| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
៩. យញ្ញសុត្តវណ្ណនា
9. Yaññasuttavaṇṇanā
១២០. ថូណន្តិ យញ្ញូបត្ថម្ភំ។ ឧបនីតានិ យញ្ញំ យជិតុំ អារម្ភាយ។ ឯត្តាវតាតិ ‘‘ឥធ, ភន្តេ…បេ.… រុទមានា បរិកម្មានិ ករោន្តី’’តិ ឯត្តកេន បាឋេន។ សន្និដ្ឋានន្តិ ‘‘នំ ឥត្ថិំ លភិស្សាមិ នុ ខោ, ន នុ ខោ លភិស្សាមី’’តិ និច្ឆយំ អវិន្ទន្តោ ន ញាយន្តោ។ ផេណុទ្ទេហកន្តិ យថា យត្ថ កុថិតេ ផេណំ ឧទ្ទេហតិ ន ឧបធីយតិ, ឯវំ អនេកវារំ ផេណំ ឧដ្ឋាបេត្វា។ តំ ទិវសន្តិ តស្មិំ រញ្ញា និទ្ទំ អលភិត្វា ទុក្ខសេយ្យទិវសេ។ អាលោកំ ឱលោកេត្វាតិ លោហកុម្ភិមុខវដ្ដិសីសេ បត្តេ តត្ថ មហន្តំ អាលោកំ ឱលោកេត្វា។ អត្តានោ វចនំ រញ្ញោ បវត្តិញាបនត្ថំ។ មហាសទ្ទោ ឧទបាទិ ‘‘ឯវរូបំ យញ្ញំ រាជា ការាបេតី’’តិ។ វត្តុកាមោ អហោសិ, វត្តុញ្ច បន អវិសហន្តោ ‘‘ស’’ ឥតិ វត្វា លោហកុម្ភិយំ និមុគ្គោ។ ឥមំ គាថំ វត្តុកាមោ អហោសីតិ អយំ បនេត្ថ សម្ពន្ធោ។ ឯស នយោ សេសបទទ្វយេបិ។ ធម្មភេរិំ ចរាបេសុំ ‘‘កោចិ កញ្ចិ បាណំ មា ហនតូ’’តិ។ សោ ឥត្ថិសាមិកោ បុរិសោ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋហិ អត្តនោ ឧបនិស្សយសម្បត្តិយា សត្តុ ច ទេសនាវិលាសសម្បត្តិយា, រាជា បន មហាពោធិនិរុជ្ឈនសភាវត្តា កិញ្ចិ វិសេសំ នាធិគច្ឆិ។
120.Thūṇanti yaññūpatthambhaṃ. Upanītāni yaññaṃ yajituṃ ārambhāya. Ettāvatāti ‘‘idha, bhante…pe… rudamānā parikammāni karontī’’ti ettakena pāṭhena. Sanniṭṭhānanti ‘‘naṃ itthiṃ labhissāmi nu kho, na nu kho labhissāmī’’ti nicchayaṃ avindanto na ñāyanto. Pheṇuddehakanti yathā yattha kuthite pheṇaṃ uddehati na upadhīyati, evaṃ anekavāraṃ pheṇaṃ uṭṭhāpetvā. Taṃ divasanti tasmiṃ raññā niddaṃ alabhitvā dukkhaseyyadivase. Ālokaṃ oloketvāti lohakumbhimukhavaṭṭisīse patte tattha mahantaṃ ālokaṃ oloketvā. Attāno vacanaṃ rañño pavattiñāpanatthaṃ. Mahāsaddo udapādi ‘‘evarūpaṃ yaññaṃ rājā kārāpetī’’ti. Vattukāmo ahosi, vattuñca pana avisahanto ‘‘sa’’ iti vatvā lohakumbhiyaṃ nimuggo. Imaṃ gāthaṃ vattukāmo ahosīti ayaṃ panettha sambandho. Esa nayo sesapadadvayepi. Dhammabheriṃ carāpesuṃ ‘‘koci kañci pāṇaṃ mā hanatū’’ti. So itthisāmiko puriso sotāpattiphale patiṭṭhahi attano upanissayasampattiyā sattu ca desanāvilāsasampattiyā, rājā pana mahābodhinirujjhanasabhāvattā kiñci visesaṃ nādhigacchi.
សង្គហវត្ថូនីតិ លោកស្ស សង្គហការណានិ។ និប្ផន្នសស្សតោ នវភាគេ កស្សកស្ស ទត្វា រញ្ញំ ឯកភាគគ្គហណំ ទសមភាគគ្គហណំ។ ឯវំ កស្សកា ហដ្ឋតុដ្ឋា សស្សានិ សម្បាទេន្តីតិ អាហ ‘‘សស្សសម្បាទនេ មេធាវិតាតិ អត្ថោ’’តិ។ តតោ ឱរភាគេ កិរ ឆភាគគ្គហណំ ជាតំ។ ឆមាសិកន្តិ ឆន្នំ ឆន្នំ មាសានំ បហោនកំ។ បាសេតីតិ បាសគតេ វិយ ករោតិ។ វាចាយ បិយស្ស បិយករស្ស កម្មំ វាចាបេយ្យំ។ សព្ពសោ រដ្ឋស្ស ឥទ្ធាទិភាវតោ ខេមំ។ និរព្ពុទំ ចោរិយាភាវតោ។ ឥទញ្ហិ រដ្ឋំ អចោរិយំ និរគ្គឡន្តិ វុច្ចតិ អបារុតឃរភាវតោ។
Saṅgahavatthūnīti lokassa saṅgahakāraṇāni. Nipphannasassato navabhāge kassakassa datvā raññaṃ ekabhāgaggahaṇaṃ dasamabhāgaggahaṇaṃ. Evaṃ kassakā haṭṭhatuṭṭhā sassāni sampādentīti āha ‘‘sassasampādane medhāvitāti attho’’ti. Tato orabhāge kira chabhāgaggahaṇaṃ jātaṃ. Chamāsikanti channaṃ channaṃ māsānaṃ pahonakaṃ. Pāsetīti pāsagate viya karoti. Vācāya piyassa piyakarassa kammaṃ vācāpeyyaṃ. Sabbaso raṭṭhassa iddhādibhāvato khemaṃ. Nirabbudaṃ coriyābhāvato. Idañhi raṭṭhaṃ acoriyaṃ niraggaḷanti vuccati apārutagharabhāvato.
ឧទ្ធំមូលកំ កត្វាតិ ឧម្មូលំ កត្វា។ ទ្វីហិ បរិយញ្ញេហីតិ មហាយញ្ញស្ស បុព្ពភាគេ បច្ឆា ច បវត្តេតព្ពេហិ ទ្វីហិ បរិវារយញ្ញេហិ។ សត្តវីសតិ…បេ.… នស្សាតិ សត្តវីសាធិកានំ តិណ្ណំ បសុសតានំ ទ្វាវីសតិយា អស្សាទីហិ ច សដ្ឋិអធិកទ្វិសតអារញ្ញកបសូហិ ច សទ្ធិំ សម្បិណ្ឌិតានំ បន នវាធិកឆសតបសូនំ មារណេន ភេរវស្ស បាបភីរុកានំ ភយាវហស្ស។ តថា ហិ វទន្តិ –
Uddhaṃmūlakaṃ katvāti ummūlaṃ katvā. Dvīhi pariyaññehīti mahāyaññassa pubbabhāge pacchā ca pavattetabbehi dvīhi parivārayaññehi. Sattavīsati…pe… nassāti sattavīsādhikānaṃ tiṇṇaṃ pasusatānaṃ dvāvīsatiyā assādīhi ca saṭṭhiadhikadvisataāraññakapasūhi ca saddhiṃ sampiṇḍitānaṃ pana navādhikachasatapasūnaṃ māraṇena bheravassa pāpabhīrukānaṃ bhayāvahassa. Tathā hi vadanti –
‘‘ឆសតានិ និយុជ្ជន្តិ, បសូនំ មជ្ឈិមេ ហនិ,
‘‘Chasatāni niyujjanti, pasūnaṃ majjhime hani,
អស្សមេធស្ស យញ្ញស្ស, អធិកានិ នវាបិ ចា’’តិ។
Assamedhassa yaññassa, adhikāni navāpi cā’’ti.
សម្មន្តិ យុគច្ឆិទ្ទេ បក្ខិបិតព្ពទណ្ឌកំ។ បាសេន្តីតិ ខិបន្តិ។ សំហារិមេហីតិ សកដេហិ វហិតព្ពេហិ យូបេហិ។ បុព្ពេ កិរ ឯកោ រាជា សម្មាបាសំ យជន្តោ សរស្សតិនទីតីរេ បថវិយា វិវរេ ទិន្នេ និមុគ្គោយេវ អហោសិ។ អន្ធពាលព្រាហ្មណា គតានុគតិគតា ‘‘អយំ តស្ស សគ្គគមនមគ្គោ’’តិ សញ្ញាយ តត្ថ សម្មាបាសយញ្ញំ បដ្ឋបេន្តិ។ តេន វុត្តំ ‘‘និមុគ្គោកាសតោ បភុតី’’តិ។ អយូបោ អប្បកទិវសោ យាគោ, សយូបោ ពហុទិវសំ សាធេយ្យោ សត្រយាគោ។ មន្តបទាភិសង្ខតានំ សប្បិមធូនំ វាជមិតិ សមញ្ញា, ហិរញ្ញសុវណ្ណគោមហិំ សាទិសត្តរសកទក្ខិណស្ស។ សារគព្ភកោដ្ឋាគារាទីសុ នត្ថេត្ថ អគ្គឡន្តិ និរគ្គឡោ។ តត្ថ កិរ យញ្ញេ អត្តនោ សាបតេយ្យំ អនវសេសតោ អនិគូហិត្វា និយ្យាតីយតិ។ មហារម្ភាតិ ពហុបសុឃាតកម្មា។ អដ្ឋកថាយំ បន ‘‘វិវិធា យត្ថ ហញ្ញរេ’’តិ វក្ខមានត្តា ‘‘មហាកិច្ចា’’តិ អត្ថោ វុត្តោ, ឥធ ‘‘មហារម្ភាតិ បបញ្ចវសេន អជេឡកា’’តិអាទិ វុត្តន្តិ ‘‘ពហុបសុឃាតកម្មា’’តិ អត្ថោ វុត្តោ។ និរារម្ភាតិ ឯត្ថាបិ វុត្តនយេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ អនុគតំ កុលន្តិ អនុកុលំ, កុលានុគតន្តិ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ តេនាហ ‘‘យំ និច្ចភត្តាទិ…បេ.… អត្ថោ’’តិ។
Sammanti yugacchidde pakkhipitabbadaṇḍakaṃ. Pāsentīti khipanti. Saṃhārimehīti sakaṭehi vahitabbehi yūpehi. Pubbe kira eko rājā sammāpāsaṃ yajanto sarassatinadītīre pathaviyā vivare dinne nimuggoyeva ahosi. Andhabālabrāhmaṇā gatānugatigatā ‘‘ayaṃ tassa saggagamanamaggo’’ti saññāya tattha sammāpāsayaññaṃ paṭṭhapenti. Tena vuttaṃ ‘‘nimuggokāsato pabhutī’’ti. Ayūpo appakadivaso yāgo, sayūpo bahudivasaṃ sādheyyo satrayāgo. Mantapadābhisaṅkhatānaṃ sappimadhūnaṃ vājamiti samaññā, hiraññasuvaṇṇagomahiṃ sādisattarasakadakkhiṇassa. Sāragabbhakoṭṭhāgārādīsu natthettha aggaḷanti niraggaḷo. Tattha kira yaññe attano sāpateyyaṃ anavasesato anigūhitvā niyyātīyati. Mahārambhāti bahupasughātakammā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vividhā yattha haññare’’ti vakkhamānattā ‘‘mahākiccā’’ti attho vutto, idha ‘‘mahārambhāti papañcavasena ajeḷakā’’tiādi vuttanti ‘‘bahupasughātakammā’’ti attho vutto. Nirārambhāti etthāpi vuttanayena attho veditabbo. Anugataṃ kulanti anukulaṃ, kulānugatanti attho veditabbo. Tenāha ‘‘yaṃ niccabhattādi…pe… attho’’ti.
យញ្ញសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Yaññasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៩. យញ្ញសុត្តំ • 9. Yaññasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ៩. យញ្ញសុត្តវណ្ណនា • 9. Yaññasuttavaṇṇanā
