| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๕. เยภุยฺยสิกากถา
5. Yebhuyyasikākathā
๒๐๒. เยภุยฺยสิกาติ เอตฺถ เยภุเยฺยน ปวตฺตา เยภุยฺยสิกา, ธมฺมวาทีนํ เยภุยฺยตาสมฺปาทิกา กิริยาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ยสฺสา กิริยายา’’ติอาทิฯ ตตฺถ ยสฺสา กิริยายาติ ยสฺสา เยภุยฺยตาสมฺปาทิกาย กิริยายฯ เอสาติ เยภุยฺยตาสมฺปาทิกา กิริยาฯ
202.Yebhuyyasikāti ettha yebhuyyena pavattā yebhuyyasikā, dhammavādīnaṃ yebhuyyatāsampādikā kiriyāti dassento āha ‘‘yassā kiriyāyā’’tiādi. Tattha yassā kiriyāyāti yassā yebhuyyatāsampādikāya kiriyāya. Esāti yebhuyyatāsampādikā kiriyā.
๒๐๔. โอรมตฺตกนฺติ เอตฺถ โอรสโทฺท จ มตฺตสโทฺท จ สมูหํ กตฺวา ปริตฺตวาจโก อปฺปมตฺตวาจโกติ อาห ‘‘ปริตฺตํ อปฺปมตฺตก’’นฺติฯ ‘‘ภณฺฑนมตฺตเมวา’’ติ อิมินา น มหนฺตํ วิวาทาธิกรณํ โหตีติ ทเสฺสติ ฯ น จ คติคตนฺติ เอตฺถ จิรกาลภาวํ น จ คตนฺติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘เทฺว ตโย…เป.… อวินิจฺฉิต’’นฺติฯ ตตฺถ ตเตฺถวาติ ตสฺมิํ ตสฺมิํ วิวาทาธิกรณชาตอาวาเส เอว, น จ สริตสาริตปทานํ สุทฺธการิตกิริยภาวํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘สยํ สริตํ วา อเญฺญหิ สาริตํ วา น โหตี’’ติฯ เตหิ ภิกฺขูหีติ วิวาทการเกหิ ภิกฺขูหิฯ ‘‘สลากํ คาเหโนฺต’’ติ อิมินา ‘‘ชานาตี’’ติ ปทสฺส กตฺตารํ ทเสฺสติฯ อิมินา นีหาเรนาติ อิมินา การเณนฯ อปิ นามาติ อิมินา อเปฺปวนามสโทฺท อปินามปริยาโยติ ทเสฺสติฯ อสฺสูติ ภเวยฺยุํฯ อิมินา ‘‘ปาฬิยํ อธมฺมวาที พหุตรา ภเวยฺยุํ, อเปฺปว นาม สาธู’’ติ โยชนานยํ ทเสฺสติฯ ‘‘อยมสฺส อชฺฌาสโย โหตี’’ติ อิมินา ปาฐเสสํ ทเสฺสติฯ อสฺสาติ สลากคาหสฺสฯ ทฺวีสุปีติ ‘‘ชานาติ สโงฺฆ ภิชฺชิสฺสตี’’ติ จ ‘‘อเปฺปว นาม สโงฺฆ ภิเชฺชยฺยา’’ติ จ ทฺวีสุปิ ปเทสุฯ
204.Oramattakanti ettha orasaddo ca mattasaddo ca samūhaṃ katvā parittavācako appamattavācakoti āha ‘‘parittaṃ appamattaka’’nti. ‘‘Bhaṇḍanamattamevā’’ti iminā na mahantaṃ vivādādhikaraṇaṃ hotīti dasseti . Na ca gatigatanti ettha cirakālabhāvaṃ na ca gatanti dassento āha ‘‘dve tayo…pe… avinicchita’’nti. Tattha tatthevāti tasmiṃ tasmiṃ vivādādhikaraṇajātaāvāse eva, na ca saritasāritapadānaṃ suddhakāritakiriyabhāvaṃ dassento āha ‘‘sayaṃ saritaṃ vā aññehi sāritaṃ vā na hotī’’ti. Tehi bhikkhūhīti vivādakārakehi bhikkhūhi. ‘‘Salākaṃ gāhento’’ti iminā ‘‘jānātī’’ti padassa kattāraṃ dasseti. Iminā nīhārenāti iminā kāraṇena. Api nāmāti iminā appevanāmasaddo apināmapariyāyoti dasseti. Assūti bhaveyyuṃ. Iminā ‘‘pāḷiyaṃ adhammavādī bahutarā bhaveyyuṃ, appeva nāma sādhū’’ti yojanānayaṃ dasseti. ‘‘Ayamassa ajjhāsayo hotī’’ti iminā pāṭhasesaṃ dasseti. Assāti salākagāhassa. Dvīsupīti ‘‘jānāti saṅgho bhijjissatī’’ti ca ‘‘appeva nāma saṅgho bhijjeyyā’’ti ca dvīsupi padesu.
‘‘อธเมฺมน คณฺหนฺตี’’ติ เอตฺถ ‘‘คณฺหนฺตี’’ติ กิริยาปทสฺส อธมฺมวาทิโน เอว กตฺตา นามาติ อาห ‘‘อธมฺมวาทิโน’’ติฯ ‘‘เทฺว ธมฺมวาทิโน’’ติ อิมินา ‘‘วคฺคา คณฺหนฺตี’’ติ เอตฺถ ‘‘คณฺหนฺตี’’ติ กิริยาปทสฺส ธมฺมวาทิโน เอว กตฺตา นามาติ ทเสฺสติฯ น จ ยถาทิฎฺฐิยา คณฺหนฺตีติ เอตฺถ ธมฺมวาทิโน หุตฺวา ธมฺมวาทิสลากํ อคฺคเหตฺวา อธมฺมวาทิสลากสฺส คหณํ น จ ยถาทิฎฺฐิยา คณฺหนฺติ นามาติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘ธมฺมวาทิโน หุตฺวา’’ติอาทิฯ ปฎิวเตฺตตฺวาติ อิมเมวตฺถํ ปฎิเสเธตฺวาฯ ‘‘ปริวเตฺตตฺวา’’ติปิ ปาโฐ, เหฎฺฐุปริยายํ กตฺวาติ อโตฺถฯ เตติ ธมฺมวาทิโนฯ เอตฺถาติ สมถกฺขนฺธเกฯ
‘‘Adhammena gaṇhantī’’ti ettha ‘‘gaṇhantī’’ti kiriyāpadassa adhammavādino eva kattā nāmāti āha ‘‘adhammavādino’’ti. ‘‘Dve dhammavādino’’ti iminā ‘‘vaggā gaṇhantī’’ti ettha ‘‘gaṇhantī’’ti kiriyāpadassa dhammavādino eva kattā nāmāti dasseti. Na ca yathādiṭṭhiyā gaṇhantīti ettha dhammavādino hutvā dhammavādisalākaṃ aggahetvā adhammavādisalākassa gahaṇaṃ na ca yathādiṭṭhiyā gaṇhanti nāmāti dassento āha ‘‘dhammavādino hutvā’’tiādi. Paṭivattetvāti imamevatthaṃ paṭisedhetvā. ‘‘Parivattetvā’’tipi pāṭho, heṭṭhupariyāyaṃ katvāti attho. Teti dhammavādino. Etthāti samathakkhandhake.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi / ๕. เยภุยฺยสิกา • 5. Yebhuyyasikā
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / เยภุยฺยสิกากถา • Yebhuyyasikākathā
