| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បញ្ចបករណ-អដ្ឋកថា • Pañcapakaraṇa-aṭṭhakathā |
៩. យថាកម្មូបគតញាណកថាវណ្ណនា
9. Yathākammūpagatañāṇakathāvaṇṇanā
៣៧៧. ឥទានិ យថាកម្មូបគតញាណកថា នាម ហោតិ។ តត្ថ យេសំ ‘‘ឥតិ ទិព្ពេន ចក្ខុនា វិសុទ្ធេន…បេ.… យថាកម្មូបគេ សត្តេ បជានាតី’’តិ (ទី. និ. ១.២៤៦; បដិ. ម. ១.១០៦) សុត្តំ អយោនិសោ គហេត្វា យថាកម្មូបគតញាណមេវ ទិព្ពចក្ខុន្តិ លទ្ធិ, តេ សន្ធាយ បុច្ឆា សកវាទិស្ស, បដិញ្ញា ឥតរស្ស។ បុន យថាកម្មូបគតញ្ច មនសិ ករោតីតិ បុដ្ឋោ ឯកចិត្តស្ស អារម្មណទ្វយាភាវា បដិក្ខិបតិ។ ទុតិយំ បុដ្ឋោ នានាចិត្តវសេន បដិជានាតិ។ បុន លេសោកាសំ អទត្វា ទ្វិន្នំ ផស្សានន្តិ បុដ្ឋោ បដិក្ខិបតិ។ ឥតិ យថា ឥមិនា យថាកម្មូបគតបទេន, ឯវមេវ ឥមេ វត ភោន្តោ , សត្តាតិអាទិបទេហិបិ សទ្ធិំ យោជនាសុ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។
377. Idāni yathākammūpagatañāṇakathā nāma hoti. Tattha yesaṃ ‘‘iti dibbena cakkhunā visuddhena…pe… yathākammūpage satte pajānātī’’ti (dī. ni. 1.246; paṭi. ma. 1.106) suttaṃ ayoniso gahetvā yathākammūpagatañāṇameva dibbacakkhunti laddhi, te sandhāya pucchā sakavādissa, paṭiññā itarassa. Puna yathākammūpagatañca manasi karotīti puṭṭho ekacittassa ārammaṇadvayābhāvā paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho nānācittavasena paṭijānāti. Puna lesokāsaṃ adatvā dvinnaṃ phassānanti puṭṭho paṭikkhipati. Iti yathā iminā yathākammūpagatapadena, evameva ime vata bhonto, sattātiādipadehipi saddhiṃ yojanāsu attho veditabbo.
៣៧៨. អាយស្មា សារិបុត្តោ យថាកម្មូបគតំ ញាណំ ជានាតីតិ ឥទំ សកវាទី យស្មា ថេរោ អប្បិច្ឆតាយ អភិញ្ញាញាណានិ ន វឡញ្ជេតីតិ ឯកច្ចេ ន ជានន្តិ, តានិ បនស្ស នេវ អត្ថីតិ មញ្ញន្តិ, តស្មា តំ ‘‘ទិព្ពចក្ខុនោ អលាភី ថេរោ’’តិ មញ្ញមានំ បុច្ឆតិ។ តេនេវ ការណេន ‘‘អត្ថាយស្មតោ សារិបុត្តស្ស ទិព្ពចក្ខូ’’តិ បរតោ បុដ្ឋោ បដិក្ខិបតិ។ ទុតិយំ បុដ្ឋោ យំកិញ្ចិ សាវកេន បត្តព្ពំ, សព្ពំ តំ ថេរេន អនុប្បត្តន្តិ បដិជានាតិ។ ឥទានិស្ស វិក្ខេបំ ករោន្តោ សកវាទី ននុ អាយស្មា សារិបុត្តោតិអាទិមាហ។ ឥមញ្ហិ គាថំ ថេរោ វឡញ្ជនបណិធិយា ឯវ អភាវេន អាហ, ន អភិញ្ញាញាណស្ស អភាវេន។ បរវាទី បន អភាវេនេវាតិ អត្ថំ សល្លក្ខេតិ។ តស្មា តស្ស លទ្ធិយា ថេរស្ស យថាកម្មូបគតញាណមេវ អត្ថិ, នោ ទិព្ពចក្ខុ។ តេន វុត្តំ ‘‘តេន ហិ ន វត្តព្ពំ យថាកម្មូបគតញាណំ ទិព្ពចក្ខូ’’តិ។
378. Āyasmāsāriputto yathākammūpagataṃ ñāṇaṃ jānātīti idaṃ sakavādī yasmā thero appicchatāya abhiññāñāṇāni na vaḷañjetīti ekacce na jānanti, tāni panassa neva atthīti maññanti, tasmā taṃ ‘‘dibbacakkhuno alābhī thero’’ti maññamānaṃ pucchati. Teneva kāraṇena ‘‘atthāyasmato sāriputtassa dibbacakkhū’’ti parato puṭṭho paṭikkhipati. Dutiyaṃ puṭṭho yaṃkiñci sāvakena pattabbaṃ, sabbaṃ taṃ therena anuppattanti paṭijānāti. Idānissa vikkhepaṃ karonto sakavādī nanu āyasmā sāriputtotiādimāha. Imañhi gāthaṃ thero vaḷañjanapaṇidhiyā eva abhāvena āha, na abhiññāñāṇassa abhāvena. Paravādī pana abhāvenevāti atthaṃ sallakkheti. Tasmā tassa laddhiyā therassa yathākammūpagatañāṇameva atthi, no dibbacakkhu. Tena vuttaṃ ‘‘tena hi na vattabbaṃ yathākammūpagatañāṇaṃ dibbacakkhū’’ti.
យថាកម្មូបគតញាណកថាវណ្ណនា។
Yathākammūpagatañāṇakathāvaṇṇanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / អភិធម្មបិដក • Abhidhammapiṭaka / កថាវត្ថុបាឡិ • Kathāvatthupāḷi / (២៩) ៩. យថាកម្មូបគតញាណកថា • (29) 9. Yathākammūpagatañāṇakathā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-មូលដីកា • Pañcapakaraṇa-mūlaṭīkā / ៩. យថាកម្មូបគតញាណកថាវណ្ណនា • 9. Yathākammūpagatañāṇakathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / បញ្ចបករណ-អនុដីកា • Pañcapakaraṇa-anuṭīkā / ៩. យថាកម្មូបគតញាណកថាវណ្ណនា • 9. Yathākammūpagatañāṇakathāvaṇṇanā
