| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๑๕๓. ยานาทิปฎิเกฺขปกถา
153. Yānādipaṭikkhepakathā
๒๕๓. อิตฺถิยุเตฺตนาติ เอตฺถ รูฬีวเสน เธนุปิ อิตฺถี นามาติ อาห ‘‘เธนุยุเตฺตนา’’ติฯ ปุริสนฺตเรนาติ เอตฺถ ปุริโส เอว อนฺตโร อโญฺญ เอตฺถาติ ปุริสนฺตรํ ยานํฯ ปุริสนฺตโร นาม อตฺถโต สารถีติ อาห ‘‘ปุริสสารถินา’’ติ, ยาเนนาติ โยชนาฯ คงฺคามหิยายาติ เอตฺถ คงฺคา จ มหี จ คงฺคามหี, ตตฺถ กีฬิกา คงฺคามหิยาติ อตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘คงฺคามหีกีฬิกายา’’ติฯ ตตฺถ หิ อิตฺถิปุริสา ยาเนหิ อุทกกีฬํ กีฬนฺติฯ ปุริสยุตฺตํ หตฺถวฎฺฎกนฺติ เอตฺถ ‘‘อนุชานามิ ภิกฺขเว ปุริสยุตฺตญฺจ หตฺถวฎฺฎกญฺจา’’ติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘เอตฺถา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ปุริสยุตฺตนฺติ ปุริเสน ยุชฺชิตพฺพนฺติ ปุริสยุตฺตํ ยานํฯ หตฺถวฎฺฎกนฺติ หเตฺถน วเฎฺฎตพฺพนฺติ หตฺถวฎฺฎกํ ยานํฯ ยานุคฺฆาเตนาติ ยานสฺส อุลฺลงฺฆิตฺวา คมเนนฯ หนธาตุ หิ คตฺยโตฺถฯ ตมตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ยานํ อภิรุหนฺตสฺสา’’ติอาทิฯ ‘‘ตปฺปจฺจยา’’ติ อิมินา ยานุคฺฆาเตนาติ เอตฺถ เหตฺวเตฺถ กรณวจนนฺติ ทเสฺสติฯ ปีฐกสิวิกนฺติ ปีเฐน สห กตํ สิวิกํฯ ปฎโปฎลิกนฺติ ปฎมยํ โปฎลิกํฯ
253.Itthiyuttenāti ettha rūḷīvasena dhenupi itthī nāmāti āha ‘‘dhenuyuttenā’’ti. Purisantarenāti ettha puriso eva antaro añño etthāti purisantaraṃ yānaṃ. Purisantaro nāma atthato sārathīti āha ‘‘purisasārathinā’’ti, yānenāti yojanā. Gaṅgāmahiyāyāti ettha gaṅgā ca mahī ca gaṅgāmahī, tattha kīḷikā gaṅgāmahiyāti atthaṃ dassento āha ‘‘gaṅgāmahīkīḷikāyā’’ti. Tattha hi itthipurisā yānehi udakakīḷaṃ kīḷanti. Purisayuttaṃhatthavaṭṭakanti ettha ‘‘anujānāmi bhikkhave purisayuttañca hatthavaṭṭakañcā’’ti dassento āha ‘‘etthā’’tiādi. Tattha purisayuttanti purisena yujjitabbanti purisayuttaṃ yānaṃ. Hatthavaṭṭakanti hatthena vaṭṭetabbanti hatthavaṭṭakaṃ yānaṃ. Yānugghātenāti yānassa ullaṅghitvā gamanena. Hanadhātu hi gatyattho. Tamatthaṃ dassento āha ‘‘yānaṃ abhiruhantassā’’tiādi. ‘‘Tappaccayā’’ti iminā yānugghātenāti ettha hetvatthe karaṇavacananti dasseti. Pīṭhakasivikanti pīṭhena saha kataṃ sivikaṃ. Paṭapoṭalikanti paṭamayaṃ poṭalikaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวคฺคปาฬิ • Mahāvaggapāḷi / ๑๕๓. ยานาทิปฎิเกฺขโป • 153. Yānādipaṭikkhepo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวคฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ยานาทิปฎิเกฺขปกถา • Yānādipaṭikkhepakathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ยานาทิปฎิเกฺขปกถาวณฺณนา • Yānādipaṭikkhepakathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / อชฺฌาราเมอุปาหนปฎิเกฺขปกถาทิวณฺณนา • Ajjhārāmeupāhanapaṭikkhepakathādivaṇṇanā
