| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
੭੦. ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
70. Yamakapāṭihīrañāṇaniddesavaṇṇanā
੧੧੬. ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਸਾવਕੇਹੀਤਿ ਸੇਸਾਸਾਧਾਰਣਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਅਞ੍ਞવਚਨੇਹਿ ਓਕਾਸਾਭਾવਤੋ ਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਧ ਪਨ ਅਞ੍ਞવਚਨਾਭਾવਤੋ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਉਪਰਿਮਕਾਯਤੋਤਿ ਨਾਭਿਯਾ ਉਦ੍ਧਂ ਸਰੀਰਤੋ। ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਤੇਜੋਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਉਪਰਿਮਕਾਯਤੋ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਾ વੁਟ੍ਠਾਤੂ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ‘‘ਉਪਰਿਮਕਾਯਤੋ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਾ વੁਟ੍ਠਾਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੇ ਸਹ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਉਪਰਿਮਕਾਯਤੋ ਅਗ੍ਗਿਜਾਲਾ વੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਸਾ ਹਿ ਇਧ ਰਾਸਟ੍ਠੇਨ ਖਨ੍ਧੋਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਹੇਟ੍ਠਿਮਕਾਯਤੋਤਿ ਨਾਭਿਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਰੀਰਤੋ। ਉਦਕਧਾਰਾ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਆਪੋਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਕਾਯਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ વੁਟ੍ਠਾਤੂ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ‘‘ਹੇਟ੍ਠਿਮਕਾਯਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ વੁਟ੍ਠਾਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੇ ਸਹ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕਾਯਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ વੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਅਬ੍ਬੋਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਆવਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਚ ਅਨ੍ਤਰੇ ਦ੍વੇ ਭવਙ੍ਗਚਿਤ੍ਤਾਨਿ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਯੇવ ਯੁਗਲਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਉਦਕਧਾਰਾ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਂ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪਨ ਭવਙ੍ਗਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ । ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯਤੋਤਿ ਅਭਿਮੁਖਪਸ੍ਸਤੋ। ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯਤੋਤਿ ਪਿਟ੍ਠਿਪਸ੍ਸਤੋ। ਦਕ੍ਖਿਣਅਕ੍ਖਿਤੋ વਾਮਅਕ੍ਖਿਤੋਤਿਆਦਿ ਸਮਾਸਪਾਠੋਯੇવ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ। ਦਕ੍ਖਿਣਨਾਸਿਕਾਸੋਤਤੋ વਾਮਨਾਸਿਕਾਸੋਤਤੋਤਿ ਪਾਠੋ ਸੁਨ੍ਦਰੋ। ਰਸ੍ਸਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ। ਅਂਸਕੂਟਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਤਟ੍ਠੇਨ ਕੂਟੋ વਿਯਾਤਿ ਕੂਟੋ, ਅਂਸੋਯੇવ ਕੂਟੋ ਅਂਸਕੂਟੋ। ਅਙ੍ਗੁਲਙ੍ਗੁਲੇਹੀਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲੀਹਿ ਅਙ੍ਗੁਲੀਹਿ। ਅਙ੍ਗੁਲਨ੍ਤਰਿਕਾਹੀਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਿਕਾਹਿ। ਏਕੇਕਲੋਮਤੋ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਏਕੇਕਲੋਮਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਆਮੇਡਿਤવਚਨੇਨ ਸਬ੍ਬਲੋਮਾਨਂ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਏਕੇਕਲੋਮਤੋવ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਉਦਕਧਾਰਾ ਯੁਗਲਾ ਯੁਗਲਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਕੇਸੁਚਿ ਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ‘‘ਏਕੇਕਲੋਮਤੋ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਲੋਮਕੂਪਤੋ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਏਕੇਕਲੋਮਤੋ ਉਦਕਧਾਰਾ ਪવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਲਿਖਿਤਂ। ਤਮ੍ਪਿ ਯੁਜ੍ਜਤਿਯੇવ। ਪਾਟਿਹੀਰਸ੍ਸ ਅਤਿਸੁਖੁਮਤ੍ਤਦੀਪਨਤੋ ਪਨ ਪੁਰਿਮਪਾਠੋਯੇવ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰੋ।
116. Yamakapāṭihīrañāṇaniddese asādhāraṇaṃ sāvakehīti sesāsādhāraṇañāṇaniddese aññavacanehi okāsābhāvato na vuttaṃ, idha pana aññavacanābhāvato vuttanti veditabbaṃ. Uparimakāyatoti nābhiyā uddhaṃ sarīrato. Aggikkhandho pavattatīti tejokasiṇārammaṇaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘uparimakāyato aggijālā vuṭṭhātū’’ti āvajjitvā parikammaṃ katvā anantaraṃ abhiññāñāṇena ‘‘uparimakāyato aggijālā vuṭṭhātū’’ti adhiṭṭhite saha adhiṭṭhānā uparimakāyato aggijālā vuṭṭhāti. Sā hi idha rāsaṭṭhena khandhoti vuttā. Heṭṭhimakāyatoti nābhito heṭṭhā sarīrato. Udakadhārā pavattatīti āpokasiṇārammaṇaṃ pādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya ‘‘heṭṭhimakāyato udakadhārā vuṭṭhātū’’ti āvajjitvā parikammaṃ katvā anantaraṃ abhiññāñāṇena ‘‘heṭṭhimakāyato udakadhārā vuṭṭhātū’’ti adhiṭṭhite saha adhiṭṭhānā heṭṭhimakāyato udakadhārā vuṭṭhāti. Ubhayatthāpi abbocchedavasena pavattatīti vuttaṃ. Adhiṭṭhānassa āvajjanassa ca antare dve bhavaṅgacittāni vattanti. Tasmāyeva yugalā hutvā aggikkhandhaudakadhārā pavattanti, antaraṃ na paññāyati. Aññesaṃ pana bhavaṅgaparicchedo natthi . Puratthimakāyatoti abhimukhapassato. Pacchimakāyatoti piṭṭhipassato. Dakkhiṇaakkhito vāmaakkhitotiādi samāsapāṭhoyeva, na añño. Dakkhiṇanāsikāsotato vāmanāsikāsotatoti pāṭho sundaro. Rassaṃ katvāpi paṭhanti. Aṃsakūṭatoti ettha abbhuggataṭṭhena kūṭo viyāti kūṭo, aṃsoyeva kūṭo aṃsakūṭo. Aṅgulaṅgulehīti aṅgulīhi aṅgulīhi. Aṅgulantarikāhīti aṅgulīnaṃ antarikāhi. Ekekalomato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhārā pavattatīti ubhayatthāpi āmeḍitavacanena sabbalomānaṃ pariyādinnattā ekekalomatova aggikkhandhaudakadhārā yugalā yugalā hutvā pavattantīti vuttaṃ hoti. Lomakūpato lomakūpato aggikkhandho pavattati, lomakūpato lomakūpato udakadhārā pavattatīti etthāpi eseva nayo. Kesuci potthakesu ‘‘ekekalomato aggikkhandho pavattati. Lomakūpato lomakūpato udakadhārā pavattati, lomakūpato lomakūpato aggikkhandho pavattati, ekekalomato udakadhārā pavattatī’’ti likhitaṃ. Tampi yujjatiyeva. Pāṭihīrassa atisukhumattadīpanato pana purimapāṭhoyeva sundarataro.
ਇਦਾਨਿ ਛਨ੍ਨਂ વਣ੍ਣਾਨਨ੍ਤਿ ਕੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ? ਹੇਟ੍ਠਾ ‘‘ਉਪਰਿਮਕਾਯਤੋ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਸਰੀਰਾવਯવਾ વੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਨ ਸਰੀਰਾવਯવਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਪવਤ੍ਤਤੀਤਿ વਚਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਚ ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰਾਧਿਕਾਰੇਨ ਚ ਛਨ੍ਨਂ વਣ੍ਣਾਨਂ ਸਰੀਰਾવਯવਭੂਤਾਨਂ ਰਸ੍ਮਿਯੋ ਯਮਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਾਮਿવਚਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੇਨ ਚ ਅવਸ੍ਸਂ ‘‘ਰਸ੍ਮਿਯੋ’’ਤਿ ਪਾਠਸੇਸੋ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋਯੇવ। ਨੀਲਾਨਨ੍ਤਿ ਉਮਾਪੁਪ੍ਫવਣ੍ਣਾਨਂ। ਪੀਤਕਾਨਨ੍ਤਿ ਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫવਣ੍ਣਾਨਂ। ਲੋਹਿਤਕਾਨਨ੍ਤਿ ਇਨ੍ਦਗੋਪਕવਣ੍ਣਾਨਂ। ਓਦਾਤਾਨਨ੍ਤਿ ਓਸਧਿਤਾਰਕવਣ੍ਣਾਨਂ। ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਦਰਤ੍ਤવਣ੍ਣਾਨਂ। ਪਭਸ੍ਸਰਾਨਨ੍ਤਿ ਪਭਾਸਨਪਕਤਿਕਾਨਂ ਪਭਸ੍ਸਰવਣ੍ਣਾਨਂ। ਪਭਸ੍ਸਰવਣ੍ਣੇ વਿਸੁਂ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ વੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ વਣ੍ਣੇਸੁ ਯੇ ਯੇ ਪਭਾ ਸਮੁਜ੍ਜਲਾ, ਤੇ ਤੇ ਪਭਸ੍ਸਰਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰਞਾਣਬਲੇਨੇવ ਕੇਸਮਸ੍ਸੂਨਞ੍ਚੇવ ਅਕ੍ਖੀਨਞ੍ਚ ਨੀਲਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਨੀਲਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਯਾਸਂ વਸੇਨ ਗਗਨਤਲਂ ਅਞ੍ਜਨਚੁਣ੍ਣਸਮੋਕਿਣ੍ਣਂ વਿਯ ਉਮਾਪੁਪ੍ਫਨੀਲੁਪ੍ਪਲਦਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ વਿਯ વੀਤਿਪਤਨ੍ਤਮਣਿਤਾਲવਣ੍ਟਂ વਿਯ ਪਸਾਰਿਤਮੇਚਕਪਟਂ વਿਯ ਚ ਹੋਤਿ। ਛવਿਤੋ ਚੇવ ਅਕ੍ਖੀਨਞ੍ਚ ਪੀਤਕਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਪੀਤਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਯਾਸਂ વਸੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗਾ ਸੁવਣ੍ਣਰਸਨਿਸਿਞ੍ਚਮਾਨਾ વਿਯ ਸੁવਣ੍ਣਪਟਪਸਾਰਿਤਾ વਿਯ ਕੁਙ੍ਕੁਮਚੁਣ੍ਣਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾ વਿਯ ਚ વਿਰੋਚਨ੍ਤਿ। ਮਂਸਲੋਹਿਤੇਹਿ ਚੇવ ਅਕ੍ਖੀਨਞ੍ਚ ਰਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਲੋਹਿਤਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਯਾਸਂ વਸੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗਾ ਚਿਨਪਿਟ੍ਠਚੁਣ੍ਣਰਞ੍ਜਿਤਾ વਿਯ ਸੁਪਕ੍ਕਲਾਖਾਰਸਨਿਸਿਞ੍ਚਮਾਨਾ વਿਯ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ વਿਯ ਜਯਸੁਮਨਪਾਲਿਭਦ੍ਦਕਬਨ੍ਧੁਜੀવਕਕੁਸੁਮਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾ વਿਯ ਚ વਿਰੋਚਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠੀਹਿ ਚੇવ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ਅਕ੍ਖੀਨਞ੍ਚ ਸੇਤਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਓਦਾਤਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਯਾਸਂ વਸੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗਾ ਰਜਤਕੁਟੇਹਿ ਆਸਿਞ੍ਚਮਾਨਖੀਰਧਾਰਾਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾ વਿਯ ਪਸਾਰਿਤਰਜਤਪਟ੍ਟવਿਤਾਨਾ વਿਯ વੀਤਿਪਤਨ੍ਤਰਜਤਤਾਲવਣ੍ਟਾ વਿਯ ਕੁਨ੍ਦਕੁਮੁਦਸਿਨ੍ਦੁવਾਰਸੁਮਨਮਲ੍ਲਿਕਾਦਿਕੁਸੁਮਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾ વਿਯ ਚ વਿਰੋਚਨ੍ਤਿ। ਹਤ੍ਥਤਲਪਾਦਤਲਾਦੀਹਿ ਮਨ੍ਦਰਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਯਾਸਂ વਸੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗਾ ਪવਾਲ਼ਜਾਲਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ વਿਯ ਰਤ੍ਤਕੁਰવਕਕੁਸੁਮਸਮੋਕਿਣ੍ਣਾ વਿਯ ਚ વਿਰੋਚਨ੍ਤਿ। ਉਣ੍ਣਾਨਖਾਦੀਹਿ ਪਭਸ੍ਸਰਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਪਭਸ੍ਸਰਰਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਯਾਸਂ વਸੇਨ ਦਿਸਾਭਾਗਾ ਓਸਧਿਤਾਰਕਪੁਞ੍ਜਪੁਣ੍ਣਾ વਿਯ વਿਜ੍ਜੁਪਟਲਾਦਿਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾ વਿਯ ਚ વਿਰੋਚਨ੍ਤਿ।
Idāni channaṃ vaṇṇānanti ko sambandho? Heṭṭhā ‘‘uparimakāyato’’tiādīhi anekehi sarīrāvayavā vuttā. Tena sarīrāvayavasambandho pavattatīti vacanasambandhena ca yamakapāṭihīrādhikārena ca channaṃ vaṇṇānaṃ sarīrāvayavabhūtānaṃ rasmiyo yamakā hutvā pavattantīti vuttaṃ hoti. Sāmivacanasambandhena ca avassaṃ ‘‘rasmiyo’’ti pāṭhaseso icchitabboyeva. Nīlānanti umāpupphavaṇṇānaṃ. Pītakānanti kaṇikārapupphavaṇṇānaṃ. Lohitakānanti indagopakavaṇṇānaṃ. Odātānanti osadhitārakavaṇṇānaṃ. Mañjiṭṭhānanti mandarattavaṇṇānaṃ. Pabhassarānanti pabhāsanapakatikānaṃ pabhassaravaṇṇānaṃ. Pabhassaravaṇṇe visuṃ avijjamānepi vuttesu pañcasu vaṇṇesu ye ye pabhā samujjalā, te te pabhassarā. Tathā hi tathāgatassa yamakapāṭihīraṃ karontassa yamakapāṭihīrañāṇabaleneva kesamassūnañceva akkhīnañca nīlaṭṭhānehi nīlarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena gaganatalaṃ añjanacuṇṇasamokiṇṇaṃ viya umāpupphanīluppaladalasañchannaṃ viya vītipatantamaṇitālavaṇṭaṃ viya pasāritamecakapaṭaṃ viya ca hoti. Chavito ceva akkhīnañca pītakaṭṭhānehi pītarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā suvaṇṇarasanisiñcamānā viya suvaṇṇapaṭapasāritā viya kuṅkumacuṇṇakaṇikārapupphasamparikiṇṇā viya ca virocanti. Maṃsalohitehi ceva akkhīnañca rattaṭṭhānehi lohitarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā cinapiṭṭhacuṇṇarañjitā viya supakkalākhārasanisiñcamānā viya rattakambalaparikkhittā viya jayasumanapālibhaddakabandhujīvakakusumasamparikiṇṇā viya ca virocanti. Aṭṭhīhi ceva dantehi ca akkhīnañca setaṭṭhānehi odātarasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā rajatakuṭehi āsiñcamānakhīradhārāsamparikiṇṇā viya pasāritarajatapaṭṭavitānā viya vītipatantarajatatālavaṇṭā viya kundakumudasinduvārasumanamallikādikusumasañchannā viya ca virocanti. Hatthatalapādatalādīhi mandarattaṭṭhānehi mañjiṭṭharasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā pavāḷajālaparikkhittā viya rattakuravakakusumasamokiṇṇā viya ca virocanti. Uṇṇānakhādīhi pabhassaraṭṭhānehi pabhassararasmiyo nikkhamanti, yāsaṃ vasena disābhāgā osadhitārakapuñjapuṇṇā viya vijjupaṭalādiparipuṇṇā viya ca virocanti.
ਭਗવਾ ਚਙ੍ਕਮਤੀਤਿਆਦਿ ‘‘ਭਗવਤੋ ਚ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾਨਞ੍ਚ ਨਾਨਾਇਰਿਯਾਪਥਕਰਣਂ ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰੇਨੇવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾਨਂ ਇਰਿਯਾਪਥਾ ਯੁਗਲਾવ ਹੁਤ੍વਾ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਯਦਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ਬਹੁਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ’’ਤਿਆਦਿ ਕਸ੍ਮਾ ਏਕવਚਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਨਿਮ੍ਮਿਤੇਸੁਪਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਨਾਨਾਇਰਿਯਾਪਥਭਾવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ। ਬਹੁવਚਨੇਨ ਹਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ਸਕਿਂ ਏਕੇਕਇਰਿਯਾਪਥਿਕਾ વਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਏਕવਚਨੇਨ ਪਨ વੁਤ੍ਤੇ ਨਿਮ੍ਮਿਤੇਸੁ ਏਕੇਕੋ ਨਾਨਾਇਰਿਯਾਪਥਿਕੋਤਿ ਞਾਯਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਕવਚਨਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਤਾવ ਨਾਨਾਇਰਿਯਾਪਥਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਮਾਪੇਸਿ, ਕਿਂ ਪਨ ਭਗવਾ ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰੇ ਬਹੂ ਨਿਮ੍ਮਿਤੇ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਾવਕਾਨਂ ਏਕਾવਜ੍ਜਨੇਨ ਨਾਨਾਇਰਿਯਪਥਿਕਾਨਂ ਨਾਨਾਰੂਪਾਨਞ੍ਚ ਨਿਮ੍ਮਾਨਂ ਨ ਇਜ੍ਝਤਿ। ਅਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਹਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ ਇਦ੍ਧਿਮਤਾ ਸਦਿਸਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁ વਾ ਭਾਸਿਤਤੁਣ੍ਹੀਭਾવਾਦੀਸੁ વਾ ਯਂ ਯਂ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਕਰੋਤਿ, ਤਂ ਤਦੇવ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, વਿਸਦਿਸਕਰਣਂ ਨਾਨਾਕਿਰਿਯਾਕਰਣਞ੍ਚ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਈਦਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਇਮਂ ਨਾਮ ਕਰੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨ ਇਜ੍ਝਤਿ। ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਨ ਏਕਾવਜ੍ਜਨਾਧਿਟ੍ਠਾਨੇਨੇવ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਨਿਮ੍ਮਾਨਂ ਇਜ੍ਝਤਿ। ਏવਮੇવ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਉਦਕਧਾਰਾਨਿਮ੍ਮਾਨੇ ਚ ਨਾਨਾવਣ੍ਣਨਿਮ੍ਮਾਨੇ ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ ਚਙ੍ਕਮਤੀਤਿ ਆਕਾਸੇ વਾ ਪਥવਿਯਂ વਾ ਚਙ੍ਕਮਤਿ। ਨਿਮ੍ਮਿਤੋਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਮਾਪਿਤਬੁਦ੍ਧਰੂਪਂ। ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਾਤਿਆਦੀਨਿਪਿ ਆਕਾਸੇ વਾ ਪਥવਿਯਂ વਾ। ਕਪ੍ਪੇਤੀਤਿ ਕਰੋਤਿ। ਭਗવਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋਤਿ।
Bhagavā caṅkamatītiādi ‘‘bhagavato ca nimmitānañca nānāiriyāpathakaraṇaṃ yamakapāṭihīreneva hotī’’ti dassanatthaṃ vuttaṃ. Tesañhi nimmitānaṃ iriyāpathā yugalāva hutvā vattanti. Yadi nimmitā bahukā honti, ‘‘nimmito’’tiādi kasmā ekavacanaṃ katanti ce? Nimmitesupi ekekassa nānāiriyāpathabhāvadassanatthaṃ. Bahuvacanena hi vutte sabbepi nimmitā sakiṃ ekekairiyāpathikā viya honti. Ekavacanena pana vutte nimmitesu ekeko nānāiriyāpathikoti ñāyati. Tasmā ekavacananiddeso kato. Cūḷapanthakattheropi tāva nānāiriyāpathikabhikkhūnaṃ sahassaṃ māpesi, kiṃ pana bhagavā yamakapāṭihīre bahū nimmite na karissati. Cūḷapanthakattheraṃ muñcitvā aññesaṃ sāvakānaṃ ekāvajjanena nānāiriyapathikānaṃ nānārūpānañca nimmānaṃ na ijjhati. Aniyametvā hi nimmitā iddhimatā sadisāva honti. Ṭhānanisajjādīsu vā bhāsitatuṇhībhāvādīsu vā yaṃ yaṃ iddhimā karoti, taṃ tadeva karonti, visadisakaraṇaṃ nānākiriyākaraṇañca ‘‘ettakā īdisā hontu, ettakā imaṃ nāma karontū’’ti visuṃ visuṃ āvajjitvā adhiṭṭhānena ijjhati. Tathāgatassa pana ekāvajjanādhiṭṭhāneneva nānappakāranimmānaṃ ijjhati. Evameva aggikkhandhaudakadhārānimmāne ca nānāvaṇṇanimmāne ca veditabbaṃ. Tattha bhagavā caṅkamatīti ākāse vā pathaviyaṃ vā caṅkamati. Nimmitoti iddhiyā māpitabuddharūpaṃ. Tiṭṭhati vātiādīnipi ākāse vā pathaviyaṃ vā. Kappetīti karoti. Bhagavā tiṭṭhatītiādīsupi eseva nayoti.
ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Yamakapāṭihīrañāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੭੦. ਯਮਕਪਾਟਿਹੀਰਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 70. Yamakapāṭihīrañāṇaniddeso
