Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā)

    9. යඤ්‌ඤසුත්‌තවණ්‌ණනා

    9. Yaññasuttavaṇṇanā

    120. ථූණන්‌ති යඤ්‌ඤූපත්‌ථම්‌භං. උපනීතානි යඤ්‌ඤං යජිතුං ආරම්‌භාය. එත්‌තාවතාති ‘‘ඉධ, භන්‌තෙ…පෙ.… රුදමානා පරිකම්‌මානි කරොන්‌තී’’ති එත්‌තකෙන පාඨෙන. සන්‌නිට්‌ඨානන්‌ති ‘‘නං ඉත්‌ථිං ලභිස්‌සාමි නු ඛො, න නු ඛො ලභිස්‌සාමී’’ති නිච්‌ඡයං අවින්‌දන්‌තො න ඤායන්‌තො. ඵෙණුද්‌දෙහකන්‌ති යථා යත්‌ථ කුථිතෙ ඵෙණං උද්‌දෙහති න උපධීයති, එවං අනෙකවාරං ඵෙණං උට්‌ඨාපෙත්‌වා. තං දිවසන්‌ති තස්‌මිං රඤ්‌ඤා නිද්‌දං අලභිත්‌වා දුක්‌ඛසෙය්‍යදිවසෙ. ආලොකං ඔලොකෙත්‌වාති ලොහකුම්‌භිමුඛවට්‌ටිසීසෙ පත්‌තෙ තත්‌ථ මහන්‌තං ආලොකං ඔලොකෙත්‌වා. අත්‌තානො වචනං රඤ්‌ඤො පවත්‌තිඤාපනත්‌ථං. මහාසද්‌දො උදපාදි ‘‘එවරූපං යඤ්‌ඤං රාජා කාරාපෙතී’’ති. වත්‌තුකාමො අහොසි, වත්‌තුඤ්‌ච පන අවිසහන්‌තො ‘‘ස’’ ඉති වත්‌වා ලොහකුම්‌භියං නිමුග්‌ගො. ඉමං ගාථං වත්‌තුකාමො අහොසීති අයං පනෙත්‌ථ සම්‌බන්‌ධො. එස නයො සෙසපදද්‌වයෙපි. ධම්‌මභෙරිං චරාපෙසුං ‘‘කොචි කඤ්‌චි පාණං මා හනතූ’’ති. සො ඉත්‌ථිසාමිකො පුරිසො සොතාපත්‌තිඵලෙ පතිට්‌ඨහි අත්‌තනො උපනිස්‌සයසම්‌පත්‌තියා සත්‌තු ච දෙසනාවිලාසසම්‌පත්‌තියා, රාජා පන මහාබොධිනිරුජ්‌ඣනසභාවත්‌තා කිඤ්‌චි විසෙසං නාධිගච්‌ඡි.

    120.Thūṇanti yaññūpatthambhaṃ. Upanītāni yaññaṃ yajituṃ ārambhāya. Ettāvatāti ‘‘idha, bhante…pe… rudamānā parikammāni karontī’’ti ettakena pāṭhena. Sanniṭṭhānanti ‘‘naṃ itthiṃ labhissāmi nu kho, na nu kho labhissāmī’’ti nicchayaṃ avindanto na ñāyanto. Pheṇuddehakanti yathā yattha kuthite pheṇaṃ uddehati na upadhīyati, evaṃ anekavāraṃ pheṇaṃ uṭṭhāpetvā. Taṃ divasanti tasmiṃ raññā niddaṃ alabhitvā dukkhaseyyadivase. Ālokaṃ oloketvāti lohakumbhimukhavaṭṭisīse patte tattha mahantaṃ ālokaṃ oloketvā. Attāno vacanaṃ rañño pavattiñāpanatthaṃ. Mahāsaddo udapādi ‘‘evarūpaṃ yaññaṃ rājā kārāpetī’’ti. Vattukāmo ahosi, vattuñca pana avisahanto ‘‘sa’’ iti vatvā lohakumbhiyaṃ nimuggo. Imaṃ gāthaṃ vattukāmo ahosīti ayaṃ panettha sambandho. Esa nayo sesapadadvayepi. Dhammabheriṃ carāpesuṃ ‘‘koci kañci pāṇaṃ mā hanatū’’ti. So itthisāmiko puriso sotāpattiphale patiṭṭhahi attano upanissayasampattiyā sattu ca desanāvilāsasampattiyā, rājā pana mahābodhinirujjhanasabhāvattā kiñci visesaṃ nādhigacchi.

    සඞ්‌ගහවත්‌ථූනීති ලොකස්‌ස සඞ්‌ගහකාරණානි. නිප්‌ඵන්‌නසස්‌සතො නවභාගෙ කස්‌සකස්‌ස දත්‌වා රඤ්‌ඤං එකභාගග්‌ගහණං දසමභාගග්‌ගහණං. එවං කස්‌සකා හට්‌ඨතුට්‌ඨා සස්‌සානි සම්‌පාදෙන්‌තීති ආහ ‘‘සස්‌සසම්‌පාදනෙ මෙධාවිතාති අත්‌ථො’’ති. තතො ඔරභාගෙ කිර ඡභාගග්‌ගහණං ජාතං. ඡමාසිකන්‌ති ඡන්‌නං ඡන්‌නං මාසානං පහොනකං. පාසෙතීති පාසගතෙ විය කරොති. වාචාය පියස්‌ස පියකරස්‌ස කම්‌මං වාචාපෙය්‍යං. සබ්‌බසො රට්‌ඨස්‌ස ඉද්‌ධාදිභාවතො ඛෙමං. නිරබ්‌බුදං චොරියාභාවතො. ඉදඤ්‌හි රට්‌ඨං අචොරියං නිරග්‌ගළන්‌ති වුච්‌චති අපාරුතඝරභාවතො.

    Saṅgahavatthūnīti lokassa saṅgahakāraṇāni. Nipphannasassato navabhāge kassakassa datvā raññaṃ ekabhāgaggahaṇaṃ dasamabhāgaggahaṇaṃ. Evaṃ kassakā haṭṭhatuṭṭhā sassāni sampādentīti āha ‘‘sassasampādane medhāvitāti attho’’ti. Tato orabhāge kira chabhāgaggahaṇaṃ jātaṃ. Chamāsikanti channaṃ channaṃ māsānaṃ pahonakaṃ. Pāsetīti pāsagate viya karoti. Vācāya piyassa piyakarassa kammaṃ vācāpeyyaṃ. Sabbaso raṭṭhassa iddhādibhāvato khemaṃ. Nirabbudaṃ coriyābhāvato. Idañhi raṭṭhaṃ acoriyaṃ niraggaḷanti vuccati apārutagharabhāvato.

    උද්‌ධංමූලකං කත්‌වාති උම්‌මූලං කත්‌වා. ද්‌වීහි පරියඤ්‌ඤෙහීති මහායඤ්‌ඤස්‌ස පුබ්‌බභාගෙ පච්‌ඡා ච පවත්‌තෙතබ්‌බෙහි ද්‌වීහි පරිවාරයඤ්‌ඤෙහි. සත්‌තවීසති…පෙ.… නස්‌සාති සත්‌තවීසාධිකානං තිණ්‌ණං පසුසතානං ද්‌වාවීසතියා අස්‌සාදීහි ච සට්‌ඨිඅධිකද්‌විසතආරඤ්‌ඤකපසූහි ච සද්‌ධිං සම්‌පිණ්‌ඩිතානං පන නවාධිකඡසතපසූනං මාරණෙන භෙරවස්‌ස පාපභීරුකානං භයාවහස්‌ස. තථා හි වදන්‌ති –

    Uddhaṃmūlakaṃ katvāti ummūlaṃ katvā. Dvīhi pariyaññehīti mahāyaññassa pubbabhāge pacchā ca pavattetabbehi dvīhi parivārayaññehi. Sattavīsati…pe… nassāti sattavīsādhikānaṃ tiṇṇaṃ pasusatānaṃ dvāvīsatiyā assādīhi ca saṭṭhiadhikadvisataāraññakapasūhi ca saddhiṃ sampiṇḍitānaṃ pana navādhikachasatapasūnaṃ māraṇena bheravassa pāpabhīrukānaṃ bhayāvahassa. Tathā hi vadanti –

    ‘‘ඡසතානි නියුජ්‌ජන්‌ති, පසූනං මජ්‌ඣිමෙ හනි,

    ‘‘Chasatāni niyujjanti, pasūnaṃ majjhime hani,

    අස්‌සමෙධස්‌ස යඤ්‌ඤස්‌ස, අධිකානි නවාපි චා’’ති.

    Assamedhassa yaññassa, adhikāni navāpi cā’’ti.

    සම්‌මන්‌ති යුගච්‌ඡිද්‌දෙ පක්‌ඛිපිතබ්‌බදණ්‌ඩකං. පාසෙන්‌තීති ඛිපන්‌ති. සංහාරිමෙහීති සකටෙහි වහිතබ්‌බෙහි යූපෙහි. පුබ්‌බෙ කිර එකො රාජා සම්‌මාපාසං යජන්‌තො සරස්‌සතිනදීතීරෙ පථවියා විවරෙ දින්‌නෙ නිමුග්‌ගොයෙව අහොසි. අන්‌ධබාලබ්‍රාහ්‌මණා ගතානුගතිගතා ‘‘අයං තස්‌ස සග්‌ගගමනමග්‌ගො’’ති සඤ්‌ඤාය තත්‌ථ සම්‌මාපාසයඤ්‌ඤං පට්‌ඨපෙන්‌ති. තෙන වුත්‌තං ‘‘නිමුග්‌ගොකාසතො පභුතී’’ති. අයූපො අප්‌පකදිවසො යාගො, සයූපො බහුදිවසං සාධෙය්‍යො සත්‍රයාගො. මන්‌තපදාභිසඞ්‌ඛතානං සප්‌පිමධූනං වාජමිති සමඤ්‌ඤා, හිරඤ්‌ඤසුවණ්‌ණගොමහිං සාදිසත්‌තරසකදක්‌ඛිණස්‌ස. සාරගබ්‌භකොට්‌ඨාගාරාදීසු නත්‌ථෙත්‌ථ අග්‌ගළන්‌ති නිරග්‌ගළො. තත්‌ථ කිර යඤ්‌ඤෙ අත්‌තනො සාපතෙය්‍යං අනවසෙසතො අනිගූහිත්‌වා නිය්‍යාතීයති. මහාරම්‌භාති බහුපසුඝාතකම්‌මා. අට්‌ඨකථායං පන ‘‘විවිධා යත්‌ථ හඤ්‌ඤරෙ’’ති වක්‌ඛමානත්‌තා ‘‘මහාකිච්‌චා’’ති අත්‌ථො වුත්‌තො, ඉධ ‘‘මහාරම්‌භාති පපඤ්‌චවසෙන අජෙළකා’’තිආදි වුත්‌තන්‌ති ‘‘බහුපසුඝාතකම්‌මා’’ති අත්‌ථො වුත්‌තො. නිරාරම්‌භාති එත්‌ථාපි වුත්‌තනයෙන අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. අනුගතං කුලන්‌ති අනුකුලං, කුලානුගතන්‌ති අත්‌ථො වෙදිතබ්‌බො. තෙනාහ ‘‘යං නිච්‌චභත්‌තාදි…පෙ.… අත්‌ථො’’ති.

    Sammanti yugacchidde pakkhipitabbadaṇḍakaṃ. Pāsentīti khipanti. Saṃhārimehīti sakaṭehi vahitabbehi yūpehi. Pubbe kira eko rājā sammāpāsaṃ yajanto sarassatinadītīre pathaviyā vivare dinne nimuggoyeva ahosi. Andhabālabrāhmaṇā gatānugatigatā ‘‘ayaṃ tassa saggagamanamaggo’’ti saññāya tattha sammāpāsayaññaṃ paṭṭhapenti. Tena vuttaṃ ‘‘nimuggokāsato pabhutī’’ti. Ayūpo appakadivaso yāgo, sayūpo bahudivasaṃ sādheyyo satrayāgo. Mantapadābhisaṅkhatānaṃ sappimadhūnaṃ vājamiti samaññā, hiraññasuvaṇṇagomahiṃ sādisattarasakadakkhiṇassa. Sāragabbhakoṭṭhāgārādīsu natthettha aggaḷanti niraggaḷo. Tattha kira yaññe attano sāpateyyaṃ anavasesato anigūhitvā niyyātīyati. Mahārambhāti bahupasughātakammā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vividhā yattha haññare’’ti vakkhamānattā ‘‘mahākiccā’’ti attho vutto, idha ‘‘mahārambhāti papañcavasena ajeḷakā’’tiādi vuttanti ‘‘bahupasughātakammā’’ti attho vutto. Nirārambhāti etthāpi vuttanayena attho veditabbo. Anugataṃ kulanti anukulaṃ, kulānugatanti attho veditabbo. Tenāha ‘‘yaṃ niccabhattādi…pe… attho’’ti.

    යඤ්‌ඤසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Yaññasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 9. යඤ්‌ඤසුත්‌තං • 9. Yaññasuttaṃ

    අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / සුත්‌තපිටක (අට්‌ඨකථා) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / 9. යඤ්‌ඤසුත්‌තවණ්‌ණනා • 9. Yaññasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact