| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੯. ਯਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
9. Yaññasuttavaṇṇanā
੧੨੦. ਥੂਣਨ੍ਤਿ ਯਞ੍ਞੂਪਤ੍ਥਮ੍ਭਂ। ਉਪਨੀਤਾਨਿ ਯਞ੍ਞਂ ਯਜਿਤੁਂ ਆਰਮ੍ਭਾਯ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾਤਿ ‘‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ…ਪੇ॰… ਰੁਦਮਾਨਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਪਾਠੇਨ। ਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਨਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਨੁ ਖੋ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਚ੍ਛਯਂ ਅવਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨ ਞਾਯਨ੍ਤੋ। ਫੇਣੁਦ੍ਦੇਹਕਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਯਤ੍ਥ ਕੁਥਿਤੇ ਫੇਣਂ ਉਦ੍ਦੇਹਤਿ ਨ ਉਪਧੀਯਤਿ, ਏવਂ ਅਨੇਕવਾਰਂ ਫੇਣਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ। ਤਂ ਦਿવਸਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰਞ੍ਞਾ ਨਿਦ੍ਦਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸੇਯ੍ਯਦਿવਸੇ। ਆਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾਤਿ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭਿਮੁਖવਟ੍ਟਿਸੀਸੇ ਪਤ੍ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਮਹਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ। ਅਤ੍ਤਾਨੋ વਚਨਂ ਰਞ੍ਞੋ ਪવਤ੍ਤਿਞਾਪਨਤ੍ਥਂ। ਮਹਾਸਦ੍ਦੋ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਏવਰੂਪਂ ਯਞ੍ਞਂ ਰਾਜਾ ਕਾਰਾਪੇਤੀ’’ਤਿ। વਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ, વਤ੍ਤੁਞ੍ਚ ਪਨ ਅવਿਸਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਸ’’ ਇਤਿ વਤ੍વਾ ਲੋਹਕੁਮ੍ਭਿਯਂ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋ। ਇਮਂ ਗਾਥਂ વਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਪਦਦ੍વਯੇਪਿ। ਧਮ੍ਮਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਕੋਚਿ ਕਞ੍ਚਿ ਪਾਣਂ ਮਾ ਹਨਤੂ’’ਤਿ। ਸੋ ਇਤ੍ਥਿਸਾਮਿਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤੁ ਚ ਦੇਸਨਾવਿਲਾਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਰਾਜਾ ਪਨ ਮਹਾਬੋਧਿਨਿਰੁਜ੍ਝਨਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਕਿਞ੍ਚਿ વਿਸੇਸਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਿ।
120.Thūṇanti yaññūpatthambhaṃ. Upanītāni yaññaṃ yajituṃ ārambhāya. Ettāvatāti ‘‘idha, bhante…pe… rudamānā parikammāni karontī’’ti ettakena pāṭhena. Sanniṭṭhānanti ‘‘naṃ itthiṃ labhissāmi nu kho, na nu kho labhissāmī’’ti nicchayaṃ avindanto na ñāyanto. Pheṇuddehakanti yathā yattha kuthite pheṇaṃ uddehati na upadhīyati, evaṃ anekavāraṃ pheṇaṃ uṭṭhāpetvā. Taṃ divasanti tasmiṃ raññā niddaṃ alabhitvā dukkhaseyyadivase. Ālokaṃ oloketvāti lohakumbhimukhavaṭṭisīse patte tattha mahantaṃ ālokaṃ oloketvā. Attāno vacanaṃ rañño pavattiñāpanatthaṃ. Mahāsaddo udapādi ‘‘evarūpaṃ yaññaṃ rājā kārāpetī’’ti. Vattukāmo ahosi, vattuñca pana avisahanto ‘‘sa’’ iti vatvā lohakumbhiyaṃ nimuggo. Imaṃ gāthaṃ vattukāmo ahosīti ayaṃ panettha sambandho. Esa nayo sesapadadvayepi. Dhammabheriṃ carāpesuṃ ‘‘koci kañci pāṇaṃ mā hanatū’’ti. So itthisāmiko puriso sotāpattiphale patiṭṭhahi attano upanissayasampattiyā sattu ca desanāvilāsasampattiyā, rājā pana mahābodhinirujjhanasabhāvattā kiñci visesaṃ nādhigacchi.
ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਨੀਤਿ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਕਾਰਣਾਨਿ। ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਸਸ੍ਸਤੋ ਨવਭਾਗੇ ਕਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞਂ ਏਕਭਾਗਗ੍ਗਹਣਂ ਦਸਮਭਾਗਗ੍ਗਹਣਂ। ਏવਂ ਕਸ੍ਸਕਾ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾ ਸਸ੍ਸਾਨਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਸ੍ਸਸਮ੍ਪਾਦਨੇ ਮੇਧਾવਿਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਓਰਭਾਗੇ ਕਿਰ ਛਭਾਗਗ੍ਗਹਣਂ ਜਾਤਂ। ਛਮਾਸਿਕਨ੍ਤਿ ਛਨ੍ਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਪਹੋਨਕਂ। ਪਾਸੇਤੀਤਿ ਪਾਸਗਤੇ વਿਯ ਕਰੋਤਿ। વਾਚਾਯ ਪਿਯਸ੍ਸ ਪਿਯਕਰਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ વਾਚਾਪੇਯ੍ਯਂ। ਸਬ੍ਬਸੋ ਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਾਦਿਭਾવਤੋ ਖੇਮਂ। ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਂ ਚੋਰਿਯਾਭਾવਤੋ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਰਟ੍ਠਂ ਅਚੋਰਿਯਂ ਨਿਰਗ੍ਗਲ਼ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਪਾਰੁਤਘਰਭਾવਤੋ।
Saṅgahavatthūnīti lokassa saṅgahakāraṇāni. Nipphannasassato navabhāge kassakassa datvā raññaṃ ekabhāgaggahaṇaṃ dasamabhāgaggahaṇaṃ. Evaṃ kassakā haṭṭhatuṭṭhā sassāni sampādentīti āha ‘‘sassasampādane medhāvitāti attho’’ti. Tato orabhāge kira chabhāgaggahaṇaṃ jātaṃ. Chamāsikanti channaṃ channaṃ māsānaṃ pahonakaṃ. Pāsetīti pāsagate viya karoti. Vācāya piyassa piyakarassa kammaṃ vācāpeyyaṃ. Sabbaso raṭṭhassa iddhādibhāvato khemaṃ. Nirabbudaṃ coriyābhāvato. Idañhi raṭṭhaṃ acoriyaṃ niraggaḷanti vuccati apārutagharabhāvato.
ਉਦ੍ਧਂਮੂਲਕਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਉਮ੍ਮੂਲਂ ਕਤ੍વਾ। ਦ੍વੀਹਿ ਪਰਿਯਞ੍ਞੇਹੀਤਿ ਮਹਾਯਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਪવਤ੍ਤੇਤਬ੍ਬੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਰਿવਾਰਯਞ੍ਞੇਹਿ। ਸਤ੍ਤવੀਸਤਿ…ਪੇ॰… ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤવੀਸਾਧਿਕਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਸੁਸਤਾਨਂ ਦ੍વਾવੀਸਤਿਯਾ ਅਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਚ ਸਟ੍ਠਿਅਧਿਕਦ੍વਿਸਤਆਰਞ੍ਞਕਪਸੂਹਿ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਪਨ ਨવਾਧਿਕਛਸਤਪਸੂਨਂ ਮਾਰਣੇਨ ਭੇਰવਸ੍ਸ ਪਾਪਭੀਰੁਕਾਨਂ ਭਯਾવਹਸ੍ਸ। ਤਥਾ ਹਿ વਦਨ੍ਤਿ –
Uddhaṃmūlakaṃ katvāti ummūlaṃ katvā. Dvīhi pariyaññehīti mahāyaññassa pubbabhāge pacchā ca pavattetabbehi dvīhi parivārayaññehi. Sattavīsati…pe… nassāti sattavīsādhikānaṃ tiṇṇaṃ pasusatānaṃ dvāvīsatiyā assādīhi ca saṭṭhiadhikadvisataāraññakapasūhi ca saddhiṃ sampiṇḍitānaṃ pana navādhikachasatapasūnaṃ māraṇena bheravassa pāpabhīrukānaṃ bhayāvahassa. Tathā hi vadanti –
‘‘ਛਸਤਾਨਿ ਨਿਯੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਪਸੂਨਂ ਮਜ੍ਝਿਮੇ ਹਨਿ,
‘‘Chasatāni niyujjanti, pasūnaṃ majjhime hani,
ਅਸ੍ਸਮੇਧਸ੍ਸ ਯਞ੍ਞਸ੍ਸ, ਅਧਿਕਾਨਿ ਨવਾਪਿ ਚਾ’’ਤਿ॥
Assamedhassa yaññassa, adhikāni navāpi cā’’ti.
ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯੁਗਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਦਣ੍ਡਕਂ। ਪਾਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਖਿਪਨ੍ਤਿ। ਸਂਹਾਰਿਮੇਹੀਤਿ ਸਕਟੇਹਿ વਹਿਤਬ੍ਬੇਹਿ ਯੂਪੇਹਿ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਿਰ ਏਕੋ ਰਾਜਾ ਸਮ੍ਮਾਪਾਸਂ ਯਜਨ੍ਤੋ ਸਰਸ੍ਸਤਿਨਦੀਤੀਰੇ ਪਥવਿਯਾ વਿવਰੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋਯੇવ ਅਹੋਸਿ। ਅਨ੍ਧਬਾਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਗਤਾਨੁਗਤਿਗਤਾ ‘‘ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਸਗ੍ਗਗਮਨਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਪਾਸਯਞ੍ਞਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਨਿਮੁਗ੍ਗੋਕਾਸਤੋ ਪਭੁਤੀ’’ਤਿ। ਅਯੂਪੋ ਅਪ੍ਪਕਦਿવਸੋ ਯਾਗੋ, ਸਯੂਪੋ ਬਹੁਦਿવਸਂ ਸਾਧੇਯ੍ਯੋ ਸਤ੍ਰਯਾਗੋ। ਮਨ੍ਤਪਦਾਭਿਸਙ੍ਖਤਾਨਂ ਸਪ੍ਪਿਮਧੂਨਂ વਾਜਮਿਤਿ ਸਮਞ੍ਞਾ, ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਗੋਮਹਿਂ ਸਾਦਿਸਤ੍ਤਰਸਕਦਕ੍ਖਿਣਸ੍ਸ। ਸਾਰਗਬ੍ਭਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਾਦੀਸੁ ਨਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਲ਼ਨ੍ਤਿ ਨਿਰਗ੍ਗਲ਼ੋ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਰ ਯਞ੍ਞੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਅਨਿਗੂਹਿਤ੍વਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤੀਯਤਿ। ਮਹਾਰਮ੍ਭਾਤਿ ਬਹੁਪਸੁਘਾਤਕਮ੍ਮਾ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘વਿવਿਧਾ ਯਤ੍ਥ ਹਞ੍ਞਰੇ’’ਤਿ વਕ੍ਖਮਾਨਤ੍ਤਾ ‘‘ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਇਧ ‘‘ਮਹਾਰਮ੍ਭਾਤਿ ਪਪਞ੍ਚવਸੇਨ ਅਜੇਲ਼ਕਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਬਹੁਪਸੁਘਾਤਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਨਿਰਾਰਮ੍ਭਾਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਨੁਗਤਂ ਕੁਲਨ੍ਤਿ ਅਨੁਕੁਲਂ, ਕੁਲਾਨੁਗਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਂ ਨਿਚ੍ਚਭਤ੍ਤਾਦਿ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ।
Sammanti yugacchidde pakkhipitabbadaṇḍakaṃ. Pāsentīti khipanti. Saṃhārimehīti sakaṭehi vahitabbehi yūpehi. Pubbe kira eko rājā sammāpāsaṃ yajanto sarassatinadītīre pathaviyā vivare dinne nimuggoyeva ahosi. Andhabālabrāhmaṇā gatānugatigatā ‘‘ayaṃ tassa saggagamanamaggo’’ti saññāya tattha sammāpāsayaññaṃ paṭṭhapenti. Tena vuttaṃ ‘‘nimuggokāsato pabhutī’’ti. Ayūpo appakadivaso yāgo, sayūpo bahudivasaṃ sādheyyo satrayāgo. Mantapadābhisaṅkhatānaṃ sappimadhūnaṃ vājamiti samaññā, hiraññasuvaṇṇagomahiṃ sādisattarasakadakkhiṇassa. Sāragabbhakoṭṭhāgārādīsu natthettha aggaḷanti niraggaḷo. Tattha kira yaññe attano sāpateyyaṃ anavasesato anigūhitvā niyyātīyati. Mahārambhāti bahupasughātakammā. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘vividhā yattha haññare’’ti vakkhamānattā ‘‘mahākiccā’’ti attho vutto, idha ‘‘mahārambhāti papañcavasena ajeḷakā’’tiādi vuttanti ‘‘bahupasughātakammā’’ti attho vutto. Nirārambhāti etthāpi vuttanayena attho veditabbo. Anugataṃ kulanti anukulaṃ, kulānugatanti attho veditabbo. Tenāha ‘‘yaṃ niccabhattādi…pe… attho’’ti.
ਯਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Yaññasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੯. ਯਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤਂ • 9. Yaññasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੯. ਯਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Yaññasuttavaṇṇanā
