| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
यानादिपटिक्खेपकथा
Yānādipaṭikkhepakathā
२५३. इत्थियुत्तेनाति धेनुयुत्तेन। पुरिसन्तरेनाति पुरिससारथिना। पुरिसयुत्तेनाति गोणयुत्तेन। इत्थन्तरेनाति इत्थिसारथिना। गङ्गामहियायाति गङ्गामहकीळिकाय। पुरिसयुत्तं हत्थवट्टकन्ति एत्थ पुरिसयुत्तं इत्थिसारथि वा होतु, पुरिससारथि वा वट्टति। हत्थवट्टकं पन इत्थियो वा वट्टेन्तु पुरिसा वा, वट्टतियेव। यानुग्घातेनाति यानं अभिरुहन्तस्स सब्बो कायो चलति तप्पच्चया। सिविकन्ति पीठकसिविकं। पाटङ्किन्ति वंसे लग्गेत्वा कतं पटपोतलिकं।
253.Itthiyuttenāti dhenuyuttena. Purisantarenāti purisasārathinā. Purisayuttenāti goṇayuttena. Itthantarenāti itthisārathinā. Gaṅgāmahiyāyāti gaṅgāmahakīḷikāya. Purisayuttaṃ hatthavaṭṭakanti ettha purisayuttaṃ itthisārathi vā hotu, purisasārathi vā vaṭṭati. Hatthavaṭṭakaṃ pana itthiyo vā vaṭṭentu purisā vā, vaṭṭatiyeva. Yānugghātenāti yānaṃ abhiruhantassa sabbo kāyo calati tappaccayā. Sivikanti pīṭhakasivikaṃ. Pāṭaṅkinti vaṃse laggetvā kataṃ paṭapotalikaṃ.
२५४. उच्चासयनमहासयननानीति एत्थ उच्चासयनन्ति पमाणातिक्कन्तं मञ्चं। महासयनन्ति अकप्पियत्थरणं, आसन्दीआदीसु आसन्दीति पमाणातिक्कन्तासनं। पल्लङ्कोति पादेसु वाळरूपानि ठपेत्वा कतो। गोनकोति दीघलोमको महाकोजवो; चतुरङ्गुलाधिकानि किर तस्स लोमानि। चित्तकाति वानचित्रो उण्णामयत्थरणो। पटिकाति उण्णामयो सेतत्थरणो। पटलिकाति घनपुप्फको उण्णामयलोहितत्थरणो; यो आमलकपट्टोतिपि वुच्चति। तूलिकाति पकतितूलिकायेव। विकतिकाति सीहब्यग्घादिरूपविचित्रो उण्णामयत्थरणो। उद्दलोमीति एकतो उग्गतलोमं उण्णामयत्थरणं; ‘‘उद्धलोमी’’तिपि पाठो। एकन्तलोमीति उभतो उग्गतलोमं उण्णामयत्थरणं। कट्टिस्सन्ति रतनपरिसिब्बितं कोसेय्यकट्टिस्समयं पच्चत्थरणं । कोसेय्यन्ति रतनपरिसिब्बितं कोसियसुत्तमयं पच्चत्थरणं; सुद्धकोसेय्यं पन वट्टति।
254.Uccāsayanamahāsayananānīti ettha uccāsayananti pamāṇātikkantaṃ mañcaṃ. Mahāsayananti akappiyattharaṇaṃ, āsandīādīsu āsandīti pamāṇātikkantāsanaṃ. Pallaṅkoti pādesu vāḷarūpāni ṭhapetvā kato. Gonakoti dīghalomako mahākojavo; caturaṅgulādhikāni kira tassa lomāni. Cittakāti vānacitro uṇṇāmayattharaṇo. Paṭikāti uṇṇāmayo setattharaṇo. Paṭalikāti ghanapupphako uṇṇāmayalohitattharaṇo; yo āmalakapaṭṭotipi vuccati. Tūlikāti pakatitūlikāyeva. Vikatikāti sīhabyagghādirūpavicitro uṇṇāmayattharaṇo. Uddalomīti ekato uggatalomaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ; ‘‘uddhalomī’’tipi pāṭho. Ekantalomīti ubhato uggatalomaṃ uṇṇāmayattharaṇaṃ. Kaṭṭissanti ratanaparisibbitaṃ koseyyakaṭṭissamayaṃ paccattharaṇaṃ . Koseyyanti ratanaparisibbitaṃ kosiyasuttamayaṃ paccattharaṇaṃ; suddhakoseyyaṃ pana vaṭṭati.
कुत्तकन्ति सोळसन्नं नाटकित्थीनं ठत्वा नच्चनयोग्गं उण्णामयअत्थरणं। हत्थत्थरअस्सत्थराति हत्थिअस्सपिट्ठीसु अत्थरणकअत्थरणा एव। रथत्थरेपि एसेव नयो। अजिनप्पवेणीति अजिनचम्मेहि मञ्चप्पमाणेन सिब्बित्वा कता पवेणी। कदलीमिगपवरपच्चत्थरणन्ति कदलीमिगचम्मं नाम अत्थि, तेन कतं पवरपच्चत्थरणं, उत्तमपच्चत्थरणन्ति अत्थो। तं किर सेतवत्थस्स उपरि कदलीमिगचम्मं पत्थरित्वा सिब्बित्वा करोन्ति। सउत्तरच्छदन्ति सह उत्तरच्छदनेन; उपरिबद्धेन रत्तवितानेन सद्धिन्ति अत्थो । सेतवितानम्पि हेट्ठा अकप्पियपच्चत्थरणे सति न वट्टति, असति पन वट्टति। उभतोलोहितकूपधानन्ति सीसूपधानञ्च पादूपधानञ्चाति मञ्चस्स उभतोलोहितकूपधानं, एतं न कप्पति। यं पन एकमेव उपधानं उभोसु पस्सेसु रत्तं वा होति, पदुमवण्णं वा चित्रं वा, सचे पमाणयुत्तं, वट्टति। महाउपधानं पन पटिक्खित्तं।
Kuttakanti soḷasannaṃ nāṭakitthīnaṃ ṭhatvā naccanayoggaṃ uṇṇāmayaattharaṇaṃ. Hatthattharaassattharāti hatthiassapiṭṭhīsu attharaṇakaattharaṇā eva. Rathattharepi eseva nayo. Ajinappaveṇīti ajinacammehi mañcappamāṇena sibbitvā katā paveṇī. Kadalīmigapavarapaccattharaṇanti kadalīmigacammaṃ nāma atthi, tena kataṃ pavarapaccattharaṇaṃ, uttamapaccattharaṇanti attho. Taṃ kira setavatthassa upari kadalīmigacammaṃ pattharitvā sibbitvā karonti. Sauttaracchadanti saha uttaracchadanena; uparibaddhena rattavitānena saddhinti attho . Setavitānampi heṭṭhā akappiyapaccattharaṇe sati na vaṭṭati, asati pana vaṭṭati. Ubhatolohitakūpadhānanti sīsūpadhānañca pādūpadhānañcāti mañcassa ubhatolohitakūpadhānaṃ, etaṃ na kappati. Yaṃ pana ekameva upadhānaṃ ubhosu passesu rattaṃ vā hoti, padumavaṇṇaṃ vā citraṃ vā, sace pamāṇayuttaṃ, vaṭṭati. Mahāupadhānaṃ pana paṭikkhittaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi
१५३. यानादिपटिक्खेपो • 153. Yānādipaṭikkhepo
१५४. उच्चासयनमहासयनपटिक्खेपो • 154. Uccāsayanamahāsayanapaṭikkhepo
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
यानादिपटिक्खेपकथावण्णना • Yānādipaṭikkhepakathāvaṇṇanā
उच्चासयनमहासयनपटिक्खेपकथावण्णना • Uccāsayanamahāsayanapaṭikkhepakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / यानादिपटिक्खेपकथावण्णना • Yānādipaṭikkhepakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / अज्झारामेउपाहनपटिक्खेपकथादिवण्णना • Ajjhārāmeupāhanapaṭikkhepakathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi
१५३. यानादिपटिक्खेपकथा • 153. Yānādipaṭikkhepakathā
१५४. उच्चासयनमहासयनपटिक्खेपकथा • 154. Uccāsayanamahāsayanapaṭikkhepakathā
