Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / විමානවත්ථු-අට්ඨකථා • Vimānavatthu-aṭṭhakathā |
7. යවපාලකවිමානවණ්ණනා
7. Yavapālakavimānavaṇṇanā
උච්චමිදං මණිථූණං විමානන්ති යවපාලකවිමානං. තස්ස කා උප්පත්ති? භගවා රාජගහෙ විහරති වෙළුවනෙ. තෙන සමයෙන රාජගහෙ අඤ්ඤතරො දුග්ගතදාරකො යවඛෙත්තං රක්ඛති. සො එකදිවසං පාතරාසත්ථාය කුම්මාසං ලභිත්වා ‘‘ඛෙත්තං ගන්ත්වා භුඤ්ජිස්සාමී’’ති තං කුම්මාසං ගහෙත්වා යවඛෙත්තං ගන්ත්වා රුක්ඛමූලෙ නිසීදි. තස්මිං ඛණෙ අඤ්ඤතරො ඛීණාසවත්ථෙරො මග්ගප්පටිපන්නො උපකට්ඨෙ කාලෙ තං ඨානං පත්වා යවපාලකෙන නිසින්නං රුක්ඛමූලං උපසඞ්කමි. යවපාලකො වෙලං ඔලොකෙත්වා ‘‘කච්චි, භන්තෙ, ආහාරො ලද්ධො’’ති ආහ. ථෙරො තුණ්හී අහොසි. සො අලද්ධභාවං ඤත්වා ‘‘භන්තෙ, උපකට්ඨා වෙලා, පිණ්ඩාය චරිත්වා භුඤ්ජිතුං න සක්කා, මය්හං අනුකම්පාය ඉමං කුම්මාසං පරිභුඤ්ජථා’’ති වත්වා ථෙරස්ස තං කුම්මාසං අදාසි. ථෙරො තං අනුකම්පන්තො තස්ස පස්සන්තස්සෙව තං පරිභුඤ්ජිත්වා අනුමොදනං වත්වා පක්කාමි. සොපි දාරකො ‘‘සුදින්නං වත මයා ඊදිසස්ස කුම්මාසදානං දදන්තෙනා’’ති චිත්තං පසාදෙත්වා අපරභාගෙ කාලං කත්වා තාවතිංසභවනෙ වුත්තනයෙනෙව විමානෙ නිබ්බත්ති. තං ආයස්මා මහාමොග්ගල්ලානත්ථෙරො ඉමාහි ගාථාහි පටිපුච්ඡි –
Uccamidaṃmaṇithūṇaṃ vimānanti yavapālakavimānaṃ. Tassa kā uppatti? Bhagavā rājagahe viharati veḷuvane. Tena samayena rājagahe aññataro duggatadārako yavakhettaṃ rakkhati. So ekadivasaṃ pātarāsatthāya kummāsaṃ labhitvā ‘‘khettaṃ gantvā bhuñjissāmī’’ti taṃ kummāsaṃ gahetvā yavakhettaṃ gantvā rukkhamūle nisīdi. Tasmiṃ khaṇe aññataro khīṇāsavatthero maggappaṭipanno upakaṭṭhe kāle taṃ ṭhānaṃ patvā yavapālakena nisinnaṃ rukkhamūlaṃ upasaṅkami. Yavapālako velaṃ oloketvā ‘‘kacci, bhante, āhāro laddho’’ti āha. Thero tuṇhī ahosi. So aladdhabhāvaṃ ñatvā ‘‘bhante, upakaṭṭhā velā, piṇḍāya caritvā bhuñjituṃ na sakkā, mayhaṃ anukampāya imaṃ kummāsaṃ paribhuñjathā’’ti vatvā therassa taṃ kummāsaṃ adāsi. Thero taṃ anukampanto tassa passantasseva taṃ paribhuñjitvā anumodanaṃ vatvā pakkāmi. Sopi dārako ‘‘sudinnaṃ vata mayā īdisassa kummāsadānaṃ dadantenā’’ti cittaṃ pasādetvā aparabhāge kālaṃ katvā tāvatiṃsabhavane vuttanayeneva vimāne nibbatti. Taṃ āyasmā mahāmoggallānatthero imāhi gāthāhi paṭipucchi –
1087.
1087.
‘‘උච්චමිදං මණිථූණං විමානං…පෙ.…
‘‘Uccamidaṃ maṇithūṇaṃ vimānaṃ…pe…
වණ්ණො ච තෙ සබ්බදිසා පභාසතී’’ති.
Vaṇṇo ca te sabbadisā pabhāsatī’’ti.
සොපි තස්ස ඉමාහි ගාථාහි බ්යාකාසි –
Sopi tassa imāhi gāthāhi byākāsi –
1089. ‘‘සො දෙවපුත්තො අත්තමනො…පෙ.… යස්ස කම්මස්සිදං ඵලං’’.
1089. ‘‘So devaputto attamano…pe… yassa kammassidaṃ phalaṃ’’.
1090.
1090.
‘‘අහං මනුස්සෙසු මනුස්සභූතො, අහොසිං යවපාලකො;
‘‘Ahaṃ manussesu manussabhūto, ahosiṃ yavapālako;
අද්දසං විරජං භික්ඛුං, විප්පසන්නමනාවිලං.
Addasaṃ virajaṃ bhikkhuṃ, vippasannamanāvilaṃ.
1091.
1091.
‘‘තස්ස අදාසහං භාගං, පසන්නො සෙහි පාණිභි;
‘‘Tassa adāsahaṃ bhāgaṃ, pasanno sehi pāṇibhi;
කුම්මාසපිණ්ඩං දත්වාන, මොදාමි නන්දනෙ වනෙ.
Kummāsapiṇḍaṃ datvāna, modāmi nandane vane.
1092.
1092.
‘‘තෙන මෙතාදිසො වණ්ණො…පෙ.…
‘‘Tena metādiso vaṇṇo…pe…
වණ්ණො ච මෙ සබ්බදිසා පභාසතී’’ති.
Vaṇṇo ca me sabbadisā pabhāsatī’’ti.
තත්ථ ගාථාසුපි අපුබ්බං නත්ථි.
Tattha gāthāsupi apubbaṃ natthi.
යවපාලකවිමානවණ්ණනා නිට්ඨිතා.
Yavapālakavimānavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්දකනිකාය • Khuddakanikāya / විමානවත්ථුපාළි • Vimānavatthupāḷi / 7. යවපාලකවිමානවත්ථු • 7. Yavapālakavimānavatthu