| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
4. යස්‌සංදිසංසුත්‌තවණ්‌ණනා
4. Yassaṃdisaṃsuttavaṇṇanā
134. චතුත්‌ථෙ උභතොති ද්‌වීහිපි පක්‌ඛෙහි. මාතිතො ච පිතිතො චාති යස්‌ස හි මාතා ඛත්‌තියා, මාතුමාතා ඛත්‌තියා, තස්‌සාපි මාතා ඛත්‌තියා. පිතා ඛත්‌තියො, පිතුපිතා ඛත්‌තියො, තස්‌සපි පිතා ඛත්‌තියො. සො උභතො සුජාතො මාතිතො ච පිතිතො ච. සංසුද්‌ධගහණිකොති සංසුද්‌ධාය මාතුකුච්‌ඡියා සමන්‌නාගතො. ‘‘සමවෙපාකිනියා ගහණියා’’ති එත්‌ථ පන කම්‌මජතෙජොධාතු ගහණීති වුච්‌චති. යාව සත්‌තමා පිතාමහයුගාති එත්‌ථ පිතුපිතා පිතාමහො, පිතාමහස්‌ස යුගං පිතාමහයුගං. යුගන්‌ති ආයුප්‌පමාණං වුච්‌චති. අභිලාපමත්‌තමෙව චෙතං, අත්‌ථතො පන පිතාමහොයෙව පිතාමහයුගං. තතො උද්‌ධං සබ්‌බෙපි පුබ්‌බපුරිසා පිතාමහග්‌ගහණෙනෙව ගහිතා. එවං යාව සත්‌තමො පුරිසො, තාව සංසුද්‌ධගහණිකො, අථ වා අක්‌ඛිත්‌තො අනුපක්‌කුට්‌ඨො ජාතිවාදෙනාති දස්‌සෙති. අක්‌ඛිත්‌තොති ‘‘අපනෙථ එතං, කිං ඉමිනා’’ති එවං අක්‌ඛිත්‌තො අනවක්‌ඛිත්‌තො. අනුපක්‌කුට්‌ඨොති න උපක්‌කුට්‌ඨො න අක්‌කොසං වා නින්‌දං වා පත්‌තපුබ්‌බො. කෙන කාරණෙනාති? ජාතිවාදෙන, ‘‘ඉතිපි හීනජාතිකො එසො’’ති එවරූපෙන වචනෙනාති අත්‌ථො.
134. Catutthe ubhatoti dvīhipi pakkhehi. Mātito ca pitito cāti yassa hi mātā khattiyā, mātumātā khattiyā, tassāpi mātā khattiyā. Pitā khattiyo, pitupitā khattiyo, tassapi pitā khattiyo. So ubhato sujāto mātito ca pitito ca. Saṃsuddhagahaṇikoti saṃsuddhāya mātukucchiyā samannāgato. ‘‘Samavepākiniyā gahaṇiyā’’ti ettha pana kammajatejodhātu gahaṇīti vuccati. Yāva sattamā pitāmahayugāti ettha pitupitā pitāmaho, pitāmahassa yugaṃ pitāmahayugaṃ. Yuganti āyuppamāṇaṃ vuccati. Abhilāpamattameva cetaṃ, atthato pana pitāmahoyeva pitāmahayugaṃ. Tato uddhaṃ sabbepi pubbapurisā pitāmahaggahaṇeneva gahitā. Evaṃ yāva sattamo puriso, tāva saṃsuddhagahaṇiko, atha vā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādenāti dasseti. Akkhittoti ‘‘apanetha etaṃ, kiṃ iminā’’ti evaṃ akkhitto anavakkhitto. Anupakkuṭṭhoti na upakkuṭṭho na akkosaṃ vā nindaṃ vā pattapubbo. Kena kāraṇenāti? Jātivādena, ‘‘itipi hīnajātiko eso’’ti evarūpena vacanenāti attho.
අඩ්‌ඪොතිආදීසු යො කොචි අත්‌තනො සන්‌තකෙන විභවෙන අඩ්‌ඪො හොති. ඉධ පන න කෙවලං අඩ්‌ඪොයෙව, මහද්‌ධනො මහතා අපරිමාණසඞ්‌ඛෙන ධනෙන සමන්‌නාගතොති අත්‌ථො. පඤ්‌චකාමගුණවසෙන මහන්‌තා උළාරා භොගා අස්‌සාති මහාභොගො. පරිපුණ්‌ණකොසකොට්‌ඨාගාරොති කොසො වුච්‌චති භණ්‌ඩාගාරං, නිදහිත්‌වා ඨපිතෙන ධනෙන පරිපුණ්‌ණකොසො, ධඤ්‌ඤෙන ච පරිපුණ්‌ණකොට්‌ඨාගාරොති අත්‌ථො. අථ වා චතුබ්‌බිධො කොසො හත්‌ථී අස්‌සා රථා රට්‌ඨන්‌ති, තිවිධං කොට්‌ඨාගාරං ධනකොට්‌ඨාගාරං ධඤ්‌ඤකොට්‌ඨාගාරං වත්‌ථකොට්‌ඨාගාරන්‌ති. තං සබ්‌බම්‌පි පරිපුණ්‌ණමස්‌සාති පරිපුණ්‌ණකොසකොට්‌ඨාගාරො. අස්‌සවායාති කස්‌සචි බහුම්‌පි ධනං දෙන්‌තස්‌ස සෙනා න සුණාති, සා අනස්‌සවා නාම හොති. කස්‌සචි අදෙන්‌තස්‌සාපි සුණාතියෙව, අයං අස්‌සවා නාම. ඔවාදපටිකරායාති ‘‘ඉදං වො කත්‌තබ්‌බ, ඉදං න කත්‌තබ්‌බ’’න්‌ති දින්‌නඔවාදකරාය. පණ්‌ඩිතොති පණ්‌ඩිච්‌චෙන සමන්‌නාගතො. බ්‍යත්‌තොති පඤ්‌ඤාවෙය්‍යත්‌තියෙන යුත්‌තො. මෙධාවීති ඨානුප්‌පත්‌තිකපඤ්‌ඤාය සමන්‌නාගතො. පටිබලොති සමත්‌ථො. අත්‌ථෙ චින්‌තෙතුන්‌ති වඩ්‌ඪිඅත්‌ථෙ චින්‌තෙතුං. සො හි පච්‌චුප්‌පන්‌නඅත්‌ථවසෙනෙව ‘‘අතීතෙපි එවං අහෙසුං, අනාගතෙපි එවං භවිස්‌සන්‌තී’’ති චින්‌තෙති. විජිතාවීනන්‌ති විජිතවිජයානං, මහන්‌තෙන වා විජයෙන සමන්‌නාගතානං. විමුත්‌තචිත්‌තානන්‌ති පඤ්‌චහි විමුත්‌තීහි විමුත්‌තමානසානං.
Aḍḍhotiādīsu yo koci attano santakena vibhavena aḍḍho hoti. Idha pana na kevalaṃ aḍḍhoyeva, mahaddhano mahatā aparimāṇasaṅkhena dhanena samannāgatoti attho. Pañcakāmaguṇavasena mahantā uḷārā bhogā assāti mahābhogo. Paripuṇṇakosakoṭṭhāgāroti koso vuccati bhaṇḍāgāraṃ, nidahitvā ṭhapitena dhanena paripuṇṇakoso, dhaññena ca paripuṇṇakoṭṭhāgāroti attho. Atha vā catubbidho koso hatthī assā rathā raṭṭhanti, tividhaṃ koṭṭhāgāraṃ dhanakoṭṭhāgāraṃ dhaññakoṭṭhāgāraṃ vatthakoṭṭhāgāranti. Taṃ sabbampi paripuṇṇamassāti paripuṇṇakosakoṭṭhāgāro. Assavāyāti kassaci bahumpi dhanaṃ dentassa senā na suṇāti, sā anassavā nāma hoti. Kassaci adentassāpi suṇātiyeva, ayaṃ assavā nāma. Ovādapaṭikarāyāti ‘‘idaṃ vo kattabba, idaṃ na kattabba’’nti dinnaovādakarāya. Paṇḍitoti paṇḍiccena samannāgato. Byattoti paññāveyyattiyena yutto. Medhāvīti ṭhānuppattikapaññāya samannāgato. Paṭibaloti samattho. Atthe cintetunti vaḍḍhiatthe cintetuṃ. So hi paccuppannaatthavaseneva ‘‘atītepi evaṃ ahesuṃ, anāgatepi evaṃ bhavissantī’’ti cinteti. Vijitāvīnanti vijitavijayānaṃ, mahantena vā vijayena samannāgatānaṃ. Vimuttacittānanti pañcahi vimuttīhi vimuttamānasānaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය • Aṅguttaranikāya / 4. යස්‌සංදිසංසුත්‌තං • 4. Yassaṃdisaṃsuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / අඞ්‌ගුත්‌තරනිකාය (ටීකා) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / 4. යස්‌සංදිසංසුත්‌තවණ්‌ණනා • 4. Yassaṃdisaṃsuttavaṇṇanā
