Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ථෙරගාථා-අට්‌ඨකථා • Theragāthā-aṭṭhakathā

    9. යසොජත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා

    9. Yasojattheragāthāvaṇṇanā

    කාලපබ්‌බඞ්‌ගසඞ්‌කාසොති ආයස්‌මතො යසොජත්‌ථෙරස්‌ස ගාථා. කා උප්‌පත්‌ති? අයම්‌පි පුරිමබුද්‌ධෙසු කතාධිකාරො තත්‌ථ තත්‌ථ භවෙ පුඤ්‌ඤානි උපචිනන්‌තො විපස්‌සිස්‌ස භගවතො කාලෙ ආරාමගොපකකුලෙ නිබ්‌බත්‌තිත්‌වා විඤ්‌ඤුතං පත්‌තො එකදිවසං විපස්‌සිං භගවන්‌තං ආකාසෙන ගච්‌ඡන්‌තං දිස්‌වා පසන්‌නමානසො ලබුජඵලං අදාසි.

    Kālapabbaṅgasaṅkāsoti āyasmato yasojattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto vipassissa bhagavato kāle ārāmagopakakule nibbattitvā viññutaṃ patto ekadivasaṃ vipassiṃ bhagavantaṃ ākāsena gacchantaṃ disvā pasannamānaso labujaphalaṃ adāsi.

    සො තෙන පුඤ්‌ඤකම්‌මෙන දෙවමනුස්‌සෙසු සංසරන්‌තො ඉමස්‌මිං බුද්‌ධුප්‌පාදෙ සාවත්‌ථිනගරද්‌වාරෙ කෙවට්‌ටගාමෙ පඤ්‌චකුලසතජෙට්‌ඨකස්‌ස කෙවට්‌ටස්‌ස පුත්‌තො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌ති, යසොජොතිස්‌ස නාමං අකංසු. සො වයප්‌පත්‌තො අත්‌තනො සහායෙහි කෙවට්‌ටපුත්‌තෙහි සද්‌ධිං මච්‌ඡගහණත්‌ථං අචිරවතියං නදියං ජාලං ඛිපි. තත්‌ථෙකො සුවණ්‌ණවණ්‌ණො මහාමච්‌ඡො අන්‌තොජාලං පාවිසි. තං තෙ රඤ්‌ඤො පසෙනදිස්‌ස දස්‌සෙසුං . රාජා ‘‘ඉමස්‌ස සුවණ්‌ණවණ්‌ණස්‌ස මච්‌ඡස්‌ස වණ්‌ණකාරණං භගවා ජානාතී’’ති මච්‌ඡං ගාහාපෙත්‌වා භගවතො දස්‌සෙසි. භගවා ‘‘අයං කස්‌සපස්‌ස සම්‌මාසම්‌බුද්‌ධස්‌ස සාසනෙ ඔසක්‌කමානෙ පබ්‌බජිත්‌වා මිච්‌ඡා පටිපජ්‌ජන්‌තො සාසනං ඔසක්‌කාපෙත්‌වා නිරයෙ නිබ්‌බත්‌තො එකං බුද්‌ධන්‌තරං නිරයෙ පච්‌චිත්‌වා තතො චුතො අචිරවතියං මච්‌ඡො හුත්‌වා නිබ්‌බත්‌තො’’ති වත්‌වා තස්‌ස භගිනීනඤ්‌ච නිරයෙ නිබ්‌බත්‌තභාවං, තස්‌ස භාතිකත්‌ථෙරස්‌ස පරිනිබ්‌බුතභාවඤ්‌ච තෙනෙව කථාපෙත්‌වා ඉමිස්‌සා අට්‌ඨුප්‌පත්‌තියා කපිලසුත්‌තං දෙසෙසි.

    So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthinagaradvāre kevaṭṭagāme pañcakulasatajeṭṭhakassa kevaṭṭassa putto hutvā nibbatti, yasojotissa nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto attano sahāyehi kevaṭṭaputtehi saddhiṃ macchagahaṇatthaṃ aciravatiyaṃ nadiyaṃ jālaṃ khipi. Tattheko suvaṇṇavaṇṇo mahāmaccho antojālaṃ pāvisi. Taṃ te rañño pasenadissa dassesuṃ . Rājā ‘‘imassa suvaṇṇavaṇṇassa macchassa vaṇṇakāraṇaṃ bhagavā jānātī’’ti macchaṃ gāhāpetvā bhagavato dassesi. Bhagavā ‘‘ayaṃ kassapassa sammāsambuddhassa sāsane osakkamāne pabbajitvā micchā paṭipajjanto sāsanaṃ osakkāpetvā niraye nibbatto ekaṃ buddhantaraṃ niraye paccitvā tato cuto aciravatiyaṃ maccho hutvā nibbatto’’ti vatvā tassa bhaginīnañca niraye nibbattabhāvaṃ, tassa bhātikattherassa parinibbutabhāvañca teneva kathāpetvā imissā aṭṭhuppattiyā kapilasuttaṃ desesi.

    සත්‌ථු දෙසනං සුත්‌වා යසොජො සංවෙගජාතො සද්‌ධිං අත්‌තනො සහායෙහි භගවතො සන්‌තිකෙ පබ්‌බජිත්‌වා පතිරූපෙ ඨානෙ වසන්‌තො එකදිවසං සපරිසො භගවන්‌තං වන්‌දිතුං ජෙතවනං අගමාසි. තස්‌ස ආගමනෙ සෙනාසනපඤ්‌ඤාපනාදිනා විහාරෙ උච්‌චාසද්‌දමහාසද්‌දො අහොසි. තං සුත්‌වා ‘‘භගවා සපරිසං යසොජං පණාමෙසී’’ති (උදා. 23) සබ්‌බං උදානෙ ආගතනයෙන වෙදිතබ්‌බං. පණාමිතො පන ආයස්‌මා යසොජො කසාභිහතො භද්‌දො අස්‌සාජානීයො විය සංවිග්‌ගමානසො සද්‌ධිං පරිසාය වග්‌ගුමුදාය නදියා තීරෙ වසන්‌තො ඝටෙන්‌තො වායමන්‌තො විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අන්‌තොවස්‌සෙයෙව ඡළභිඤ්‌ඤො අහොසි. තෙන වුත්‌තං අපදානෙ (අප. ථෙර 2.47.32-39) –

    Satthu desanaṃ sutvā yasojo saṃvegajāto saddhiṃ attano sahāyehi bhagavato santike pabbajitvā patirūpe ṭhāne vasanto ekadivasaṃ sapariso bhagavantaṃ vandituṃ jetavanaṃ agamāsi. Tassa āgamane senāsanapaññāpanādinā vihāre uccāsaddamahāsaddo ahosi. Taṃ sutvā ‘‘bhagavā saparisaṃ yasojaṃ paṇāmesī’’ti (udā. 23) sabbaṃ udāne āgatanayena veditabbaṃ. Paṇāmito pana āyasmā yasojo kasābhihato bhaddo assājānīyo viya saṃviggamānaso saddhiṃ parisāya vaggumudāya nadiyā tīre vasanto ghaṭento vāyamanto vipassanaṃ vaḍḍhetvā antovasseyeva chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.47.32-39) –

    ‘‘නගරෙ බන්‌ධුමතියා, ආරාමිකො අහං තදා;

    ‘‘Nagare bandhumatiyā, ārāmiko ahaṃ tadā;

    අද්‌දසං විරජං බුද්‌ධං, ගච්‌ඡන්‌තං අනිලඤ්‌ජසෙ.

    Addasaṃ virajaṃ buddhaṃ, gacchantaṃ anilañjase.

    ‘‘ලබුජං ඵලමාදාය, බුද්‌ධසෙට්‌ඨස්‌සදාසහං;

    ‘‘Labujaṃ phalamādāya, buddhaseṭṭhassadāsahaṃ;

    ආකාසෙව ඨිතො සන්‌තො, පටිග්‌ගණ්‌හි මහායසො.

    Ākāseva ṭhito santo, paṭiggaṇhi mahāyaso.

    ‘‘විත්‌තිසඤ්‌ජානනො මය්‌හං, දිට්‌ඨධම්‌මසුඛාවහො;

    ‘‘Vittisañjānano mayhaṃ, diṭṭhadhammasukhāvaho;

    ඵලං බුද්‌ධස්‌ස දත්‌වාන, විප්‌පසන්‌නෙන චෙතසා.

    Phalaṃ buddhassa datvāna, vippasannena cetasā.

    ‘‘අධිගඤ්‌ඡිං තදා පීතිං, විපුලං සුඛමුත්‌තමං;

    ‘‘Adhigañchiṃ tadā pītiṃ, vipulaṃ sukhamuttamaṃ;

    උප්‌පජ්‌ජතෙව රතනං, නිබ්‌බත්‌තස්‌ස තහිං තහිං.

    Uppajjateva ratanaṃ, nibbattassa tahiṃ tahiṃ.

    ‘‘එකනවුතිතො කප්‌පෙ, යං ඵලං අදදිං තදා;

    ‘‘Ekanavutito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    දුග්‌ගතිං නාභිජානාමි, ඵලදානස්‌සිදං ඵලං.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘කිලෙසා ඣාපිතා මය්‌හං…පෙ.… කතං බුද්‌ධස්‌ස සාසන’’න්‌ති.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    ඡළභිඤ්‌ඤං පන සමානං සපරිසං ආයස්‌මන්‌තං යසොජං සත්‌ථා පක්‌කොසිත්‌වා ආනෙඤ්‌ජසමාපත්‌තිනා පටිසන්‌ථාරමකාසි. සො සබ්‌බෙපි ධුතඞ්‌ගධම්‌මෙ සමාදාය වත්‌තති. තෙනස්‌ස සරීරං කිසං අහොසි ලූඛං දුබ්‌බණ්‌ණං, තං භගවා පරමප්‌පිච්‌ඡතාය පසංසන්‌තො –

    Chaḷabhiññaṃ pana samānaṃ saparisaṃ āyasmantaṃ yasojaṃ satthā pakkositvā āneñjasamāpattinā paṭisanthāramakāsi. So sabbepi dhutaṅgadhamme samādāya vattati. Tenassa sarīraṃ kisaṃ ahosi lūkhaṃ dubbaṇṇaṃ, taṃ bhagavā paramappicchatāya pasaṃsanto –

    243.

    243.

    ‘‘කාලපබ්‌බඞ්‌ගසඞ්‌කාසො , කිසො ධමනිසන්‌ථතො;

    ‘‘Kālapabbaṅgasaṅkāso , kiso dhamanisanthato;

    මත්‌තඤ්‌ඤූ අන්‌නපානම්‌හි, අදීනමානසො නරො’’ති. – පඨමං ගාථමාහ;

    Mattaññū annapānamhi, adīnamānaso naro’’ti. – paṭhamaṃ gāthamāha;

    තත්‌ථ කාලපබ්‌බඞ්‌ගසඞ්‌කාසොති මංසූපචයවිගමෙන කිසදුසණ්‌ඨිතසරීරාවයවතාය දන්‌තිලතාපබ්‌බසදිසඞ්‌ගො, තෙනාහ ‘‘කිසො ධමනිසන්‌ථතො’’ති. කිසොති මොනෙය්‍යපටිපදාපූරණෙන කිසසරීරො. ධමනිසන්‌ථතොති ධමනීහි සන්‌ථතගත්‌තො අප්‌පමංසලොහිතතාය පාකටීහි කණ්‌ඩරසිරාහි විතතසරීරො. මත්‌තඤ්‌ඤූති පරියෙසනපටිග්‌ගහණපරිභොගවිස්‌සජ්‌ජනෙසු පමාණඤ්‌ඤූ. අදීනමානසොති කොසජ්‌ජාදීහි අනභිභූතත්‌තා අලීනචිත්‌තො අකුසීතවුත්‌ති. නරොති පුරිසො, පොරිසස්‌ස ධුරස්‌ස වහනතො පොරිසලක්‌ඛණසම්‌පන්‌නො පුරිසධොරය්‌හොති අධිප්‌පායො.

    Tattha kālapabbaṅgasaṅkāsoti maṃsūpacayavigamena kisadusaṇṭhitasarīrāvayavatāya dantilatāpabbasadisaṅgo, tenāha ‘‘kiso dhamanisanthato’’ti. Kisoti moneyyapaṭipadāpūraṇena kisasarīro. Dhamanisanthatoti dhamanīhi santhatagatto appamaṃsalohitatāya pākaṭīhi kaṇḍarasirāhi vitatasarīro. Mattaññūti pariyesanapaṭiggahaṇaparibhogavissajjanesu pamāṇaññū. Adīnamānasoti kosajjādīhi anabhibhūtattā alīnacitto akusītavutti. Naroti puriso, porisassa dhurassa vahanato porisalakkhaṇasampanno purisadhorayhoti adhippāyo.

    එවං ථෙරො සත්‌ථාරා පසට්‌ඨො පසට්‌ඨභාවානුරූපං අත්‌තනො අධිවාසනඛන්‌තිවීරියාරම්‌භවිවෙකාභිරතිකිත්‌තනමුඛෙන භික්‌ඛූනං ධම්‌මං කථෙන්‌තො –

    Evaṃ thero satthārā pasaṭṭho pasaṭṭhabhāvānurūpaṃ attano adhivāsanakhantivīriyārambhavivekābhiratikittanamukhena bhikkhūnaṃ dhammaṃ kathento –

    244.

    244.

    ‘‘ඵුට්‌ඨො ඩංසෙහි මකසෙහි, අරඤ්‌ඤස්‌මිං බ්‍රහාවනෙ;

    ‘‘Phuṭṭho ḍaṃsehi makasehi, araññasmiṃ brahāvane;

    නාගො සඞ්‌ගාමසීසෙව, සතො තත්‍රාධිවාසයෙ.

    Nāgo saṅgāmasīseva, sato tatrādhivāsaye.

    245.

    245.

    ‘‘යථා බ්‍රහ්‌මා තථා එකො, යථා දෙවො තථා දුවෙ;

    ‘‘Yathā brahmā tathā eko, yathā devo tathā duve;

    යථා ගාමො තථා තයො, කොලාහලං තතුත්‌තරි’’න්‌ති. –

    Yathā gāmo tathā tayo, kolāhalaṃ tatuttari’’nti. –

    ඉමා ද්‌වෙ ගාථා අභාසි.

    Imā dve gāthā abhāsi.

    තත්‌ථ නාගො සඞ්‌ගාමසීසෙවාති යථා නාම ආජානෙය්‍යො හත්‌ථිනාගො යුද්‌ධමණ්‌ඩලෙ අසිසත්‌තිතොමරාදිප්‌පහාරෙ අධිවාසෙත්‌වා පරසෙනං විද්‌ධංසෙති, එවං භික්‌ඛු අරඤ්‌ඤස්‌මිං බ්‍රහාවනෙ අරඤ්‌ඤානියං ඩංසාදිපරිස්‌සයෙ සතො සම්‌පජානො අධිවාසෙය්‍ය, අධිවාසෙත්‌වා ච භාවනාබලෙන මාරබලං විධමෙය්‍ය.

    Tattha nāgo saṅgāmasīsevāti yathā nāma ājāneyyo hatthināgo yuddhamaṇḍale asisattitomarādippahāre adhivāsetvā parasenaṃ viddhaṃseti, evaṃ bhikkhu araññasmiṃ brahāvane araññāniyaṃ ḍaṃsādiparissaye sato sampajāno adhivāseyya, adhivāsetvā ca bhāvanābalena mārabalaṃ vidhameyya.

    යථා බ්‍රහ්‌මාති යථා බ්‍රහ්‌මා එකකො චිත්‌තප්‌පකොපරහිතො ඣානසුඛෙන නිච්‌චමෙව සුඛිතො විහරති තථා එකොති භික්‌ඛුපි එකො අදුතියො විවෙකසුඛමනුබ්‍රූහෙන්‌තො සුඛං විහරති. එකස්‌ස සාමඤ්‌ඤසුඛං පණීතන්‌ති හි වුත්‌තං. එතෙන එකවිහාරී භික්‌ඛු ‘‘බ්‍රහ්‌මසමො’’ති ඔවාදං දෙති. යථා දෙවො තථා දුවෙති යථා දෙවානං අන්‌තරන්‌තරා චිත්‌තප්‌පකොපොපි සියා, තථා ද්‌වින්‌නං භික්‌ඛූනං සහවාසෙ ඝට්‌ටනාපි භවෙය්‍යාති සදුතියවාසෙන භික්‌ඛු ‘‘දෙවසමො’’ති වුත්‌තො. යථා ගාමො තථා තයොති අස්‌මිමෙව පාඨෙ තිණ්‌ණං භික්‌ඛූනං සහවාසො ගාමවාසසදිසො විවෙකවාසො න හොතීති අධිප්‌පායො . කොලාහලං තතුත්‌තරින්‌ති තතො තයතො උපරි ච බහූනං සංවාසො කොලාහලං උච්‌චාසද්‌දමහාසද්‌දමහාජනසන්‌නිපාතසදිසො, තස්‌මා එකවිහාරිනා භවිතබ්‌බන්‌ති අධිප්‌පායොති.

    Yathā brahmāti yathā brahmā ekako cittappakoparahito jhānasukhena niccameva sukhito viharati tathā ekoti bhikkhupi eko adutiyo vivekasukhamanubrūhento sukhaṃ viharati. Ekassa sāmaññasukhaṃ paṇītanti hi vuttaṃ. Etena ekavihārī bhikkhu ‘‘brahmasamo’’ti ovādaṃ deti. Yathā devo tathā duveti yathā devānaṃ antarantarā cittappakopopi siyā, tathā dvinnaṃ bhikkhūnaṃ sahavāse ghaṭṭanāpi bhaveyyāti sadutiyavāsena bhikkhu ‘‘devasamo’’ti vutto. Yathā gāmo tathā tayoti asmimeva pāṭhe tiṇṇaṃ bhikkhūnaṃ sahavāso gāmavāsasadiso vivekavāso na hotīti adhippāyo . Kolāhalaṃ tatuttarinti tato tayato upari ca bahūnaṃ saṃvāso kolāhalaṃ uccāsaddamahāsaddamahājanasannipātasadiso, tasmā ekavihārinā bhavitabbanti adhippāyoti.

    යසොජත්‌ථෙරගාථාවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.

    Yasojattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ථෙරගාථාපාළි • Theragāthāpāḷi / 9. යසොජත්‌ථෙරගාථා • 9. Yasojattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact