| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi |
१५३. यानादिपटिक्खेपकथा
153. Yānādipaṭikkhepakathā
२५३. इत्थियुत्तेनाति एत्थ रूळीवसेन धेनुपि इत्थी नामाति आह ‘‘धेनुयुत्तेना’’ति। पुरिसन्तरेनाति एत्थ पुरिसो एव अन्तरो अञ्ञो एत्थाति पुरिसन्तरं यानं। पुरिसन्तरो नाम अत्थतो सारथीति आह ‘‘पुरिससारथिना’’ति, यानेनाति योजना। गङ्गामहियायाति एत्थ गङ्गा च मही च गङ्गामही, तत्थ कीळिका गङ्गामहियाति अत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘गङ्गामहीकीळिकाया’’ति। तत्थ हि इत्थिपुरिसा यानेहि उदककीळं कीळन्ति। पुरिसयुत्तं हत्थवट्टकन्ति एत्थ ‘‘अनुजानामि भिक्खवे पुरिसयुत्तञ्च हत्थवट्टकञ्चा’’ति दस्सेन्तो आह ‘‘एत्था’’तिआदि। तत्थ पुरिसयुत्तन्ति पुरिसेन युज्जितब्बन्ति पुरिसयुत्तं यानं। हत्थवट्टकन्ति हत्थेन वट्टेतब्बन्ति हत्थवट्टकं यानं। यानुग्घातेनाति यानस्स उल्लङ्घित्वा गमनेन। हनधातु हि गत्यत्थो। तमत्थं दस्सेन्तो आह ‘‘यानं अभिरुहन्तस्सा’’तिआदि। ‘‘तप्पच्चया’’ति इमिना यानुग्घातेनाति एत्थ हेत्वत्थे करणवचनन्ति दस्सेति। पीठकसिविकन्ति पीठेन सह कतं सिविकं। पटपोटलिकन्ति पटमयं पोटलिकं।
253.Itthiyuttenāti ettha rūḷīvasena dhenupi itthī nāmāti āha ‘‘dhenuyuttenā’’ti. Purisantarenāti ettha puriso eva antaro añño etthāti purisantaraṃ yānaṃ. Purisantaro nāma atthato sārathīti āha ‘‘purisasārathinā’’ti, yānenāti yojanā. Gaṅgāmahiyāyāti ettha gaṅgā ca mahī ca gaṅgāmahī, tattha kīḷikā gaṅgāmahiyāti atthaṃ dassento āha ‘‘gaṅgāmahīkīḷikāyā’’ti. Tattha hi itthipurisā yānehi udakakīḷaṃ kīḷanti. Purisayuttaṃhatthavaṭṭakanti ettha ‘‘anujānāmi bhikkhave purisayuttañca hatthavaṭṭakañcā’’ti dassento āha ‘‘etthā’’tiādi. Tattha purisayuttanti purisena yujjitabbanti purisayuttaṃ yānaṃ. Hatthavaṭṭakanti hatthena vaṭṭetabbanti hatthavaṭṭakaṃ yānaṃ. Yānugghātenāti yānassa ullaṅghitvā gamanena. Hanadhātu hi gatyattho. Tamatthaṃ dassento āha ‘‘yānaṃ abhiruhantassā’’tiādi. ‘‘Tappaccayā’’ti iminā yānugghātenāti ettha hetvatthe karaṇavacananti dasseti. Pīṭhakasivikanti pīṭhena saha kataṃ sivikaṃ. Paṭapoṭalikanti paṭamayaṃ poṭalikaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / १५३. यानादिपटिक्खेपो • 153. Yānādipaṭikkhepo
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā / यानादिपटिक्खेपकथा • Yānādipaṭikkhepakathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / यानादिपटिक्खेपकथावण्णना • Yānādipaṭikkhepakathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / अज्झारामेउपाहनपटिक्खेपकथादिवण्णना • Ajjhārāmeupāhanapaṭikkhepakathādivaṇṇanā
