| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
११. यवकलापिसुत्तवण्णना
11. Yavakalāpisuttavaṇṇanā
२४८. एकादसमे यवकलापीति लायित्वा ठपितयवपुञ्जो। ब्याभङ्गिहत्थाति काजहत्था। छहि ब्याभङ्गीहि हनेय्युन्ति छहि पुथुलकाजदण्डकेहि पोथेय्युं। सत्तमोति तेसु छसु जनेसु यवे पोथेत्वा पसिब्बके पूरेत्वा आदाय गतेसु अञ्ञो सत्तमो आगच्छेय्य। सुहततरा अस्साति यं तत्थ अवसिट्ठं अत्थि भुसपलापमत्तम्पि, तस्स गहणत्थं सुट्ठुतरं हता।
248. Ekādasame yavakalāpīti lāyitvā ṭhapitayavapuñjo. Byābhaṅgihatthāti kājahatthā. Chahi byābhaṅgīhi haneyyunti chahi puthulakājadaṇḍakehi potheyyuṃ. Sattamoti tesu chasu janesu yave pothetvā pasibbake pūretvā ādāya gatesu añño sattamo āgaccheyya. Suhatatarā assāti yaṃ tattha avasiṭṭhaṃ atthi bhusapalāpamattampi, tassa gahaṇatthaṃ suṭṭhutaraṃ hatā.
एवमेव खोति एत्थ चतुमहापथो विय छ आयतनानि दट्ठब्बानि, चतुमहापथे निक्खित्तयवकलापी विय सत्तो, छ ब्याभङ्गियो विय इट्ठानिट्ठमज्झत्तवसेन अट्ठारस आरम्मणानि, सत्तमा ब्याभङ्गी विय भवपत्थना किलेसा। यथा चतुमहापथे ठपिता यवकलापी छहि ब्याभङ्गीहि हञ्ञति, एवमिमे सत्ता अट्ठारसहि आरम्मणदण्डकेहि छसु आयतनेसु हञ्ञन्ति। यथा सत्तमेन सुहततरा होन्ति, एवं सत्ता भवपत्थनकिलेसेहि सुहततरा होन्ति भवेमूलकं दुक्खं अनुभवमाना।
Evameva khoti ettha catumahāpatho viya cha āyatanāni daṭṭhabbāni, catumahāpathe nikkhittayavakalāpī viya satto, cha byābhaṅgiyo viya iṭṭhāniṭṭhamajjhattavasena aṭṭhārasa ārammaṇāni, sattamā byābhaṅgī viya bhavapatthanā kilesā. Yathā catumahāpathe ṭhapitā yavakalāpī chahi byābhaṅgīhi haññati, evamime sattā aṭṭhārasahi ārammaṇadaṇḍakehi chasu āyatanesu haññanti. Yathā sattamena suhatatarā honti, evaṃ sattā bhavapatthanakilesehi suhatatarā honti bhavemūlakaṃ dukkhaṃ anubhavamānā.
इदानि नेसं तं भवपत्थनकिलेसं दस्सेतुं भूतपुब्बं, भिक्खवेतिआदिमाह। तत्राति सुधम्मायं भुम्मं, सुधम्माय देवसभाय द्वारेति अत्थो। धम्मिका खो देवाति धम्मिका एते देवा नाम, येहि मादिसं असुराधिपतिं गहेत्वा मय्हं भेदनमत्तम्पि न कतन्ति सन्धाय वदति। अधम्मिका देवाति अधम्मिका एते देवा नाम, ये मादिसं असुराधिपतिं नवगूथसूकरं विय कण्ठपञ्चमेहि बन्धनेहि बन्धित्वा निसीदापेन्ति। एवं सुखुमं खो, भिक्खवे, वेपचित्तिबन्धनन्ति तं किर पदुमनाळसुत्तं विय मक्कटजालसुत्तं विय च सुखुमं होति, छेत्तुं पन नेव वासिया न फरसुना सक्का। यस्मा पन चित्तेनेव बज्झति, चित्तेन मुच्चति, तस्मा ‘‘वेपचित्तिबन्धन’’न्ति वुत्तं।
Idāni nesaṃ taṃ bhavapatthanakilesaṃ dassetuṃ bhūtapubbaṃ, bhikkhavetiādimāha. Tatrāti sudhammāyaṃ bhummaṃ, sudhammāya devasabhāya dvāreti attho. Dhammikā kho devāti dhammikā ete devā nāma, yehi mādisaṃ asurādhipatiṃ gahetvā mayhaṃ bhedanamattampi na katanti sandhāya vadati. Adhammikā devāti adhammikā ete devā nāma, ye mādisaṃ asurādhipatiṃ navagūthasūkaraṃ viya kaṇṭhapañcamehi bandhanehi bandhitvā nisīdāpenti. Evaṃ sukhumaṃ kho, bhikkhave, vepacittibandhananti taṃ kira padumanāḷasuttaṃ viya makkaṭajālasuttaṃ viya ca sukhumaṃ hoti, chettuṃ pana neva vāsiyā na pharasunā sakkā. Yasmā pana citteneva bajjhati, cittena muccati, tasmā ‘‘vepacittibandhana’’nti vuttaṃ.
ततो सुखुमतरं मारबन्धनन्ति किलेसबन्धनं पनेसं ततोपि सुखुमतरं, नेव चक्खुस्स आपाथं गच्छति, न इरियापथं निवारेति। तेन हि बद्धा सत्ता पथवितलेपि आकासेपि योजनसतम्पि योजनसहस्सम्पि गच्छन्तिपि आगच्छन्तिपि। छिज्जमानं पनेतं ञाणेनेव छिज्जति, न अञ्ञेनाति ‘‘ञाणमोक्खं बन्धन’’न्तिपि वुच्चति।
Tato sukhumataraṃ mārabandhananti kilesabandhanaṃ panesaṃ tatopi sukhumataraṃ, neva cakkhussa āpāthaṃ gacchati, na iriyāpathaṃ nivāreti. Tena hi baddhā sattā pathavitalepi ākāsepi yojanasatampi yojanasahassampi gacchantipi āgacchantipi. Chijjamānaṃ panetaṃ ñāṇeneva chijjati, na aññenāti ‘‘ñāṇamokkhaṃ bandhana’’ntipi vuccati.
मञ्ञमानोति तण्हादिट्ठिमानानं वसेन खन्धे मञ्ञन्तो। बद्धो मारस्साति मारबन्धनेन बद्धो। करणत्थे वा एतं सामिवचनं, किलेसमारेन बद्धोति अत्थो। मुत्तो पापिमतोति मारस्स बन्धनेन मुत्तो। करणत्थेयेव वा इदं सामिवचनं, पापिमता किलेसबन्धनेन मुत्तोति अत्थो।
Maññamānoti taṇhādiṭṭhimānānaṃ vasena khandhe maññanto. Baddho mārassāti mārabandhanena baddho. Karaṇatthe vā etaṃ sāmivacanaṃ, kilesamārena baddhoti attho. Mutto pāpimatoti mārassa bandhanena mutto. Karaṇattheyeva vā idaṃ sāmivacanaṃ, pāpimatā kilesabandhanena muttoti attho.
अस्मीति पदेन तण्हामञ्ञितं वुत्तं। अयमहस्मीति दिट्ठिमञ्ञितं। भविस्सन्ति सस्सतवसेन दिट्ठिमञ्ञितमेव। न भविस्सन्ति उच्छेदवसेन। रूपीतिआदीनि सस्सतस्सेव पभेददीपनानि। तस्माति यस्मा मञ्ञितं आबाधं अन्तोदोसनिकन्तनवसेन रोगो चेव गण्डो च सल्लञ्च, तस्मा। इञ्जितन्तिआदीनि यस्मा इमेहि किलेसेहि सत्ता इञ्जन्ति चेव फन्दन्ति च पपञ्चिता च होन्ति पमत्ताकारपत्ता, तस्मा तेसं आकारदस्सनत्थं वुत्तानि।
Asmīti padena taṇhāmaññitaṃ vuttaṃ. Ayamahasmīti diṭṭhimaññitaṃ. Bhavissanti sassatavasena diṭṭhimaññitameva. Na bhavissanti ucchedavasena. Rūpītiādīni sassatasseva pabhedadīpanāni. Tasmāti yasmā maññitaṃ ābādhaṃ antodosanikantanavasena rogo ceva gaṇḍo ca sallañca, tasmā. Iñjitantiādīni yasmā imehi kilesehi sattā iñjanti ceva phandanti ca papañcitā ca honti pamattākārapattā, tasmā tesaṃ ākāradassanatthaṃ vuttāni.
मानगतवारे पन मानस्स गतं मानगतं, मानपवत्तीति अत्थो। मानोयेव मानगतं गूथगतं मुत्तगतं विय। तत्थ अस्मीति इदं तण्हाय सम्पयुत्तमानवसेन वुत्तं। अयमहमस्मीति दिट्ठिवसेन। ननु च दिट्ठिसम्पयुत्तो नाम मानो नत्थीति? आम नत्थि, मानस्स पन अप्पहीनत्ता दिट्ठि नाम होति। मानमूलकं दिट्ठिं सन्धायेतं वुत्तं। सेसं सब्बत्थ उत्तानमेवाति।
Mānagatavāre pana mānassa gataṃ mānagataṃ, mānapavattīti attho. Mānoyeva mānagataṃ gūthagataṃ muttagataṃ viya. Tattha asmīti idaṃ taṇhāya sampayuttamānavasena vuttaṃ. Ayamahamasmīti diṭṭhivasena. Nanu ca diṭṭhisampayutto nāma māno natthīti? Āma natthi, mānassa pana appahīnattā diṭṭhi nāma hoti. Mānamūlakaṃ diṭṭhiṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Sesaṃ sabbattha uttānamevāti.
आसीविसवग्गो।
Āsīvisavaggo.
चतुत्थो पण्णासको।
Catuttho paṇṇāsako.
सळायतनसंयुत्तवण्णना निट्ठिता।
Saḷāyatanasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ११. यवकलापिसुत्तं • 11. Yavakalāpisuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ११. यवकलापिसुत्तवण्णना • 11. Yavakalāpisuttavaṇṇanā
