| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
១១. យវកលាបិសុត្តវណ្ណនា
11. Yavakalāpisuttavaṇṇanā
២៤៨. យវបុញ្ជោ សុបរិបក្កយវសមុទាយោ។ កាជហត្ថាតិ ទណ្ឌហត្ថា។ បោថេយ្យុន្តិ យថា យវសង្ខាតំ ធញ្ញំ វណ្ដតោ មុច្ចតិ, ឯវំ បោថេយ្យុំ។ យវេ សាវេត្វាតិ យវសីសតោ យវេ បោថនេន មោចេត្វា វិវេចេត្វា។
248.Yavapuñjo suparipakkayavasamudāyo. Kājahatthāti daṇḍahatthā. Potheyyunti yathā yavasaṅkhātaṃ dhaññaṃ vaṇṭato muccati, evaṃ potheyyuṃ. Yave sāvetvāti yavasīsato yave pothanena mocetvā vivecetvā.
ចតុមហាបថោ វិយ ឆ អាយតនានិ អារម្មណទណ្ឌកេហិ ហននដ្ឋានត្តា។ យវកលាបី វិយ សត្តោ តេហិ ហញ្ញមានត្តា។ ឆ ព្យាភង្គិយោ វិយ សភាវតោ ឆធាបិ បច្ចេកំ ឥដ្ឋានិដ្ឋមជ្ឈត្តវសេន អដ្ឋារស អារម្មណានិ យវកលាបដ្ឋានិយស្ស សត្តស្ស ហននតោ។ ភវបត្ថនាយ អបរាបរុប្បត្តិំ សន្ធាយ ‘‘ភវបត្ថនា កិលេសា’’តិ ពហុវចននិទ្ទេសោ។ ភវបត្ថនា ច តស្ស បច្ចយភូតា កិលេសា ចាតិ ភវបត្ថនាកិលេសាតិ ឯវំ វា ឯត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ យស្មា សត្តានំ វដ្ដទុក្ខំ នាម សព្ពម្បិ តំ ភវបត្ថនាមូលកំ, តស្មា វុត្តំ ‘‘ឯវំ សត្តា’’តិអាទិ។ ភវបត្ថនកិលេសាតិ ច ភវបត្ថនាមូលកំ កិលេសំ។
Catumahāpatho viya cha āyatanāni ārammaṇadaṇḍakehi hananaṭṭhānattā. Yavakalāpī viya satto tehi haññamānattā. Cha byābhaṅgiyo viya sabhāvato chadhāpi paccekaṃ iṭṭhāniṭṭhamajjhattavasena aṭṭhārasa ārammaṇāni yavakalāpaṭṭhāniyassa sattassa hananato. Bhavapatthanāya aparāparuppattiṃ sandhāya ‘‘bhavapatthanā kilesā’’ti bahuvacananiddeso. Bhavapatthanā ca tassa paccayabhūtā kilesā cāti bhavapatthanākilesāti evaṃ vā ettha attho daṭṭhabbo. Yasmā sattānaṃ vaṭṭadukkhaṃ nāma sabbampi taṃ bhavapatthanāmūlakaṃ, tasmā vuttaṃ ‘‘evaṃ sattā’’tiādi. Bhavapatthanakilesāti ca bhavapatthanāmūlakaṃ kilesaṃ.
ភុម្មន្តិ សមីបត្ថេ ភុម្មំ។ តេនាហ ‘‘សុធម្មាយ ទ្វារេ’’តិ។ ន កតន្តិ ទុក្ខុប្បាទនំ ន កតំ។ នវគូថសូករំ វិយាតិ នវគូថភក្ខសូករំ វិយ។ ចិត្តេនេវាតិ យោ ពជ្ឈតិ, តស្ស ចិត្តេនេវ ។ តស្មាតិ យស្មា វេបចិត្តិពន្ធនស្ស ពន្ធនមុច្ចនំ វិយ, តស្មា ‘‘វេបចិត្តិពន្ធន’’ន្តិ វុត្តំ។ ញាណមោក្ខំ ពន្ធនន្តិ ញាណេន មុច្ចនំ ពន្ធនំ។
Bhummanti samīpatthe bhummaṃ. Tenāha ‘‘sudhammāya dvāre’’ti. Na katanti dukkhuppādanaṃ na kataṃ. Navagūthasūkaraṃ viyāti navagūthabhakkhasūkaraṃ viya. Cittenevāti yo bajjhati, tassa citteneva . Tasmāti yasmā vepacittibandhanassa bandhanamuccanaṃ viya, tasmā ‘‘vepacittibandhana’’nti vuttaṃ. Ñāṇamokkhaṃ bandhananti ñāṇena muccanaṃ bandhanaṃ.
មញ្ញមានោតិ បរិកប្បិតតណ្ហាវសេន ‘‘ឯតំ មមា’’តិ, ទិដ្ឋិវសេន ‘‘ឯសោ មេ អត្តា’’តិ, មានវសេន ‘‘ឯសោហមស្មី’’តិ មញ្ញន្តោ។ ខន្ធវិនិមុត្តស្ស មញ្ញមានវត្ថុនោ អភាវា ‘‘ខន្ធេ មញ្ញន្តោ’’តិ វុត្តំ។ ឯតន្តិ ‘‘មារស្សា’’តិ ឯតំ សាមិវចនំ។ កិលេសមារេន ពទ្ធោតិ កិលេសមារេន តេនេវ កិលេសពន្ធនេន ពទ្ធោ។ មុត្តោតិ ឯត្ថាបិ ឯសេវ នយោ។
Maññamānoti parikappitataṇhāvasena ‘‘etaṃ mamā’’ti, diṭṭhivasena ‘‘eso me attā’’ti, mānavasena ‘‘esohamasmī’’ti maññanto. Khandhavinimuttassa maññamānavatthuno abhāvā ‘‘khandhe maññanto’’ti vuttaṃ. Etanti ‘‘mārassā’’ti etaṃ sāmivacanaṃ. Kilesamārena baddhoti kilesamārena teneva kilesabandhanena baddho. Muttoti etthāpi eseva nayo.
តណ្ហាមញ្ញនាយ សតិ ទិដ្ឋិមានមញ្ញនានំ បសង្គោ ឯវ នត្ថីតិ យថា ‘‘អស្មី’’តិ បទេន ទិដ្ឋិមានមញ្ញនា វុត្តា ហោន្តិ, ឯវំ តណ្ហាមញ្ញិតាបីតិ វុត្តំ ‘‘អស្មីតិ បទេន តណ្ហាមញ្ញិតំ វុត្ត’’ន្តិ។ អយមហមស្មីតិ បទេន ទិដ្ឋិមញ្ញិតន្តិ ឯតរហិ លព្ភមានទិដ្ឋិវត្ថុវសេនេវ។ ភវិស្សន្តិ អនាគតទិដ្ឋិវត្ថុបរិកប្បនវសេនេវ ទិដ្ឋិមញ្ញិតំ។ យេភុយ្យេន ហិ អនាគតាលិង្គនា សស្សតទិដ្ឋិ។ ឧច្ឆេទវសេន ទិដ្ឋិមញ្ញិតមេវាតិ អានេត្វា សម្ពន្ធោ។ រូបីតិអាទីនិ បទានិ។ សស្សតស្សេវាតិ សស្សតគាហស្សេវ បភេទទីបនានិ។ យស្មា មញ្ញិតំ អាពាធវសេន រោគោ, អន្តោទោសវសេន គណ្ឌោ, អង្គនិកន្តវសេន សល្លំ, តស្មា ឥមេហិ តណ្ហាទីហិ កិលេសេហិ បាកដចលនវសេន ឥញ្ជន្តិ ចេវ, អបាកដសញ្ចលនវសេន ផន្ទន្តិ ច។ បបញ្ចិតំ សំសារេ ចិរាយនំ ទដ្ឋព្ពំ, ខន្ធសន្តានស្ស វា វិត្ថារណំ។ បមត្តាការប្បត្តា មុច្ឆនាការប្បត្តា។ តេសន្តិ តណ្ហាទិដ្ឋិកិលេសានំ។ អាការទស្សនត្ថន្តិ បវត្តិអាការទស្សនត្ថំ។
Taṇhāmaññanāya sati diṭṭhimānamaññanānaṃ pasaṅgo eva natthīti yathā ‘‘asmī’’ti padena diṭṭhimānamaññanā vuttā honti, evaṃ taṇhāmaññitāpīti vuttaṃ ‘‘asmīti padena taṇhāmaññitaṃ vutta’’nti. Ayamahamasmīti padena diṭṭhimaññitanti etarahi labbhamānadiṭṭhivatthuvaseneva. Bhavissanti anāgatadiṭṭhivatthuparikappanavaseneva diṭṭhimaññitaṃ. Yebhuyyena hi anāgatāliṅganā sassatadiṭṭhi. Ucchedavasena diṭṭhimaññitamevāti ānetvā sambandho. Rūpītiādīni padāni. Sassatassevāti sassatagāhasseva pabhedadīpanāni. Yasmā maññitaṃ ābādhavasena rogo, antodosavasena gaṇḍo, aṅganikantavasena sallaṃ, tasmā imehi taṇhādīhi kilesehi pākaṭacalanavasena iñjanti ceva, apākaṭasañcalanavasena phandanti ca. Papañcitaṃ saṃsāre cirāyanaṃ daṭṭhabbaṃ, khandhasantānassa vā vitthāraṇaṃ. Pamattākārappattā mucchanākārappattā. Tesanti taṇhādiṭṭhikilesānaṃ. Ākāradassanatthanti pavattiākāradassanatthaṃ.
មានោ នាម ‘‘សេយ្យោហមស្មី’’តិអាទិនា មជ្ជនាការប្បវត្តិ។ តណ្ហាយ សម្បយុត្តមានវសេនាតិ កស្មា វុត្តំ? ននុ សព្ពោ មានោ តណ្ហាសម្បយុត្តោ? សតិ ហិ ព្យភិចារេ វិសេសនំ ឥច្ឆិតព្ពន្តិ។ សច្ចមេតំ, តណ្ហា បន អត្ថិ មានស្ស បច្ចយភូតា, អត្ថិ មានស្ស អប្បច្ចយភូតា, យតោ មានោ អនិយតោ វុច្ចតិ។ តថា ហិ បដ្ឋានេ ‘‘សំយោជនំ ធម្មំ បដិច្ច សំយោជនោ ធម្មោ ឧប្បជ្ជតិ ហេតុបច្ចយា’’តិ ឯត្ថ សំយោជនានិ សំយោជនេហិ យថាលាភំ យោជេត្វា ទស្សិតយោជនាយ ‘‘កាមរាគសំយោជនំ បដិច្ច មានសំយោជនំ អវិជ្ជាសំយោជន’’ន្តិ វត្វា ‘‘កាមរាគសំយោជនំ បដិច្ច អវិជ្ជាសំយោជន’’ន្តិ, ‘‘មានសំយោជនំ បដិច្ច ភវរាគសំយោជនំ អវិជ្ជាសំយោជន’’ន្តិ ច វត្វា ‘‘ភវរាគសំយោជនំ បដិច្ច អវិជ្ជាសំយោជន’’ន្តិ វុត្តំ។ ឯត្ថ ច កាមរាគភវរាគសំយោជនេហិ មានស្ស អនិយតភាវោ បកាសិតោ។ តត្ថ យា តណ្ហា ពលវតី, តំ សន្ធាយ ឥទំ វុត្តំ ‘‘តណ្ហាយ សម្បយុត្តមានវសេនា’’តិ។ ពលវតណ្ហាសម្បយុត្តោ ហិ មានោ សយម្បិ ពលវា ហុត្វា អស្មីតិ សវិសេសំ មជ្ជនវសេន បវត្តតីតិ។
Māno nāma ‘‘seyyohamasmī’’tiādinā majjanākārappavatti. Taṇhāya sampayuttamānavasenāti kasmā vuttaṃ? Nanu sabbo māno taṇhāsampayutto? Sati hi byabhicāre visesanaṃ icchitabbanti. Saccametaṃ, taṇhā pana atthi mānassa paccayabhūtā, atthi mānassa appaccayabhūtā, yato māno aniyato vuccati. Tathā hi paṭṭhāne ‘‘saṃyojanaṃ dhammaṃ paṭicca saṃyojano dhammo uppajjati hetupaccayā’’ti ettha saṃyojanāni saṃyojanehi yathālābhaṃ yojetvā dassitayojanāya ‘‘kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭicca mānasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojana’’nti vatvā ‘‘kāmarāgasaṃyojanaṃ paṭicca avijjāsaṃyojana’’nti, ‘‘mānasaṃyojanaṃ paṭicca bhavarāgasaṃyojanaṃ avijjāsaṃyojana’’nti ca vatvā ‘‘bhavarāgasaṃyojanaṃ paṭicca avijjāsaṃyojana’’nti vuttaṃ. Ettha ca kāmarāgabhavarāgasaṃyojanehi mānassa aniyatabhāvo pakāsito. Tattha yā taṇhā balavatī, taṃ sandhāya idaṃ vuttaṃ ‘‘taṇhāya sampayuttamānavasenā’’ti. Balavataṇhāsampayutto hi māno sayampi balavā hutvā asmīti savisesaṃ majjanavasena pavattatīti.
ទិដ្ឋិវសេនាតិ មានមូលកទិដ្ឋិវសេន។ ‘‘សេយ្យោហមស្មី’’តិអាទិនា ហិ ពហុលមានុបេតស្ស បុគ្គលស្ស រូបាទីសុ ឯកំ ឧទ្ទិស្ស អយមហមស្មីតិ ទិដ្ឋិយា ឧប្បន្នាយ មានស្ស អប្បហីនត្តា មានោបិ តត្ថ តត្ថេវ ឧប្បជ្ជតិ។ ឥតិ មានមូលកំ ទិដ្ឋិំ សន្ធាយាហ ‘‘អយមហមស្មីតិ ទិដ្ឋិវសេន វុត្ត’’ន្តិ។ ចោទកោ បន ឥមមត្ថំ អជានន្តោ អនុបលព្ភមានមេវ សម្បយោគត្ថំ គហេត្វា ‘‘ននុ ចា’’តិអាទិនា ចោទេតិ។ ឥតរោ ‘‘អាម នត្ថី’’តិ តមត្ថំ សម្បដិច្ឆិត្វា ‘‘មានស្ស បនា’’តិអាទិនា បរិហារមាហ។ តស្សត្ថោ វុត្តោ ឯវ។
Diṭṭhivasenāti mānamūlakadiṭṭhivasena. ‘‘Seyyohamasmī’’tiādinā hi bahulamānupetassa puggalassa rūpādīsu ekaṃ uddissa ayamahamasmīti diṭṭhiyā uppannāya mānassa appahīnattā mānopi tattha tattheva uppajjati. Iti mānamūlakaṃ diṭṭhiṃ sandhāyāha ‘‘ayamahamasmīti diṭṭhivasena vutta’’nti. Codako pana imamatthaṃ ajānanto anupalabbhamānameva sampayogatthaṃ gahetvā ‘‘nanu cā’’tiādinā codeti. Itaro ‘‘āma natthī’’ti tamatthaṃ sampaṭicchitvā ‘‘mānassa panā’’tiādinā parihāramāha. Tassattho vutto eva.
យវកលាបិសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Yavakalāpisuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
អាសីវិសវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Āsīvisavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
ចតុត្ថោ បណ្ណាសកោ។
Catuttho paṇṇāsako.
សឡាយតនសំយុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Saḷāyatanasaṃyuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១១. យវកលាបិសុត្តំ • 11. Yavakalāpisuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១១. យវកលាបិសុត្តវណ្ណនា • 11. Yavakalāpisuttavaṇṇanā
