| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya |
੩. ਯਮਕਸੁਤ੍ਤਂ
3. Yamakasuttaṃ
੮੫. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਯਮਕਸ੍ਸ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ।
85. Ekaṃ samayaṃ āyasmā sāriputto sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena yamakassa nāma bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.
ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯਮਕਸ੍ਸ ਕਿਰ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਯਮਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਯਮਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਂਸੁ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਯਮਕਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ –
Assosuṃ kho sambahulā bhikkhū yamakassa kira nāma bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ hoti – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti. Atha kho te bhikkhū yenāyasmā yamako tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmatā yamakena saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū āyasmantaṃ yamakaṃ etadavocuṃ –
‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ – ‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਖ੍વਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ – ‘ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’’ਤਿ।
‘‘Saccaṃ kira te, āvuso yamaka, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti? ‘‘Evaṃ khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi – ‘khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti.
‘‘ਮਾ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਏવਂ ਅવਚ, ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿ। ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਭਗવਤੋ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨਂ। ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’’ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਯਮਕੋ ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਤਥੇવ ਤਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਾਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰਤਿ – ‘‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ।
‘‘Mā, āvuso yamaka, evaṃ avaca, mā bhagavantaṃ abbhācikkhi. Na hi sādhu bhagavato abbhācikkhanaṃ. Na hi bhagavā evaṃ vadeyya – ‘khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti. Evampi kho āyasmā yamako tehi bhikkhūhi vuccamāno tatheva taṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ thāmasā parāmāsā abhinivissa voharati – ‘‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.
ਯਤੋ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਯਮਕਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਪਾਪਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਾ વਿવੇਚੇਤੁਂ, ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਯਮਕਸ੍ਸ ਨਾਮ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ – ‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ ਯਥਾ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’ਤਿ। ਸਾਧਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨ ਯਮਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਤੁ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਧਿવਾਸੇਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਯਮਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਯਮਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ…ਪੇ॰… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਯਮਕਂ ਏਤਦવੋਚ –
Yato kho te bhikkhū nāsakkhiṃsu āyasmantaṃ yamakaṃ etasmā pāpakā diṭṭhigatā vivecetuṃ, atha kho te bhikkhū uṭṭhāyāsanā yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavocuṃ – ‘‘yamakassa nāma, āvuso sāriputta, bhikkhuno evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’ti. Sādhāyasmā sāriputto yena yamako bhikkhu tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’ti. Adhivāsesi kho āyasmā sāriputto tuṇhībhāvena. Atha kho āyasmā sāriputto sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenāyasmā yamako tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā yamakena saddhiṃ sammodi…pe… ekamantaṃ nisinno kho āyasmā sāriputto āyasmantaṃ yamakaṃ etadavoca –
‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ – ‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਖ੍વਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ।
‘‘Saccaṃ kira te, āvuso yamaka, evarūpaṃ pāpakaṃ diṭṭhigataṃ uppannaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti? ‘‘Evaṃ khvāhaṃ, āvuso, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’ti.
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਰੂਪਂ ਨਿਚ੍ਚਂ વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘વੇਦਨਾ ਨਿਚ੍ਚਾ… ਸਞ੍ਞਾ… ਸਙ੍ਖਾਰਾ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨਿਚ੍ਚਂ વਾ ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ, ਆવੁਸੋ’’। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਪਸ੍ਸਂ…ਪੇ॰… ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, āvuso’’. ‘‘Vedanā niccā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ niccaṃ vā aniccaṃ vā’’ti? ‘‘Aniccaṃ, āvuso’’. Tasmātiha…pe… evaṃ passaṃ…pe… nāparaṃ itthattāyāti pajānātī’’ti.
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਰੂਪਂ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ’’ … ‘‘વੇਦਨਂ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ’’… ‘‘ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ’’।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’ … ‘‘vedanaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’… ‘‘saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਰੂਪਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘વੇਦਨਾਯ… ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ વੇਦਨਾਯ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞਾਯ… ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਞ੍ਞਾਯ… ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ… ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਙ੍ਖਾਰੇਹਿ… વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ વਿਞ੍ਞਾਣਾ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ’’।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpasmiṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Aññatra rūpā tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Vedanāya… aññatra vedanāya…pe… saññāya… aññatra saññāya… saṅkhāresu… aññatra saṅkhārehi… viññāṇasmiṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Aññatra viññāṇā tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਰੂਪਂ… વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ’’।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, rūpaṃ… vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’.
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਅਯਂ ਸੋ ਅਰੂਪੀ… ਅવੇਦਨੋ… ਅਸਞ੍ਞੀ… ਅਸਙ੍ਖਾਰੋ… ਅવਿਞ੍ਞਾਣੋ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ’’। ‘‘ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਚ੍ਚਤੋ ਥੇਤਤੋ 1 ਤਥਾਗਤੇ ਅਨੁਪਲਬ੍ਭਿਯਮਾਨੇ 2, ਕਲ੍ਲਂ ਨੁ ਤੇ ਤਂ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ – ‘ਤਥਾਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਯਥਾ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਤਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਹੋਤਿ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’’ਤਿ?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, ayaṃ so arūpī… avedano… asaññī… asaṅkhāro… aviññāṇo tathāgatoti samanupassasī’’ti? ‘‘No hetaṃ, āvuso’’. ‘‘Ettha ca te, āvuso yamaka, diṭṭheva dhamme saccato thetato 3 tathāgate anupalabbhiyamāne 4, kallaṃ nu te taṃ veyyākaraṇaṃ – ‘tathāhaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, yathā khīṇāsavo bhikkhu kāyassa bhedā ucchijjati vinassati, na hoti paraṃ maraṇā’’’ti?
‘‘ਅਹੁ ਖੋ ਮੇ ਤਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅવਿਦ੍ਦਸੁਨੋ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ; ਇਦਞ੍ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਞ੍ਚੇવ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਪਹੀਨਂ, ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਮੇ ਅਭਿਸਮਿਤੋ’’ਤਿ।
‘‘Ahu kho me taṃ, āvuso sāriputta, pubbe aviddasuno pāpakaṃ diṭṭhigataṃ; idañca panāyasmato sāriputtassa dhammadesanaṃ sutvā tañceva pāpakaṃ diṭṭhigataṃ pahīnaṃ, dhammo ca me abhisamito’’ti.
‘‘ਸਚੇ ਤਂ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸવੋ ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਕਿਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ? ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਕਿਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚੇ ਮਂ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸવੋ ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਕਿਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ? ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠੋਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ – ‘ਰੂਪਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ। ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਤਦਤ੍ਥਙ੍ਗਤਂ। વੇਦਨਾ… ਸਞ੍ਞਾ… ਸਙ੍ਖਾਰਾ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ। ਯਦਨਿਚ੍ਚਂ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ; ਯਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਤਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਤਦਤ੍ਥਙ੍ਗਤ’ਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠੋਹਂ , ਆવੁਸੋ, ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘Sace taṃ, āvuso yamaka, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo so, āvuso yamaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā kiṃ hotī’ti? Evaṃ puṭṭho tvaṃ, āvuso yamaka, kinti byākareyyāsī’’ti? ‘‘Sace maṃ, āvuso, evaṃ puccheyyuṃ – ‘yo so, āvuso yamaka, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo so kāyassa bhedā paraṃ maraṇā kiṃ hotī’ti? Evaṃ puṭṭhohaṃ, āvuso, evaṃ byākareyyaṃ – ‘rūpaṃ kho, āvuso, aniccaṃ. Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ taṃ niruddhaṃ tadatthaṅgataṃ. Vedanā… saññā… saṅkhārā… viññāṇaṃ aniccaṃ. Yadaniccaṃ taṃ dukkhaṃ; yaṃ dukkhaṃ taṃ niruddhaṃ tadatthaṅgata’nti. Evaṃ puṭṭhohaṃ , āvuso, evaṃ byākareyya’’nti.
‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ! ਤੇਨ ਹਾવੁਸੋ, ਯਮਕ, ਉਪਮਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਏਤਸ੍ਸੇવ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਞਾਣਾਯ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਮਹਾਭੋਗੋ; ਸੋ ਚ ਆਰਕ੍ਖਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਤਸ੍ਸ ਕੋਚਿਦੇવ ਪੁਰਿਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਅਨਤ੍ਥਕਾਮੋ ਅਹਿਤਕਾਮੋ ਅਯੋਗਕ੍ਖੇਮਕਾਮੋ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਤੁਕਾਮੋ। ਤਸ੍ਸ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਅਯਂ ਖੋ ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਮਹਾਭੋਗੋ; ਸੋ ਚ ਆਰਕ੍ਖਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ; ਨਾਯਂ 5 ਸੁਕਰੋ ਪਸਯ੍ਹ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਤੁਂ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਗਹਪਤਿਂ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਂ વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯਂ ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਸੋ ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯ। ਸੋ ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ ਪੁਬ੍ਬੁਟ੍ਠਾਯੀ ਪਚ੍ਛਾਨਿਪਾਤੀ ਕਿਂਕਾਰਪਟਿਸ੍ਸਾવੀ ਮਨਾਪਚਾਰੀ ਪਿਯવਾਦੀ। ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਮਿਤ੍ਤਤੋਪਿ ਨਂ ਸਦ੍ਦਹੇਯ੍ਯ 6; ਸੁਹਜ੍ਜਤੋਪਿ ਨਂ ਸਦ੍ਦਹੇਯ੍ਯ; ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ। ਯਦਾ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਸਂવਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ’ਤਿ, ਅਥ ਨਂ ਰਹੋਗਤਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਯ੍ਯ।
‘‘Sādhu sādhu, āvuso yamaka! Tena hāvuso, yamaka, upamaṃ te karissāmi etasseva atthassa bhiyyosomattāya ñāṇāya. Seyyathāpi, āvuso yamaka, gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo; so ca ārakkhasampanno. Tassa kocideva puriso uppajjeyya anatthakāmo ahitakāmo ayogakkhemakāmo jīvitā voropetukāmo. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho gahapati vā gahapatiputto vā aḍḍho mahaddhano mahābhogo; so ca ārakkhasampanno; nāyaṃ 7 sukaro pasayha jīvitā voropetuṃ. Yaṃnūnāhaṃ anupakhajja jīvitā voropeyya’nti. So taṃ gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā upasaṅkamitvā evaṃ vadeyya – ‘upaṭṭhaheyyaṃ taṃ, bhante’ti. Tamenaṃ so gahapati vā gahapatiputto vā upaṭṭhāpeyya. So upaṭṭhaheyya pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī. Tassa so gahapati vā gahapatiputto vā mittatopi naṃ saddaheyya 8; suhajjatopi naṃ saddaheyya; tasmiñca vissāsaṃ āpajjeyya. Yadā kho, āvuso, tassa purisassa evamassa – ‘saṃvissattho kho myāyaṃ gahapati vā gahapatiputto vā’ti, atha naṃ rahogataṃ viditvā tiṇhena satthena jīvitā voropeyya.
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆવੁਸੋ ਯਮਕ, ਯਦਾ ਹਿ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਮੁਂ ਗਹਪਤਿਂ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤਂ વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਂ ਆਹ – ‘ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯਂ ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ, ਤਦਾਪਿ ਸੋ વਧਕੋવ। વਧਕਞ੍ਚ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿ – ‘વਧਕੋ ਮੇ’ਤਿ। ਯਦਾਪਿ ਸੋ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ ਪੁਬ੍ਬੁਟ੍ਠਾਯੀ ਪਚ੍ਛਾਨਿਪਾਤੀ ਕਿਂਕਾਰਪਟਿਸ੍ਸਾવੀ ਮਨਾਪਚਾਰੀ ਪਿਯવਾਦੀ, ਤਦਾਪਿ ਸੋ વਧਕੋવ। વਧਕਞ੍ਚ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿ – ‘વਧਕੋ ਮੇ’ਤਿ। ਯਦਾਪਿ ਨਂ ਰਹੋਗਤਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਿਣ੍ਹੇਨ ਸਤ੍ਥੇਨ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਤਿ, ਤਦਾਪਿ ਸੋ વਧਕੋવ। વਧਕਞ੍ਚ ਪਨ ਸਨ੍ਤਂ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿ – ‘વਧਕੋ ਮੇ’’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮਾવੁਸੋ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਸ੍ਸੁਤવਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾવੀ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋવਿਦੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮੇ ਅવਿਨੀਤੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕੋવਿਦੋ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਅવਿਨੀਤੋ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਰੂਪવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ ਰੂਪਂ, ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ। વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣવਨ੍ਤਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਅਤ੍ਤਨਿ વਾ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ’’।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, āvuso yamaka, yadā hi so puriso amuṃ gahapatiṃ vā gahapatiputtaṃ vā upasaṅkamitvā evaṃ āha – ‘upaṭṭhaheyyaṃ taṃ, bhante’ti, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’ti. Yadāpi so upaṭṭhahati pubbuṭṭhāyī pacchānipātī kiṃkārapaṭissāvī manāpacārī piyavādī, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’ti. Yadāpi naṃ rahogataṃ viditvā tiṇhena satthena jīvitā voropeti, tadāpi so vadhakova. Vadhakañca pana santaṃ na aññāsi – ‘vadhako me’’’ti. ‘‘Evamāvuso’’ti. ‘‘Evameva kho, āvuso, assutavā puthujjano ariyānaṃ adassāvī ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinīto, sappurisānaṃ adassāvī sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinīto rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ; attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ; attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ’’.
‘‘ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਰੂਪਂ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਂ વੇਦਨਂ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ વੇਦਨਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਸਞ੍ਞਂ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਞ੍ਞਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘So aniccaṃ rūpaṃ ‘aniccaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ vedanaṃ ‘aniccā vedanā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ saññaṃ ‘aniccā saññā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Anicce saṅkhāre ‘aniccā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Aniccaṃ viññāṇaṃ ‘aniccaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਰੂਪਂ ‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ… ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਦੁਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… ਦੁਕ੍ਖਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਦੁਕ੍ਖਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Dukkhaṃ rūpaṃ ‘dukkhaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Dukkhaṃ vedanaṃ… dukkhaṃ saññaṃ… dukkhe saṅkhāre… dukkhaṃ viññāṇaṃ ‘dukkhaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘ਅਨਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ‘ਅਨਤ੍ਤਾ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਨਤ੍ਤਂ વੇਦਨਂ… ਅਨਤ੍ਤਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਅਨਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… ਅਨਤ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਅਨਤ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Anattaṃ rūpaṃ ‘anattā rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Anattaṃ vedanaṃ… anattaṃ saññaṃ… anatte saṅkhāre… anattaṃ viññāṇaṃ ‘anattaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘ਸਙ੍ਖਤਂ ਰੂਪਂ ‘ਸਙ੍ਖਤਂ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸਙ੍ਖਤਂ વੇਦਨਂ… ਸਙ੍ਖਤਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… ਸਙ੍ਖਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਸਙ੍ਖਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Saṅkhataṃ rūpaṃ ‘saṅkhataṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Saṅkhataṃ vedanaṃ… saṅkhataṃ saññaṃ… saṅkhate saṅkhāre… saṅkhataṃ viññāṇaṃ ‘saṅkhataṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘વਧਕਂ ਰੂਪਂ ‘વਧਕਂ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। વਧਕਂ વੇਦਨਂ ‘વਧਕਾ વੇਦਨਾ’ਤਿ… વਧਕਂ ਸਞ੍ਞਂ ‘વਧਕਾ ਸਞ੍ਞਾ’ਤਿ… વਧਕੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ‘વਧਕਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। વਧਕਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘વਧਕਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Vadhakaṃ rūpaṃ ‘vadhakaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti. Vadhakaṃ vedanaṃ ‘vadhakā vedanā’ti… vadhakaṃ saññaṃ ‘vadhakā saññā’ti… vadhake saṅkhāre ‘vadhakā saṅkhārā’ti yathābhūtaṃ nappajānāti. Vadhakaṃ viññāṇaṃ ‘vadhakaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ nappajānāti.
‘‘ਸੋ ਰੂਪਂ ਉਪੇਤਿ ਉਪਾਦਿਯਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ ‘ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ’ਤਿ। વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਉਪੇਤਿ ਉਪਾਦਿਯਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ ‘ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਿਮੇ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਉਪੇਤਾ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਾ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।
‘‘So rūpaṃ upeti upādiyati adhiṭṭhāti ‘attā me’ti. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ upeti upādiyati adhiṭṭhāti ‘attā me’ti. Tassime pañcupādānakkhandhā upetā upādinnā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti.
‘‘ਸੁਤવਾ ਚ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਅਰਿਯਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ…ਪੇ॰… ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮੇ ਸੁવਿਨੀਤੋ ਨ ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਰੂਪવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਨ ਅਤ੍ਤਨਿ ਰੂਪਂ, ਨ ਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ। ਨ વੇਦਨਂ… ਨ ਸਞ੍ਞਂ… ਨ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… ਨ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਅਤ੍ਤਤੋ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ વਿਞ੍ਞਾਣવਨ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ; ਨ ਅਤ੍ਤਨਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ, ਨ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ।
‘‘Sutavā ca kho, āvuso, ariyasāvako ariyānaṃ dassāvī…pe… sappurisadhamme suvinīto na rūpaṃ attato samanupassati, na rūpavantaṃ attānaṃ; na attani rūpaṃ, na rūpasmiṃ attānaṃ. Na vedanaṃ… na saññaṃ… na saṅkhāre… na viññāṇaṃ attato samanupassati, na viññāṇavantaṃ attānaṃ; na attani viññāṇaṃ, na viññāṇasmiṃ attānaṃ.
‘‘ਸੋ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਰੂਪਂ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਨਿਚ੍ਚਂ વੇਦਨਂ … ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ … ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਅਨਿਚ੍ਚਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘So aniccaṃ rūpaṃ ‘aniccaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Aniccaṃ vedanaṃ … aniccaṃ saññaṃ… anicce saṅkhāre … aniccaṃ viññāṇaṃ ‘aniccaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਰੂਪਂ ‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਨਂ… ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਦੁਕ੍ਖੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… ਦੁਕ੍ਖਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਦੁਕ੍ਖਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Dukkhaṃ rūpaṃ ‘dukkhaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Dukkhaṃ vedanaṃ… dukkhaṃ saññaṃ… dukkhe saṅkhāre… dukkhaṃ viññāṇaṃ ‘dukkhaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘ਅਨਤ੍ਤਂ ਰੂਪਂ ‘ਅਨਤ੍ਤਾ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਅਨਤ੍ਤਂ વੇਦਨਂ… ਅਨਤ੍ਤਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਅਨਤ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… ਅਨਤ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਅਨਤ੍ਤਾ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Anattaṃ rūpaṃ ‘anattā rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Anattaṃ vedanaṃ… anattaṃ saññaṃ… anatte saṅkhāre… anattaṃ viññāṇaṃ ‘anattā viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘ਸਙ੍ਖਤਂ ਰੂਪਂ ‘ਸਙ੍ਖਤਂ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸਙ੍ਖਤਂ વੇਦਨਂ… ਸਙ੍ਖਤਂ ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਤੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ… ਸਙ੍ਖਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘ਸਙ੍ਖਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Saṅkhataṃ rūpaṃ ‘saṅkhataṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Saṅkhataṃ vedanaṃ… saṅkhataṃ saññaṃ… saṅkhate saṅkhāre… saṅkhataṃ viññāṇaṃ ‘saṅkhataṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘વਧਕਂ ਰੂਪਂ ‘વਧਕਂ ਰੂਪ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। વਧਕਂ વੇਦਨਂ… વਧਕਂ ਸਞ੍ਞਂ… વਧਕੇ ਸਙ੍ਖਾਰੇ ‘‘વਧਕਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ’’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। વਧਕਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ‘વਧਕਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘Vadhakaṃ rūpaṃ ‘vadhakaṃ rūpa’nti yathābhūtaṃ pajānāti. Vadhakaṃ vedanaṃ… vadhakaṃ saññaṃ… vadhake saṅkhāre ‘‘vadhakā saṅkhārā’’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Vadhakaṃ viññāṇaṃ ‘vadhakaṃ viññāṇa’nti yathābhūtaṃ pajānāti.
‘‘ਸੋ ਰੂਪਂ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਨਾਧਿਟ੍ਠਾਤਿ – ‘ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ’ਤਿ। વੇਦਨਂ… ਸਞ੍ਞਂ… ਸਙ੍ਖਾਰੇ… વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਨ ਉਪੇਤਿ, ਨ ਉਪਾਦਿਯਤਿ, ਨਾਧਿਟ੍ਠਾਤਿ – ‘ਅਤ੍ਤਾ ਮੇ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਿਮੇ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਨੁਪੇਤਾ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਾ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇਤਂ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਹੋਤਿ ਯੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਤਾਦਿਸਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਨੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਓવਾਦਕਾ ਅਨੁਸਾਸਕਾ। ਇਦਞ੍ਚ ਪਨ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤਿਯਂ।
‘‘So rūpaṃ na upeti, na upādiyati, nādhiṭṭhāti – ‘attā me’ti. Vedanaṃ… saññaṃ… saṅkhāre… viññāṇaṃ na upeti, na upādiyati, nādhiṭṭhāti – ‘attā me’ti. Tassime pañcupādānakkhandhā anupetā anupādinnā dīgharattaṃ hitāya sukhāya saṃvattantī’’ti. ‘‘Evametaṃ, āvuso sāriputta, hoti yesaṃ āyasmantānaṃ tādisā sabrahmacārino anukampakā atthakāmā ovādakā anusāsakā. Idañca pana me āyasmato sāriputtassa dhammadesanaṃ sutvā anupādāya āsavehi cittaṃ vimutta’’nti. Tatiyaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੩. ਯਮਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Yamakasuttavaṇṇanā
ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ੩. ਯਮਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 3. Yamakasuttavaṇṇanā
