| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಉದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Udāna-aṭṭhakathā |
೩. ಯಸೋಜಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
3. Yasojasuttavaṇṇanā
೨೩. ತತಿಯೇ ಯಸೋಜಪ್ಪಮುಖಾನೀತಿ ಏತ್ಥ ಯಸೋಜೋತಿ ತಸ್ಸ ಥೇರಸ್ಸ ನಾಮಂ, ತಂ ಪುಬ್ಬಙ್ಗಮಂ ಕತ್ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತತ್ತಾ ವಿಚರಣತೋ ಚ ತಾನಿ ಪಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಿ ‘‘ಯಸೋಜಪ್ಪಮುಖಾನೀ’’ತಿ ವುತ್ತಾನಿ।
23. Tatiye yasojappamukhānīti ettha yasojoti tassa therassa nāmaṃ, taṃ pubbaṅgamaṃ katvā pabbajitattā vicaraṇato ca tāni pañca bhikkhusatāni ‘‘yasojappamukhānī’’ti vuttāni.
ತೇಸಂ ಅಯಂ ಪುಬ್ಬಯೋಗೋ – ಅತೀತೇ ಕಿರ ಕಸ್ಸಪದಸಬಲಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಅಞ್ಞತರೋ ಭಿಕ್ಖು ಆರಞ್ಞಕೋ ಅರಞ್ಞೇ ಪಿಟ್ಠಿಪಾಸಾಣೇ ಕತಪಣ್ಣಕುಟಿಯಂ ವಿಹರತಿ। ತಸ್ಮಿಞ್ಚ ಸಮಯೇ ಪಞ್ಚಸತಾ ಚೋರಾ ಗಾಮಘಾತಕಾದೀನಿ ಕತ್ವಾ ಚೋರಿಕಾಯ ಜೀವನ್ತಾ ಚೋರಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ಜನಪದಮನುಸ್ಸೇಹಿ ಅನುಬದ್ಧಾ ಪಲಾಯಮಾನಾ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ತತ್ಥ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಹಣಂ ವಾ ಪಟಿಸರಣಂ ವಾ ಅಪಸ್ಸನ್ತಾ ಅವಿದೂರೇ ತಂ ಭಿಕ್ಖುಂ ಪಾಸಾಣೇ ನಿಸಿನ್ನಂ ದಿಸ್ವಾ ವನ್ದಿತ್ವಾ ತಂ ಪವತ್ತಿಂ ಆಚಿಕ್ಖಿತ್ವಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ, ಭನ್ತೇ, ಪಟಿಸರಣಂ ಹೋಥಾ’’ತಿ ಯಾಚಿಂಸು। ಥೇರೋ ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಸೀಲಸದಿಸಂ ಪಟಿಸರಣಂ ನತ್ಥಿ, ಸಬ್ಬೇ ಪಞ್ಚ ಸೀಲಾನಿ ಸಮಾದಿಯಥಾ’’ತಿ ಆಹ। ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸೀಲಾನಿ ಸಮಾದಿಯಿಂಸು। ಥೇರೋ ‘‘ತುಮ್ಹೇ ಇದಾನಿ ಸೀಲೇಸು ಪತಿಟ್ಠಿತಾ, ಅತ್ತನೋ ಜೀವಿತಂ ವಿನಾಸಯನ್ತೇಸುಪಿ ಮಾ ಮನಂ ಪದೋಸಯಿತ್ಥಾ’’ತಿ ಕಕಚೂಪಮವಿಧಿಂ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೨೨೨ ಆದಯೋ) ಆಚಿಕ್ಖಿ। ತೇ ‘‘ಸಾಧೂ’’ತಿ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿಂಸು। ಅಥ ತೇ ಜಾನಪದಾ ತಂ ಸಮ್ಪತ್ತಾ ಇತೋ ಚಿತೋ ಚ ಗವೇಸನ್ತಾ ತೇ ಚೋರೇ ದಿಸ್ವಾ ಸಬ್ಬೇವ ಜೀವಿತಾ ವೋರೋಪೇಸುಂ। ತೇ ತೇಸು ಮನೋಪದೋಸಮತ್ತಮ್ಪಿ ಅಕತ್ವಾ ಅಕ್ಖಣ್ಡಸೀಲಾ ಕಾಲಂ ಕತ್ವಾ ಕಾಮಾವಚರದೇವೇಸು ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು। ತೇಸು ಜೇಟ್ಠಚೋರೋ ಜೇಟ್ಠದೇವಪುತ್ತೋ ಅಹೋಸಿ, ಇತರೇ ತಸ್ಸೇವ ಪರಿವಾರಾ।
Tesaṃ ayaṃ pubbayogo – atīte kira kassapadasabalassa sāsane aññataro bhikkhu āraññako araññe piṭṭhipāsāṇe katapaṇṇakuṭiyaṃ viharati. Tasmiñca samaye pañcasatā corā gāmaghātakādīni katvā corikāya jīvantā corakammaṃ katvā janapadamanussehi anubaddhā palāyamānā araññaṃ pavisitvā tattha kiñci gahaṇaṃ vā paṭisaraṇaṃ vā apassantā avidūre taṃ bhikkhuṃ pāsāṇe nisinnaṃ disvā vanditvā taṃ pavattiṃ ācikkhitvā ‘‘amhākaṃ, bhante, paṭisaraṇaṃ hothā’’ti yāciṃsu. Thero ‘‘tumhākaṃ sīlasadisaṃ paṭisaraṇaṃ natthi, sabbe pañca sīlāni samādiyathā’’ti āha. Te ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchitvā sīlāni samādiyiṃsu. Thero ‘‘tumhe idāni sīlesu patiṭṭhitā, attano jīvitaṃ vināsayantesupi mā manaṃ padosayitthā’’ti kakacūpamavidhiṃ (ma. ni. 1.222 ādayo) ācikkhi. Te ‘‘sādhū’’ti sampaṭicchiṃsu. Atha te jānapadā taṃ sampattā ito cito ca gavesantā te core disvā sabbeva jīvitā voropesuṃ. Te tesu manopadosamattampi akatvā akkhaṇḍasīlā kālaṃ katvā kāmāvacaradevesu nibbattiṃsu. Tesu jeṭṭhacoro jeṭṭhadevaputto ahosi, itare tasseva parivārā.
ತೇ ಅಪರಾಪರಂ ಸಂಸರನ್ತಾ ಏಕಂ ಬುದ್ಧನ್ತರಂ ದೇವಲೋಕೇ ಖೇಪೇತ್ವಾ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ದೇವಲೋಕತೋ ಚವಿತ್ವಾ ಜೇಟ್ಠದೇವಪುತ್ತೋ ಸಾವತ್ಥಿನಗರದ್ವಾರೇ ಕೇವಟ್ಟಗಾಮೇ ಪಞ್ಚಸತಕುಲಗಾಮಜೇಟ್ಠಕಸ್ಸ ಕೇವಟ್ಟಸ್ಸ ಪುತ್ತೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ, ಯಸೋಜೋತಿಸ್ಸ ನಾಮಂ ಅಕಂಸು। ಇತರೇಪಿ ಅವಸೇಸಕೇವಟ್ಟಾನಂ ಪುತ್ತಾ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಂಸು। ತೇ ಪುಬ್ಬಸನ್ನಿವಾಸೇನ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಸಹಾಯಕಾ ಹುತ್ವಾ ಸಹಪಂಸುಕೀಳಿತಂ ಕೀಳನ್ತಾ ಅನುಪುಬ್ಬೇನ ವಯಪ್ಪತ್ತಾ ಅಹೇಸುಂ, ಯಸೋಜೋ ತೇಸಂ ಅಗ್ಗೋ ಅಹೋಸಿ। ತೇ ಸಬ್ಬೇವ ಏಕತೋ ಹುತ್ವಾ ಜಾಲಾನಿ ಗಹೇತ್ವಾ ನದಿತಳಾಕಾದೀಸು ಮಚ್ಛೇ ಬನ್ಧನ್ತಾ ವಿಚರನ್ತಿ।
Te aparāparaṃ saṃsarantā ekaṃ buddhantaraṃ devaloke khepetvā amhākaṃ bhagavato kāle devalokato cavitvā jeṭṭhadevaputto sāvatthinagaradvāre kevaṭṭagāme pañcasatakulagāmajeṭṭhakassa kevaṭṭassa putto hutvā nibbatti, yasojotissa nāmaṃ akaṃsu. Itarepi avasesakevaṭṭānaṃ puttā hutvā nibbattiṃsu. Te pubbasannivāsena sabbepi sahāyakā hutvā sahapaṃsukīḷitaṃ kīḷantā anupubbena vayappattā ahesuṃ, yasojo tesaṃ aggo ahosi. Te sabbeva ekato hutvā jālāni gahetvā naditaḷākādīsu macche bandhantā vicaranti.
ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಅಚಿರವತಿಯಾ ನದಿಯಾ ಜಾಲೇ ಖಿತ್ತೇ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣೋ ಮಚ್ಛೋ ಅನ್ತೋಜಾಲೇ ಪಾವಿಸಿ। ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸಬ್ಬೇಪಿ ಕೇವಟ್ಟಾ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ಪುತ್ತಾ ಮಚ್ಛೇ ಬನ್ಧನ್ತಾ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಮಚ್ಛಂ ಬನ್ಧಿಂಸೂ’’ತಿ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠಾ ಅಹೇಸುಂ। ಅಥ ತೇ ಪಞ್ಚಸತಾಪಿ ಸಹಾಯಕಾ ಮಚ್ಛಂ ನಾವಾಯ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ನಾವಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ರಞ್ಞೋ ದಸ್ಸೇಸುಂ। ರಾಜಾ ತಂ ದಿಸ್ವಾ ‘‘ಭಗವಾ ಏತಸ್ಸ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಕಾರಣಂ ಜಾನಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಮಚ್ಛಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ಭಗವತೋ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಸತ್ಥಾ ‘‘ಅಯಂ ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನೇ ಓಸಕ್ಕಮಾನೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಮಿಚ್ಛಾ ಪಟಿಪಜ್ಜನ್ತೋ ಸಾಸನಂ ಓಸಕ್ಕಾಪೇತ್ವಾ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ ಏಕಂ ಬುದ್ಧನ್ತರಂ ನಿರಯೇ ಪಚ್ಚಿತ್ವಾ ತತೋ ಚುತೋ ಅಚಿರವತಿಯಂ ಮಚ್ಛೋ ಹುತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತೋ’’ತಿ ವತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಮಾತುಭಗಿನೀನಞ್ಚ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಭಾವಂ, ತಸ್ಸ ಭಾತಿಕತ್ಥೇರಸ್ಸ ಪರಿನಿಬ್ಬುತಭಾವಞ್ಚ ತೇನೇವ ಕಥಾಪೇತ್ವಾ ಇಮಿಸ್ಸಾ ಅಟ್ಠುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಕಪಿಲಸುತ್ತಂ ದೇಸೇಸಿ।
Athekadivasaṃ aciravatiyā nadiyā jāle khitte suvaṇṇavaṇṇo maccho antojāle pāvisi. Taṃ disvā sabbepi kevaṭṭā ‘‘amhākaṃ puttā macche bandhantā suvaṇṇavaṇṇaṃ macchaṃ bandhiṃsū’’ti haṭṭhatuṭṭhā ahesuṃ. Atha te pañcasatāpi sahāyakā macchaṃ nāvāya pakkhipitvā nāvaṃ ukkhipitvā rañño dassesuṃ. Rājā taṃ disvā ‘‘bhagavā etassa suvaṇṇavaṇṇakāraṇaṃ jānissatī’’ti macchaṃ gāhāpetvā bhagavato dassesi. Satthā ‘‘ayaṃ kassapasammāsambuddhassa sāsane osakkamāne pabbajitvā micchā paṭipajjanto sāsanaṃ osakkāpetvā niraye nibbatto ekaṃ buddhantaraṃ niraye paccitvā tato cuto aciravatiyaṃ maccho hutvā nibbatto’’ti vatvā tassa mātubhaginīnañca niraye nibbattabhāvaṃ, tassa bhātikattherassa parinibbutabhāvañca teneva kathāpetvā imissā aṭṭhuppattiyā kapilasuttaṃ desesi.
ಸತ್ಥು ದೇಸನಂ ಸುತ್ವಾ ತೇ ಪಞ್ಚಸತಾ ಕೇವಟ್ಟಪುತ್ತಾ ಸಂವೇಗಜಾತಾ ಹುತ್ವಾ ಭಗವತೋ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ, ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಾ ಹುತ್ವಾ ವಿವೇಕವಾಸಂ ವಸನ್ತಾ ಭಗವನ್ತಂ ದಸ್ಸನಾಯ ಆಗಮಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಯಸೋಜಪ್ಪಮುಖಾನಿ ಪಞ್ಚಮತ್ತಾನಿ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನೀ’’ತಿಆದಿ।
Satthu desanaṃ sutvā te pañcasatā kevaṭṭaputtā saṃvegajātā hutvā bhagavato santike pabbajitvā, upasampannā hutvā vivekavāsaṃ vasantā bhagavantaṃ dassanāya āgamaṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘tena kho pana samayena yasojappamukhāni pañcamattāni bhikkhusatānī’’tiādi.
ತತ್ಥ ತೇಧಾತಿ ತೇ ಇಧ। ನೇವಾಸಿಕೇಹೀತಿ ನಿಬದ್ಧವಾಸಂ ವಸಮಾನೇಹಿ। ಪಟಿಸಮ್ಮೋದಮಾನಾತಿ ನೇವಾಸಿಕಭಿಕ್ಖೂಹಿ ‘‘ಕಚ್ಚಾವುಸೋ, ಖಮನೀಯ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ ಪಟಿಸನ್ಥಾರವಸೇನ ಸಮ್ಮೋದನಾಯ ಕತಾಯ ‘‘ಆಮಾವುಸೋ, ಖಮನೀಯ’’ನ್ತಿಆದಿನಾ , ಪುನ ಸಮ್ಮೋದಮಾನಾ ತೇಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮಪ್ಪವತ್ತಮೋದಾ। ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪಞ್ಞಾಪಯಮಾನಾತಿ ಆಚರಿಯುಪಜ್ಝಾಯಾನಂ ಅತ್ತನೋ ಚ ಪಾಪುಣಕಾನಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ತೇಹಿ ನೇವಾಸಿಕೇಹಿ ತೇಸಂ ‘‘ಇದಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಆಚರಿಯಾನಂ, ಇದಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಉಪಜ್ಝಾಯಾನಂ, ಇದಂ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಾಪುಣಾತೀ’’ತಿ ಸೇನಾಸನಾನಿ ಸಂವಿಧಾಪೇತ್ವಾ ಅತ್ತನಾ ಚ ತತ್ಥ ಗನ್ತ್ವಾ, ದ್ವಾರಕವಾಟಾನಿ ವಿವರಿತ್ವಾ, ಮಞ್ಚಪೀಠಕಟಸಾರಕಾದೀನಿ ನೀಹರಿತ್ವಾ ಪಪ್ಫೋಟೇತ್ವಾ ಯಥಾಠಾನಂ ಠಪನಾದಿವಸೇನ ಪಞ್ಞಾಪೇನ್ತಾ ಚ।
Tattha tedhāti te idha. Nevāsikehīti nibaddhavāsaṃ vasamānehi. Paṭisammodamānāti nevāsikabhikkhūhi ‘‘kaccāvuso, khamanīya’’ntiādinā paṭisanthāravasena sammodanāya katāya ‘‘āmāvuso, khamanīya’’ntiādinā , puna sammodamānā tehi saddhiṃ samappavattamodā. Senāsanāni paññāpayamānāti ācariyupajjhāyānaṃ attano ca pāpuṇakāni senāsanāni pucchitvā tehi nevāsikehi tesaṃ ‘‘idaṃ tumhākaṃ ācariyānaṃ, idaṃ tumhākaṃ upajjhāyānaṃ, idaṃ tumhākaṃ pāpuṇātī’’ti senāsanāni saṃvidhāpetvā attanā ca tattha gantvā, dvārakavāṭāni vivaritvā, mañcapīṭhakaṭasārakādīni nīharitvā papphoṭetvā yathāṭhānaṃ ṭhapanādivasena paññāpentā ca.
ಪತ್ತಚೀವರಾನಿ ಪಟಿಸಾಮಯಮಾನಾತಿ, ‘‘ಭನ್ತೇ, ಇಮಂ ಮೇ ಪತ್ತಂ ಠಪೇಥ, ಇದಂ ಚೀವರಂ, ಇದಂ ಥಾಲಕಂ, ಇದಂ ಉದಕತುಮ್ಬಂ, ಇದಂ ಮೇ ಕತ್ತರಯಟ್ಠಿ’’ನ್ತಿ ಏವಂ ಸಮಣಪರಿಕ್ಖಾರಂ ಸಂಗೋಪಯಮಾನಾ। ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಾ ಮಹಾಸದ್ದಾತಿ ಉದ್ಧಂ ಗತಟ್ಠೇನ ಉಚ್ಚೋ ಸದ್ದೋ ಯೇಸನ್ತೇ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಾ ಅಕಾರಸ್ಸ ಆಕಾರಂ ಕತ್ವಾ। ಸಮನ್ತತೋ ಪತ್ಥಟಟ್ಠೇನ ಮಹನ್ತೋ ಸದ್ದೋ ಯೇಸನ್ತೇ ಮಹಾಸದ್ದಾ। ಕೇವಟ್ಟಾ ಮಞ್ಞೇ ಮಚ್ಛವಿಲೋಪೇತಿ ಕೇವಟ್ಟಾ ವಿಯ ಮಚ್ಛವಿಲುಮ್ಪನೇ। ಯಥಾ ನಾಮ ಕೇವಟ್ಟಾ ಉದಕೇ ವಟ್ಟನತೋ ಮಚ್ಛಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಪವತ್ತನತೋ ‘‘ಕೇವಟ್ಟಾ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮಾ ಮಚ್ಛಬನ್ಧಾ ಮಚ್ಛಗ್ಗಹಣತ್ಥಂ ಜಲೇ ಜಾಲಂ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ‘‘ಪವಿಟ್ಠೋ ನ ಪವಿಟ್ಠೋ, ಗಹಿತೋ ನ ಗಹಿತೋ’’ತಿಆದಿನಾ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಮಹಾಸದ್ದಾ ಹೋನ್ತಿ। ಯಥಾ ಚ ತೇ ಮಚ್ಛಪಚ್ಛಿಆದೀನಿ ಠಪಿತಟ್ಠಾನೇ ಮಹಾಜನೇ ಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಏಕಂ ಮಚ್ಛಂ ದೇಥ, ಮಯ್ಹಂ ಏಕಂ ಮಚ್ಛಫಾಲಂ ದೇಥ, ಅಮುಕಸ್ಸ ದಿನ್ನೋ ಮಹನ್ತೋ, ಮಯ್ಹಂ ಖುದ್ದಕೋ’’ತಿಆದೀನಿ ವತ್ವಾ ವಿಲುಮ್ಪಮಾನೇ ತೇಸಂ ಪಟಿಸೇಧನಾದಿವಸೇನ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಮಹಾಸದ್ದಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ, ಏವಮೇತೇ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇತೇತಿ ತೇ ಏತೇ। ಕಿಂನೂತಿ ಕಿಸ್ಸ ನು, ಕಿಮತ್ಥಂ ನೂತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇಮೇತಿ ತೇ ಇಮೇ। ಪಣಾಮೇಮೀತಿ ನೀಹರಾಮಿ। ವೋತಿ ತುಮ್ಹೇ। ನ ವೋ ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ ವತ್ಥಬ್ಬನ್ತಿ ತುಮ್ಹೇಹಿ ಮಯ್ಹಂ ಸನ್ತಿಕೇ ನ ವಸಿತಬ್ಬಂ। ಯೇ ತುಮ್ಹೇ ಮಾದಿಸಸ್ಸ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ವಸನಟ್ಠಾನಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಏವಂ ಮಹಾಸದ್ದಂ ಕರೋಥ, ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ವಸನ್ತಾ ಕಿಂ ನಾಮ ಸಾರುಪ್ಪಂ ಕರಿಸ್ಸಥ, ತುಮ್ಹಾದಿಸಾನಂ ಮಮ ಸನ್ತಿಕೇ ವಸನಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ಏವಂ ಪಣಾಮಿತೇಸು ಚ ಭಗವತಾ ತೇಸು ಏಕಭಿಕ್ಖುಪಿ ‘‘ಭಗವಾ ತುಮ್ಹೇ ಮಹಾಸದ್ದಮತ್ತಕೇನ ಅಮ್ಹೇ ಪಣಾಮೇಥಾ’’ತಿ ವಾ ಅಞ್ಞಂ ವಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಟಿವಚನಂ ಅವತ್ವಾ ಬುದ್ಧಗಾರವೇನ ಸಬ್ಬೇ ಭಗವತೋ ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನ್ತಾ ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವತ್ವಾ ನಿಕ್ಖಮಿಂಸು। ಏವಂ ಪನ ತೇಸಂ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಮಯಂ ಸತ್ಥಾರಂ ಪಸ್ಸಿಸ್ಸಾಮ, ಧಮ್ಮಂ ಸೋಸ್ಸಾಮ, ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ವಸಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ಆಗತಾ, ಏವರೂಪಸ್ಸ ಪನ ಗರುನೋ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಮಹಾಸದ್ದಂ ಕರಿಮ್ಹಾ, ಅಮ್ಹಾಕಮೇವ ದೋಸೋಯಂ, ಪಣಾಮಿತಮ್ಹಾ ತತೋ, ನ ಲದ್ಧಂ ಸತ್ಥು ಸನ್ತಿಕೇ ವತ್ಥುಂ, ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಂ ಸುವಣ್ಣವಣ್ಣಂ ಸರೀರಂ ಓಲೋಕೇತುಂ, ಮಧುರಸ್ಸರೇನ ದೇಸಿತಂ ಧಮ್ಮಂ ಸೋತು’’ನ್ತಿ। ತೇ ಬಲವದೋಮನಸ್ಸಜಾತಾ ಹುತ್ವಾ ಪಕ್ಕಮಿಂಸು।
Pattacīvarāni paṭisāmayamānāti, ‘‘bhante, imaṃ me pattaṃ ṭhapetha, idaṃ cīvaraṃ, idaṃ thālakaṃ, idaṃ udakatumbaṃ, idaṃ me kattarayaṭṭhi’’nti evaṃ samaṇaparikkhāraṃ saṃgopayamānā. Uccāsaddā mahāsaddāti uddhaṃ gataṭṭhena ucco saddo yesante uccāsaddā akārassa ākāraṃ katvā. Samantato patthaṭaṭṭhena mahanto saddo yesante mahāsaddā. Kevaṭṭā maññe macchavilopeti kevaṭṭā viya macchavilumpane. Yathā nāma kevaṭṭā udake vaṭṭanato macchaggahaṇatthaṃ pavattanato ‘‘kevaṭṭā’’ti laddhanāmā macchabandhā macchaggahaṇatthaṃ jale jālaṃ pakkhipitvā ‘‘paviṭṭho na paviṭṭho, gahito na gahito’’tiādinā uccāsaddamahāsaddā honti. Yathā ca te macchapacchiādīni ṭhapitaṭṭhāne mahājane gantvā ‘‘mayhaṃ ekaṃ macchaṃ detha, mayhaṃ ekaṃ macchaphālaṃ detha, amukassa dinno mahanto, mayhaṃ khuddako’’tiādīni vatvā vilumpamāne tesaṃ paṭisedhanādivasena uccāsaddamahāsaddā ca honti, evamete bhikkhūti dasseti. Teteti te ete. Kiṃnūti kissa nu, kimatthaṃ nūti attho. Temeti te ime. Paṇāmemīti nīharāmi. Voti tumhe. Na vo mama santike vatthabbanti tumhehi mayhaṃ santike na vasitabbaṃ. Ye tumhe mādisassa buddhassa vasanaṭṭhānaṃ āgantvā evaṃ mahāsaddaṃ karotha, attano dhammatāya vasantā kiṃ nāma sāruppaṃ karissatha, tumhādisānaṃ mama santike vasanakiccaṃ natthīti dīpeti. Evaṃ paṇāmitesu ca bhagavatā tesu ekabhikkhupi ‘‘bhagavā tumhe mahāsaddamattakena amhe paṇāmethā’’ti vā aññaṃ vā kiñci paṭivacanaṃ avatvā buddhagāravena sabbe bhagavato vacanaṃ sampaṭicchantā ‘‘evaṃ, bhante’’ti vatvā nikkhamiṃsu. Evaṃ pana tesaṃ ahosi ‘‘mayaṃ satthāraṃ passissāma, dhammaṃ sossāma, satthu santike vasissāmāti āgatā, evarūpassa pana garuno satthu santikaṃ āgantvā mahāsaddaṃ karimhā, amhākameva dosoyaṃ, paṇāmitamhā tato, na laddhaṃ satthu santike vatthuṃ, samantapāsādikaṃ suvaṇṇavaṇṇaṃ sarīraṃ oloketuṃ, madhurassarena desitaṃ dhammaṃ sotu’’nti. Te balavadomanassajātā hutvā pakkamiṃsu.
ಸಂಸಾಮೇತ್ವಾತಿ ಸುಗುತ್ತಂ ಕತ್ವಾ। ವಜ್ಜೀತಿ ಏವಂನಾಮಕೋ ಜನಪದೋ, ವಜ್ಜೀ ನಾಮ ಜಾನಪದಿನೋ ರಾಜಕುಮಾರಾ, ತೇಸಂ ನಿವಾಸೋ ಏಕೋಪಿ ಜನಪದೋ ರುಳ್ಹೀವಸೇನ ‘‘ವಜ್ಜೀ’’ತ್ವೇವ ವುಚ್ಚತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ವಜ್ಜೀಸೂ’’ತಿ। ವಗ್ಗುಮುದಾತಿ ಏವಂನಾಮ ಲೋಕಸ್ಸ ಪುಞ್ಞಸಮ್ಮತಾ ಏಕಾ ನದೀ। ‘‘ವಗ್ಗಮುದಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಅತ್ಥಕಾಮೇನಾತಿ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಯೋಜನಂ ಅನಪೇಕ್ಖಿತ್ವಾ ಅತ್ಥಮೇವ ಇಚ್ಛನ್ತೇನ। ಹಿತೇಸಿನಾತಿ ಅತ್ಥಂ ಇಚ್ಛನ್ತೇನ, ‘‘ಕಿನ್ತಿ ಮೇ ಸಾವಕಾ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಾ ಪರಿಮುಚ್ಚೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿ ತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಅತ್ಥಸ್ಸ ವಾ ಹೇತುಭೂತಸ್ಸ ಹಿತಸ್ಸ ಏಸನಸೀಲೇನ। ತತೋ ಏವ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರಖೇದಂ ಅಗಣೇತ್ವಾ ದೂರೇಪಿ ವೇನೇಯ್ಯಸನ್ತಿಕಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಅನುಕಮ್ಪನತೋ ಅನುಕಮ್ಪಕೇನ। ತಮೇವ ಅನುಕಮ್ಪಂ ಉಪಾದಾಯ ಮಯಂ ಪಣಾಮಿತಾ, ನ ಅತ್ತನೋ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಾದಿಪಚ್ಚಾಸೀಸಾಯ। ಯಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಗರುನೋ ಬುದ್ಧಾ ಭಗವನ್ತೋ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾವ ಪೂಜೇತಬ್ಬಾ, ಯೇ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಕರಣಮತ್ತೇಪಿ ಪಣಾಮೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಹನ್ದ ಮಯಂ, ಆವುಸೋ, ತಥಾ ವಿಹಾರಂ ಕಪ್ಪೇಮ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಸತಿಸಮ್ಪಜಞ್ಞಯೋಗೇನ ಅಪಣ್ಣಕಪ್ಪಟಿಪದಂ ಪೂರೇನ್ತಾ ಯಥಾಗಹಿತಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮತ್ಥಕಂ ಪಾಪೇನ್ತಾ ಚತುಇರಿಯಾಪಥವಿಹಾರಂ ಕಪ್ಪೇಮ ವಿಹರಾಮ। ಯಥಾ ನೋ ವಿಹರತನ್ತಿ ಯಥಾ ಅಮ್ಹೇಸು ವಿಹರನ್ತೇಸು, ಭಗವಾ ಅತ್ತಮನೋ ಅಸ್ಸ, ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಯಾ ಪೂಜಾಯ ಆರಾಧಿತೋ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Saṃsāmetvāti suguttaṃ katvā. Vajjīti evaṃnāmako janapado, vajjī nāma jānapadino rājakumārā, tesaṃ nivāso ekopi janapado ruḷhīvasena ‘‘vajjī’’tveva vuccati. Tena vuttaṃ ‘‘vajjīsū’’ti. Vaggumudāti evaṃnāma lokassa puññasammatā ekā nadī. ‘‘Vaggamudā’’tipi pāṭho. Atthakāmenāti kiñci payojanaṃ anapekkhitvā atthameva icchantena. Hitesināti atthaṃ icchantena, ‘‘kinti me sāvakā vaṭṭadukkhā parimucceyyu’’nti tassa atthasaṅkhātassa atthassa vā hetubhūtassa hitassa esanasīlena. Tato eva attano sarīrakhedaṃ agaṇetvā dūrepi veneyyasantikaṃ gantvā anukampanato anukampakena. Tameva anukampaṃ upādāya mayaṃ paṇāmitā, na attano veyyāvaccādipaccāsīsāya. Yasmā dhammagaruno buddhā bhagavanto sammāpaṭipattiyāva pūjetabbā, ye uccāsaddakaraṇamattepi paṇāmenti, tasmā handa mayaṃ, āvuso, tathā vihāraṃ kappema sabbattha satisampajaññayogena apaṇṇakappaṭipadaṃ pūrentā yathāgahitakammaṭṭhānaṃ matthakaṃ pāpentā catuiriyāpathavihāraṃ kappema viharāma. Yathā no viharatanti yathā amhesu viharantesu, bhagavā attamano assa, sammāpaṭipattiyā pūjāya ārādhito bhaveyyāti attho.
ತೇನೇವನ್ತರವಸ್ಸೇನಾತಿ ತಸ್ಮಿಂಯೇವ ಅನ್ತರವಸ್ಸೇ ಮಹಾಪವಾರಣಂ ಅನತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾವ। ಸಬ್ಬೇವ ತಿಸ್ಸೋ ವಿಜ್ಜಾ ಸಚ್ಛಾಕಂಸೂತಿ ಸಬ್ಬೇಯೇವ ತೇ ಪಞ್ಚಸತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಪುಬ್ಬೇನಿವಾಸಾನುಸ್ಸತಿಞಾಣಂ ದಿಬ್ಬಚಕ್ಖುಞಾಣಂ ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣನ್ತಿ ಇಮಾ ತಿಸ್ಸೋ ಪುಬ್ಬೇನಿವುತ್ಥಕ್ಖನ್ಧಪ್ಪಟಿಚ್ಛಾದಕಮೋಹಕ್ಖನ್ಧಾದೀನಂ ವಿನಿವಿಜ್ಝನಟ್ಠೇನ ವಿಜ್ಜಾ ಅತ್ತಪಚ್ಚಕ್ಖಾ ಅಕಂಸು। ಲೋಕಿಯಾಭಿಞ್ಞಾಸು ಇಮಾಯೇವ ದ್ವೇ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಆಸವಕ್ಖಯಞಾಣಸ್ಸ ಬಹೂಪಕಾರಾ, ನ ತಥಾ ದಿಬ್ಬಸೋತಚೇತೋಪರಿಯಇದ್ಧಿವಿಧಞಾಣಾನೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವಿಜ್ಜತ್ತಯಮೇವೇತ್ಥ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅಧಿಗಮದಸ್ಸನವಸೇನ ಉದ್ಧಟಂ। ತಥಾ ಹಿ ವೇರಞ್ಜಸುತ್ತೇ (ಅ॰ ನಿ॰ ೮.೧೧) ಭಗವಾ ವೇರಞ್ಜಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಅಧಿಗಮಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ವಿಜ್ಜತ್ತಯಮೇವ ದೇಸೇಸಿ, ನ ದಿಬ್ಬಸೋತಞಾಣಾದೀನಂ ಅಭಾವತೋ। ಏವಂ ತೇಸಮ್ಪಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಿಜ್ಜಮಾನಾನಿಪಿ ದಿಬ್ಬಸೋತಞಾಣಾದೀನಿ ನ ಉದ್ಧಟಾನಿ। ಛಳಭಿಞ್ಞಾ ಹಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ। ಏವಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ‘‘ವಗ್ಗುಮುದಾಯ ನದಿಯಾ ತೀರೇ ಅನ್ತರಹಿತಾ ಮಹಾವನೇ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯಂ ಭಗವತೋ ಸಮ್ಮುಖೇ ಪಾತುರಹೇಸು’’ನ್ತಿ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಇದ್ಧಿವಳಞ್ಜನಂ ವಕ್ಖತಿ।
Tenevantaravassenāti tasmiṃyeva antaravasse mahāpavāraṇaṃ anatikkamitvāva. Sabbeva tisso vijjā sacchākaṃsūti sabbeyeva te pañcasatā bhikkhū pubbenivāsānussatiñāṇaṃ dibbacakkhuñāṇaṃ āsavakkhayañāṇanti imā tisso pubbenivutthakkhandhappaṭicchādakamohakkhandhādīnaṃ vinivijjhanaṭṭhena vijjā attapaccakkhā akaṃsu. Lokiyābhiññāsu imāyeva dve abhiññā āsavakkhayañāṇassa bahūpakārā, na tathā dibbasotacetopariyaiddhividhañāṇānīti dassanatthaṃ vijjattayamevettha tesaṃ bhikkhūnaṃ adhigamadassanavasena uddhaṭaṃ. Tathā hi verañjasutte (a. ni. 8.11) bhagavā verañjabrāhmaṇassa attano adhigamaṃ dassento vijjattayameva desesi, na dibbasotañāṇādīnaṃ abhāvato. Evaṃ tesampi bhikkhūnaṃ vijjamānānipi dibbasotañāṇādīni na uddhaṭāni. Chaḷabhiññā hi te bhikkhū. Evañca katvā ‘‘vaggumudāya nadiyā tīre antarahitā mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ bhagavato sammukhe pāturahesu’’nti tesaṃ bhikkhūnaṃ iddhivaḷañjanaṃ vakkhati.
ಯಥಾಭಿರನ್ತನ್ತಿ ಯಥಾಭಿರತಿಂ ಯಥಾಜ್ಝಾಸಯಂ। ಬುದ್ಧಾನಞ್ಹಿ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಠಾನೇ ವಸನ್ತಾನಂ ಛಾಯೂದಕವಿಪತ್ತಿಂ ವಾ ಅಫಾಸುಕಸೇನಾಸನಂ ವಾ ಮನುಸ್ಸಾನಂ ಅಸ್ಸದ್ಧಾದಿಭಾವಂ ವಾ ಆಗಮ್ಮ ಅನಭಿರತಿ ನಾಮ ನತ್ಥಿ, ತೇಸಂ ಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ‘‘ಫಾಸುಂ ವಿಹರಾಮಾ’’ತಿ ಚಿರವಿಹಾರೋಪಿ ನತ್ಥಿ। ಯತ್ಥ ಪನ ಭಗವತಿ ವಿಹರನ್ತೇ ಮನುಸ್ಸಾ ಸರಣೇಸು ವಾ ಪತಿಟ್ಠಹನ್ತಿ, ಸೀಲಾನಿ ವಾ ಸಮಾದಿಯನ್ತಿ ಪಬ್ಬಜನ್ತಿ, ಸೋತಾಪತ್ತಿಮಗ್ಗಾದೀನಿ ವಾ ಪಾಪುಣನ್ತಿ, ಸತ್ಥಾ ತಾಸು ಸಮ್ಪತ್ತೀಸು ತೇಸಂ ಪತಿಟ್ಠಾಪನತ್ಥಂ ವಸತಿ, ತದಭಾವೇ ಪಕ್ಕಮತಿ। ತದಾ ಹಿ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಕತ್ತಬ್ಬಬುದ್ಧಕಿಚ್ಚಂ ನಾಹೋಸಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಅಥ ಖೋ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಯಥಾಭಿರನ್ತಂ ವಿಹರಿತ್ವಾ ಯೇನ ವೇಸಾಲೀ ತೇನ ಚಾರಿಕಂ ಪಕ್ಕಾಮೀ’’ತಿ।
Yathābhirantanti yathābhiratiṃ yathājjhāsayaṃ. Buddhānañhi ekasmiṃ ṭhāne vasantānaṃ chāyūdakavipattiṃ vā aphāsukasenāsanaṃ vā manussānaṃ assaddhādibhāvaṃ vā āgamma anabhirati nāma natthi, tesaṃ sampattiyā ‘‘phāsuṃ viharāmā’’ti ciravihāropi natthi. Yattha pana bhagavati viharante manussā saraṇesu vā patiṭṭhahanti, sīlāni vā samādiyanti pabbajanti, sotāpattimaggādīni vā pāpuṇanti, satthā tāsu sampattīsu tesaṃ patiṭṭhāpanatthaṃ vasati, tadabhāve pakkamati. Tadā hi sāvatthiyaṃ kattabbabuddhakiccaṃ nāhosi. Tena vuttaṃ – ‘‘atha kho bhagavā sāvatthiyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena vesālī tena cārikaṃ pakkāmī’’ti.
ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೋತಿ ಅದ್ಧಾನಗಮನಂ ಗಚ್ಛನ್ತೋ। ಚಾರಿಕಾ ಚ ನಾಮೇಸಾ ಭಗವತೋ ದುವಿಧಾ ತುರಿತಚಾರಿಕಾ ಅತುರಿತಚಾರಿಕಾತಿ। ತತ್ಥ ದೂರೇಪಿ ಬೋಧನೇಯ್ಯಪುಗ್ಗಲಂ ದಿಸ್ವಾ ತಸ್ಸ ಬೋಧನತ್ಥಂ ಸಹಸಾ ಗಮನಂ ತುರಿತಚಾರಿಕಾ ನಾಮ, ಸಾ ಮಹಾಕಸ್ಸಪಪಚ್ಚುಗ್ಗಮನಾದೀಸು ದಟ್ಠಬ್ಬಾ। ಯಾ ಪನ ಗಾಮನಿಗಮರಾಜಧಾನೀಪಟಿಪಾಟಿಯಾ ದೇವಸಿಕಂ ಯೋಜನದ್ಧಯೋಜನವಸೇನ ಪಿಣ್ಡಪಾತಚರಿಯಾದೀಹಿ ಲೋಕಂ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹನ್ತೋ ಗಚ್ಛತಿ, ಅಯಂ ಅತುರಿತಚಾರಿಕಾ ನಾಮ, ಅಯಮೇವ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತಾ। ತದವಸರೀತಿ ತೇನ ಅವಸರಿ, ತಂ ವಾ ಅವಸರಿ, ತತ್ಥ ಅವಸರಿ , ಪಾವಿಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
Cārikaṃ caramānoti addhānagamanaṃ gacchanto. Cārikā ca nāmesā bhagavato duvidhā turitacārikā aturitacārikāti. Tattha dūrepi bodhaneyyapuggalaṃ disvā tassa bodhanatthaṃ sahasā gamanaṃ turitacārikā nāma, sā mahākassapapaccuggamanādīsu daṭṭhabbā. Yā pana gāmanigamarājadhānīpaṭipāṭiyā devasikaṃ yojanaddhayojanavasena piṇḍapātacariyādīhi lokaṃ anuggaṇhanto gacchati, ayaṃ aturitacārikā nāma, ayameva idhādhippetā. Tadavasarīti tena avasari, taṃ vā avasari, tattha avasari , pāvisīti attho.
ತತ್ರಾತಿ ತಸ್ಸಂ। ಸುದನ್ತಿ ನಿಪಾತಮತ್ತಂ। ವೇಸಾಲಿಯನ್ತಿ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ವಿಸಾಲೀಭೂತತ್ತಾ ‘‘ವೇಸಾಲೀ’’ತಿ ಲದ್ಧನಾಮೇ ಲಿಚ್ಛವಿರಾಜೂನಂ ನಗರೇ। ಮಹಾವನೇತಿ ಮಹಾವನಂ ನಾಮ ಸಯಂಜಾತಂ ಅರೋಪಿಮಂ ಸಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಮಹನ್ತಂ ವನಂ। ಕಪಿಲವತ್ಥುಸಾಮನ್ತಾ ಪನ ಮಹಾವನಂ ಹಿಮವನ್ತೇನ ಸಹ ಏಕಾಬದ್ಧಂ ಅಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಹುತ್ವಾ ಮಹಾಸಮುದ್ದಂ ಆಹಚ್ಚ ಠಿತಂ। ಇದಂ ತಾದಿಸಂ ನ ಹೋತಿ, ಸಪರಿಚ್ಛೇದಂ ಮಹನ್ತಂ ವನನ್ತಿ ಮಹಾವನಂ। ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯನ್ತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಮಹಾವನೇ ಭಗವನ್ತಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಕತೇ ಆರಾಮೇ ಕೂಟಾಗಾರಂ ಅನ್ತೋ ಕತ್ವಾ ಹಂಸವಟ್ಟಕಚ್ಛನ್ನೇನ ಕತಾ ಸಬ್ಬಾಕಾರಸಮ್ಪನ್ನಾ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಗನ್ಧಕುಟಿ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾ ನಾಮ , ತಸ್ಸಂ ಕೂಟಾಗಾರಸಾಲಾಯಂ। ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಾನನ್ತಿ ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರವಾಸೀನಂ। ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಮನಸಿ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನೋ ಚಿತ್ತೇನ ತೇಸಂ ಚಿತ್ತಂ ಪರಿಚ್ಛಿಜ್ಜ ಮನಸಿ ಕರಿತ್ವಾ, ಚೇತೋಪರಿಯಞಾಣೇನ ವಾ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೇನ ವಾ ತೇಹಿ ಅಧಿಗತವಿಸೇಸಂ ಜಾನಿತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Tatrāti tassaṃ. Sudanti nipātamattaṃ. Vesāliyanti tikkhattuṃ visālībhūtattā ‘‘vesālī’’ti laddhanāme licchavirājūnaṃ nagare. Mahāvaneti mahāvanaṃ nāma sayaṃjātaṃ aropimaṃ saparicchedaṃ mahantaṃ vanaṃ. Kapilavatthusāmantā pana mahāvanaṃ himavantena saha ekābaddhaṃ aparicchedaṃ hutvā mahāsamuddaṃ āhacca ṭhitaṃ. Idaṃ tādisaṃ na hoti, saparicchedaṃ mahantaṃ vananti mahāvanaṃ. Kūṭāgārasālāyanti tasmiṃ mahāvane bhagavantaṃ uddissa kate ārāme kūṭāgāraṃ anto katvā haṃsavaṭṭakacchannena katā sabbākārasampannā buddhassa bhagavato gandhakuṭi kūṭāgārasālā nāma , tassaṃ kūṭāgārasālāyaṃ. Vaggumudātīriyānanti vaggumudātīravāsīnaṃ. Cetasā ceto paricca manasi karitvāti attano cittena tesaṃ cittaṃ paricchijja manasi karitvā, cetopariyañāṇena vā sabbaññutaññāṇena vā tehi adhigatavisesaṃ jānitvāti attho.
ಆಲೋಕಜಾತಾ ವಿಯಾತಿ ಸಞ್ಜಾತಾಲೋಕಾ ವಿಯ। ಇತರಂ ತಸ್ಸೇವ ವೇವಚನಂ, ಚನ್ದಸಹಸ್ಸಸೂರಿಯಸಹಸ್ಸೇಹಿ ಓಭಾಸಿತಾ ವಿಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಾ ತೇ ಯಸೋಜಪ್ಪಮುಖಾ ಪಞ್ಚಸತಾ ಭಿಕ್ಖೂ ಸಬ್ಬಸೋ ಅವಿಜ್ಜನ್ಧಕಾರವಿಧಮನೇನ ಆಲೋಕಭೂತಾ ಓಭಾಸಭೂತಾ ಹುತ್ವಾ ವಿಹರನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಭಗವಾ ತೇಹಿ ಠಿತದಿಸಾಯ ‘‘ಆಲೋಕಜಾತಾ ವಿಯ ಮೇ, ಆನನ್ದ, ಏಸಾ ದಿಸಾ’’ತಿಆದಿನಾ ವಣ್ಣಭಣನಾಪದೇಸೇನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಸಂಸತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಯಸ್ಸಂ ದಿಸಾಯಂ ವಗ್ಗುಮುದಾತೀರಿಯಾ ಭಿಕ್ಖೂ ವಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ। ಅಪ್ಪಟಿಕೂಲಾತಿ ನ ಪಟಿಕೂಲಾ, ಮನಾಪಾ ಮನೋಹರಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಯಸ್ಮಿಞ್ಹಿ ಪದೇಸೇ ಸೀಲಾದಿಗುಣಸಮ್ಪನ್ನಾ ಮಹೇಸಿನೋ ವಿಹರನ್ತಿ, ತಂ ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಉಕ್ಕೂಲವಿಕೂಲವಿಸಮದುಗ್ಗಾಕಾರಂ, ಅಥ ಖೋ ಮನುಞ್ಞಂ ರಮಣೀಯಮೇವ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Ālokajātāviyāti sañjātālokā viya. Itaraṃ tasseva vevacanaṃ, candasahassasūriyasahassehi obhāsitā viyāti attho. Yasmā te yasojappamukhā pañcasatā bhikkhū sabbaso avijjandhakāravidhamanena ālokabhūtā obhāsabhūtā hutvā viharanti, tasmā bhagavā tehi ṭhitadisāya ‘‘ālokajātā viya me, ānanda, esā disā’’tiādinā vaṇṇabhaṇanāpadesena te bhikkhū pasaṃsati. Tena vuttaṃ – ‘‘yassaṃ disāyaṃ vaggumudātīriyā bhikkhū viharantī’’ti. Appaṭikūlāti na paṭikūlā, manāpā manoharāti attho. Yasmiñhi padese sīlādiguṇasampannā mahesino viharanti, taṃ kiñcāpi ukkūlavikūlavisamaduggākāraṃ, atha kho manuññaṃ ramaṇīyameva. Vuttañhetaṃ –
‘‘ಗಾಮೇ ವಾ ಯದಿ ವಾರಞ್ಞೇ, ನಿನ್ನೇ ವಾ ಯದಿ ವಾ ಥಲೇ।
‘‘Gāme vā yadi vāraññe, ninne vā yadi vā thale;
ಯತ್ಥ ಅರಹನ್ತೋ ವಿಹರನ್ತಿ, ತಂ ಭೂಮಿರಾಮಣೇಯ್ಯಕ’’ನ್ತಿ॥ (ಧ॰ ಪ॰ ೯೮)।
Yattha arahanto viharanti, taṃ bhūmirāmaṇeyyaka’’nti. (dha. pa. 98);
ಪಹಿಣೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಪೇಸೇಯ್ಯಾಸಿ। ಸತ್ಥಾ ಆಯಸ್ಮನ್ತಾನಂ ದಸ್ಸನಕಾಮೋತಿ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸನ್ತಿಕೇ ಪಹೇಣಾಕಾರದಸ್ಸನಂ। ಇತಿ ಭಗವಾ ಯದತ್ಥಂ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಪಣಾಮೇಸಿ, ತಮತ್ಥಂ ಮತ್ಥಕಪ್ಪತ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಆರದ್ಧಚಿತ್ತೋ ತೇಸಂ ದಸ್ಸನಕಾಮತಂ ಥೇರಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸಿ। ಏವಂ ಕಿರಸ್ಸ ಅಹೋಸಿ ‘‘ಅಹಂ ಇಮೇ ಉಚ್ಚಾಸದ್ದಮಹಾಸದ್ದಕರಣೇ ಪಣಾಮೇಸ್ಸಾಮಿ, ಅಥ ತೇ ಭದ್ರೋ ಅಸ್ಸಾಜಾನೀಯೋ ವಿಯ ಕಸಾಭಿಘಾತೇನ, ತೇನ ಚೋದಿತಾ ಸಂವೇಗಪ್ಪತ್ತಾ ಮಮಾರಾಧನತ್ಥಂ ಅರಞ್ಞಂ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಘಟೇನ್ತಾ ವಾಯಮನ್ತಾ ಖಿಪ್ಪಮೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಸಚ್ಛಿಕರಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ। ಇದಾನಿ ತೇ ಅಗ್ಗಫಲಪ್ಪತ್ತೇ ದಿಸ್ವಾ ತಾಯ ಅರಹತ್ತಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಆರಾಧಿತಚಿತ್ತೋ ತೇಸಂ ದಸ್ಸನಕಾಮೋ ಹುತ್ವಾ ಏವಂ ಧಮ್ಮಭಣ್ಡಾಗಾರಿಕಂ ಆಣಾಪೇಸಿ।
Pahiṇeyyāsīti peseyyāsi. Satthā āyasmantānaṃ dassanakāmoti tesaṃ bhikkhūnaṃ santike paheṇākāradassanaṃ. Iti bhagavā yadatthaṃ te bhikkhū paṇāmesi, tamatthaṃ matthakappattaṃ disvā āraddhacitto tesaṃ dassanakāmataṃ therassa ārocesi. Evaṃ kirassa ahosi ‘‘ahaṃ ime uccāsaddamahāsaddakaraṇe paṇāmessāmi, atha te bhadro assājānīyo viya kasābhighātena, tena coditā saṃvegappattā mamārādhanatthaṃ araññaṃ pavisitvā ghaṭentā vāyamantā khippameva arahattaṃ sacchikarissantī’’ti. Idāni te aggaphalappatte disvā tāya arahattappattiyā ārādhitacitto tesaṃ dassanakāmo hutvā evaṃ dhammabhaṇḍāgārikaṃ āṇāpesi.
ಸೋ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಆನನ್ದತ್ಥೇರೇನ ತಥಾ ಆಣತ್ತೋ ಛಳಭಿಞ್ಞೋ ಏಕೋ ಭಿಕ್ಖು। ಪಮುಖೇತಿ ಸಮ್ಮುಖೇ। ಆನೇಞ್ಜಸಮಾಧಿನಾತಿ ಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಪಾದಕೇನ ಅಗ್ಗಫಲಸಮಾಧಿನಾ, ‘‘ಅರೂಪಜ್ಝಾನಪಾದಕೇನಾ’’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ। ‘‘ಆನೇಞ್ಜೇನ ಸಮಾಧಿನಾ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ಕಸ್ಮಾ ಪನ ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಆಗಮನಂ ಜಾನನ್ತೋ ಪಟಿಸನ್ಥಾರಂ ಅಕತ್ವಾ ಸಮಾಪತ್ತಿಂಯೇವ ಸಮಾಪಜ್ಜಿ? ತೇಸಂ ಅತ್ತನಾ ಸಮಾಪನ್ನಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಜಾನಿತ್ವಾ ಸಮಾಪಜ್ಜನತ್ಥಂ, ತೇಸಂ ಪುಬ್ಬೇ ಪಣಾಮಿತಾನಂ ಇದಾನಿ ಅತ್ತನಾ ಸಮಾನಸಮ್ಭೋಗದಸ್ಸನತ್ಥಂ, ಆನುಭಾವದೀಪನತ್ಥಂ, ವಿನಾ ವಚೀಭೇದೇನ ಅಞ್ಞಬ್ಯಾಕರಣದೀಪನತ್ಥಞ್ಚ। ಅಪರೇ ಪನಾಹು ‘‘ಪುಬ್ಬೇ ಪಣಾಮಿತಾನಂ ಇದಾನಿ ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಆಗತಾನಂ ಅನುತ್ತರಸುಖುಪ್ಪಾದನೇನ ಅನಞ್ಞಸಾಧಾರಣಪಟಿಸನ್ಥಾರಕರಣತ್ಥ’’ನ್ತಿ। ತೇಪಿ ಆಯಸ್ಮನ್ತೋ ಭಗವತೋ ಅಜ್ಝಾಸಯಂ ಞತ್ವಾ ತಂಯೇವ ಸಮಾಪತ್ತಿಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿಂಸು। ತೇನ ವುತ್ತಂ – ‘‘ಕತಮೇನ ನು ಖೋ ಭಗವಾ ವಿಹಾರೇನ ಏತರಹಿ ವಿಹರತೀ’’ತಿಆದಿ।
So bhikkhūti ānandattherena tathā āṇatto chaḷabhiñño eko bhikkhu. Pamukheti sammukhe. Āneñjasamādhināti catutthajjhānapādakena aggaphalasamādhinā, ‘‘arūpajjhānapādakenā’’tipi vadanti. ‘‘Āneñjena samādhinā’’tipi pāṭho. Kasmā pana bhagavā tesaṃ bhikkhūnaṃ āgamanaṃ jānanto paṭisanthāraṃ akatvā samāpattiṃyeva samāpajji? Tesaṃ attanā samāpannasamāpattiṃ jānitvā samāpajjanatthaṃ, tesaṃ pubbe paṇāmitānaṃ idāni attanā samānasambhogadassanatthaṃ, ānubhāvadīpanatthaṃ, vinā vacībhedena aññabyākaraṇadīpanatthañca. Apare panāhu ‘‘pubbe paṇāmitānaṃ idāni attano santikaṃ āgatānaṃ anuttarasukhuppādanena anaññasādhāraṇapaṭisanthārakaraṇattha’’nti. Tepi āyasmanto bhagavato ajjhāsayaṃ ñatvā taṃyeva samāpattiṃ samāpajjiṃsu. Tena vuttaṃ – ‘‘katamena nu kho bhagavā vihārena etarahi viharatī’’tiādi.
ಏತ್ಥ ಚ ರೂಪಾವಚರಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಂ ಕೋಸಜ್ಜಾದೀನಂ ಪಾರಿಪನ್ತಿಕಧಮ್ಮಾನಂ ಸುವಿದೂರಭಾವತೋ ಇದ್ಧಿಯಾ ಮೂಲಭೂತೇಹಿ ಅನೋಣಮನಾದೀಹಿ ಸೋಳಸಹಿ ವೋದಾನಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಮನ್ನಾಗಮನತೋ ಆನೇಞ್ಜಪ್ಪತ್ತಂ ಸಯಂ ಅನಿಞ್ಜನಟ್ಠೇನ ಆನೇಞ್ಜನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ವುತ್ತಞ್ಹೇತಂ –
Ettha ca rūpāvacaracatutthajjhānaṃ kosajjādīnaṃ pāripantikadhammānaṃ suvidūrabhāvato iddhiyā mūlabhūtehi anoṇamanādīhi soḷasahi vodānadhammehi samannāgamanato āneñjappattaṃ sayaṃ aniñjanaṭṭhena āneñjanti vuccati. Vuttañhetaṃ –
‘‘ಅನೋಣತಂ ಚಿತ್ತಂ ಕೋಸಜ್ಜೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಅನುಣ್ಣತಂ ಚಿತ್ತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಅನಭಿರತಂ ಚಿತ್ತಂ ರಾಗೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಅನಪನತಂ ಚಿತ್ತಂ ಬ್ಯಾಪಾದೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಅನಿಸ್ಸಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ದಿಟ್ಠಿಯಾ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಅಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಂ ಚಿತ್ತಂ ಛನ್ದರಾಗೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ವಿಪ್ಪಮುತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಕಾಮರಾಗೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ವಿಸಂಯುತ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ಕಿಲೇಸೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ವಿಮರಿಯಾದಿಕತಂ ಚಿತ್ತಂ ಕಿಲೇಸಮರಿಯಾದಾಯ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಏಕತ್ತಗತಂ ಚಿತ್ತಂ ನಾನತ್ತಕಿಲೇಸೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಸದ್ಧಾಯ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅಸ್ಸದ್ಧಿಯೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ವೀರಿಯೇನ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಕೋಸಜ್ಜೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಸತಿಯಾ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಪಮಾದೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಸಮಾಧಿನಾ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಉದ್ಧಚ್ಚೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಪಞ್ಞಾಯ ಪರಿಗ್ಗಹಿತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜಂ। ಓಭಾಸಗತಂ ಚಿತ್ತಂ ಅವಿಜ್ಜನ್ಧಕಾರೇ ನ ಇಞ್ಜತೀತಿ ಆನೇಞ್ಜ’’ನ್ತಿ।
‘‘Anoṇataṃ cittaṃ kosajje na iñjatīti āneñjaṃ. Anuṇṇataṃ cittaṃ uddhacce na iñjatīti āneñjaṃ. Anabhirataṃ cittaṃ rāge na iñjatīti āneñjaṃ. Anapanataṃ cittaṃ byāpāde na iñjatīti āneñjaṃ. Anissitaṃ cittaṃ diṭṭhiyā na iñjatīti āneñjaṃ. Appaṭibaddhaṃ cittaṃ chandarāge na iñjatīti āneñjaṃ. Vippamuttaṃ cittaṃ kāmarāge na iñjatīti āneñjaṃ. Visaṃyuttaṃ cittaṃ kilese na iñjatīti āneñjaṃ. Vimariyādikataṃ cittaṃ kilesamariyādāya na iñjatīti āneñjaṃ. Ekattagataṃ cittaṃ nānattakilese na iñjatīti āneñjaṃ. Saddhāya pariggahitaṃ cittaṃ assaddhiye na iñjatīti āneñjaṃ. Vīriyena pariggahitaṃ cittaṃ kosajje na iñjatīti āneñjaṃ. Satiyā pariggahitaṃ cittaṃ pamāde na iñjatīti āneñjaṃ. Samādhinā pariggahitaṃ cittaṃ uddhacce na iñjatīti āneñjaṃ. Paññāya pariggahitaṃ cittaṃ avijjāya na iñjatīti āneñjaṃ. Obhāsagataṃ cittaṃ avijjandhakāre na iñjatīti āneñja’’nti.
ರೂಪಾವಚರಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಮೇವ ಚ ರೂಪವಿರಾಗಭಾವನಾವಸೇನ ಪವತ್ತಿತಂ, ಆರಮ್ಮಣವಿಭಾಗೇನ ಚತುಬ್ಬಿಧಂ ಅರೂಪಾವಚರಜ್ಝಾನನ್ತಿ ಏತೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಝಾನಾನಂ ಆನೇಞ್ಜವೋಹಾರೋ। ತೇಸಂ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಪಾದಕಂ ಕತ್ವಾ ಸಮಾಪನ್ನಾ ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿ ಆನೇಞ್ಜಸಮಾಧೀತಿ ಪೋರಾಣಾ।
Rūpāvacaracatutthajjhānameva ca rūpavirāgabhāvanāvasena pavattitaṃ, ārammaṇavibhāgena catubbidhaṃ arūpāvacarajjhānanti etesaṃ pañcannaṃ jhānānaṃ āneñjavohāro. Tesaṃ yaṃ kiñci pādakaṃ katvā samāpannā arahattaphalasamāpatti āneñjasamādhīti porāṇā.
ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾಯಾತಿ ಅತೀತಾಯ। ನಿಕ್ಖನ್ತೇತಿ ನಿಗ್ಗತೇ, ಅಪಗತೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸೀತಿ ಭಗವಾ ಅರಿಯೇನ ತುಣ್ಹೀಭಾವೇನ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ। ಉದ್ಧಸ್ತೇ ಅರುಣೇತಿ ಉಗ್ಗತೇ ಅರುಣೇ, ಅರುಣೋ ನಾಮ ಪುರತ್ಥಿಮದಿಸಾಯ ಸೂರಿಯೋದಯತೋ ಪುರೇತರಮೇವ ಉಟ್ಠಿತೋಭಾಸೋ। ನನ್ದಿಮುಖಿಯಾತಿ ರತ್ತಿಯಾ ಅರುಣಸ್ಸ ಉಗ್ಗತತ್ತಾ ಏವ ಅರುಣಪ್ಪಭಾಯ ಸೂರಿಯಾಲೋಕೂಪಜೀವಿನೋ ಸತ್ತೇ ನನ್ದಾಪನಮುಖಿಯಾ ವಿಯ ರತ್ತಿಯಾ ಜಾತಾಯ, ವಿಭಾಯಮಾನಾಯಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Abhikkantāyāti atītāya. Nikkhanteti niggate, apagateti attho. Tuṇhī ahosīti bhagavā ariyena tuṇhībhāvena tuṇhī ahosi. Uddhaste aruṇeti uggate aruṇe, aruṇo nāma puratthimadisāya sūriyodayato puretarameva uṭṭhitobhāso. Nandimukhiyāti rattiyā aruṇassa uggatattā eva aruṇappabhāya sūriyālokūpajīvino satte nandāpanamukhiyā viya rattiyā jātāya, vibhāyamānāyāti attho.
ತಮ್ಹಾ ಸಮಾಧಿಮ್ಹಾ ವುಟ್ಠಹಿತ್ವಾತಿ ಯಥಾಪರಿಚ್ಛೇದಂ ತತೋ ಆನೇಞ್ಜಸಮಾಧಿತೋ ಅರಹತ್ತಫಲಸಮಾಪತ್ತಿತೋ ಉಟ್ಠಾಯ। ಸಚೇ ಖೋ ತ್ವಂ, ಆನನ್ದ, ಜಾನೇಯ್ಯಾಸೀತಿ ಭಗವಾ ‘‘ಇಮೇ ಚ ಭಿಕ್ಖೂ ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಇಮಿನಾ ನಾಮ ಸಮಾಪತ್ತಿಸುಖೇನ ವೀತಿನಾಮೇನ್ತೀ’’ತಿ, ಆನನ್ದ, ಯದಿ ತ್ವಂ ಜಾನೇಯ್ಯಾಸಿ। ಏತ್ತಕಮ್ಪಿ ತೇ ನಪ್ಪಟಿಭಾಸೇಯ್ಯಾತಿ ಲೋಕಿಯಪಟಿಸಮ್ಮೋದನಂ ಸನ್ಧಾಯ ಯದಿದಂ ತೇ ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಾ, ಭನ್ತೇ, ರತ್ತೀ’’ತಿಆದಿನಾ ತಿಕ್ಖತ್ತುಂ ಪಟಿಭಾನಂ ಉಪಟ್ಠಿತಂ, ತಯಿದಂ ಏತ್ತಕಮ್ಪಿ ತೇ ನ ಉಪಟ್ಠಹೇಯ್ಯ। ಯಸ್ಮಾ ಚ ಖೋ ತ್ವಂ, ಆನನ್ದ, ಸೇಕ್ಖೋ ಅಸೇಕ್ಖಂ ಸಮಾಪತ್ತಿವಿಹಾರಂ ನ ಜಾನಾಸಿ, ತಸ್ಮಾ ಮಂ ಇಮೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಲೋಕಿಯಪಟಿಸಮ್ಮೋದನಂ ಕಾರೇತುಂ ಉಸ್ಸುಕ್ಕಂ ಆಪಜ್ಜಿ। ಅಹಂ ಪನ ಇಮೇಹಿ ಭಿಕ್ಖೂಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ಲೋಕುತ್ತರಪಟಿಸಮ್ಮೋದನೇನೇವ ತಿಯಾಮರತ್ತಿಂ ವೀತಿನಾಮೇಸಿನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಭಗವಾ ಆಹ – ‘‘ಅಹಞ್ಚ, ಆನನ್ದ, ಇಮಾನಿ ಚ ಪಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸತಾನಿ ಸಬ್ಬೇವ ಆನೇಞ್ಜಸಮಾಧಿನಾ ನಿಸೀದಿಮ್ಹಾ’’ತಿ।
Tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvāti yathāparicchedaṃ tato āneñjasamādhito arahattaphalasamāpattito uṭṭhāya. Sace kho tvaṃ, ānanda, jāneyyāsīti bhagavā ‘‘ime ca bhikkhū ettakaṃ kālaṃ iminā nāma samāpattisukhena vītināmentī’’ti, ānanda, yadi tvaṃ jāneyyāsi. Ettakampi te nappaṭibhāseyyāti lokiyapaṭisammodanaṃ sandhāya yadidaṃ te ‘‘abhikkantā, bhante, rattī’’tiādinā tikkhattuṃ paṭibhānaṃ upaṭṭhitaṃ, tayidaṃ ettakampi te na upaṭṭhaheyya. Yasmā ca kho tvaṃ, ānanda, sekkho asekkhaṃ samāpattivihāraṃ na jānāsi, tasmā maṃ imesaṃ bhikkhūnaṃ lokiyapaṭisammodanaṃ kāretuṃ ussukkaṃ āpajji. Ahaṃ pana imehi bhikkhūhi saddhiṃ lokuttarapaṭisammodaneneva tiyāmarattiṃ vītināmesinti dassento bhagavā āha – ‘‘ahañca, ānanda, imāni ca pañca bhikkhusatāni sabbeva āneñjasamādhinā nisīdimhā’’ti.
ಏತಮತ್ಥಂ ವಿದಿತ್ವಾತಿ ಏತಂ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅತ್ತನಾ ಸಮಂ ಆನೇಞ್ಜಸಮಾಧಿಸಮಾಪಜ್ಜನಸಮತ್ಥತಾಸಙ್ಖಾತಂ ವಸೀಭಾವತ್ಥಂ ಸಬ್ಬಾಕಾರತೋ ವಿದಿತ್ವಾ। ಇಮಂ ಉದಾನನ್ತಿ ಇಮಂ ತೇಸಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅನವಸೇಸರಾಗಾದಿಪ್ಪಹಾನಸಂಸಿದ್ಧಿತಾದಿಸಭಾವದೀಪನಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ।
Etamatthaṃ viditvāti etaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ attanā samaṃ āneñjasamādhisamāpajjanasamatthatāsaṅkhātaṃ vasībhāvatthaṃ sabbākārato viditvā. Imaṃ udānanti imaṃ tesaṃ bhikkhūnaṃ anavasesarāgādippahānasaṃsiddhitādisabhāvadīpanaṃ udānaṃ udānesi.
ತತ್ಥ ಯಸ್ಸ ಜಿತೋ ಕಾಮಕಣ್ಡಕೋತಿ ಕುಸಲಪಕ್ಖವಿಜ್ಝನಟ್ಠೇನ ಕಣ್ಡಕಭೂತೋ ಕಿಲೇಸಕಾಮೋ ಯೇನ ಅರಿಯಪುಗ್ಗಲೇನ ಅನವಸೇಸಂ ಜಿತೋ ಪಹೀನೋ, ಏತೇನಸ್ಸ ಅನುನಯಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಗಾಮಕಣ್ಟಕೋ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತಸ್ಸತ್ಥೋ – ಗಾಮೇ ಕಣ್ಟಕೋ ಕಣ್ಟಕಟ್ಠಾನಿಯೋ ಸಕಲೋ ವತ್ಥುಕಾಮೋ ಯಸ್ಸ ಜಿತೋತಿ। ಜಯೋ ಚಸ್ಸ ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧಛನ್ದರಾಗಪ್ಪಹಾನೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ, ತೇನ ತೇಸಂ ಅನಾಗಾಮಿಮಗ್ಗೋ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿ । ಅಕ್ಕೋಸೋ ಚ ಜಿತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ವಧೋ ಚ ಬನ್ಧನಞ್ಚಾತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಏಸೇವ ನಯೋ। ತೇಸು ಅಕ್ಕೋಸಜಯೇನ ವಚೀದುಚ್ಚರಿತಾಭಾವೋ, ಇತರೇನ ಕಾಯದುಚ್ಚರಿತಾಭಾವೋ ದಸ್ಸಿತೋ। ತೇನ ತಂನಿಮಿತ್ತಕಸ್ಸ ಬ್ಯಾಪಾದಸ್ಸ ಅನವಸೇಸಪ್ಪಹಾನೇನ ತತಿಯಮಗ್ಗೋ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿ। ಅಥ ವಾ ಅಕ್ಕೋಸಾದಿಜಯವಚನೇನ ತತಿಯಮಗ್ಗೋ ವುತ್ತೋ ಹೋತಿ, ಅಕ್ಕೋಸಾದೀನಂ ಅಚ್ಚನ್ತಖಮನಂ ತತ್ಥ ಪಕಾಸಿತಂ ಹೋತಿ, ಉಭಯಥಾಪಿ ನೇಸಂ ವಿರೋಧಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಬ್ಬತೋ ವಿಯ ಸೋ ಠಿತೋ ಅನೇಜೋತಿ ಏಜಾ ವುಚ್ಚತಿ ಚಲನಕಿಲೇಸಪರಿಪನ್ಥೋ, ಏಜಾಹೇತೂನಂ ಅವಸೇಸಕಿಲೇಸಾನಂ ಅಭಾವೇನ ಅನೇಜೋ, ಅನೇಜತ್ತಾಯೇವ ಸಬ್ಬಕಿಲೇಸೇಹಿ ಪರವಾದವಾತೇಹಿ ಚ ಅಕಮ್ಪನೀಯತ್ತಾ ಠಿತೋ ಏಕಗ್ಘನಪಬ್ಬತಸದಿಸೋ। ಸುಖದುಕ್ಖೇಸು ನ ವೇಧತಿ ಸ ಭಿಕ್ಖೂತಿ ಸೋ ಭಿನ್ನಕಿಲೇಸೋ ಭಿಕ್ಖು ಸುಖದುಕ್ಖನಿಮಿತ್ತಂ ನ ಕಮ್ಪತೀತಿ ಹೇಟ್ಠಾ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಇತಿ ಭಗವಾ ತೇಸಂ ಪಞ್ಚಸತಾನಂ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಅರಹತ್ತಾಧಿಗಮೇನ ತಾದಿಭಾವಪ್ಪತ್ತಿಂ ಏಕಜ್ಝಂ ಕತ್ವಾ ಏಕಪುಗ್ಗಲಾಧಿಟ್ಠಾನಂ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸೀತಿ।
Tattha yassa jito kāmakaṇḍakoti kusalapakkhavijjhanaṭṭhena kaṇḍakabhūto kilesakāmo yena ariyapuggalena anavasesaṃ jito pahīno, etenassa anunayābhāvaṃ dasseti. ‘‘Gāmakaṇṭako’’tipi pāṭho. Tassattho – gāme kaṇṭako kaṇṭakaṭṭhāniyo sakalo vatthukāmo yassa jitoti. Jayo cassa tappaṭibaddhachandarāgappahāneneva veditabbo, tena tesaṃ anāgāmimaggo vutto hoti . Akkoso ca jitoti sambandho. Vadho ca bandhanañcāti etthāpi eseva nayo. Tesu akkosajayena vacīduccaritābhāvo, itarena kāyaduccaritābhāvo dassito. Tena taṃnimittakassa byāpādassa anavasesappahānena tatiyamaggo vutto hoti. Atha vā akkosādijayavacanena tatiyamaggo vutto hoti, akkosādīnaṃ accantakhamanaṃ tattha pakāsitaṃ hoti, ubhayathāpi nesaṃ virodhābhāvaṃ dasseti. Pabbatoviya so ṭhito anejoti ejā vuccati calanakilesaparipantho, ejāhetūnaṃ avasesakilesānaṃ abhāvena anejo, anejattāyeva sabbakilesehi paravādavātehi ca akampanīyattā ṭhito ekagghanapabbatasadiso. Sukhadukkhesu na vedhati sa bhikkhūti so bhinnakileso bhikkhu sukhadukkhanimittaṃ na kampatīti heṭṭhā vuttanayeneva attho veditabbo. Iti bhagavā tesaṃ pañcasatānaṃ bhikkhūnaṃ arahattādhigamena tādibhāvappattiṃ ekajjhaṃ katvā ekapuggalādhiṭṭhānaṃ udānaṃ udānesīti.
ತತಿಯಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Tatiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಉದಾನಪಾಳಿ • Udānapāḷi / ೩. ಯಸೋಜಸುತ್ತಂ • 3. Yasojasuttaṃ
