Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဝိမာနဝတ္ထု-အဋ္ဌကထာ • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
၇. ယဝပာလကဝိမာနဝဏ္ဏနာ
7. Yavapālakavimānavaṇṇanā
ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနန္တိ ယဝပာလကဝိမာနံ။ တသ္သ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဝေဠုဝနေ။ တေန သမယေန ရာဇဂဟေ အညတရော ဒုဂ္ဂတဒာရကော ယဝခေတ္တံ ရက္ခတိ။ သော ဧကဒိဝသံ ပာတရာသတ္ထာယ ကုမ္မာသံ လဘိတ္ဝာ ‘‘ခေတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ဘုဉ္ဇိသ္သာမီ’’တိ တံ ကုမ္မာသံ ဂဟေတ္ဝာ ယဝခေတ္တံ ဂန္တ္ဝာ ရုက္ခမူလေ နိသီဒိ။ တသ္မိံ ခဏေ အညတရော ခီဏာသဝတ္ထေရော မဂ္ဂပ္ပဋိပန္နော ဥပကဋ္ဌေ ကာလေ တံ ဌာနံ ပတ္ဝာ ယဝပာလကေန နိသိန္နံ ရုက္ခမူလံ ဥပသင္ကမိ။ ယဝပာလကော ဝေလံ ဩလောကေတ္ဝာ ‘‘ကစ္စိ, ဘန္တေ, အာဟာရော လဒ္ဓော’’တိ အာဟ။ ထေရော တုဏ္ဟီ အဟောသိ။ သော အလဒ္ဓဘာဝံ ဉတ္ဝာ ‘‘ဘန္တေ, ဥပကဋ္ဌာ ဝေလာ, ပိဏ္ဍာယ စရိတ္ဝာ ဘုဉ္ဇိတုံ န သက္ကာ, မယ္ဟံ အနုကမ္ပာယ ဣမံ ကုမ္မာသံ ပရိဘုဉ္ဇထာ’’တိ ဝတ္ဝာ ထေရသ္သ တံ ကုမ္မာသံ အဒာသိ။ ထေရော တံ အနုကမ္ပန္တော တသ္သ ပသ္သန္တသ္သေဝ တံ ပရိဘုဉ္ဇိတ္ဝာ အနုမောဒနံ ဝတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ သောပိ ဒာရကော ‘‘သုဒိန္နံ ဝတ မယာ ဤဒိသသ္သ ကုမ္မာသဒာနံ ဒဒန္တေနာ’’တိ စိတ္တံ ပသာဒေတ္ဝာ အပရဘာဂေ ကာလံ ကတ္ဝာ တာဝတိံသဘဝနေ ဝုတ္တနယေနေဝ ဝိမာနေ နိဗ္ဗတ္တိ။ တံ အာယသ္မာ မဟာမောဂ္ဂလ္လာနတ္ထေရော ဣမာဟိ ဂာထာဟိ ပဋိပုစ္ဆိ –
Uccamidaṃmaṇithūṇaṃ vimānanti yavapālakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena samayena rājagahe aññataro duggatadārako yavakhettaṃ rakkhati. So ekadivasaṃ pātarāsatthāya kummāsaṃ labhitvā ‘‘khettaṃ gantvā bhuñjissāmī’’ti taṃ kummāsaṃ gahetvā yavakhettaṃ gantvā rukkhamūle nisīdi. Tasmiṃ khaṇe aññataro khīṇāsavatthero maggappaṭipanno upakaṭṭhe kāle taṃ ṭhānaṃ patvā yavapālakena nisinnaṃ rukkhamūlaṃ upasaṅkami. Yavapālako velaṃ oloketvā ‘‘kacci, bhante, āhāro laddho’’ti āha. Thero tuṇhī ahosi. So aladdhabhāvaṃ ñatvā ‘‘bhante, upakaṭṭhā velā, piṇḍāya caritvā bhuñjituṃ na sakkā, mayhaṃ anukampāya imaṃ kummāsaṃ paribhuñjathā’’ti vatvā therassa taṃ kummāsaṃ adāsi. Thero taṃ anukampanto tassa passantasseva taṃ paribhuñjitvā anumodanaṃ vatvā pakkāmi. Sopi dārako ‘‘sudinnaṃ vata mayā īdisassa kummāsadānaṃ dadantenā’’ti cittaṃ pasādetvā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane vuttanayeneva vimāne nibbatti. Taṃ āyasmā mahāmoggallānatthero imāhi gāthāhi paṭipucchi –
၁၀၈၇.
1087.
‘‘ဥစ္စမိဒံ မဏိထူဏံ ဝိမာနံ။ပေ.။
‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ…pe…
ဝဏ္ဏော စ တေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
သောပိ တသ္သ ဣမာဟိ ဂာထာဟိ ဗ္ယာကာသိ –
Sopi tassa imāhi gāthāhi byākāsi –
၁၀၈၉. ‘‘သော ဒေဝပုတ္တော အတ္တမနော။ပေ.။ ယသ္သ ကမ္မသ္သိဒံ ဖလံ’’။
1089. ‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
၁၀၉၀.
1090.
‘‘အဟံ မနုသ္သေသု မနုသ္သဘူတော၊ အဟောသိံ ယဝပာလကော။
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, ahosiṃ yavapālako;
အဒ္ဒသံ ဝိရဇံ ဘိက္ခုံ၊ ဝိပ္ပသန္နမနာဝိလံ။
Addasaṃ virajaṃ bhikkhuṃ, vippasannamanāvilaṃ.
၁၀၉၁.
1091.
‘‘တသ္သ အဒာသဟံ ဘာဂံ၊ ပသန္နော သေဟိ ပာဏိဘိ။
‘‘Tassa adāsahaṃ bhāgaṃ, pasanno sehi pāṇibhi;
ကုမ္မာသပိဏ္ဍံ ဒတ္ဝာန၊ မောဒာမိ နန္ဒနေ ဝနေ။
Kummāsapiṇḍaṃ datvāna, modāmi nandane vane.
၁၀၉၂.
1092.
‘‘တေန မေတာဒိသော ဝဏ္ဏော။ပေ.။
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…
ဝဏ္ဏော စ မေ သဗ္ဗဒိသာ ပဘာသတီ’’တိ။
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
တတ္ထ ဂာထာသုပိ အပုဗ္ဗံ နတ္ထိ။
Tattha gāthāsupi apubbaṃ natthi.
ယဝပာလကဝိမာနဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Yavapālakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဝိမာနဝတ္ထုပာဠိ • Vimānavatthupāḷi / ၇. ယဝပာလကဝိမာနဝတ္ထု • 7. Yavapālakavimānavatthu