Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / ధమ్మసఙ్గణీ-మూలటీకా • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
యేవాపనకవణ్ణనా
Yevāpanakavaṇṇanā
రూపాభావేనాతి రుప్పనాభావేన. ధమ్మాతి ఏతస్స అత్థో సభావతో ఉపలబ్భమానాతి. మేత్తాపుబ్బభాగోతి అప్పనాప్పత్తాయ మేత్తాయ పుబ్బభాగో , పరికమ్మమేత్తా ఏతస్మిం చిత్తే అత్థీతి అత్థో. విరతివసేనాతి వచీపవత్తియా న పూరేతి, కిన్తు విరతియోగేనాతి అత్థో. అపణ్ణకఙ్గానీతి అవిరద్ధఙ్గాని. యథా తథా వా ఆరమ్మణే వినిచ్ఛయనం అధిముచ్చనం. న హి అనధిముచ్చన్తో పాణాతిపాతాదీసు దానాదీసు వా పవత్తతి, సద్ధా పన పసాదనీయేసు పసాదాధిమోక్ఖోతి అయమేతేసం విసేసో. దారకస్స వియ ఇతో చితో చ సంసప్పనస్స కరిస్సామి న కరిస్సామీతి అవినిచ్ఛయస్స పటిపక్ఖకిరియా అసంసప్పనం. పురిమమనతోతి భవఙ్గతో. విసదిసం వీథిజవనం మనం కరోతీతి మనసికారసామఞ్ఞేన వీథిజవనపటిపాదకే దస్సేతి. తేసు ధమ్మేసూతి చిత్తచేతసికధమ్మేసు. అతదారమ్మణత్తేపి హి తేసు సమప్పవత్తేసు ఉదాసీనభావతో తత్రమజ్ఝత్తతాతి వుచ్చతి. అలీనానుద్ధతప్పవత్తిపచ్చయత్తా ఊనాధికనివారణరసా. కాయదుచ్చరితాదివత్థూనన్తి పాణాదీనం. అమద్దనా మద్దనపటిపక్ఖభావోవ.
Rūpābhāvenāti ruppanābhāvena. Dhammāti etassa attho sabhāvato upalabbhamānāti. Mettāpubbabhāgoti appanāppattāya mettāya pubbabhāgo , parikammamettā etasmiṃ citte atthīti attho. Virativasenāti vacīpavattiyā na pūreti, kintu viratiyogenāti attho. Apaṇṇakaṅgānīti aviraddhaṅgāni. Yathā tathā vā ārammaṇe vinicchayanaṃ adhimuccanaṃ. Na hi anadhimuccanto pāṇātipātādīsu dānādīsu vā pavattati, saddhā pana pasādanīyesu pasādādhimokkhoti ayametesaṃ viseso. Dārakassa viya ito cito ca saṃsappanassa karissāmi na karissāmīti avinicchayassa paṭipakkhakiriyā asaṃsappanaṃ. Purimamanatoti bhavaṅgato. Visadisaṃ vīthijavanaṃ manaṃ karotīti manasikārasāmaññena vīthijavanapaṭipādake dasseti. Tesu dhammesūti cittacetasikadhammesu. Atadārammaṇattepi hi tesu samappavattesu udāsīnabhāvato tatramajjhattatāti vuccati. Alīnānuddhatappavattipaccayattā ūnādhikanivāraṇarasā. Kāyaduccaritādivatthūnanti pāṇādīnaṃ. Amaddanā maddanapaṭipakkhabhāvova.
తంతంరాసికిచ్చవసేన విభాగరహితా అవిభత్తికా. ఏత్థాతి ఏతేసు సవిభత్తికేసు దుతియట్ఠానాదీసుపి భాజియమానేసు అపుబ్బం నత్థీతి అత్థో. పదం పూరితన్తి ఝానాదిపదం పఞ్చకాదివసేన పూరితం. పఞ్చ హి అఙ్గాని ఝానపదస్స అత్థో, తేసు ఏకస్మిఞ్చ ఊనే ఝానపదం ఊనం హోతీతి. పదసమూహో పదకోట్ఠాసో వా తం తమేవ వా పదం, అవుత్తం హాపితం నామ హోతీతి వుత్తం ‘‘పూరిత’’న్తి. వుత్తస్మిఞ్ఞేవ వుచ్చమానే అనేకేసం పురిససద్దానం వియ కోచి సమ్బన్ధో నత్థీతి మఞ్ఞమానో ఆహ ‘‘అననుసన్ధికా కథా’’తి. అన్తరన్తరా వుత్తస్మిఞ్ఞేవ వుచ్చమానే అనుక్కమేన ధమ్మా కథితా న హోన్తీతి ఆహ ‘‘ఉప్పటిపాటియా’’తి. ఫస్సపఞ్చమకరాసి సబ్బచిత్తుప్పాదసాధారణవసేన చతుక్ఖన్ధతప్పచ్చయసఙ్గహవసేన చ వుత్తో. యథావుత్తేసు పన రాసీసు ఏకరాసికిచ్చస్సపి అభావా ఛన్దాదయో యేవాపనకవసేన వుత్తా. వుత్తానమ్పి చ ధమ్మానం యథా వేదనాదీనం ఝానఙ్గాదిభావో వుత్తో, న ఏవం సోవచస్సతాకల్యాణమిత్తతాదివిసేసో వుత్తోతి తస్స సఙ్గణ్హనత్థం కేచి ధమ్మే విసుం ఠపేత్వా తే చ తఞ్చ విసేసం ‘‘యే వా పనా’’తి ఆహ. వేనేయ్యజ్ఝాసయవసేన వా సావసేసే ధమ్మే వత్వా ‘‘యే వా పనా’’తి వుత్తం.
Taṃtaṃrāsikiccavasena vibhāgarahitā avibhattikā. Etthāti etesu savibhattikesu dutiyaṭṭhānādīsupi bhājiyamānesu apubbaṃ natthīti attho. Padaṃ pūritanti jhānādipadaṃ pañcakādivasena pūritaṃ. Pañca hi aṅgāni jhānapadassa attho, tesu ekasmiñca ūne jhānapadaṃ ūnaṃ hotīti. Padasamūho padakoṭṭhāso vā taṃ tameva vā padaṃ, avuttaṃ hāpitaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘pūrita’’nti. Vuttasmiññeva vuccamāne anekesaṃ purisasaddānaṃ viya koci sambandho natthīti maññamāno āha ‘‘ananusandhikā kathā’’ti. Antarantarā vuttasmiññeva vuccamāne anukkamena dhammā kathitā na hontīti āha ‘‘uppaṭipāṭiyā’’ti. Phassapañcamakarāsi sabbacittuppādasādhāraṇavasena catukkhandhatappaccayasaṅgahavasena ca vutto. Yathāvuttesu pana rāsīsu ekarāsikiccassapi abhāvā chandādayo yevāpanakavasena vuttā. Vuttānampi ca dhammānaṃ yathā vedanādīnaṃ jhānaṅgādibhāvo vutto, na evaṃ sovacassatākalyāṇamittatādiviseso vuttoti tassa saṅgaṇhanatthaṃ keci dhamme visuṃ ṭhapetvā te ca tañca visesaṃ ‘‘ye vā panā’’ti āha. Veneyyajjhāsayavasena vā sāvasese dhamme vatvā ‘‘ye vā panā’’ti vuttaṃ.
యేవాపనకవణ్ణనా నిట్ఠితా.
Yevāpanakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ధమ్ముద్దేసవారకథావణ్ణనా నిట్ఠితా.
Dhammuddesavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
టీకా • Tīkā / అభిధమ్మపిటక (టీకా) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ధమ్మసఙ్గణీ-అనుటీకా • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / యేవాపనకవణ్ణనా • Yevāpanakavaṇṇanā