| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೭೦. ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
70. Yamakapāṭihīrañāṇaniddesavaṇṇanā
೧೧೬. ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಅಸಾಧಾರಣಂ ಸಾವಕೇಹೀತಿ ಸೇಸಾಸಾಧಾರಣಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ಅಞ್ಞವಚನೇಹಿ ಓಕಾಸಾಭಾವತೋ ನ ವುತ್ತಂ, ಇಧ ಪನ ಅಞ್ಞವಚನಾಭಾವತೋ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಉಪರಿಮಕಾಯತೋತಿ ನಾಭಿಯಾ ಉದ್ಧಂ ಸರೀರತೋ। ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಪವತ್ತತೀತಿ ತೇಜೋಕಸಿಣಾರಮ್ಮಣಂ ಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ‘‘ಉಪರಿಮಕಾಯತೋ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಾ ವುಟ್ಠಾತೂ’’ತಿ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅನನ್ತರಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಞಾಣೇನ ‘‘ಉಪರಿಮಕಾಯತೋ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಾ ವುಟ್ಠಾತೂ’’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಿತೇ ಸಹ ಅಧಿಟ್ಠಾನಾ ಉಪರಿಮಕಾಯತೋ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಾ ವುಟ್ಠಾತಿ। ಸಾ ಹಿ ಇಧ ರಾಸಟ್ಠೇನ ಖನ್ಧೋತಿ ವುತ್ತಾ। ಹೇಟ್ಠಿಮಕಾಯತೋತಿ ನಾಭಿತೋ ಹೇಟ್ಠಾ ಸರೀರತೋ। ಉದಕಧಾರಾ ಪವತ್ತತೀತಿ ಆಪೋಕಸಿಣಾರಮ್ಮಣಂ ಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ‘‘ಹೇಟ್ಠಿಮಕಾಯತೋ ಉದಕಧಾರಾ ವುಟ್ಠಾತೂ’’ತಿ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾ ಪರಿಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಅನನ್ತರಂ ಅಭಿಞ್ಞಾಞಾಣೇನ ‘‘ಹೇಟ್ಠಿಮಕಾಯತೋ ಉದಕಧಾರಾ ವುಟ್ಠಾತೂ’’ತಿ ಅಧಿಟ್ಠಿತೇ ಸಹ ಅಧಿಟ್ಠಾನಾ ಹೇಟ್ಠಿಮಕಾಯತೋ ಉದಕಧಾರಾ ವುಟ್ಠಾತಿ। ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಅಬ್ಬೋಚ್ಛೇದವಸೇನ ಪವತ್ತತೀತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಧಿಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಆವಜ್ಜನಸ್ಸ ಚ ಅನ್ತರೇ ದ್ವೇ ಭವಙ್ಗಚಿತ್ತಾನಿ ವತ್ತನ್ತಿ। ತಸ್ಮಾಯೇವ ಯುಗಲಾ ಹುತ್ವಾ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧಉದಕಧಾರಾ ಪವತ್ತನ್ತಿ, ಅನ್ತರಂ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ। ಅಞ್ಞೇಸಂ ಪನ ಭವಙ್ಗಪರಿಚ್ಛೇದೋ ನತ್ಥಿ । ಪುರತ್ಥಿಮಕಾಯತೋತಿ ಅಭಿಮುಖಪಸ್ಸತೋ। ಪಚ್ಛಿಮಕಾಯತೋತಿ ಪಿಟ್ಠಿಪಸ್ಸತೋ। ದಕ್ಖಿಣಅಕ್ಖಿತೋ ವಾಮಅಕ್ಖಿತೋತಿಆದಿ ಸಮಾಸಪಾಠೋಯೇವ, ನ ಅಞ್ಞೋ। ದಕ್ಖಿಣನಾಸಿಕಾಸೋತತೋ ವಾಮನಾಸಿಕಾಸೋತತೋತಿ ಪಾಠೋ ಸುನ್ದರೋ। ರಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾಪಿ ಪಠನ್ತಿ। ಅಂಸಕೂಟತೋತಿ ಏತ್ಥ ಅಬ್ಭುಗ್ಗತಟ್ಠೇನ ಕೂಟೋ ವಿಯಾತಿ ಕೂಟೋ, ಅಂಸೋಯೇವ ಕೂಟೋ ಅಂಸಕೂಟೋ। ಅಙ್ಗುಲಙ್ಗುಲೇಹೀತಿ ಅಙ್ಗುಲೀಹಿ ಅಙ್ಗುಲೀಹಿ। ಅಙ್ಗುಲನ್ತರಿಕಾಹೀತಿ ಅಙ್ಗುಲೀನಂ ಅನ್ತರಿಕಾಹಿ। ಏಕೇಕಲೋಮತೋ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಪವತ್ತತಿ, ಏಕೇಕಲೋಮತೋ ಉದಕಧಾರಾ ಪವತ್ತತೀತಿ ಉಭಯತ್ಥಾಪಿ ಆಮೇಡಿತವಚನೇನ ಸಬ್ಬಲೋಮಾನಂ ಪರಿಯಾದಿನ್ನತ್ತಾ ಏಕೇಕಲೋಮತೋವ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧಉದಕಧಾರಾ ಯುಗಲಾ ಯುಗಲಾ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಲೋಮಕೂಪತೋ ಲೋಮಕೂಪತೋ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಪವತ್ತತಿ, ಲೋಮಕೂಪತೋ ಲೋಮಕೂಪತೋ ಉದಕಧಾರಾ ಪವತ್ತತೀತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ಕೇಸುಚಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ‘‘ಏಕೇಕಲೋಮತೋ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಪವತ್ತತಿ। ಲೋಮಕೂಪತೋ ಲೋಮಕೂಪತೋ ಉದಕಧಾರಾ ಪವತ್ತತಿ, ಲೋಮಕೂಪತೋ ಲೋಮಕೂಪತೋ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧೋ ಪವತ್ತತಿ, ಏಕೇಕಲೋಮತೋ ಉದಕಧಾರಾ ಪವತ್ತತೀ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ತಮ್ಪಿ ಯುಜ್ಜತಿಯೇವ। ಪಾಟಿಹೀರಸ್ಸ ಅತಿಸುಖುಮತ್ತದೀಪನತೋ ಪನ ಪುರಿಮಪಾಠೋಯೇವ ಸುನ್ದರತರೋ।
116. Yamakapāṭihīrañāṇaniddese asādhāraṇaṃ sāvakehīti sesāsādhāraṇañāṇaniddese aññavacanehi okāsābhāvato na vuttaṃ, idha pana aññavacanābhāvato vuttanti veditabbaṃ. Uparimakāyatoti nābhiyā uddhaṃ sarīrato. Aggikkhandho pavattatīti tejokasiṇārammaṇaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘uparimakāyato aggijālā vuṭṭhātū’’ti āvajjitvā parikammaṃ katvā anantaraṃ abhiññāñāṇena ‘‘uparimakāyato aggijālā vuṭṭhātū’’ti adhiṭṭhite saha adhiṭṭhānā uparimakāyato aggijālā vuṭṭhāti. Sā hi idha rāsaṭṭhena khandhoti vuttā. Heṭṭhimakāyatoti nābhito heṭṭhā sarīrato. Udakadhārā pavattatīti āpokasiṇārammaṇaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘heṭṭhimakāyato udakadhārā vuṭṭhātū’’ti āvajjitvā parikammaṃ katvā anantaraṃ abhiññāñāṇena ‘‘heṭṭhimakāyato udakadhārā vuṭṭhātū’’ti adhiṭṭhite saha adhiṭṭhānā heṭṭhimakāyato udakadhārā vuṭṭhāti. Ubhayatthāpi abbocchedavasena pavattatīti vuttaṃ. Adhiṭṭhānassa āvajjanassa ca antare dve bhavaṅgacittāni vattanti. Tasmāyeva yugalā hutvā aggikkhandhaudakadhārā pavattanti, antaraṃ na paññāyati. Aññesaṃ pana bhavaṅgaparicchedo natthi . Puratthimakāyatoti abhimukhapassato. Pacchimakāyatoti piṭṭhipassato. Dakkhiṇaakkhito vāmaakkhitotiādi samāsapāṭhoyeva, na añño. Dakkhiṇanāsikāsotato vāmanāsikāsotatoti pāṭho sundaro. Rassaṃ katvāpi paṭhanti. Aṃsakūṭatoti ettha abbhuggataṭṭhena kūṭo viyāti kūṭo, aṃsoyeva kūṭo aṃsakūṭo. Aṅgulaṅgulehīti aṅgulīhi aṅgulīhi. Aṅgulantarikāhīti aṅgulīnaṃ antarikāhi. Ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhārā pavattatīti ubhayatthāpi āmeḍitavacanena sabbalomānaṃ pariyādinnattā ekekalomatova aggikkhandhaudakadhārā yugalā yugalā hutvā pavattantīti vuttaṃ hoti. Lomakūpato lomakūpato aggikkhandho pavattati, lomakūpato lomakūpato udakadhārā pavattatīti etthāpi eseva nayo. Kesuci potthakesu ‘‘ekekalomato aggikkhandho pavattati. Lomakūpato lomakūpato udakadhārā pavattati, lomakūpato lomakūpato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhārā pavattatī’’ti likhitaṃ. Tampi yujjatiyeva. Pāṭihīrassa atisukhumattadīpanato pana purimapāṭhoyeva sundarataro.
ಇದಾನಿ ಛನ್ನಂ ವಣ್ಣಾನನ್ತಿ ಕೋ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ? ಹೇಟ್ಠಾ ‘‘ಉಪರಿಮಕಾಯತೋ’’ತಿಆದೀಹಿ ಅನೇಕೇಹಿ ಸರೀರಾವಯವಾ ವುತ್ತಾ। ತೇನ ಸರೀರಾವಯವಸಮ್ಬನ್ಧೋ ಪವತ್ತತೀತಿ ವಚನಸಮ್ಬನ್ಧೇನ ಚ ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರಾಧಿಕಾರೇನ ಚ ಛನ್ನಂ ವಣ್ಣಾನಂ ಸರೀರಾವಯವಭೂತಾನಂ ರಸ್ಮಿಯೋ ಯಮಕಾ ಹುತ್ವಾ ಪವತ್ತನ್ತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸಾಮಿವಚನಸಮ್ಬನ್ಧೇನ ಚ ಅವಸ್ಸಂ ‘‘ರಸ್ಮಿಯೋ’’ತಿ ಪಾಠಸೇಸೋ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋಯೇವ। ನೀಲಾನನ್ತಿ ಉಮಾಪುಪ್ಫವಣ್ಣಾನಂ। ಪೀತಕಾನನ್ತಿ ಕಣಿಕಾರಪುಪ್ಫವಣ್ಣಾನಂ। ಲೋಹಿತಕಾನನ್ತಿ ಇನ್ದಗೋಪಕವಣ್ಣಾನಂ। ಓದಾತಾನನ್ತಿ ಓಸಧಿತಾರಕವಣ್ಣಾನಂ। ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಮನ್ದರತ್ತವಣ್ಣಾನಂ। ಪಭಸ್ಸರಾನನ್ತಿ ಪಭಾಸನಪಕತಿಕಾನಂ ಪಭಸ್ಸರವಣ್ಣಾನಂ। ಪಭಸ್ಸರವಣ್ಣೇ ವಿಸುಂ ಅವಿಜ್ಜಮಾನೇಪಿ ವುತ್ತೇಸು ಪಞ್ಚಸು ವಣ್ಣೇಸು ಯೇ ಯೇ ಪಭಾ ಸಮುಜ್ಜಲಾ, ತೇ ತೇ ಪಭಸ್ಸರಾ। ತಥಾ ಹಿ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರಞಾಣಬಲೇನೇವ ಕೇಸಮಸ್ಸೂನಞ್ಚೇವ ಅಕ್ಖೀನಞ್ಚ ನೀಲಟ್ಠಾನೇಹಿ ನೀಲರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಯಾಸಂ ವಸೇನ ಗಗನತಲಂ ಅಞ್ಜನಚುಣ್ಣಸಮೋಕಿಣ್ಣಂ ವಿಯ ಉಮಾಪುಪ್ಫನೀಲುಪ್ಪಲದಲಸಞ್ಛನ್ನಂ ವಿಯ ವೀತಿಪತನ್ತಮಣಿತಾಲವಣ್ಟಂ ವಿಯ ಪಸಾರಿತಮೇಚಕಪಟಂ ವಿಯ ಚ ಹೋತಿ। ಛವಿತೋ ಚೇವ ಅಕ್ಖೀನಞ್ಚ ಪೀತಕಟ್ಠಾನೇಹಿ ಪೀತರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಯಾಸಂ ವಸೇನ ದಿಸಾಭಾಗಾ ಸುವಣ್ಣರಸನಿಸಿಞ್ಚಮಾನಾ ವಿಯ ಸುವಣ್ಣಪಟಪಸಾರಿತಾ ವಿಯ ಕುಙ್ಕುಮಚುಣ್ಣಕಣಿಕಾರಪುಪ್ಫಸಮ್ಪರಿಕಿಣ್ಣಾ ವಿಯ ಚ ವಿರೋಚನ್ತಿ। ಮಂಸಲೋಹಿತೇಹಿ ಚೇವ ಅಕ್ಖೀನಞ್ಚ ರತ್ತಟ್ಠಾನೇಹಿ ಲೋಹಿತರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಯಾಸಂ ವಸೇನ ದಿಸಾಭಾಗಾ ಚಿನಪಿಟ್ಠಚುಣ್ಣರಞ್ಜಿತಾ ವಿಯ ಸುಪಕ್ಕಲಾಖಾರಸನಿಸಿಞ್ಚಮಾನಾ ವಿಯ ರತ್ತಕಮ್ಬಲಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ವಿಯ ಜಯಸುಮನಪಾಲಿಭದ್ದಕಬನ್ಧುಜೀವಕಕುಸುಮಸಮ್ಪರಿಕಿಣ್ಣಾ ವಿಯ ಚ ವಿರೋಚನ್ತಿ। ಅಟ್ಠೀಹಿ ಚೇವ ದನ್ತೇಹಿ ಚ ಅಕ್ಖೀನಞ್ಚ ಸೇತಟ್ಠಾನೇಹಿ ಓದಾತರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಯಾಸಂ ವಸೇನ ದಿಸಾಭಾಗಾ ರಜತಕುಟೇಹಿ ಆಸಿಞ್ಚಮಾನಖೀರಧಾರಾಸಮ್ಪರಿಕಿಣ್ಣಾ ವಿಯ ಪಸಾರಿತರಜತಪಟ್ಟವಿತಾನಾ ವಿಯ ವೀತಿಪತನ್ತರಜತತಾಲವಣ್ಟಾ ವಿಯ ಕುನ್ದಕುಮುದಸಿನ್ದುವಾರಸುಮನಮಲ್ಲಿಕಾದಿಕುಸುಮಸಞ್ಛನ್ನಾ ವಿಯ ಚ ವಿರೋಚನ್ತಿ। ಹತ್ಥತಲಪಾದತಲಾದೀಹಿ ಮನ್ದರತ್ತಟ್ಠಾನೇಹಿ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಯಾಸಂ ವಸೇನ ದಿಸಾಭಾಗಾ ಪವಾಳಜಾಲಪರಿಕ್ಖಿತ್ತಾ ವಿಯ ರತ್ತಕುರವಕಕುಸುಮಸಮೋಕಿಣ್ಣಾ ವಿಯ ಚ ವಿರೋಚನ್ತಿ। ಉಣ್ಣಾನಖಾದೀಹಿ ಪಭಸ್ಸರಟ್ಠಾನೇಹಿ ಪಭಸ್ಸರರಸ್ಮಿಯೋ ನಿಕ್ಖಮನ್ತಿ, ಯಾಸಂ ವಸೇನ ದಿಸಾಭಾಗಾ ಓಸಧಿತಾರಕಪುಞ್ಜಪುಣ್ಣಾ ವಿಯ ವಿಜ್ಜುಪಟಲಾದಿಪರಿಪುಣ್ಣಾ ವಿಯ ಚ ವಿರೋಚನ್ತಿ।
Idāni channaṃ vaṇṇānanti ko sambandho? Heṭṭhā ‘‘uparimakāyato’’tiādīhi anekehi sarīrāvayavā vuttā. Tena sarīrāvayavasambandho pavattatīti vacanasambandhena ca yamakapāṭihīrādhikārena ca channaṃ vaṇṇānaṃ sarīrāvayavabhūtānaṃ rasmiyo yamakā hutvā pavattantīti vuttaṃ hoti. Sāmivacanasambandhena ca avassaṃ ‘‘rasmiyo’’ti pāṭhaseso icchitabboyeva. Nīlānanti umāpupphavaṇṇānaṃ. Pītakānanti kaṇikārapupphavaṇṇānaṃ. Lohitakānanti indagopakavaṇṇānaṃ. Odātānanti osadhitārakavaṇṇānaṃ. Mañjiṭṭhānanti mandarattavaṇṇānaṃ. Pabhassarānanti pabhāsanapakatikānaṃ pabhassaravaṇṇānaṃ. Pabhassaravaṇṇe visuṃ avijjamānepi vuttesu pañcasu vaṇṇesu ye ye pabhā samujjalā, te te pabhassarā. Tathā hi tathāgatassa yamakapāṭihīraṃ karontassa yamakapāṭihīrañāṇabaleneva kesamassūnañceva akkhīnañca nīlaṭṭhānehi nīlarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena gaganatalaṃ añjanacuṇṇasamokiṇṇaṃ viya umāpupphanīluppaladalasañchannaṃ viya vītipatantamaṇitālavaṇṭaṃ viya pasāritamecakapaṭaṃ viya ca hoti. Chavito ceva akkhīnañca pītakaṭṭhānehi pītarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā suvaṇṇarasanisiñcamānā viya suvaṇṇapaṭapasāritā viya kuṅkumacuṇṇakaṇikārapupphasamparikiṇṇā viya ca virocanti. Maṃsalohitehi ceva akkhīnañca rattaṭṭhānehi lohitarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā cinapiṭṭhacuṇṇarañjitā viya supakkalākhārasanisiñcamānā viya rattakambalaparikkhittā viya jayasumanapālibhaddakabandhujīvakakusumasamparikiṇṇā viya ca virocanti. Aṭṭhīhi ceva dantehi ca akkhīnañca setaṭṭhānehi odātarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā rajatakuṭehi āsiñcamānakhīradhārāsamparikiṇṇā viya pasāritarajatapaṭṭavitānā viya vītipatantarajatatālavaṇṭā viya kundakumudasinduvārasumanamallikādikusumasañchannā viya ca virocanti. Hatthatalapādatalādīhi mandarattaṭṭhānehi mañjiṭṭharasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā pavāḷajālaparikkhittā viya rattakuravakakusumasamokiṇṇā viya ca virocanti. Uṇṇānakhādīhi pabhassaraṭṭhānehi pabhassararasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā osadhitārakapuñjapuṇṇā viya vijjupaṭalādiparipuṇṇā viya ca virocanti.
ಭಗವಾ ಚಙ್ಕಮತೀತಿಆದಿ ‘‘ಭಗವತೋ ಚ ನಿಮ್ಮಿತಾನಞ್ಚ ನಾನಾಇರಿಯಾಪಥಕರಣಂ ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರೇನೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತೇಸಞ್ಹಿ ನಿಮ್ಮಿತಾನಂ ಇರಿಯಾಪಥಾ ಯುಗಲಾವ ಹುತ್ವಾ ವತ್ತನ್ತಿ। ಯದಿ ನಿಮ್ಮಿತಾ ಬಹುಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ‘‘ನಿಮ್ಮಿತೋ’’ತಿಆದಿ ಕಸ್ಮಾ ಏಕವಚನಂ ಕತನ್ತಿ ಚೇ? ನಿಮ್ಮಿತೇಸುಪಿ ಏಕೇಕಸ್ಸ ನಾನಾಇರಿಯಾಪಥಭಾವದಸ್ಸನತ್ಥಂ। ಬಹುವಚನೇನ ಹಿ ವುತ್ತೇ ಸಬ್ಬೇಪಿ ನಿಮ್ಮಿತಾ ಸಕಿಂ ಏಕೇಕಇರಿಯಾಪಥಿಕಾ ವಿಯ ಹೋನ್ತಿ। ಏಕವಚನೇನ ಪನ ವುತ್ತೇ ನಿಮ್ಮಿತೇಸು ಏಕೇಕೋ ನಾನಾಇರಿಯಾಪಥಿಕೋತಿ ಞಾಯತಿ। ತಸ್ಮಾ ಏಕವಚನನಿದ್ದೇಸೋ ಕತೋ। ಚೂಳಪನ್ಥಕತ್ಥೇರೋಪಿ ತಾವ ನಾನಾಇರಿಯಾಪಥಿಕಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಹಸ್ಸಂ ಮಾಪೇಸಿ, ಕಿಂ ಪನ ಭಗವಾ ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರೇ ಬಹೂ ನಿಮ್ಮಿತೇ ನ ಕರಿಸ್ಸತಿ। ಚೂಳಪನ್ಥಕತ್ಥೇರಂ ಮುಞ್ಚಿತ್ವಾ ಅಞ್ಞೇಸಂ ಸಾವಕಾನಂ ಏಕಾವಜ್ಜನೇನ ನಾನಾಇರಿಯಪಥಿಕಾನಂ ನಾನಾರೂಪಾನಞ್ಚ ನಿಮ್ಮಾನಂ ನ ಇಜ್ಝತಿ। ಅನಿಯಮೇತ್ವಾ ಹಿ ನಿಮ್ಮಿತಾ ಇದ್ಧಿಮತಾ ಸದಿಸಾವ ಹೋನ್ತಿ। ಠಾನನಿಸಜ್ಜಾದೀಸು ವಾ ಭಾಸಿತತುಣ್ಹೀಭಾವಾದೀಸು ವಾ ಯಂ ಯಂ ಇದ್ಧಿಮಾ ಕರೋತಿ, ತಂ ತದೇವ ಕರೋನ್ತಿ, ವಿಸದಿಸಕರಣಂ ನಾನಾಕಿರಿಯಾಕರಣಞ್ಚ ‘‘ಏತ್ತಕಾ ಈದಿಸಾ ಹೋನ್ತು, ಏತ್ತಕಾ ಇಮಂ ನಾಮ ಕರೋನ್ತೂ’’ತಿ ವಿಸುಂ ವಿಸುಂ ಆವಜ್ಜಿತ್ವಾ ಅಧಿಟ್ಠಾನೇನ ಇಜ್ಝತಿ। ತಥಾಗತಸ್ಸ ಪನ ಏಕಾವಜ್ಜನಾಧಿಟ್ಠಾನೇನೇವ ನಾನಪ್ಪಕಾರನಿಮ್ಮಾನಂ ಇಜ್ಝತಿ। ಏವಮೇವ ಅಗ್ಗಿಕ್ಖನ್ಧಉದಕಧಾರಾನಿಮ್ಮಾನೇ ಚ ನಾನಾವಣ್ಣನಿಮ್ಮಾನೇ ಚ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ತತ್ಥ ಭಗವಾ ಚಙ್ಕಮತೀತಿ ಆಕಾಸೇ ವಾ ಪಥವಿಯಂ ವಾ ಚಙ್ಕಮತಿ। ನಿಮ್ಮಿತೋತಿ ಇದ್ಧಿಯಾ ಮಾಪಿತಬುದ್ಧರೂಪಂ। ತಿಟ್ಠತಿ ವಾತಿಆದೀನಿಪಿ ಆಕಾಸೇ ವಾ ಪಥವಿಯಂ ವಾ। ಕಪ್ಪೇತೀತಿ ಕರೋತಿ। ಭಗವಾ ತಿಟ್ಠತೀತಿಆದೀಸುಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋತಿ।
Bhagavā caṅkamatītiādi ‘‘bhagavato ca nimmitānañca nānāiriyāpathakaraṇaṃ yamakapāṭihīreneva hotī’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ. Tesañhi nimmitānaṃ iriyāpathā yugalāva hutvā vattanti. Yadi nimmitā bahukā honti, ‘‘nimmito’’tiādi kasmā ekavacanaṃ katanti ce? Nimmitesupi ekekassa nānāiriyāpathabhāvadassanatthaṃ. Bahuvacanena hi vutte sabbepi nimmitā sakiṃ ekekairiyāpathikā viya honti. Ekavacanena pana vutte nimmitesu ekeko nānāiriyāpathikoti ñāyati. Tasmā ekavacananiddeso kato. Cūḷapanthakattheropi tāva nānāiriyāpathikabhikkhūnaṃ sahassaṃ māpesi, kiṃ pana bhagavā yamakapāṭihīre bahū nimmite na karissati. Cūḷapanthakattheraṃ muñcitvā aññesaṃ sāvakānaṃ ekāvajjanena nānāiriyapathikānaṃ nānārūpānañca nimmānaṃ na ijjhati. Aniyametvā hi nimmitā iddhimatā sadisāva honti. Ṭhānanisajjādīsu vā bhāsitatuṇhībhāvādīsu vā yaṃ yaṃ iddhimā karoti, taṃ tadeva karonti, visadisakaraṇaṃ nānākiriyākaraṇañca ‘‘ettakā īdisā hontu, ettakā imaṃ nāma karontū’’ti visuṃ visuṃ āvajjitvā adhiṭṭhānena ijjhati. Tathāgatassa pana ekāvajjanādhiṭṭhāneneva nānappakāranimmānaṃ ijjhati. Evameva aggikkhandhaudakadhārānimmāne ca nānāvaṇṇanimmāne ca veditabbaṃ. Tattha bhagavā caṅkamatīti ākāse vā pathaviyaṃ vā caṅkamati. Nimmitoti iddhiyā māpitabuddharūpaṃ. Tiṭṭhati vātiādīnipi ākāse vā pathaviyaṃ vā. Kappetīti karoti. Bhagavā tiṭṭhatītiādīsupi eseva nayoti.
ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Yamakapāṭihīrañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೭೦. ಯಮಕಪಾಟಿಹೀರಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 70. Yamakapāṭihīrañāṇaniddeso
