| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / धम्मपदपाळि • Dhammapadapāḷi |
॥ नमो तस्स भगवतो अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
खुद्दकनिकाये
Khuddakanikāye
धम्मपदपाळि
Dhammapadapāḷi
१. यमकवग्गो
1. Yamakavaggo
१.
1.
मनोपुब्बङ्गमा धम्मा, मनोसेट्ठा मनोमया।
Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;
मनसा चे पदुट्ठेन, भासति वा करोति वा।
Manasā ce paduṭṭhena, bhāsati vā karoti vā;
ततो नं दुक्खमन्वेति, चक्कंव वहतो पदं॥
Tato naṃ dukkhamanveti, cakkaṃva vahato padaṃ.
२.
2.
मनोपुब्बङ्गमा धम्मा, मनोसेट्ठा मनोमया।
Manopubbaṅgamā dhammā, manoseṭṭhā manomayā;
मनसा चे पसन्नेन, भासति वा करोति वा।
Manasā ce pasannena, bhāsati vā karoti vā;
३.
3.
ये च तं उपनय्हन्ति, वेरं तेसं न सम्मति॥
Ye ca taṃ upanayhanti, veraṃ tesaṃ na sammati.
४.
4.
अक्कोच्छि मं अवधि मं, अजिनि मं अहासि मे।
Akkocchi maṃ avadhi maṃ, ajini maṃ ahāsi me;
ये च तं नुपनय्हन्ति, वेरं तेसूपसम्मति॥
Ye ca taṃ nupanayhanti, veraṃ tesūpasammati.
५.
5.
न हि वेरेन वेरानि, सम्मन्तीध कुदाचनं।
Na hi verena verāni, sammantīdha kudācanaṃ;
अवेरेन च सम्मन्ति, एस धम्मो सनन्तनो॥
Averena ca sammanti, esa dhammo sanantano.
६.
6.
परे च न विजानन्ति, मयमेत्थ यमामसे।
Pare ca na vijānanti, mayamettha yamāmase;
ये च तत्थ विजानन्ति, ततो सम्मन्ति मेधगा॥
Ye ca tattha vijānanti, tato sammanti medhagā.
७.
7.
सुभानुपस्सिं विहरन्तं, इन्द्रियेसु असंवुतं।
Subhānupassiṃ viharantaṃ, indriyesu asaṃvutaṃ;
भोजनम्हि चामत्तञ्ञुं, कुसीतं हीनवीरियं।
Bhojanamhi cāmattaññuṃ, kusītaṃ hīnavīriyaṃ;
तं वे पसहति मारो, वातो रुक्खंव दुब्बलं॥
Taṃ ve pasahati māro, vāto rukkhaṃva dubbalaṃ.
८.
8.
असुभानुपस्सिं विहरन्तं, इन्द्रियेसु सुसंवुतं।
Asubhānupassiṃ viharantaṃ, indriyesu susaṃvutaṃ;
भोजनम्हि च मत्तञ्ञुं, सद्धं आरद्धवीरियं।
Bhojanamhi ca mattaññuṃ, saddhaṃ āraddhavīriyaṃ;
तं वे नप्पसहति मारो, वातो सेलंव पब्बतं॥
Taṃ ve nappasahati māro, vāto selaṃva pabbataṃ.
९.
9.
अनिक्कसावो कासावं, यो वत्थं परिदहिस्सति।
Anikkasāvo kāsāvaṃ, yo vatthaṃ paridahissati;
अपेतो दमसच्चेन, न सो कासावमरहति॥
Apeto damasaccena, na so kāsāvamarahati.
१०.
10.
यो च वन्तकसावस्स, सीलेसु सुसमाहितो।
Yo ca vantakasāvassa, sīlesu susamāhito;
उपेतो दमसच्चेन, स वे कासावमरहति॥
Upeto damasaccena, sa ve kāsāvamarahati.
११.
11.
असारे सारमतिनो, सारे चासारदस्सिनो।
Asāre sāramatino, sāre cāsāradassino;
ते सारं नाधिगच्छन्ति, मिच्छासङ्कप्पगोचरा॥
Te sāraṃ nādhigacchanti, micchāsaṅkappagocarā.
१२.
12.
सारञ्च सारतो ञत्वा, असारञ्च असारतो।
Sārañca sārato ñatvā, asārañca asārato;
ते सारं अधिगच्छन्ति, सम्मासङ्कप्पगोचरा॥
Te sāraṃ adhigacchanti, sammāsaṅkappagocarā.
१३.
13.
यथा अगारं दुच्छन्नं, वुट्ठी समतिविज्झति।
Yathā agāraṃ ducchannaṃ, vuṭṭhī samativijjhati;
एवं अभावितं चित्तं, रागो समतिविज्झति॥
Evaṃ abhāvitaṃ cittaṃ, rāgo samativijjhati.
१४.
14.
यथा अगारं सुछन्नं, वुट्ठी न समतिविज्झति।
Yathā agāraṃ suchannaṃ, vuṭṭhī na samativijjhati;
एवं सुभावितं चित्तं, रागो न समतिविज्झति॥
Evaṃ subhāvitaṃ cittaṃ, rāgo na samativijjhati.
१५.
15.
इध सोचति पेच्च सोचति, पापकारी उभयत्थ सोचति।
Idha socati pecca socati, pāpakārī ubhayattha socati;
सो सोचति सो विहञ्ञति, दिस्वा कम्मकिलिट्ठमत्तनो॥
So socati so vihaññati, disvā kammakiliṭṭhamattano.
१६.
16.
इध मोदति पेच्च मोदति, कतपुञ्ञो उभयत्थ मोदति।
Idha modati pecca modati, katapuñño ubhayattha modati;
सो मोदति सो पमोदति, दिस्वा कम्मविसुद्धिमत्तनो॥
So modati so pamodati, disvā kammavisuddhimattano.
१७.
17.
इध तप्पति पेच्च तप्पति, पापकारी 5 उभयत्थ तप्पति।
Idha tappati pecca tappati, pāpakārī 6 ubhayattha tappati;
‘‘पापं मे कत’’न्ति तप्पति, भिय्यो 7 तप्पति दुग्गतिं गतो॥
‘‘Pāpaṃ me kata’’nti tappati, bhiyyo 8 tappati duggatiṃ gato.
१८.
18.
इध नन्दति पेच्च नन्दति, कतपुञ्ञो उभयत्थ नन्दति।
Idha nandati pecca nandati, katapuñño ubhayattha nandati;
‘‘पुञ्ञं मे कत’’न्ति नन्दति, भिय्यो नन्दति सुग्गतिं गतो॥
‘‘Puññaṃ me kata’’nti nandati, bhiyyo nandati suggatiṃ gato.
१९.
19.
बहुम्पि चे संहित 9 भासमानो, न तक्करो होति नरो पमत्तो।
Bahumpi ce saṃhita 10 bhāsamāno, na takkaro hoti naro pamatto;
गोपोव गावो गणयं परेसं, न भागवा सामञ्ञस्स होति॥
Gopova gāvo gaṇayaṃ paresaṃ, na bhāgavā sāmaññassa hoti.
२०.
20.
अप्पम्पि चे संहित भासमानो, धम्मस्स होति 11 अनुधम्मचारी।
Appampi ce saṃhita bhāsamāno, dhammassa hoti 12 anudhammacārī;
रागञ्च दोसञ्च पहाय मोहं, सम्मप्पजानो सुविमुत्तचित्तो।
Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ, sammappajāno suvimuttacitto;
अनुपादियानो इध वा हुरं वा, स भागवा सामञ्ञस्स होति॥
Anupādiyāno idha vā huraṃ vā, sa bhāgavā sāmaññassa hoti.
यमकवग्गो पठमो निट्ठितो।
Yamakavaggo paṭhamo niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / धम्मपद-अट्ठकथा • Dhammapada-aṭṭhakathā / १. यमकवग्गो • 1. Yamakavaggo
