| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ធម្មសង្គណី-មូលដីកា • Dhammasaṅgaṇī-mūlaṭīkā |
យេវាបនកវណ្ណនា
Yevāpanakavaṇṇanā
រូបាភាវេនាតិ រុប្បនាភាវេន។ ធម្មាតិ ឯតស្ស អត្ថោ សភាវតោ ឧបលព្ភមានាតិ។ មេត្តាបុព្ពភាគោតិ អប្បនាប្បត្តាយ មេត្តាយ បុព្ពភាគោ , បរិកម្មមេត្តា ឯតស្មិំ ចិត្តេ អត្ថីតិ អត្ថោ។ វិរតិវសេនាតិ វចីបវត្តិយា ន បូរេតិ, កិន្តុ វិរតិយោគេនាតិ អត្ថោ។ អបណ្ណកង្គានីតិ អវិរទ្ធង្គានិ។ យថា តថា វា អារម្មណេ វិនិច្ឆយនំ អធិមុច្ចនំ។ ន ហិ អនធិមុច្ចន្តោ បាណាតិបាតាទីសុ ទានាទីសុ វា បវត្តតិ, សទ្ធា បន បសាទនីយេសុ បសាទាធិមោក្ខោតិ អយមេតេសំ វិសេសោ។ ទារកស្ស វិយ ឥតោ ចិតោ ច សំសប្បនស្ស ករិស្សាមិ ន ករិស្សាមីតិ អវិនិច្ឆយស្ស បដិបក្ខកិរិយា អសំសប្បនំ។ បុរិមមនតោតិ ភវង្គតោ។ វិសទិសំ វីថិជវនំ មនំ ករោតីតិ មនសិការសាមញ្ញេន វីថិជវនបដិបាទកេ ទស្សេតិ។ តេសុ ធម្មេសូតិ ចិត្តចេតសិកធម្មេសុ។ អតទារម្មណត្តេបិ ហិ តេសុ សមប្បវត្តេសុ ឧទាសីនភាវតោ តត្រមជ្ឈត្តតាតិ វុច្ចតិ។ អលីនានុទ្ធតប្បវត្តិបច្ចយត្តា ឩនាធិកនិវារណរសា។ កាយទុច្ចរិតាទិវត្ថូនន្តិ បាណាទីនំ។ អមទ្ទនា មទ្ទនបដិបក្ខភាវោវ។
Rūpābhāvenāti ruppanābhāvena. Dhammāti etassa attho sabhāvato upalabbhamānāti. Mettāpubbabhāgoti appanāppattāya mettāya pubbabhāgo , parikammamettā etasmiṃ citte atthīti attho. Virativasenāti vacīpavattiyā na pūreti, kintu viratiyogenāti attho. Apaṇṇakaṅgānīti aviraddhaṅgāni. Yathā tathā vā ārammaṇe vinicchayanaṃ adhimuccanaṃ. Na hi anadhimuccanto pāṇātipātādīsu dānādīsu vā pavattati, saddhā pana pasādanīyesu pasādādhimokkhoti ayametesaṃ viseso. Dārakassa viya ito cito ca saṃsappanassa karissāmi na karissāmīti avinicchayassa paṭipakkhakiriyā asaṃsappanaṃ. Purimamanatoti bhavaṅgato. Visadisaṃ vīthijavanaṃ manaṃ karotīti manasikārasāmaññena vīthijavanapaṭipādake dasseti. Tesu dhammesūti cittacetasikadhammesu. Atadārammaṇattepi hi tesu samappavattesu udāsīnabhāvato tatramajjhattatāti vuccati. Alīnānuddhatappavattipaccayattā ūnādhikanivāraṇarasā. Kāyaduccaritādivatthūnanti pāṇādīnaṃ. Amaddanā maddanapaṭipakkhabhāvova.
តំតំរាសិកិច្ចវសេន វិភាគរហិតា អវិភត្តិកា។ ឯត្ថាតិ ឯតេសុ សវិភត្តិកេសុ ទុតិយដ្ឋានាទីសុបិ ភាជិយមានេសុ អបុព្ពំ នត្ថីតិ អត្ថោ។ បទំ បូរិតន្តិ ឈានាទិបទំ បញ្ចកាទិវសេន បូរិតំ។ បញ្ច ហិ អង្គានិ ឈានបទស្ស អត្ថោ, តេសុ ឯកស្មិញ្ច ឩនេ ឈានបទំ ឩនំ ហោតីតិ។ បទសមូហោ បទកោដ្ឋាសោ វា តំ តមេវ វា បទំ, អវុត្តំ ហាបិតំ នាម ហោតីតិ វុត្តំ ‘‘បូរិត’’ន្តិ។ វុត្តស្មិញ្ញេវ វុច្ចមានេ អនេកេសំ បុរិសសទ្ទានំ វិយ កោចិ សម្ពន្ធោ នត្ថីតិ មញ្ញមានោ អាហ ‘‘អននុសន្ធិកា កថា’’តិ។ អន្តរន្តរា វុត្តស្មិញ្ញេវ វុច្ចមានេ អនុក្កមេន ធម្មា កថិតា ន ហោន្តីតិ អាហ ‘‘ឧប្បដិបាដិយា’’តិ។ ផស្សបញ្ចមករាសិ សព្ពចិត្តុប្បាទសាធារណវសេន ចតុក្ខន្ធតប្បច្ចយសង្គហវសេន ច វុត្តោ។ យថាវុត្តេសុ បន រាសីសុ ឯករាសិកិច្ចស្សបិ អភាវា ឆន្ទាទយោ យេវាបនកវសេន វុត្តា។ វុត្តានម្បិ ច ធម្មានំ យថា វេទនាទីនំ ឈានង្គាទិភាវោ វុត្តោ, ន ឯវំ សោវចស្សតាកល្យាណមិត្តតាទិវិសេសោ វុត្តោតិ តស្ស សង្គណ្ហនត្ថំ កេចិ ធម្មេ វិសុំ ឋបេត្វា តេ ច តញ្ច វិសេសំ ‘‘យេ វា បនា’’តិ អាហ។ វេនេយ្យជ្ឈាសយវសេន វា សាវសេសេ ធម្មេ វត្វា ‘‘យេ វា បនា’’តិ វុត្តំ។
Taṃtaṃrāsikiccavasena vibhāgarahitā avibhattikā. Etthāti etesu savibhattikesu dutiyaṭṭhānādīsupi bhājiyamānesu apubbaṃ natthīti attho. Padaṃ pūritanti jhānādipadaṃ pañcakādivasena pūritaṃ. Pañca hi aṅgāni jhānapadassa attho, tesu ekasmiñca ūne jhānapadaṃ ūnaṃ hotīti. Padasamūho padakoṭṭhāso vā taṃ tameva vā padaṃ, avuttaṃ hāpitaṃ nāma hotīti vuttaṃ ‘‘pūrita’’nti. Vuttasmiññeva vuccamāne anekesaṃ purisasaddānaṃ viya koci sambandho natthīti maññamāno āha ‘‘ananusandhikā kathā’’ti. Antarantarā vuttasmiññeva vuccamāne anukkamena dhammā kathitā na hontīti āha ‘‘uppaṭipāṭiyā’’ti. Phassapañcamakarāsi sabbacittuppādasādhāraṇavasena catukkhandhatappaccayasaṅgahavasena ca vutto. Yathāvuttesu pana rāsīsu ekarāsikiccassapi abhāvā chandādayo yevāpanakavasena vuttā. Vuttānampi ca dhammānaṃ yathā vedanādīnaṃ jhānaṅgādibhāvo vutto, na evaṃ sovacassatākalyāṇamittatādiviseso vuttoti tassa saṅgaṇhanatthaṃ keci dhamme visuṃ ṭhapetvā te ca tañca visesaṃ ‘‘ye vā panā’’ti āha. Veneyyajjhāsayavasena vā sāvasese dhamme vatvā ‘‘ye vā panā’’ti vuttaṃ.
យេវាបនកវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Yevāpanakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ធម្មុទ្ទេសវារកថាវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Dhammuddesavārakathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ដីកា • Tīkā / អភិធម្មបិដក (ដីកា) • Abhidhammapiṭaka (ṭīkā) / ធម្មសង្គណី-អនុដីកា • Dhammasaṅgaṇī-anuṭīkā / យេវាបនកវណ្ណនា • Yevāpanakavaṇṇanā
