Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಪದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Apadāna-aṭṭhakathā |
೫೬. ಯಸವಗ್ಗೋ
56. Yasavaggo
೧. ಯಸತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ
1. Yasattheraapadānavaṇṇanā
ಛಪ್ಪಞ್ಞಾಸಮೇ ವಗ್ಗೇ ಪಠಮಾಪದಾನೇ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಓಗ್ಗಯ್ಹಾತಿಆದಿಕಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಯಸತ್ಥೇರಸ್ಸ ಅಪದಾನಂ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ವಿವಟ್ಟೂಪನಿಸ್ಸಯಾನಿ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಸುಮೇಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಮಹಾನುಭಾವೋ ನಾಗರಾಜಾ ಹುತ್ವಾ ಬುದ್ಧಪ್ಪಮುಖಂ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಅತ್ತನೋ ಭವನಂ ನೇತ್ವಾ ಮಹಾದಾನಂ ಪವತ್ತೇಸಿ, ಭಗವನ್ತಂ ಮಹಗ್ಘೇನ ತಿಚೀವರೇನ ಅಚ್ಛಾದೇಸಿ, ಏಕೇಕಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಂ ಮಹಗ್ಘೇನೇವ ಪಚ್ಚೇಕದುಸ್ಸಯುಗೇನ ಸಬ್ಬೇನ ಚ ಸಮಣಪರಿಕ್ಖಾರೇನ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರನ್ತೋ ಸಿದ್ಧತ್ಥಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸೇಟ್ಠಿಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಮಹಾಬೋಧಿಮಣ್ಡಲಂ ಸತ್ತಹಿ ರತನೇಹಿ ಪೂಜೇಸಿ। ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಸಾಸನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಸಮಣಧಮ್ಮಂ ಅಕಾಸಿ। ಏವಂ ಸೋ ಸುಗತೀಸುಯೇವ ಸಂಸರನ್ತೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ಬಾರಾಣಸಿಯಂ ಮಹಾವಿಭವಸ್ಸ ಸೇಟ್ಠಿನೋ ಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ಸುಜಾತಾಯ ಭಗವತೋ ಖೀರಪಾಯಾಸಂ ದಿನ್ನಾಯ ಸೇಟ್ಠಿಧೀತಾಯ ಕುಚ್ಛಿಮ್ಹಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಯಸೋ ನಾಮ ನಾಮೇನ ಪರಮಸುಖುಮಾಲೋ। ತಸ್ಸ ತಯೋ ಪಾಸಾದಾ ಹೋನ್ತಿ – ಏಕೋ ಹೇಮನ್ತಿಕೋ, ಏಕೋ ಗಿಮ್ಹಿಕೋ, ಏಕೋ ವಸ್ಸಿಕೋತಿ। ಸೋ ವಸ್ಸಿಕೇ ಪಾಸಾದೇ ವಸ್ಸಿಕೇ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ನಿಪ್ಪುರಿಸೇಹಿ ತೂರಿಯೇಹಿ ಪರಿಚಾರಯಮಾನೋ ವಸತಿ, ಹೇಟ್ಠಾಪಾಸಾದಂ ನ ಓತರತಿ। ಹೇಮನ್ತಿಕೇ ಪಾಸಾದೇ ಚತ್ತಾರೋ ಮಾಸೇ ಸುಫುಸಿತವಾತಪಾನಕವಾಟೇ ತತ್ಥೇವ ಪಟಿವಸತಿ। ಗಿಮ್ಹಿಕೇ ಪಾಸಾದೇ ಬಹುಕವಾಟವಾತಪಾನಜಾಲಾಹಿ ಸಮ್ಪನ್ನೇ ತತ್ಥೇವ ವಸತಿ। ಹತ್ಥಪಾದಾನಂ ಸುಖುಮಾಲತಾಯ ಭೂಮಿಯಂ ನಿಸಜ್ಜಾದಿಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ಸಿಮ್ಬಲಿತುಲಾದಿಪುಣ್ಣಸಭಾವೇ ಅತ್ಥರಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಉಪಧಾನಾನಿ ಕಿಚ್ಚಾನಿ ಕರೋತಿ। ಏವಂ ದೇವಲೋಕೇ ದೇವಕುಮಾರೋ ವಿಯ ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಸಮಪ್ಪಿತಸ್ಸ ಸಮಙ್ಗೀಭೂತಸ್ಸ ಪರಿಚಾರಯಮಾನಸ್ಸ ಪಟಿಕಚ್ಚೇವ ನಿದ್ದಾ ಓಕ್ಕಮಿ, ಪರಿಜನಸ್ಸಾಪಿ ನಿದ್ದಾ ಓಕ್ಕಮಿ, ಸಬ್ಬರತ್ತಿಯೋ ಚ ತೇಲಪದೀಪೋ ಝಾಯತಿ। ಅಥ ಖೋ ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಪಟಿಕಚ್ಚೇವ ಪಬುಜ್ಝಿತ್ವಾ ಅದ್ದಸ ಸಕಂ ಪರಿಜನಂ ಸುಪನ್ತಂ ಅಞ್ಞಿಸ್ಸಾ ಕಚ್ಛೇ ವೀಣಂ, ಅಞ್ಞಿಸ್ಸಾ ಕಣ್ಠೇ ಮುದಿಙ್ಗಂ, ಅಞ್ಞಿಸ್ಸಾ ಕಚ್ಛೇ ಆಳಮ್ಬರಂ, ಅಞ್ಞಂ ವಿಕೇಸಿಕಂ, ವಿಕ್ಖೇಳಿಕಂ, ಅಞ್ಞಾ ವಿಪ್ಪಲಪನ್ತಿಯೋ ಹತ್ಥಪತ್ತಂ ಸುಸಾನಂ ಮಞ್ಞೇ, ದಿಸ್ವಾನಸ್ಸ ಆದೀನವೋ ಪಾತುರಹೋಸಿ, ನಿಬ್ಬಿದಾಯ ಚಿತ್ತಂ ಸಣ್ಠಾಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ – ‘‘ಉಪದ್ದುತಂ ವತ ಭೋ, ಉಪಸ್ಸಟ್ಠಂ ವತ ಭೋ’’ತಿ।
Chappaññāsame vagge paṭhamāpadāne mahāsamuddaṃ oggayhātiādikaṃ āyasmato yasattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto sumedhassa bhagavato kāle mahānubhāvo nāgarājā hutvā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ attano bhavanaṃ netvā mahādānaṃ pavattesi, bhagavantaṃ mahagghena ticīvarena acchādesi, ekekañca bhikkhuṃ mahaggheneva paccekadussayugena sabbena ca samaṇaparikkhārena. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto siddhatthassa bhagavato kāle seṭṭhiputto hutvā mahābodhimaṇḍalaṃ sattahi ratanehi pūjesi. Kassapassa bhagavato kāle sāsane pabbajitvā samaṇadhammaṃ akāsi. Evaṃ so sugatīsuyeva saṃsaranto amhākaṃ bhagavato kāle bārāṇasiyaṃ mahāvibhavassa seṭṭhino putto hutvā sujātāya bhagavato khīrapāyāsaṃ dinnāya seṭṭhidhītāya kucchimhi nibbatti, yaso nāma nāmena paramasukhumālo. Tassa tayo pāsādā honti – eko hemantiko, eko gimhiko, eko vassikoti. So vassike pāsāde vassike cattāro māse nippurisehi tūriyehi paricārayamāno vasati, heṭṭhāpāsādaṃ na otarati. Hemantike pāsāde cattāro māse suphusitavātapānakavāṭe tattheva paṭivasati. Gimhike pāsāde bahukavāṭavātapānajālāhi sampanne tattheva vasati. Hatthapādānaṃ sukhumālatāya bhūmiyaṃ nisajjādikiccaṃ natthi. Simbalitulādipuṇṇasabhāve attharitvā tattha upadhānāni kiccāni karoti. Evaṃ devaloke devakumāro viya pañcahi kāmaguṇehi samappitassa samaṅgībhūtassa paricārayamānassa paṭikacceva niddā okkami, parijanassāpi niddā okkami, sabbarattiyo ca telapadīpo jhāyati. Atha kho yaso kulaputto paṭikacceva pabujjhitvā addasa sakaṃ parijanaṃ supantaṃ aññissā kacche vīṇaṃ, aññissā kaṇṭhe mudiṅgaṃ, aññissā kacche āḷambaraṃ, aññaṃ vikesikaṃ, vikkheḷikaṃ, aññā vippalapantiyo hatthapattaṃ susānaṃ maññe, disvānassa ādīnavo pāturahosi, nibbidāya cittaṃ saṇṭhāsi. Atha kho yaso kulaputto udānaṃ udānesi – ‘‘upaddutaṃ vata bho, upassaṭṭhaṃ vata bho’’ti.
ಅಥ ಖೋ ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಸುವಣ್ಣಪಾದುಕಾಯೋ ಆರೋಹಿತ್ವಾ ಯೇನ ನಿವೇಸನದ್ವಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಅಮನುಸ್ಸಾ ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿಂಸು – ‘‘ಮಾ ಯಸಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಕೋಚಿ ಅನ್ತರಾಯಮಕಾಸಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಯೇನ ನಗರದ್ವಾರಂ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಅಮನುಸ್ಸಾ ದ್ವಾರಂ ವಿವರಿಂಸು – ‘‘ಮಾ ಯಸಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಕೋಚಿ ಅನ್ತರಾಯಮಕಾಸಿ ಅಗಾರಸ್ಮಾ ಅನಗಾರಿಯಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಯೇನ ಇಸಿಪತನಂ ಮಿಗದಾಯೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ।
Atha kho yaso kulaputto suvaṇṇapādukāyo ārohitvā yena nivesanadvāraṃ tenupasaṅkami, amanussā dvāraṃ vivariṃsu – ‘‘mā yasassa kulaputtassa koci antarāyamakāsi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Atha kho yaso kulaputto yena nagaradvāraṃ tenupasaṅkami, amanussā dvāraṃ vivariṃsu – ‘‘mā yasassa kulaputtassa koci antarāyamakāsi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā’’ti. Atha kho yaso kulaputto yena isipatanaṃ migadāyo tenupasaṅkami.
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಭಗವಾ ರತ್ತಿಯಾ ಪಚ್ಚೂಸಸಮಯಂ ಪಚ್ಚುಟ್ಠಾಯ ಅಜ್ಝೋಕಾಸೇ ಚಙ್ಕಮತಿ, ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಭಗವಾ ಯಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ, ದಿಸ್ವಾನ ಚಙ್ಕಮಾ ಓರೋಹಿತ್ವಾ ಪಞ್ಞತ್ತೇ ಆಸನೇ ನಿಸೀದಿ। ಅಥ ಖೋ ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಅವಿದೂರೇ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ – ‘‘ಉಪದ್ದುತಂ ವತ ಭೋ, ಉಪಸ್ಸಟ್ಠಂ ವತ ಭೋ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಯಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಇದಂ ಖೋ, ಯಸ, ಅನುಪದ್ದುತಂ, ಇದಂ ಅನುಪಸ್ಸಟ್ಠಂ, ಏಹಿ, ಯಸ, ನಿಸೀದ, ಧಮ್ಮಂ ತೇ ದೇಸೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ, ‘‘ಇದಂ ಕಿರ ಅನುಪದ್ದುತಂ, ಇದಂ ಅನುಪಸ್ಸಟ್ಠ’’ನ್ತಿ ಹಟ್ಠೋ ಉದಗ್ಗೋ ಸುವಣ್ಣಪಾದುಕಾಹಿ ಓರೋಹಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ, ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ, ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಖೋ ಯಸಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಭಗವಾ ಅನುಪುಬ್ಬಿಂ ಕಥಂ ಕಥೇಸಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ, ದಾನಕಥಂ ಸೀಲಕಥಂ ಸಗ್ಗಕಥಂ ಕಾಮಾನಂ ಆದೀನವಂ ಓಕಾರಂ ಸಂಕಿಲೇಸಂ ನೇಕ್ಖಮ್ಮೇ ಆನಿಸಂಸಂ ಪಕಾಸೇಸಿ। ಯದಾ ಭಗವಾ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಯಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಕಲ್ಲಚಿತ್ತಂ ಮುದುಚಿತ್ತಂ ವಿನೀವರಣಚಿತ್ತಂ ಉದಗ್ಗಚಿತ್ತಂ ಪಸನ್ನಚಿತ್ತಂ, ಅಥ ಯಾ ಬುದ್ಧಾನಂ ಸಾಮುಕ್ಕಂಸಿಕಾ ಧಮ್ಮದೇಸನಾ, ತಂ ಪಕಾಸೇಸಿ ದುಕ್ಖಂ ಸಮುದಯಂ ನಿರೋಧಂ ಮಗ್ಗಂ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ನಾಮ ಸುದ್ಧಂ ವತ್ಥಂ ಅಪಗತಕಾಳಕಂ ಸಮ್ಮದೇವ ರಜನಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹೇಯ್ಯ, ಏವಮೇವ ಯಸಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಆಸನೇ ವಿರಜಂ ವೀತಮಲಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಖುಂ ಉದಪಾದಿ – ‘‘ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಸಮುದಯಧಮ್ಮಂ, ಸಬ್ಬಂ ತಂ ನಿರೋಧಧಮ್ಮ’’ನ್ತಿ।
Tena kho pana samayena bhagavā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya ajjhokāse caṅkamati, addasā kho bhagavā yasaṃ kulaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna caṅkamā orohitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho yaso kulaputto bhagavato avidūre udānaṃ udānesi – ‘‘upaddutaṃ vata bho, upassaṭṭhaṃ vata bho’’ti. Atha kho bhagavā yasaṃ kulaputtaṃ etadavoca – ‘‘idaṃ kho, yasa, anupaddutaṃ, idaṃ anupassaṭṭhaṃ, ehi, yasa, nisīda, dhammaṃ te desessāmī’’ti. Atha kho yaso kulaputto, ‘‘idaṃ kira anupaddutaṃ, idaṃ anupassaṭṭha’’nti haṭṭho udaggo suvaṇṇapādukāhi orohitvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinnassa kho yasassa kulaputtassa bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ, dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā bhagavā aññāsi yasaṃ kulaputtaṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ pasannacittaṃ, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evameva yasassa kulaputtassa tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti.
ಅಥ ಖೋ ಯಸಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಮಾತಾ ಪಾಸಾದಂ ಅಭಿರುಹಿತ್ವಾ ಯಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೀ ಯೇನ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸೇಟ್ಠಿಂ ಗಹಪತಿಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಪುತ್ತೋ ತೇ ಗಹಪತಿ ಯಸೋ ನ ದಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ, ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ, ಚತುದ್ದಿಸಾ ಅಸ್ಸದೂತೇ ಉಯ್ಯೋಜೇತ್ವಾ ಸಾಮಂಯೇವ ಯೇನ ಇಸಿಪತನಂ ಮಿಗದಾಯೋ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ, ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ, ಸುವಣ್ಣಪಾದುಕಾನಂ ನಿಕ್ಖೇಪಂ, ದಿಸ್ವಾನ ತಂಯೇವ ಅನುಗಮಾಸಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಭಗವಾ ಸೇಟ್ಠಿಂ ಗಹಪತಿಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ, ದಿಸ್ವಾನ ಭಗವತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಯಂನೂನಾಹಂ ತಥಾರೂಪಂ ಇದ್ಧಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೇಯ್ಯಂ, ಯಥಾ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ಇಧ ನಿಸಿನ್ನೋ ಇಧ ನಿಸಿನ್ನಂ ಯಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ತಥಾರೂಪಂ ಇದ್ಧಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಅಭಿಸಙ್ಖರೇಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಪಿ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಯಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ತೇನ ಹಿ ಗಹಪತಿ ನಿಸೀದ, ಅಪ್ಪೇವ ನಾಮ ಇಧ ನಿಸಿನ್ನೋ ಇಧ ನಿಸಿನ್ನಂ ಯಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯಾಸೀತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ‘‘ಇಧೇವ ಕಿರಾಹಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಇಧ ನಿಸಿನ್ನಂ ಯಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಹಟ್ಠೋ ಉದಗ್ಗೋ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ, ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಖೋ ಸೇಟ್ಠಿಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಭಗವಾ ಅನುಪುಬ್ಬಿಂ ಕಥಂ ಕಥೇಸಿ…ಪೇ॰… ಅಪರಪ್ಪಚ್ಚಯೋ ಅತ್ಥು ಸಾಸನೇ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ಭನ್ತೇ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ ಭನ್ತೇ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ , ಭನ್ತೇ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ ‘ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀ’ತಿ, ಏವಮೇವಂ ಭಗವತಾ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏಸಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ, ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭಗವಾ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತ’’ನ್ತಿ। ಸೋವ ಲೋಕೇ ಪಠಮಂ ಉಪಾಸಕೋ ಅಹೋಸಿ ತೇವಾಚಿಕೋ।
Atha kho yasassa kulaputtassa mātā pāsādaṃ abhiruhitvā yasaṃ kulaputtaṃ apassantī yena seṭṭhi gahapati tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā seṭṭhiṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘putto te gahapati yaso na dissatī’’ti. Atha kho, seṭṭhi gahapati, catuddisā assadūte uyyojetvā sāmaṃyeva yena isipatanaṃ migadāyo tenupasaṅkami. Addasā kho, seṭṭhi gahapati, suvaṇṇapādukānaṃ nikkhepaṃ, disvāna taṃyeva anugamāsi. Addasā kho bhagavā seṭṭhiṃ gahapatiṃ dūratova āgacchantaṃ, disvāna bhagavato etadahosi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhareyyaṃ, yathā seṭṭhi gahapati idha nisinno idha nisinnaṃ yasaṃ kulaputtaṃ na passeyyā’’ti. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkharesi. Atha kho seṭṭhi gahapati yena bhagavā tenupasaṅkami ; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘api, bhante, bhagavā yasaṃ kulaputtaṃ passeyyā’’ti. Tena hi gahapati nisīda, appeva nāma idha nisinno idha nisinnaṃ yasaṃ kulaputtaṃ passeyyāsīti. Atha kho seṭṭhi gahapati ‘‘idheva kirāhaṃ nisinno idha nisinnaṃ yasaṃ kulaputtaṃ passissāmī’’ti haṭṭho udaggo bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, ekamantaṃ nisinnassa kho seṭṭhissa gahapatissa bhagavā anupubbiṃ kathaṃ kathesi…pe… aparappaccayo atthu sāsane bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ bhante, abhikkantaṃ bhante, seyyathāpi , bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti, evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca, upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti. Sova loke paṭhamaṃ upāsako ahosi tevāciko.
ಅಥ ಖೋ ಯಸಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಿತುನೋ ಧಮ್ಮೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇ ಯಥಾದಿಟ್ಠಂ ಯಥಾವಿದಿತಂ ಭೂಮಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಯವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುಚ್ಚಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವತೋ ಏತದಹೋಸಿ – ‘‘ಯಸಸ್ಸ ಖೋ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಪಿತುನೋ ಧಮ್ಮೇ ದೇಸಿಯಮಾನೇ ಯಥಾದಿಟ್ಠಂ ಯಥಾವಿದಿತಂ ಭೂಮಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೋ ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಹೀನಾಯಾವತ್ತಿತ್ವಾ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ, ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅಗಾರಿಕಭೂತೋ, ಯಂನೂನಾಹಂ ತಂ ಇದ್ಧಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೇಯ್ಯ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ತಂ ಇದ್ಧಾಭಿಸಙ್ಖಾರಂ ಪಟಿಪ್ಪಸ್ಸಮ್ಭೇಸಿ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ ಯಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನಂ, ದಿಸ್ವಾನ ಯಸಂ ಕುಲಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಮಾತಾ ತೇ ತಾತ, ಯಸ, ಪರಿದೇವಸೋಕಸಮಾಪನ್ನಾ, ದೇಹಿ ಮಾತುಯಾ ಜೀವಿತ’’ನ್ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಉಲ್ಲೋಕೇಸಿ। ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸೇಟ್ಠಿಂ ಗಹಪತಿಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಗಹಪತಿ, ಯಸ್ಸ ಸೇಕ್ಖೇನ ಞಾಣೇನ ಸೇಕ್ಖೇನ ದಸ್ಸನೇನ ಧಮ್ಮೋ ದಿಟ್ಠೋ ವಿದಿತೋ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ತಯಾ, ತಸ್ಸ ಯಥಾದಿಟ್ಠಂ ಯಥಾವಿದಿತಂ ಭೂಮಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ, ಭಬ್ಬೋ ನು ಖೋ ಸೋ, ಗಹಪತಿ, ಹೀನಾಯಾವತ್ತಿತ್ವಾ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅಗಾರಿಕಭೂತೋ’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹೇತಂ, ಭನ್ತೇ’’। ‘‘ಯಸಸ್ಸ ಖೋ, ಗಹಪತಿ, ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಸೇಕ್ಖೇನ ಞಾಣೇನ ಸೇಕ್ಖೇನ ದಸ್ಸನೇನ ಧಮ್ಮೋ ದಿಟ್ಠೋ ವಿದಿತೋ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ತಯಾ, ತಸ್ಸ ಯಥಾದಿಟ್ಠಂ ಯಥಾವಿದಿತಂ ಭೂಮಿಂ ಪಚ್ಚವೇಕ್ಖನ್ತಸ್ಸ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ, ಅಭಬ್ಬೋ ಖೋ, ಗಹಪತಿ, ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಹೀನಾಯಾವತ್ತಿತ್ವಾ ಕಾಮೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ ಪುಬ್ಬೇ ಅಗಾರಿಕಭೂತೋ’’ತಿ। ‘‘ಲಾಭಾ, ಭನ್ತೇ, ಯಸಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ, ಸುಲದ್ಧಂ, ಭನ್ತೇ, ಯಸಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ , ಯಥಾ ಯಸಸ್ಸ ಕುಲಪುತ್ತಸ್ಸ ಅನುಪಾದಾಯ ಆಸವೇಹಿ ಚಿತ್ತಂ ವಿಮುತ್ತಂ, ಅಧಿವಾಸೇತು ಮೇ, ಭನ್ತೇ ಭಗವಾ, ಅಜ್ಜತನಾಯ ಭತ್ತಂ ಯಸೇನ ಕುಲಪುತ್ತೇನ ಪಚ್ಛಾಸಮಣೇನಾ’’ತಿ । ‘‘ಅಧಿವಾಸೇಸಿ ಭಗವಾ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ’’। ಅಥ ಖೋ ಸೇಟ್ಠಿ ಗಹಪತಿ , ಭಗವತೋ ಅಧಿವಾಸನಂ ವಿದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ। ಅಥ ಖೋ ಯಸೋ ಕುಲಪುತ್ತೋ ಅಚಿರಪಕ್ಕನ್ತೇ ಸೇಟ್ಠಿಮ್ಹಿ ಗಹಪತಿಮ್ಹಿ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಲಭೇಯ್ಯಾಹಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ, ಲಭೇಯ್ಯಂ ಉಪಸಮ್ಪದ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಏಹಿ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿ ಭಗವಾ ಅವೋಚ – ‘‘ಸ್ವಾಕ್ಖಾತೋ ಧಮ್ಮೋ, ಚರ ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಸಮ್ಮಾ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಅನ್ತಕಿರಿಯಾಯಾ’’ತಿ, ಸಾವ ತಸ್ಸ ಆಯಸ್ಮತೋ ಉಪಸಮ್ಪದಾ ಅಹೋಸಿ।
Atha kho yasassa kulaputtassa pituno dhamme desiyamāne yathādiṭṭhaṃ yathāviditaṃ bhūmiṃ paccavekkhantassa anupādāya āyavehi cittaṃ vimucci. Atha kho bhagavato etadahosi – ‘‘yasassa kho kulaputtassa pituno dhamme desiyamāne yathādiṭṭhaṃ yathāviditaṃ bhūmiṃ paccavekkhantassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttaṃ, abhabbo kho yaso kulaputto hīnāyāvattitvā kāme paribhuñjituṃ, seyyathāpi pubbe agārikabhūto, yaṃnūnāhaṃ taṃ iddhābhisaṅkhāraṃ paṭippassambheyya’’nti. Atha kho bhagavā taṃ iddhābhisaṅkhāraṃ paṭippassambhesi. Addasā kho seṭṭhi gahapati yasaṃ kulaputtaṃ nisinnaṃ, disvāna yasaṃ kulaputtaṃ etadavoca – ‘‘mātā te tāta, yasa, paridevasokasamāpannā, dehi mātuyā jīvita’’nti. Atha kho yaso kulaputto bhagavantaṃ ullokesi. Atha kho bhagavā seṭṭhiṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘taṃ kiṃ maññasi, gahapati, yassa sekkhena ñāṇena sekkhena dassanena dhammo diṭṭho vidito seyyathāpi tayā, tassa yathādiṭṭhaṃ yathāviditaṃ bhūmiṃ paccavekkhantassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttaṃ, bhabbo nu kho so, gahapati, hīnāyāvattitvā kāme paribhuñjituṃ seyyathāpi pubbe agārikabhūto’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Yasassa kho, gahapati, kulaputtassa sekkhena ñāṇena sekkhena dassanena dhammo diṭṭho vidito seyyathāpi tayā, tassa yathādiṭṭhaṃ yathāviditaṃ bhūmiṃ paccavekkhantassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttaṃ, abhabbo kho, gahapati, yaso kulaputto hīnāyāvattitvā kāme paribhuñjituṃ seyyathāpi pubbe agārikabhūto’’ti. ‘‘Lābhā, bhante, yasassa kulaputtassa, suladdhaṃ, bhante, yasassa kulaputtassa , yathā yasassa kulaputtassa anupādāya āsavehi cittaṃ vimuttaṃ, adhivāsetu me, bhante bhagavā, ajjatanāya bhattaṃ yasena kulaputtena pacchāsamaṇenā’’ti . ‘‘Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena’’. Atha kho seṭṭhi gahapati , bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho yaso kulaputto acirapakkante seṭṭhimhi gahapatimhi bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘labheyyāhaṃ, bhante, bhagavato santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. ‘‘Ehi bhikkhū’’ti bhagavā avoca – ‘‘svākkhāto dhammo, cara brahmacariyaṃ sammā dukkhassa antakiriyāyā’’ti, sāva tassa āyasmato upasampadā ahosi.
೧. ಅರಹಾ ಪನ ಹುತ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸಜಾತೋ ಅತ್ತನೋ ಪುಬ್ಬಚರಿತಾಪದಾನಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಓಗ್ಗಯ್ಹಾತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಸಮುದ್ದನ್ತಿ ಅಙ್ಗುಲಿಮುದ್ದಾಯ ಸಂ ಸುಟ್ಠು ದಸ್ಸೇತಬ್ಬತೋ ಸಮುದ್ದೋ, ಅಥ ವಾ ಸಂ ಸುಟ್ಠು ಉದಿಯತಿ ಖೋಭಿಯತಿ ಪಸೋಧಿಯತಿ ಘೋಸನಂ ಕರೋನ್ತೋ ಆಲುಳಿಯತೀತಿ ಸಮುದ್ದೋ, ಮಹನ್ತೋ ಚ ಸೋ ಸಮುದ್ದೋ ಚಾತಿ ಮಹಾಸಮುದ್ದೋ, ತಂ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ। ಓಗ್ಗಯ್ಹಾತಿ ಅಜ್ಝೋಗಾಹೇತ್ವಾ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಮಹಾಸಮುದ್ದಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪವಿಸಿತ್ವಾ, ಸಾಮ್ಯತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಉಪಯೋಗವಚನನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಭವನಂ ಮೇ ಸುಮಾಪಿತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಭವನ್ತಿ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ನಿವಸನ್ತಿ ಚತೂಹಿ ಇರಿಯಾಪಥೇಹಿ ವಾಸಂ ಕಪ್ಪೇನ್ತಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಭವನಂ, ಮಯ್ಹಂ ತಂ ಭವನಂ ತಂ ವಿಮಾನಂ ತಂ ಪಾಸಾದಂ ಪಞ್ಚಪಾಕಾರಕೂಟಾಗಾರೇಹಿ ಸಂ ಸುಟ್ಠು ಮಾಪಿತಂ ನಗರಂ, ಅತ್ತನೋ ಬಲೇನ ಸುಟ್ಠು ನಿಮ್ಮಿತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸುನಿಮ್ಮಿತಾ ಪೋಕ್ಖರಣೀತಿ ಸುಮಹನ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ಭೂತಾ ಇತಾ ಗತಾ ಪವತ್ತಾ ಖಣಿತಾ ಕತಾತಿ ಪೋಕ್ಖರಣೀ, ಮಚ್ಛಕಚ್ಛಪಪುಪ್ಫಪುಲಿನತಿತ್ಥಮಧುರೋದಕಾದೀಹಿ ಸುಟ್ಠು ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ನಿಮ್ಮಿತಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಚಕ್ಕವಾಕೂಪಕೂಜಿತಾತಿ ಚಕ್ಕವಾಕಕುಕ್ಕುಟಹಂಸಾದೀಹಿ ಕೂಜಿತಾ ಘೋಸಿತಾ ನಾದಿತಾ ಸಾ ಪೋಕ್ಖರಣೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಇತೋ ಪರಂ ನದೀವನದ್ವಿಪದಚತುಪ್ಪದಪಾದಪಪಕ್ಖೀನಂ ವಣ್ಣಞ್ಚ ಸುಮೇಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ದಸ್ಸನಞ್ಚ ನಿಮನ್ತೇತ್ವಾ ಸುಮೇಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ದಾನಕ್ಕಮಞ್ಚ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವ।
1. Arahā pana hutvā somanassajāto attano pubbacaritāpadānaṃ pakāsento mahāsamuddaṃ oggayhātiādimāha. Tattha samuddanti aṅgulimuddāya saṃ suṭṭhu dassetabbato samuddo, atha vā saṃ suṭṭhu udiyati khobhiyati pasodhiyati ghosanaṃ karonto āluḷiyatīti samuddo, mahanto ca so samuddo cāti mahāsamuddo, taṃ mahāsamuddaṃ. Oggayhāti ajjhogāhetvā abbhantaraṃ pavisitvā tassa mahāsamuddassa anto pavisitvā, sāmyatthe cetaṃ upayogavacananti daṭṭhabbaṃ. Bhavanaṃ me sumāpitanti ettha bhavanti nibbattanti nivasanti catūhi iriyāpathehi vāsaṃ kappenti etthāti bhavanaṃ, mayhaṃ taṃ bhavanaṃ taṃ vimānaṃ taṃ pāsādaṃ pañcapākārakūṭāgārehi saṃ suṭṭhu māpitaṃ nagaraṃ, attano balena suṭṭhu nimmitanti attho. Sunimmitā pokkharaṇīti sumahantā hutvā bhūtā itā gatā pavattā khaṇitā katāti pokkharaṇī, macchakacchapapupphapulinatitthamadhurodakādīhi suṭṭhu nibbattā nimmitāti attho. Cakkavākūpakūjitāti cakkavākakukkuṭahaṃsādīhi kūjitā ghositā nāditā sā pokkharaṇīti sambandho. Ito paraṃ nadīvanadvipadacatuppadapādapapakkhīnaṃ vaṇṇañca sumedhassa bhagavato dassanañca nimantetvā sumedhassa bhagavato dānakkamañca suviññeyyameva.
ಲೋಕಾಹುತಿಪಟಿಗ್ಗಹನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಲೋಕೇ ಆಹುತಿ ಲೋಕಾಹುತಿ, ಕಾಮರೂಪಾರೂಪಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಲೋಕಸ್ಸ ಆಹುತಿಂ ಪೂಜಾಸಕ್ಕಾರಂ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಲೋಕಾಹುತಿಪಟಿಗ್ಗಹಂ, ಸುಮೇಧಂ ಭಗವನ್ತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಸೇಸಂ ಬ್ಯಾಕರಣದಾನಞ್ಚ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಫಲಞ್ಚ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವಾತಿ।
Lokāhutipaṭiggahanti ettha loke āhuti lokāhuti, kāmarūpārūpasaṅkhātassa lokassa āhutiṃ pūjāsakkāraṃ paṭiggaṇhātīti lokāhutipaṭiggahaṃ, sumedhaṃ bhagavantanti attho. Sesaṃ byākaraṇadānañca arahattappattaphalañca suviññeyyamevāti.
ಯಸತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Yasattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಅಪದಾನಪಾಳಿ • Apadānapāḷi / ೧. ಯಸತ್ಥೇರಅಪದಾನಂ • 1. Yasattheraapadānaṃ