலோமதோ உத³கதா⁴ரா பவத்ததீ’’தி லிகி²தங். தம்பி யுஜ்ஜதியேவ. பாடிஹீரஸ்ஸ அதிஸுகு²மத்ததீ³பனதோ பன புரிமபாடோ²யேவ ஸுந்த³ரதரோ.
116. Yamakapāṭihīrañāṇaniddese asādhāraṇaṃ sāvakehīti sesāsādhāraṇañāṇaniddese aññavacanehi okāsābhāvato na vuttaṃ, idha pana aññavacanābhāvato vuttanti veditabbaṃ. Uparimakāyatoti nābhiyā uddhaṃ sarīrato. Aggikkhandho pavattatīti tejokasiṇārammaṇaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘uparimakāyato aggijālā vuṭṭhātū’’ti āvajjitvā parikammaṃ katvā anantaraṃ abhiññāñāṇena ‘‘uparimakāyato aggijālā vuṭṭhātū’’ti adhiṭṭhite saha adhiṭṭhānā uparimakāyato aggijālā vuṭṭhāti. Sā hi idha rāsaṭṭhena khandhoti vuttā. Heṭṭhimakāyatoti nābhito heṭṭhā sarīrato. Udakadhārā pavattatīti āpokasiṇārammaṇaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘heṭṭhimakāyato udakadhārā vuṭṭhātū’’ti āvajjitvā parikammaṃ katvā anantaraṃ abhiññāñāṇena ‘‘heṭṭhimakāyato udakadhārā vuṭṭhātū’’ti adhiṭṭhite saha adhiṭṭhānā heṭṭhimakāyato udakadhārā vuṭṭhāti. Ubhayatthāpi abbocchedavasena pavattatīti vuttaṃ. Adhiṭṭhānassa āvajjanassa ca antare dve bhavaṅgacittāni vattanti. Tasmāyeva yugalā hutvā aggikkhandhaudakadhārā pavattanti, antaraṃ na paññāyati. Aññesaṃ pana bhavaṅgaparicchedo natthi . Puratthimakāyatoti abhimukhapassato. Pacchimakāyatoti piṭṭhipassato. Dakkhiṇaakkhito vāmaakkhitotiādi samāsapāṭhoyeva, na añño. Dakkhiṇanāsikāsotato vāmanāsikāsotatoti pāṭho sundaro. Rassaṃ katvāpi paṭhanti. Aṃsakūṭatoti ettha abbhuggataṭṭhena kūṭo viyāti kūṭo, aṃsoyeva kūṭo aṃsakūṭo. Aṅgulaṅgulehīti aṅgulīhi aṅgulīhi. Aṅgulantarikāhīti aṅgulīnaṃ antarikāhi. Ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhārā pavattatīti ubhayatthāpi āmeḍitavacanena sabbalomānaṃ pariyādinnattā ekekalomatova aggikkhandhaudakadhārā yugalā yugalā hutvā pavattantīti vuttaṃ hoti. Lomakūpato lomakūpato aggikkhandho pavattati, lomakūpato lomakūpato udakadhārā pavattatīti etthāpi eseva nayo. Kesuci potthakesu ‘‘ekekalomato aggikkhandho pavattati. Lomakūpato lomakūpato udakadhārā pavattati, lomakūpato lomakūpato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhārā pavattatī’’ti likhitaṃ. Tampi yujjatiyeva. Pāṭihīrassa atisukhumattadīpanato pana purimapāṭhoyeva sundarataro.
இதா³னி ச²ன்னங் வண்ணானந்தி கோ ஸம்ப³ந்தோ⁴? ஹெட்டா² ‘‘உபரிமகாயதோ’’திஆதீ³ஹி அனேகேஹி ஸரீராவயவா வுத்தா. தேன ஸரீராவயவஸம்ப³ந்தோ⁴ பவத்ததீதி வசனஸம்ப³ந்தே⁴ன ச யமகபாடிஹீராதி⁴காரேன ச ச²ன்னங் வண்ணானங் ஸரீராவயவபூ⁴தானங் ரஸ்மியோ யமகா ஹுத்வா பவத்தந்தீதி வுத்தங் ஹோதி. ஸாமிவசனஸம்ப³ந்தே⁴ன ச அவஸ்ஸங் ‘‘ரஸ்மியோ’’தி பாட²ஸேஸோ இச்சி²தப்³போ³யேவ. நீலானந்தி உமாபுப்ப²வண்ணானங். பீதகானந்தி கணிகாரபுப்ப²வண்ணானங். லோஹிதகானந்தி இந்த³கோ³பகவண்ணானங். ஓதா³தானந்தி ஓஸதி⁴தாரகவண்ணானங். மஞ்ஜிட்டா²னந்தி மந்த³ரத்தவண்ணானங். பப⁴ஸ்ஸரானந்தி பபா⁴ஸனபகதிகானங் பப⁴ஸ்ஸரவண்ணானங். பப⁴ஸ்ஸரவண்ணே விஸுங் அவிஜ்ஜமானேபி வுத்தேஸு பஞ்சஸு வண்ணேஸு யே யே பபா⁴ ஸமுஜ்ஜலா, தே தே பப⁴ஸ்ஸரா. ததா² ஹி ததா²க³தஸ்ஸ யமகபாடிஹீரங் கரொந்தஸ்ஸ யமகபாடிஹீரஞாணப³லேனேவ கேஸமஸ்ஸூனஞ்சேவ அக்கீ²னஞ்ச நீலட்டா²னேஹி நீலரஸ்மியோ நிக்க²மந்தி, யாஸங் வஸேன க³க³னதலங் அஞ்ஜனசுண்ணஸமோகிண்ணங் விய உமாபுப்ப²னீலுப்பலத³லஸஞ்ச²ன்னங் விய வீதிபதந்தமணிதாலவண்டங் விய பஸாரிதமேசகபடங் விய ச ஹோதி. ச²விதோ சேவ அக்கீ²னஞ்ச பீதகட்டா²னேஹி பீதரஸ்மியோ நிக்க²மந்தி, யாஸங் வஸேன தி³ஸாபா⁴கா³ ஸுவண்ணரஸனிஸிஞ்சமானா விய ஸுவண்ணபடபஸாரிதா விய குங்குமசுண்ணகணிகாரபுப்ப²ஸம்பரிகிண்ணா விய ச விரோசந்தி. மங்ஸலோஹிதேஹி சேவ அக்கீ²னஞ்ச ரத்தட்டா²னேஹி லோஹிதரஸ்மியோ நிக்க²மந்தி, யாஸங் வஸேன தி³ஸாபா⁴கா³ சினபிட்ட²சுண்ணரஞ்ஜிதா விய ஸுபக்கலாகா²ரஸனிஸிஞ்சமானா விய ரத்தகம்ப³லபரிக்கி²த்தா விய ஜயஸுமனபாலிப⁴த்³த³கப³ந்து⁴ஜீவககுஸுமஸம்பரிகிண்ணா விய ச விரோசந்தி. அட்டீ²ஹி சேவ த³ந்தேஹி ச அக்கீ²னஞ்ச ஸேதட்டா²னேஹி ஓதா³தரஸ்மியோ நிக்க²மந்தி, யாஸங் வஸேன தி³ஸாபா⁴கா³ ரஜதகுடேஹி ஆஸிஞ்சமானகீ²ரதா⁴ராஸம்பரிகிண்ணா விய பஸாரிதரஜதபட்டவிதானா விய வீதிபதந்தரஜததாலவண்டா விய குந்த³குமுத³ஸிந்து³வாரஸுமனமல்லிகாதி³குஸுமஸஞ்ச²ன்னா விய ச விரோசந்தி. ஹத்த²தலபாத³தலாதீ³ஹி மந்த³ரத்தட்டா²னேஹி மஞ்ஜிட்ட²ரஸ்மியோ நிக்க²மந்தி, யாஸங் வஸேன தி³ஸாபா⁴கா³ பவாளஜாலபரிக்கி²த்தா விய ரத்தகுரவககுஸுமஸமோகிண்ணா விய ச விரோசந்தி. உண்ணானகா²தீ³ஹி பப⁴ஸ்ஸரட்டா²னேஹி பப⁴ஸ்ஸரரஸ்மியோ நிக்க²மந்தி, யாஸங் வஸேன தி³ஸாபா⁴கா³ ஓஸதி⁴தாரகபுஞ்ஜபுண்ணா விய விஜ்ஜுபடலாதி³பரிபுண்ணா விய ச விரோசந்தி.
Idāni channaṃ vaṇṇānanti ko sambandho? Heṭṭhā ‘‘uparimakāyato’’tiādīhi anekehi sarīrāvayavā vuttā. Tena sarīrāvayavasambandho pavattatīti vacanasambandhena ca yamakapāṭihīrādhikārena ca channaṃ vaṇṇānaṃ sarīrāvayavabhūtānaṃ rasmiyo yamakā hutvā pavattantīti vuttaṃ hoti. Sāmivacanasambandhena ca avassaṃ ‘‘rasmiyo’’ti pāṭhaseso icchitabboyeva. Nīlānanti umāpupphavaṇṇānaṃ. Pītakānanti kaṇikārapupphavaṇṇānaṃ. Lohitakānanti indagopakavaṇṇānaṃ. Odātānanti osadhitārakavaṇṇānaṃ. Mañjiṭṭhānanti mandarattavaṇṇānaṃ. Pabhassarānanti pabhāsanapakatikānaṃ pabhassaravaṇṇānaṃ. Pabhassaravaṇṇe visuṃ avijjamānepi vuttesu pañcasu vaṇṇesu ye ye pabhā samujjalā, te te pabhassarā. Tathā hi tathāgatassa yamakapāṭihīraṃ karontassa yamakapāṭihīrañāṇabaleneva kesamassūnañceva akkhīnañca nīlaṭṭhānehi nīlarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena gaganatalaṃ añjanacuṇṇasamokiṇṇaṃ viya umāpupphanīluppaladalasañchannaṃ viya vītipatantamaṇitālavaṇṭaṃ viya pasāritamecakapaṭaṃ viya ca hoti. Chavito ceva akkhīnañca pītakaṭṭhānehi pītarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā suvaṇṇarasanisiñcamānā viya suvaṇṇapaṭapasāritā viya kuṅkumacuṇṇakaṇikārapupphasamparikiṇṇā viya ca virocanti. Maṃsalohitehi ceva akkhīnañca rattaṭṭhānehi lohitarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā cinapiṭṭhacuṇṇarañjitā viya supakkalākhārasanisiñcamānā viya rattakambalaparikkhittā viya jayasumanapālibhaddakabandhujīvakakusumasamparikiṇṇā viya ca virocanti. Aṭṭhīhi ceva dantehi ca akkhīnañca setaṭṭhānehi odātarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā rajatakuṭehi āsiñcamānakhīradhārāsamparikiṇṇā viya pasāritarajatapaṭṭavitānā viya vītipatantarajatatālavaṇṭā viya kundakumudasinduvārasumanamallikādikusumasañchannā viya ca virocanti. Hatthatalapādatalādīhi mandarattaṭṭhānehi mañjiṭṭharasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā pavāḷajālaparikkhittā viya rattakuravakakusumasamokiṇṇā viya ca virocanti. Uṇṇānakhādīhi pabhassaraṭṭhānehi pabhassararasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā osadhitārakapuñjapuṇṇā viya vijjupaṭalādiparipuṇṇā viya ca virocanti.
ப⁴க³வா சங்கமதீதிஆதி³ ‘‘ப⁴க³வதோ ச நிம்மிதானஞ்ச நானாஇரியாபத²கரணங் யமகபாடிஹீரேனேவ ஹோதீ’’தி த³ஸ்ஸனத்த²ங் வுத்தங். தேஸஞ்ஹி நிம்மிதானங் இரியாபதா² யுக³லாவ ஹுத்வா வத்தந்தி. யதி³ நிம்மிதா ப³ஹுகா ஹொந்தி, ‘‘நிம்மிதோ’’திஆதி³ கஸ்மா ஏகவசனங் கதந்தி சே? நிம்மிதேஸுபி ஏகேகஸ்ஸ நானாஇரியாபத²பா⁴வத³ஸ்ஸனத்த²ங். ப³ஹுவசனேன ஹி வுத்தே ஸப்³பே³பி நிம்மிதா ஸகிங் ஏகேகஇரியாபதி²கா விய ஹொந்தி. ஏகவசனேன பன வுத்தே நிம்மிதேஸு ஏகேகோ நானாஇரியாபதி²கோதி ஞாயதி. தஸ்மா ஏகவசனநித்³தே³ஸோ கதோ. சூளபந்த²கத்தே²ரோபி தாவ நானாஇரியாபதி²கபி⁴க்கூ²னங் ஸஹஸ்ஸங் மாபேஸி, கிங் பன ப⁴க³வா யமகபாடிஹீரே ப³ஹூ நிம்மிதே ந கரிஸ்ஸதி. சூளபந்த²கத்தே²ரங் முஞ்சித்வா அஞ்ஞேஸங் ஸாவகானங் ஏகாவஜ்ஜனேன நானாஇரியபதி²கானங் நானாரூபானஞ்ச நிம்மானங் ந இஜ்ஜ²தி. அனியமெத்வா ஹி நிம்மிதா இத்³தி⁴மதா ஸதி³ஸாவ ஹொந்தி. டா²னநிஸஜ்ஜாதீ³ஸு வா பா⁴ஸிததுண்ஹீபா⁴வாதீ³ஸு வா யங் யங் இத்³தி⁴மா கரோதி, தங் ததே³வ கரொந்தி, விஸதி³ஸகரணங் நானாகிரியாகரணஞ்ச ‘‘எத்தகா ஈதி³ஸா ஹொந்து, எத்தகா இமங் நாம கரொந்தூ’’தி விஸுங் விஸுங் ஆவஜ்ஜித்வா அதி⁴ட்டா²னேன இஜ்ஜ²தி. ததா²க³தஸ்ஸ பன ஏகாவஜ்ஜனாதி⁴ட்டா²னேனேவ நானப்பகாரனிம்மானங் இஜ்ஜ²தி. ஏவமேவ அக்³கி³க்க²ந்த⁴உத³கதா⁴ரானிம்மானே ச நானாவண்ணனிம்மானே ச வேதி³தப்³ப³ங். தத்த² ப⁴க³வா சங்கமதீதி ஆகாஸே வா பத²வியங் வா சங்கமதி. நிம்மிதோதி இத்³தி⁴யா மாபிதபு³த்³த⁴ரூபங். திட்ட²தி வாதிஆதீ³னிபி ஆகாஸே வா பத²வியங் வா. கப்பேதீதி கரோதி. ப⁴க³வா திட்ட²தீதிஆதீ³ஸுபி ஏஸேவ நயோதி.
Bhagavā caṅkamatītiādi ‘‘bhagavato ca nimmitānañca nānāiriyāpathakaraṇaṃ yamakapāṭihīreneva hotī’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ. Tesañhi nimmitānaṃ iriyāpathā yugalāva hutvā vattanti. Yadi nimmitā bahukā honti, ‘‘nimmito’’tiādi kasmā ekavacanaṃ katanti ce? Nimmitesupi ekekassa nānāiriyāpathabhāvadassanatthaṃ. Bahuvacanena hi vutte sabbepi nimmitā sakiṃ ekekairiyāpathikā viya honti. Ekavacanena pana vutte nimmitesu ekeko nānāiriyāpathikoti ñāyati. Tasmā ekavacananiddeso kato. Cūḷapanthakattheropi tāva nānāiriyāpathikabhikkhūnaṃ sahassaṃ māpesi, kiṃ pana bhagavā yamakapāṭihīre bahū nimmite na karissati. Cūḷapanthakattheraṃ muñcitvā aññesaṃ sāvakānaṃ ekāvajjanena nānāiriyapathikānaṃ nānārūpānañca nimmānaṃ na ijjhati. Aniyametvā hi nimmitā iddhimatā sadisāva honti. Ṭhānanisajjādīsu vā bhāsitatuṇhībhāvādīsu vā yaṃ yaṃ iddhimā karoti, taṃ tadeva karonti, visadisakaraṇaṃ nānākiriyākaraṇañca ‘‘ettakā īdisā hontu, ettakā imaṃ nāma karontū’’ti visuṃ visuṃ āvajjitvā adhiṭṭhānena ijjhati. Tathāgatassa pana ekāvajjanādhiṭṭhāneneva nānappakāranimmānaṃ ijjhati. Evameva aggikkhandhaudakadhārānimmāne ca nānāvaṇṇanimmāne ca veditabbaṃ. Tattha bhagavā caṅkamatīti ākāse vā pathaviyaṃ vā caṅkamati. Nimmitoti iddhiyā māpitabuddharūpaṃ. Tiṭṭhati vātiādīnipi ākāse vā pathaviyaṃ vā. Kappetīti karoti. Bhagavā tiṭṭhatītiādīsupi eseva nayoti.
யமகபாடிஹீரஞாணனித்³தே³ஸவண்ணனா நிட்டி²தா.
Yamakapāṭihīrañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / படிஸம்பி⁴தா³மக்³க³பாளி • Paṭisambhidāmaggapāḷi / 70. யமகபாடிஹீரஞாணனித்³தே³ஸோ • 70. Yamakapāṭihīrañāṇaniddeso
